InfoHub Logo

Ǵylymı jobanyń taqyryby: “Úı ósimdikteri - adam ómirinde” (prezentasıasymen)

Ǵylymı jobanyń maqsaty
Úı ósimdikter túrlerimen tanysý, teorıalyq bilim alyp qana qoımaı olardyń adam aǵzasyna tıgizer áserin zertteý.

• Ǵylymı jobanyń mindetteri: Úı ósimdikter týraly aqparat jınaý;
• Internetterden derek kózderin qarastyrý;
• Jınaǵan aqparatty saraptaý, naqtylaý;
• Úı ósimdiktermen eksperımenttik tájirıbe jumystaryn júrgizý;
• Zertteý jumystary arqyly josparlanǵan nátıjege jetý;

Ǵylymı jobanyń ózektiligi
Qazirgi arpalys ýaqytta adamdardyń júıke - júıesi juqaryp, densaýlyǵy nasharlaýyna baılanysty, olardyń kóńil – kúıin jaqsartý faktorlaryn zerttep anyqtaý.

Ǵylymı jobanyń boljamy:
Eger “Úı ósimdikter - adam ómirinde” týraly tolyq maǵlumat alyp, eksperıment túrinde dálel tapsam, onda alǵan bilimdi kúndelikte qoldanyp, óz otbasyna qajetti úı ósimdikterdi ósire alamyn
Kútiletin nátıje:
• úı ósimdikter túrleri týraly derekti kózder jınaqtalady
• ınternetten qajetti saıttardy anyqtaý, aqparatty alý mashyǵym artady.
• eksperımenttik jumystar júrgizý qabiletim qalyptasady.
• saraptamalyq, zertteýshilik mádenıetim damıdy

Qorshaǵan ortanyń adamǵa tıgizetin áseri orasan zor ekendigi belgili. Ásirese ósimdik álemine qandaı kózqaraspen qarasańyz, olda sizge solaı «jaýap» beredi.
● Siz keıbir adamdardyń gúlderge sý quıǵan kezde olarmen sóıleskenin kórdińiz be? Gúlder de adamzat sıaqty olardy jaqsy kórgenin sezedi. Adamnyń kóńil kúıine baılanysty ósip, jetiledi. Eger úı ishinde urys - keris, jan - jal, keleńsiz jaǵdaılar jıi bolyp tursa, olar da ózdiginen solyp, sarǵaıyp aýrýǵa shaldyǵýy múmkin.

Bıohımıa mamany, dosent Dına Balásova kóp jyldar boıy adam men ósimdikterdiń qaram - qatynasy týraly zertteýler júrgizgen.

Gúldi qumyrasymen bireý syıǵa tartsa, siz ol adamǵa sol gúl úshin az bolsa da aqy tóleýińiz kerek eken. Sebebi, qumyradaǵy gúl «meni baǵalady» dep «rıza» bolyp, odan ári jaıqalyp óse túsedi eken. Al, ósimdikterge durys qaramasa, ýaqytynda sýaryp turmasa «renjip», adam aǵzasyna zıandy ýly hımıalyq zattar bólip shyǵaratyn kórinedi

Zertteýler boıynsha bólme ósimdikteri adamǵa ár túrli jaqtan áser etedi. Onyń ishinde lalagúli (lılıa), qaztaban gúli (gýsınye lapkı) aýany lastanýdyń birneshe túrinen, sonyń ishinde formaldegıdten tazartady.
Keıbir ósimdikter óz qojaıynyn basqa bir adamnan qyzǵanatyn kórinedi. Ol fıkýs

Aǵylshyn fızıology S. Meısonnyń bólmesinde kóp jyldar boıy fıkýs ósip turǵan. Ǵalym úılengennen keıin onyń áıeli syrqattanyp qalady. Sóıtse, fıkýs óz qojaıynyn áıelinen qyzǵanyp, hımıalyq qospa zattar bóle bastaǵan, ol zat Meısonnyń ózine eshqandaı áser etpegen.
Al begonıa men fıkýs gúlderi úıińizge kelgen adamdardyń jaǵymsyz pıǵyldaryn óz boılaryna sińirip, sizderge tek oń energıa jiberedi.

