4 - كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسى
تاقىرىبى: 4 - كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسى
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى 4 - كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسىمەن تانىستىرۋ. كوبەيتۋ جانە ءبولۋ اريفمەتيكالىق امالداردىڭ ءمانىن اشۋ. ساندى 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسىن قۇراستىرۋ، 4 - كە ءبولۋ كەستەسىن قۇراستىرۋ ۇستانىمىن ۇيرەتۋ.
ءا) تاربيەلىك: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداتا وتىرىپ، وقۋشىلاردى بەلسەندىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: ساباق بارىسىندا ويىندار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، لوگيكالىق ويلاۋىن قالىپتاستىرۋ، ماتەماتيكا ساباعىنا قىزىعۋىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق (توپپەن جۇمىس)
ساباقتىڭ ءادىسى: ويىندار، لوگيكالىق تاپسىرمالار، شىعارماشىلىق جۇمىستار
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كوبەيتۋ كەستەسى، فيگۋرالار، وقۋلىق، سىزبا كەستەلەر
ءپانارالىق بايلانىس: سۋرەت، دۇنيەتانۋ، ەڭبەك، انا ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ قۇرال - جابدىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
شىرىلدادى قوڭىراۋ،
ءبىز ساباقتى باستايمىز.
پارتامىزعا وتىرىپ،
ءوزارا كوز تاستايمىز.
تابىس تىلەپ كوزبەنەن –
جاڭا ءبىلىم الۋعا
العا قادام اتتايمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
№3 - تاپسىرما
5، 6، 12، 14، 24، 8، 9 ساندارىنىڭ ىشىنەن: 2 سانىنا، 3 سانىنا بولىنەتىن سانداردى جاز.
6: 2=3 --------------- 6: 3= 2
12: 2= 6 --------------- 12: 3= 4
14: 2= 7 --------------- 24: 3= 8
8: 2= 4 --------------- 9: 3= 3
24: 2= 12
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
1. سىنىپ وقۋشىلارىن 2 توپقا ءبولۋ.
2. سانداردى، امالداردى، تەڭدىكتى پايدالانىپ، ورنەك قۇراستىرۋ ارقىلى توپتىڭ اتىن شىعارۋ.
ءمۇعالىم:
- ءبىز ورمان ءىشىن ارالاپ ءجۇرىپ كەلەمىز. بۇل نە عاجاپ! ورمان مۇلدە وزگەرگەن. جازداعى جاپ - جاسىل ءتۇسى سۇپ - سۇر بولعان. اياق استىنا قاراي قالساڭ، جەرگە سارى كىلەم توسەلگەن سياقتى. سارى كىلەم دەپ وتىرعانى نە بالالار؟
- جاپىراقتاردىڭ ءتۇسۋى.
- ءبىزدىڭ سىنىپتا دا جاپىراقتار تۇسۋدە. جەل سوقتى دا جاپىراقتار ۇشىپ كەتتى. (بالالاردىڭ پارتاسىنىڭ ۇستىنە ساندار جازىلعان جاپىراقتار تۇسەدى) ءبىراق بۇل ەرەكشە جاپىراقتار. ولارعا ورنەكتەردىڭ ماندەرى جازىلعان. ءمانى سەندەردىڭ جاپىراقتارىڭدا جازىلعان ورنەكتەردى تابىڭدار.
تاپسىرمالار:
ءى توپ ------------ ءىىتوپ
3*3 ------------- 4*3
6*2 ------------- 18: 3
27: 3 ------------ 3*7
24: 3 ------------ 16: 2
(بالالار تاقتاعا شىعىپ، وزدەرىندەگى جاپىراقتاردى ءتيىستى ورنەكتىڭ قاسىنا بەكىتەدى)
ءىۇ. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ:
№1 - تاپسىرما
تەڭدىكتىڭ وڭ جاق جانە سول جاقتارىن سالىستىر. نەگە الدىڭعى ورنەكتىڭ مانىنە قاراعاندا كەلەسى ورنەكتىڭ ءمانى 4 - كە ارتىق؟
4*4=4+4+4+4
4*5=4+4+4+4+4
4*6=4+4+4+4+4+4
..............................
