Zamanaýı bilim men ǵylym ordasy
Búginde Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti álemdegi úzdik 200 ýnıversıtettiń qataryna kirgen – Quacquarelli Symonds (QS) agenttigi jahandyq reıtıńinde alǵashqy qazaqstandyq joǵary oqý orny. Bul reıtıńte postkeńestik joǵary oqý oryndary ishinde M.V.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıteti turǵany málim. Ortalyq Azıadaǵy tabysqa jetken ýnıversıtettiń biregeıi – QazUÝ. Eńbekti ońtaılandyrýdyń klasterlik tásili keshendi qurylymdyq jańǵyrtý jumystary júrgizildi kóshbasshy ýnıversıtettermen birlese otyryp, qos dıplom jáne aǵylshyn tilinde bilim berý baǵdarlamalary júzege asyryldy. QazUÝ Jahandyq habty basqara otyryp, tehnologıalyq rýhanı-adamgershilik platformalar sımbıozyna negizdelgen «Ýnıversıtet 4.0» JOO modelin júzege asyryp otyr. Bul bastama Nú-Iorktegi BUU-nyń shtab-páterinde tanystyrylyp álemniń joǵary oqý oryndaryna keńinen taratylýǵa usynyldy. QS jahandyq reıtıńi – álemdegi eń bedeldi reıtıńterdiń biri.
Álemniń halyqaralyq reıtıńtik agenttikteri QazUÝ-niń kóshbasshylyq ustanymdary ǵylymı keńistik qoldaýyna ıe bolýda. Sonymen qatar QazUÝ Eýropalyq ǵylymı ónerkásiptik palatasynyń «AA+» joǵary baǵasyna ıe ári álemdegi ekologıalyq jaǵynan - 200, tehnologıalyq damyǵan - 50 JOO-nyń qataryna enip otyr. Bul tabystar túrki jáne ıslam áleminiń úzdik ýnıversıteti retinde tanylýyna yqpal etkeni anyq. QazUÝ on jyl kóleminde akademıalyq reıtıń jáne halyqaralyq observatorıa (IREG) sarapshylary maquldaǵan ulttyq reıtıńte kóshbasshy orynǵa ıe boldy. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ BUU-nyń turaqty damý jónindegi «Akademıalyq yqpal» baǵdarlamasy 2014 jyldan bastap ıe bolǵan TMD-daǵy tuńǵysh joǵary oqý orny. QazUÝ-dyń Hab basshylyǵyndaǵy qyzmeti BUU-nyń joǵary baǵasyn ıelendi. Sonymen qatar Elbasy N.Nazarbaevtyń «Jasyl kópir» jáne «G-Global» bastamalaryn qoldaý maqsatyndaǵy QazUÝ – «RIO+20» Jahandyq samıtinde seksıa ashqan TMD-daǵy jalǵyz joǵary oqý orny. Bul oraıda ýnıversıtet turaqty damý máseleleri boıynsha Azıa ýnıversıtetteri rektorlarynyń III forýmy jumysyn uıymdastyryp, tabysty ótkizdi.
Qazirgi kezde ýnıversıtette IýNESKO, halyqaralyq jýrnalısıka, qoǵamdaǵy medıa kafedralary jumys istep, Kolýmbıa ýnıversıtetimen birlesken «MDP Global Classroom» mamandardy daıarlaý baǵdarlamasy júzege asyrylýda. Álemge áıgili «Times Higher Education» (THE) agenttiginiń zertteý qorytyndysy boıynsha ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ úzdik menedjmenti bar AZIA joǵary oqý oryndarynyń top-10-na jáne «The Asia Award – 2020» reıtıńinde «Kóshbasshylyq pen basqarýdaǵy úzdik komanda» qataryna endi. QazUÝ tolyq qashyqtan oqytýdy júzege asyrýda «Ýnıver 2.0» jáne «Moodle» aqparattyq-bilim berý platformalaryn paıdalaný qoldanysqa engizilýde. Olardyń qatarynda ınovasıalyq bastama «Ýnıver-2.0» júıesi oqý úderisi kórsetkishi ári ýnıversıtettiń IT mamandary júıeniń álemdegi tanymal «Moodle» qashyqtan oqytý júıesin júzege asyrýda bul formatta oqytýdyń múmkindikteri zor. Qazirgi kezde QazUÝ-de álemge tanymal joǵary tehnologıalyq korporasıalardyń ǵylym bilim berý ortalyqtary jumys isteıdi. Bul -«ıdeıany generasıalaýdan bastap, ony komersıalandyrýǵa deıingi» ǵylymı-tehnologıalyq úrdisi quryldy. Sońǵy jyldary QazUÝ-ne ǵylymı jobalar kólemin 2,5 ese arttyrý múmkindigine ıe bolǵany belgili. QazUÝ ǵalymdary ǵylymı eńbekteri halyqaralyq basylymdarda jaryq kórýde.
