InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: H - Hİİİ ǵasyrlardyń basyndaǵy Qazaqstan mádenıeti

Sabaqtyń maqsaty: Bilimdiligi: H - Hİİİ ǵasyrlardyń basyndaǵy Qazaqstan mádenıetin oqýshylarǵa Qaıtalata otyryp, bilimderin pysyqtaý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń tarıhı oqıǵalarǵa óz betinshe baǵa berýin júzege asyra otyryp oılaý qabiletin arttyrý, óz bilimin jetildirýge, qosymsha izdenýge baǵyt berý, qorytyndy shyǵarý mashyqtaryn damytý.
Tárbıeliligi: Oqýshylardyń Otan tarıhyn zertteýge belsendilik is - áreketin qalyptastyrý, ultjandylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Qaıtalaý.
Kórnekiligi: Sýretter, syzbalar, ınteraktıvti taqta

Sabaqtyń barysy: İ Uıymdastyrý bólimi.
1. Oqý quralyn tekserip túgeldeý.
2. Oqýshylardyń zeıinderin sabaqqa aýdarý.
Oı shaqyrý:

İİ Qaıtalaý sabaǵyn josparlaý.
1. Qalalyq mádenıettiń damýy.
2. H - Hİİ ǵ. ǵ qolóner, saýda jáne sharýashylyqtyń damýy.
3. Sáýlet óneri men qurylystyń damýy.
4. Din jáne mádenıet. Islamnyń taralýy.
5. Ǵylym men bilimniń damýy.

İ tapsyrma.
Termınderge anyqtama berý.
Qysh qumyra óneri -
Ǵanysh -
Zergerlik kásip -
Aıyrbas saýda -
Aqsha aınalymy -
Tashnaý -
Rabad -
Sıtadel -
Shahrıstan -

İİ tapsyrma. Dıskýssıalyq suraqtar
«Kelisemin», «Kelispeımin»
1. Qala turǵyndary kóbeıýi saldarynan tutyný buıymdary óndirilmedi.
2. Qazaqstan jerinen qysh qumyra men sý qubyrlaryn jasaıtyn sheberhanalar tabylǵan joq.
3. Qysh qumyrashylardyń qoly jetken jetistikteriniń biri - shyńy boldy.
4. Sáýlet ónerin ustalyqtaǵy sheberliktiń jetistigi dep aıtýǵa bolady.
5. Orta ǵasyr qolónerinde damyǵan kásipterdiń biri - shyńy boldy.
6. Saýda aıyrbas jaǵdaıynda nemese aqsha arqyly júrdi.
7. Qala mańyndaǵy egin egýge qajetti jer saýdanyń damýyna baılanysty ıgerilmedi.

İİİ tapsyrma. Tarıhı synaq hat.
Orta ǵasyrlardaǵy qoldanbaly ónerdiń materıaldary sary topyraq pen ǵanysh boldy. Sáýletti arhıtektýralyq qurylys júıeleriniń syrtqy kórinis stıli Orta Azıa men Qazaqstanda birdeı boldy. Dinı keshenderge meshitti, kesenelerdi, mazarlardy, monshalardy jatqyzýǵa bolady. Óziniń alǵashqy qurylys júıesiń saqtaǵan eskertkishter - Babadja qatyn men Aısha bıbi keseneleri. Arheologıalyq jumystar kezinde Otyrar, Taraz, Túrkistan qalalarynan shyǵys monshasy tabylǵan. Arystan - bab dinı ańyzdar boıynsha Qoja Ahmet Iasaýıdiń ustazy bolǵan. Babadja - qatyn kesenesi - kúıdirilgen kirpishten salynǵan, ásem kúmbezdi ǵımarat. Aısha - bıbi kesenesiniń syrtqy qabyrǵalary oıýly terrakot kirpishtermen qaptalǵan.
Arheologılyq qazba jumystary barysynda kóptegen qalalardan shyǵys monshalarynyń oryndary belgili boldy.

İV tapsyrma. Tulǵany tany.
1. «Arabsha, Tájikshe kitaptar kóp. Al bul – bizdiń tilimizdegi tuńǵysh danalayq jınaq». Bul kimge qatysty aıtylǵan? (Júsip Balasaǵunı 1021 - 1075)
2. Arıstotelden keıin ekinshi ustaz atanǵan danyshpan, uly oıshyl, ensıklopedıst ǵalym? (Ábý Nasyr ál - Farabı 870 - 950)
3. Arab tilin jetik bilgen ǵulama ǵalym, sanaly ǵumyryn týǵan eliniń, halqynyń tilin zertteýge arnaǵan danyshpan? (Mahmud Qashqarı 1030 - 1090)

V tapsyrma. Sıqyrly qorjyn.
1. Arabtar «din úshin soǵysty» qashan bastady? 633j
2. 714j Shashty basyp alǵan arab qolbasshysy? Kýteıba ıbn Mýslım
3. Atlah shaıqasy qaı jyly boldy? 751j
4. 960j Qarahan memleketinde bolǵan oqıǵa? Islam dini memlekettik din boldy.
5. Júsip Balasaǵunıdiń ataqty eńbegin ata? «Qut negizi bilik»
6. Qalalardaǵy qurylys júıesiniń jańa túrlerin ata? Meshit pen shyǵys monshasy.
7. «Baqytqa jetý» atty fılosofılyq týyndynyń avtory? Ál - Farabı.
8. Iasyda týǵan shyǵystyń kórnekti ǵalymy? Qoja Ahmet Iasaýı
9. Qorjyn úıler degen ne? Qatar jasalǵan, bir - birimen baılanysty úıler.

Test
1. Oǵyzdardyń totemi;
A) Buǵy
V) Kıik
S) Qoı
D) Kókbóri

2. Hrıstıandyq kresiń tańbasy salynǵan kirpishter tabyldy?
A) Quıryqtóbe
V) Aqtóbe
S) Saıram
D) Talǵar

3. Orta Azıa men Qazaqstanda ıslam dini keńinen taraı bastady?
A) Arabtardyń kelýimen
V) Qarluqtardyń kelýimen
S) Oǵyzdardyń kelýimen

D) Qytaı áskeriniń kelýimen
4. 714jyly Shashty basyp alǵan arab qolbasshysy?
A) Kýteıba ıbn Mýslım
V) Nasyr ıbn Seııar
S) Fazlan
D) Zıad ıbn Salıh

5. Arabtardyń Qazaqstannyń ońtústigine basyp kirgen ýaqyty?
A) VIII ǵ ortasy
V) Hǵ aıaǵy
S) VIIǵ basy
D) Hǵ basy

6. Hǵ Ońtústik Qazaqstan men Jetisýdyń qalalarynda meshitterdiń kóptep salyna bastaǵanyn jazǵan ǵalym?
A) Ál Farabı
V) Ál Bırýnı
S) Ál Makdızı
D) Mahmud Qashqarı

7. Totem;
A) Qurbandyqqa shalynǵan janýar men tumar
V) Qasıetti oshaq
S) Shyqqan tegin janýarmen baılanystyrý
D) Umaı Anaǵa sený

Úıge tapsyrma:
1. H - Hİİİ ǵasyrdaǵy Qazaqstan mádenıetin -
H – Hİİ ǵasyrdaǵy Batys Eýropa mádenıetimen salystyra otyryp, Venn dıagramsyn toltyrý.
2. Uly ǵalymdar týraly qosymsha málimetter jınap kelý