№2 - تاپسىرما
4 - كە كوبەيتۋ كەستەسى قالاي قۇرىلعانىن ءتۇسىندىر. 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسىن تولىقتىر.
4*4=16 ------------- 5*4=4*5 -------------- 5*4=20
4*5=20 ------------- 6*4=4*6 -------------- 6*4=24
4*6=24 ------------- 7*4=4*7 ------------- 7*4=28
.......... 8*4=4*8........
4 - ءتى كوبەيتۋ كەستەسى 9*4=4*9 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسى
№3 - تاپسىرما
4 - كە ءبولۋ كەستەسىن قۇرعاندا نەگە 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسىن پايدالانۋعا بولادى؟
16: 4= 4، ----- سەبەبى 4*4 =16 ---------- 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسى:
20: 4= 5، ----- سەبەبى 5*4= 20 ------------ 16: 4 =4
................... 20: 4= 5
................... 24: 4= 6
................... 28: 4= 7
................... 32: 4= 8
................... 36: 4= 9
ءۇ. جاڭا ساباقتى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ:
- ورمان ءىشىن ارالاپ ءبىراز جۇرگەن سوڭ ءاپ - ادەمى ءتيىن كورىندى. ول ءوزى وتىرعان اعاشتىڭ بۇتاقتارىنا ساڭىراۋقۇلاقتاردى ءىلىپ جاتىر. ءتيىن ۋاقىتىن بوسقا وتكىزىپ وتىرعان جوق. ول قىزۋ ەڭبەك ۇستىندە. ءبىز دە تيىنگە كومەكتەسەيىكشى. ول ءۇشىن №4، 5 - تاپسىرمالاردى ورىنداۋىمىز كەرەك.
№4 - تاپسىرما
بوس ورىنعا ءتيىستى سانداردى قوي:
№5 - تاپسىرما
بوس ورىنعا ءتيىستى سانداردى قوي:
- ءبىز تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداي وتىرىپ، تيىنگە ساڭىراۋقۇلاقتار جيناپ بەردىك. ول بىزگە العىسىن ءبىلدىرىپ جاتىر. ورمان ءىشىن ودان ءارى ارالاپ كورەيىك. دوڭەستەۋ ءبىر جەردەن ءۇپ - ۇلكەن اپان كورىنەدى. اپاننىڭ اينالاسىندا قارايىپ شىرىگەن جاپىراقتار مەن تازا توپىراق جاتىر. ءبىر كەزدە الگى اپاننان ءبىر ايۋ شىعا كەلدى. ول دا قىسقا دايىندالىپ ءجۇر. اپانىن تازارتىپ، ۇيىقتايتىن جەرىنە تازا جاپىراق توسەپ ءجۇر. ايۋعا كومەكتەسەمىز بە؟ وندا №6، 7 تاپسىرمالاردى ورىندايىق.
ءۇى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
№6 - تاپسىرما
كەستەنى تولتىر:
كوبەيتكىش -------------------- 4 ------- 4 ------- 4 ----- 4 ------- 4 ------- 4
كوبەيتكىش -------------------- 2 ------- 4 ------- 6 ----- 5 ------- 3 ------- 8
كوبەيتىندىنىڭ ءمانى
سەرگىتۋ ءساتى:
ءبىر، ەكى، تۇرايىق،
الاقاندى ۇرايىق،
جۇگىرەيىك، جۇگىرەيىك،
اياقتى ۇشىنان باسايىق.
ساڭىراۋقۇلاقتاي وتىرىپ،
ەمەندەرشە تۇرايىق.
تۇرايىق، وتىرايىق،
تۇرايىق، وتىرايىق،
پارتامىزعا جايعاسايىق، تىپ - تىنىش.
№7 - تاپسىرمانى اۋىزشا ورىنداۋ.
- جارايسىڭدار، بالالار! ايۋ سەندەرگە العىسىن ءبىلدىرىپ جاتىر. ءارى قاراي ساياحاتىمىزدى جالعاستىرايىق. مىنا زىتىپ كەلە جاتقان نە ەكەن؟
- قويان.