Búginde ozyq bilim oshaǵynyń ınfaqurylymy 50 paıyzǵa ósip, bes áleýmettik bastamany júzege asyrýda jáne kólemi 22,5 myń sharshy metrdi quraıtyn 1250 orynǵa arnalǵan stýdentter úıi qurylysy qolǵa alyndy. Qazaqstan boıynsha sheteldik stýdentter QazUÝ-da bilim alýda. Sońǵy jylda onyń sany 15 esege deıin óskeni baıqalady. «Men jastarǵa senemin» respýblıkalyq baıqaýy belsendi jastar forýmyna aınaldy. Búgingi pandemıa jaǵdaıynda «Farabı álemi» stýdentter men jas ǵalymdar halyqaralyq ǵylymı konferensıasy onlaın formatta ótti. «QazUÝ stýdenti oqýy tıis 100 kitap» jobasy jastardyń kitap oqýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyratyn rýhanı shara. Sondaı-aq, ýnıversıtette 20-dan astam stýdenttik bıznes-ınkýbatorlar qyzmeti iske qosylyp, 75 stýdenttik ınovasıalyq jobalar júzege asyrylýda asyrylýda. QazUÝ-niń bilim berý baǵdarlamalary jáne qosdıplomdy 70 baǵdarlama bar. Ozyq memleketter tájirıbesine súıenip ýnıversıtet ǵylymdy generasıalaý, ózara tájirıbe almasý arqyly ǵylymdy basqarýdyń jańa úlgisin iske asyrýǵa baǵyttalǵan «Ál-Farabı» ǵylymı-tehnologıalyq alqabynyń negizin qalady.
Ýnıversıtettiń ár múshesi ishki-syrtqy ortany jaqsartý maqsatynda «Aınalańdy nurlandyr», «QazUÝ – Grınkampýs» jobalary jqmys isteıdi. Bul jobalar áleýmettik jaǵdaılardy jaqsartýǵa negizdelip otyr.Zamanaýı JOO qatarynda BUU-nyń Jahandyq Haby retinde «Ýnıversıtet 4.0» modelin BUU-nyń Órkenıetter alánsymen birge júzege asyryp keledi. Ony iske asyrýda álemniń 12 jetekshi JOO-da ál-Farabı ortalyqtary qosyldy.Ál-Farabıdyń 1150 jyldyq mereıtoıy sharalary «Ál-Farabı» ortalyǵynyń saltanatty ashylýynan bastalýy zor jetistik. Ó.Joldasbekov atyndaǵy Stýdentter saraıynda ótken resmı is-sharalar uly ǵulama murasyn álemdik órkenıettiń damýyndaǵy ornyn aıqyndap zertteýge septigin tıgizetini anyq. Ýnıversıtetke uly ǵalymnyń esimi berilgenine 30 jyl boldy. Jas urpaqtyń elimizge degen súıispenshiligin arttyrý rýhynda tárbıeleýde ensıklopedıashy ǵalymnyń esimi berilýiniń mańyzy zor. Ál-Farabı eńbekteri - Batys, Shyǵys mádenıetterin qosatyn altyn kópir. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ álemdik deńgeıdegi zertteý ýnıversıtetine aınalyp,
«TOR-100» úzdik JOO-nyń jahandyq reıtıńisine enýi - onyń halyqaralyq deńgeıdegi mártebesiniń ósýi bolyp tabylady. Sońǵy jyldary ýnıversıtette oqýǵa yntalanǵan jastar artyp, kóptegen shetel azamattary da nıet bildirýde. QazUÝ birneshe jyldan beri BUU-nyń turaqty damý jónindegi «Akademıalyq yqpal» baǵdarlamasynyń Jahandyq habyna jetekshiligi ýnıversıtettiń halyqaralyq dárejede tanylýy dep bilemiz.
Ý.M.Djoldybaeva Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń dosenti, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Qaırtaeva A.Q. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Geografıa jáne Tabıǵatty paıdalaný fakúltetiniń 1-kýrs stýdenti