Árıne, ósimdikterdiń barlyǵy tek zıandy eken deýge bolmaıdy. Mysaly, fıalka (shegirkúl) óz qojaıynyn jaqsy kóretini sonshalyq, ol basqa jaqqa saparǵa ketse, saǵynady eken. Ertede adamdar zyǵyr (len) ekken kezde, jalańashtanyp egedi eken. Áıtpese, mol ónim bolmaıdy dep eseptegen. «Kórdiń be, sen (zyǵyr) ónim bermeseń, men jalańash qalamyn» dep aıtady eken. Adamdar kıimdi zyǵyrdan jasap, kıgeni belgili ǵoı.
● Balalar bólmesine shegirgúlderdi (fıalka) ornalastyrsańyz, olardyń jetkinshektiń ósip - jetilý ýaqytyndaǵy kóńil kúıin bir qalyptylyqqa beıimdeıdi.

● Eń jaǵymdy gúlderdiń biri qaztamaq dep eseptelinedi. Qaztamaq turǵan bólmede urys - keris te bolmaıdy, al bola qalǵan jaǵdaıda ósimdik adamnyń júıke júıesine áser etetin zat bóle bastaıdy. Sodan urysyp qalǵandar tez tatýlasyp ketedi eken. Sondyqtan bolar, bul gúldi buryndary ár úı ósirgen. Al qaztamaq (geran) birinshi sýarmasa, kádimgideı «renjıtin» kórinedi. Óziniń renishin ol kópke deıin gúl ashpaı turý arqyly bildiredi.

● Usaq japyraqty buryshtar men hrızantemalar otbasyndaǵy, jumys ornyndaǵy adamdardyń bir - birine degen jaqsy qarym - qatynastyń qalyptasýyna áser etedi.
● Bólmeńizge gúl japyraqtarynyń jalpaq, domalaq tárizdes túrlerin kóp ósirgenińiz jón. Olar sizdiń úıińizge tabys, aqsha kelýine áser etedi.

Mysaly kaktýsqa «túý, túri qursyn, qandaı súıkimsiz» dep aıtqan sátte - aq quramynda alkogóldik qospalar bar ýly zat bólip shyǵarady eken. Bul zat adamdy ishimdikke ıtermeleıtin kórinedi. Sodan adam ishimdikke áýestenip ketetin kezderi bolǵanyn ǵalymdar anyqtaǵan.

● Kaktýs aýada jınalǵan radıasıany jaqsy ózine sińiredi, sol sebepten ony kompúter t. b. Elektr quraldary bar bólmede ósiredi. Aýasy taza, aýrasy jaqsy bólmede kaktýs gúldeıdi.
Qorytyndy
Ósimdikter kóp ósirilgen jerde siz ońaı tynys alýǵa bolatynyn baıqadyńyz ba? Olar óz boılarynan bizge ottegi shyǵaryp qana qoımaı, adam aınalasyndaǵy qorshaǵan ortanyń bıoaýmaǵyn tazartady. Úı ishinde ádemi ósimdikter kóp bolsa, sizdiń kóńil kúıińiz árqashan jadyrańqy júredi.
Gúldiń qasynda 15 mınýttaı otyrsańyz da jetkilikti. Siz ózińizdiń jańa kúsh jınap, demalǵanyńyzdy sezesiz. Óıtkeni ósimdik efır maılaryn bólip shyǵarady. Sizdiń aǵzańyzdaǵy zat almasý prosesi ulǵaıa túsedi.
USYNYS
1. Ár synypta “Ósimdik álemi” buryshyn qurý
2. Synyptar arasynda eń ádemi gúldengen kabınet saıysyn ótkizý
3. Joǵary synyp oqýshylary mektep ishinde “Ekologıalyq buryshyn” qurý.
4. Mektep aınalasyna tal aǵashtar, gúlder egý