- بالالار، قوياننىڭ دا بىزگە ءوتىنىشى بار ەكەن. ياعني، ول بىزدەن قىرىققابات جيناپ كومەكتەسۋىمىزدى سۇراپ وتىر. ول ءۇشىن №8، 9 تاپسىرمالاردى ورىنداۋىمىز كەرەك ەكەن.
№8 - تاپسىرما: تەڭدەۋلەردى شەش:
ا*4= 16
ح: 4= 6
4*س= 24
36: ح= 4
№9 - تاپسىرمانى اۋىزشا ورىنداتۋ.
1. ر= (4+4)*2= 16سم
2. ر =24، 32، 28سم تەڭ شارشىلاردىڭ قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعىن تاپ.
24: 4= 6سم
32: 4= 8سم
28: 4= 7سم
- مىنەكي، بالالار تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداي وتىرىپ، قويانعا دا كومەكتەستىك. ول دا بىزگە ريزا.
شىعارماشىلىق تاپسىرما:
№10 - تاپسىرما
22سم - 6سم =16سم
16سم: 2= 8سم
ءۇىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
- ءقازىر ءبارىمىز بىرگە «باقىتتى وتاربا» ويىنىن وينايىق. ويىن شارتى بويىنشا بەرىلگەن تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداۋىمىز كەرەك. ەگەر تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداي الساق، ۇيىمىزگە تەز جەتەمىز.
تاپسىرما: مىنا سان شىعۋ ءۇشىن، 4 - ءتى نەشەگە كوبەيتۋ كەرەك؟ (مىسالى، بالا 20 - نى تاڭداپ الادى. 20 شىعۋ ءۇشىن 5*4 دەگەنى قاجەت. ت. س. س.)
ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما:
№11 - تاپسىرما: امالداردى ورىندا:
6*4 --------- 4*9 ---------- 5*4 ---------- 9*4 ----------- 8*4
16: 4 ------- 32: 4 -------- 36: 4 -------- 28: 4 ---------- 24: 4
4*8 --------- 4*7 ---------- 4*7 ---------- 4*4 ------------ 20: 4
ءىح. باعالاۋ.
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى 4 - كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسىمەن تانىستىرۋ. كوبەيتۋ جانە ءبولۋ اريفمەتيكالىق امالداردىڭ ءمانىن اشۋ. ساندى 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسىن قۇراستىرۋ، 4 - كە ءبولۋ كەستەسىن قۇراستىرۋ ۇستانىمىن ۇيرەتۋ.
ءا) تاربيەلىك: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداتا وتىرىپ، وقۋشىلاردى بەلسەندىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: ساباق بارىسىندا ويىندار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، لوگيكالىق ويلاۋىن قالىپتاستىرۋ، ماتەماتيكا ساباعىنا قىزىعۋىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق (توپپەن جۇمىس)
ساباقتىڭ ءادىسى: ويىندار، لوگيكالىق تاپسىرمالار، شىعارماشىلىق جۇمىستار
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كوبەيتۋ كەستەسى، فيگۋرالار، وقۋلىق، سىزبا كەستەلەر
ءپانارالىق بايلانىس: سۋرەت، دۇنيەتانۋ، ەڭبەك، انا ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ قۇرال - جابدىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
شىرىلدادى قوڭىراۋ،
ءبىز ساباقتى باستايمىز.
پارتامىزعا وتىرىپ،
ءوزارا كوز تاستايمىز.
تابىس تىلەپ كوزبەنەن –
جاڭا ءبىلىم الۋعا
العا قادام اتتايمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
№3 - تاپسىرما
5، 6، 12، 14، 24، 8، 9 ساندارىنىڭ ىشىنەن: 2 سانىنا، 3 سانىنا بولىنەتىن سانداردى جاز.
6: 2=3 --------------- 6: 3= 2
12: 2= 6 --------------- 12: 3= 4
14: 2= 7 --------------- 24: 3= 8
8: 2= 4 --------------- 9: 3= 3
24: 2= 12
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
1. سىنىپ وقۋشىلارىن 2 توپقا ءبولۋ.
2. سانداردى، امالداردى، تەڭدىكتى پايدالانىپ، ورنەك قۇراستىرۋ ارقىلى توپتىڭ اتىن شىعارۋ.
ءمۇعالىم:
- ءبىز ورمان ءىشىن ارالاپ ءجۇرىپ كەلەمىز. بۇل نە عاجاپ! ورمان مۇلدە وزگەرگەن. جازداعى جاپ - جاسىل ءتۇسى سۇپ - سۇر بولعان. اياق استىنا قاراي قالساڭ، جەرگە سارى كىلەم توسەلگەن سياقتى. سارى كىلەم دەپ وتىرعانى نە بالالار؟
- جاپىراقتاردىڭ ءتۇسۋى.
- ءبىزدىڭ سىنىپتا دا جاپىراقتار تۇسۋدە. جەل سوقتى دا جاپىراقتار ۇشىپ كەتتى. (بالالاردىڭ پارتاسىنىڭ ۇستىنە ساندار جازىلعان جاپىراقتار تۇسەدى) ءبىراق بۇل ەرەكشە جاپىراقتار. ولارعا ورنەكتەردىڭ ماندەرى جازىلعان. ءمانى سەندەردىڭ جاپىراقتارىڭدا جازىلعان ورنەكتەردى تابىڭدار.
تاپسىرمالار:
ءى توپ ------------ ءىىتوپ
3*3 ------------- 4*3
6*2 ------------- 18: 3
27: 3 ------------ 3*7
24: 3 ------------ 16: 2
(بالالار تاقتاعا شىعىپ، وزدەرىندەگى جاپىراقتاردى ءتيىستى ورنەكتىڭ قاسىنا بەكىتەدى)
ءىۇ. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ:
№1 - تاپسىرما
تەڭدىكتىڭ وڭ جاق جانە سول جاقتارىن سالىستىر. نەگە الدىڭعى ورنەكتىڭ مانىنە قاراعاندا كەلەسى ورنەكتىڭ ءمانى 4 - كە ارتىق؟
4*4=4+4+4+4
4*5=4+4+4+4+4
4*6=4+4+4+4+4+4
..............................
№2 - تاپسىرما
4 - كە كوبەيتۋ كەستەسى قالاي قۇرىلعانىن ءتۇسىندىر. 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسىن تولىقتىر.
4*4=16 ------------- 5*4=4*5 -------------- 5*4=20
4*5=20 ------------- 6*4=4*6 -------------- 6*4=24
4*6=24 ------------- 7*4=4*7 ------------- 7*4=28
.......... 8*4=4*8........
4 - ءتى كوبەيتۋ كەستەسى 9*4=4*9 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسى
№3 - تاپسىرما
4 - كە ءبولۋ كەستەسىن قۇرعاندا نەگە 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسىن پايدالانۋعا بولادى؟
16: 4= 4، ----- سەبەبى 4*4 =16 ---------- 4 - كە كوبەيتۋ كەستەسى:
20: 4= 5، ----- سەبەبى 5*4= 20 ------------ 16: 4 =4
................... 20: 4= 5
................... 24: 4= 6
................... 28: 4= 7
................... 32: 4= 8
................... 36: 4= 9
ءۇ. جاڭا ساباقتى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ:
- ورمان ءىشىن ارالاپ ءبىراز جۇرگەن سوڭ ءاپ - ادەمى ءتيىن كورىندى. ول ءوزى وتىرعان اعاشتىڭ بۇتاقتارىنا ساڭىراۋقۇلاقتاردى ءىلىپ جاتىر. ءتيىن ۋاقىتىن بوسقا وتكىزىپ وتىرعان جوق. ول قىزۋ ەڭبەك ۇستىندە. ءبىز دە تيىنگە كومەكتەسەيىكشى. ول ءۇشىن №4، 5 - تاپسىرمالاردى ورىنداۋىمىز كەرەك.
№4 - تاپسىرما
بوس ورىنعا ءتيىستى سانداردى قوي:
№5 - تاپسىرما
بوس ورىنعا ءتيىستى سانداردى قوي:
- ءبىز تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداي وتىرىپ، تيىنگە ساڭىراۋقۇلاقتار جيناپ بەردىك. ول بىزگە العىسىن ءبىلدىرىپ جاتىر. ورمان ءىشىن ودان ءارى ارالاپ كورەيىك. دوڭەستەۋ ءبىر جەردەن ءۇپ - ۇلكەن اپان كورىنەدى. اپاننىڭ اينالاسىندا قارايىپ شىرىگەن جاپىراقتار مەن تازا توپىراق جاتىر. ءبىر كەزدە الگى اپاننان ءبىر ايۋ شىعا كەلدى. ول دا قىسقا دايىندالىپ ءجۇر. اپانىن تازارتىپ، ۇيىقتايتىن جەرىنە تازا جاپىراق توسەپ ءجۇر. ايۋعا كومەكتەسەمىز بە؟ وندا №6، 7 تاپسىرمالاردى ورىندايىق.
ءۇى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
№6 - تاپسىرما
كەستەنى تولتىر:
كوبەيتكىش -------------------- 4 ------- 4 ------- 4 ----- 4 ------- 4 ------- 4
كوبەيتكىش -------------------- 2 ------- 4 ------- 6 ----- 5 ------- 3 ------- 8
كوبەيتىندىنىڭ ءمانى
سەرگىتۋ ءساتى:
ءبىر، ەكى، تۇرايىق،
الاقاندى ۇرايىق،
جۇگىرەيىك، جۇگىرەيىك،
اياقتى ۇشىنان باسايىق.
ساڭىراۋقۇلاقتاي وتىرىپ،
ەمەندەرشە تۇرايىق.
تۇرايىق، وتىرايىق،
تۇرايىق، وتىرايىق،
پارتامىزعا جايعاسايىق، تىپ - تىنىش.
№7 - تاپسىرمانى اۋىزشا ورىنداۋ.
- جارايسىڭدار، بالالار! ايۋ سەندەرگە العىسىن ءبىلدىرىپ جاتىر. ءارى قاراي ساياحاتىمىزدى جالعاستىرايىق. مىنا زىتىپ كەلە جاتقان نە ەكەن؟
- قويان.
- بالالار، قوياننىڭ دا بىزگە ءوتىنىشى بار ەكەن. ياعني، ول بىزدەن قىرىققابات جيناپ كومەكتەسۋىمىزدى سۇراپ وتىر. ول ءۇشىن №8، 9 تاپسىرمالاردى ورىنداۋىمىز كەرەك ەكەن.
№8 - تاپسىرما: تەڭدەۋلەردى شەش:
ا*4= 16
ح: 4= 6
4*س= 24
36: ح= 4
№9 - تاپسىرمانى اۋىزشا ورىنداتۋ.
1. ر= (4+4)*2= 16سم
2. ر =24، 32، 28سم تەڭ شارشىلاردىڭ قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعىن تاپ.
24: 4= 6سم
32: 4= 8سم
28: 4= 7سم
- مىنەكي، بالالار تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداي وتىرىپ، قويانعا دا كومەكتەستىك. ول دا بىزگە ريزا.
شىعارماشىلىق تاپسىرما:
№10 - تاپسىرما
22سم - 6سم =16سم
16سم: 2= 8سم
ءۇىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
- ءقازىر ءبارىمىز بىرگە «باقىتتى وتاربا» ويىنىن وينايىق. ويىن شارتى بويىنشا بەرىلگەن تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداۋىمىز كەرەك. ەگەر تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداي الساق، ۇيىمىزگە تەز جەتەمىز.
تاپسىرما: مىنا سان شىعۋ ءۇشىن، 4 - ءتى نەشەگە كوبەيتۋ كەرەك؟ (مىسالى، بالا 20 - نى تاڭداپ الادى. 20 شىعۋ ءۇشىن 5*4 دەگەنى قاجەت. ت. س. س.)
ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما:
№11 - تاپسىرما: امالداردى ورىندا:
6*4 --------- 4*9 ---------- 5*4 ---------- 9*4 ----------- 8*4
16: 4 ------- 32: 4 -------- 36: 4 -------- 28: 4 ---------- 24: 4
4*8 --------- 4*7 ---------- 4*7 ---------- 4*4 ------------ 20: 4
ءىح. باعالاۋ.