InfoHub Logo

ادەبيەت 6 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ا. بايتۇرسىن ۇلى «قارا بۇلت»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ولەڭىن وقىتا وتىرىپ، اقىن جانە اۋدارماشى - سىنشىلىعىن تانىتۋ، دالەلدەۋ، ولەڭنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتە وتىرىپ، يدەياسىن اشۋ.
2. تاربيەلىك: اۆتور كوتەرگەن يدەيا ارقىلى جاس ۇرپاقتى قايىرىمدىلىققا، جاناشارلىققا، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ، جامان ادەتتەن جيرەندىرۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار وقۋشىنىڭ وي - قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ، وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىققا، مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ، ويلاۋ ارەكەتتەرىن قوزعالىسقا ءتۇسىرۋ، ويلاۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: سىن تۇرعىسىنان وقۋ مەن جازۋدى دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: احمەت پورترەتى، سۋرەتتەر، پلاكاتتار.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، قازاقستان تاريحى.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ءى. «وي قوزعاۋ» ستراتەگياسى
«نەنى بىلەمىز؟» (وتكەندى قايتالاۋ جانە احمەت ومىرىنە شولۋ سۇراقتارى)
1. اباي قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟
2. اكەسى كىم؟
3. اباي جاستاردى نەگە شاقىردى؟
4. شاكارىم نەشىنشى جىلى، قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟
5. شاكارىمنىڭ «ادامدىق بورىشىڭ» ولەڭى نە تۋرالى؟
6. شاكارىم «عيبرات الارلىق ارتىڭا ءىز قالدىرساڭ، ماڭگىلىك ولمەيسىڭ» دەيدى. نەگە؟ قالاي تۇسىنەمىز؟
7. سۇلتانماحمۇتتىڭ «شىعامىن ءتىرى بولسام، ادام بولىپ، جۇرمەيمىن بۇل دۇنيەدە جامان بولىپ»،- دەگەن ويلارىن قالاي تۇسىنەسىڭ؟
8. احمەت نەشىنشى جىلى، قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟
9. مۇحتار اۋەزوۆ احمەتكە قانداي باعا بەردى؟
10. احمەتتىڭ قانداي ولەڭدەر جيناعى بار؟
11. احمەت ورىس اقىندارىنان كىمدەردىڭ شىعارمالارىن اۋدارعان؟
12. ادام بويىنداعى قانداي قاسيەتتەردى سىناعان؟
13. تومەنگى سىنىپتا وتكەن احمەتتىڭ قانداي مىسال ولەڭدەرىن بىلەسىزدەر؟
كىم اتايدى؟
14. احمەت ولەڭدەرىنەن جاتقا مىسالدار كەلتىرىڭىز.
«عيبرات الار ارتىڭا ءىز قالدىرساڭ،
شىن باقىت،
وسىنى ۇق،
ماڭگىلىك ولمەيسىڭ!»،- دەپ شاكارىم اتامىز جىرلاعانداي، احمەت بايتۇرسىن ۇلى كەيىنگى ۇرپاققا عيبرات الارلىقتاي ءىس قالدىرعان، قوعام قايراتكەرى، دارىندى اقىن، مىسالشى، ءبىرتۋار تۇلعا ەكەن.

ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
احاڭ اشقان قازاق مەكتەبى، احاڭ تۇرلەگەن انا ءتىلى، احاڭ سالعان ادەبيەتتەگى «ەلشىلدىك ۇران»، «قىرىق مىسال»، «ماسا»، «قازاق» گازەتىنىڭ 1916 جىلداعى قان جىلاعان قازاق بالاسىنا ىستەگەن ەڭبەگى، ونەر - ءبىلىم، ساياسات جولىنداعى قاجىماعان قايراتىن ءبىز ۇمىتساق تا، تاريح ۇمىتپايتىن ىستەر بولاتىن...
مۇحتار اۋەزوۆ

ا. بايتۇرسىن ۇلى. «قارا بۇلت» ولەڭى.
مىسال دەگەنىمىز نە؟
مىسالشى دەگەنىمىز كىم؟
مىسال اۋدارۋ ىبىراي، اباي تاجىريبەسىنەن باستالادى. ءبىر مىسالدىڭ ءوزى ءارقايسىسىنىڭ اۋدارماسىنا ىلىكتى. بۇل ادەبيەتتە نازيراگويلىك ءتاسىل دەپ اتالادى. احمەت كرىلوۆتان اۋدارسا، كرىلوۆتىڭ ءوزى گرەك مىسالشىسى ەزوپ، ريم مىسالشىسى فەدردەن اۋدارعان. عالىمداردىڭ پىكىرىنشە كرىلوۆتىڭ 33 تۋىندىسى اۋدارما ەكەن. ءبىزدىڭ احمەت اتامىز دا كرىلوۆتان مىسالدار اۋدارۋ ارقىلى مىسال جانرىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. سونىڭ ءبىرى «قارا بۇلت» مىسال ولەڭى.
ءى. «نەنى بىلگىمىز كەلەدى؟» (ولەڭدى مانەرلەپ وقىتۋ)
« قارا بۇلت»ولەڭىنىڭ مازمۇنىمەن تانىستىرۋ
ءىى. «وي تولعاۋ» (توپتىق تالداۋ)
ءىىى. «نەنى بىلدىك؟» (رولگە ءبولىپ وقىتۋ)
ءىۇ. «ۆەنن دياگرامماسى»
بۇلت ادام تاۋ
ويىنداعى قاسيەتتەر

 بۇلت پەن تاۋدىڭ استارىندا قانداي ادامدار جاتىر؟
 بۇلتقا ۇقساعىسى كەلەتىن وقۋشى بار ما ەكەن؟
 تاۋعا ۇقساعىسى كەلەتىن وقۋشى بار ما ەكەن؟
 بۇلت قانداي بەينە؟
 تاۋ قانداي بەينە؟
 اباي اتامىز ايتقانداي ادام بويىنداعى بەس اسىل ءىس پەن بەس دۇشپاندى قانە، كىم اتاپ بەرەدى؟

ءۇ. «سوزدىك جۇمىسى»
اپتاپ - ىستىق
پارمەنىنشە - بار كۇشىمەن
قايران قالۋ - تاڭعالۋ
قايىر - پايدا

ءۇى. «ماتىنمەن جۇمىس»
1. تەكستەن سينونيم، انتونيمدەردى تابۋ
سينونيم - تامباۋ، جاۋماۋ؛ پايدا، قايىر؛
انتونيم - جاۋماي - قۇيا سالۋ؛
2. «قارا بۇلت» مىسالىنداعى عيبرات الاتىن شۋماقتى تابىڭىز.
«ەگەر دە سول قادارلى جاۋساڭ جەرگە،
سۋ بەرسەڭ شولدەپ تۇرعان ەگىندەرگە.
كوك شىعىپ، جەر وتايىپ، ەگىن ءوسىپ،
قانداي زور تيەر ەدى پايداڭ ەلگە».
بۇلت سياقتى قولىنان كەلەتىن ءىستى پايداعا جۇمسامايتىن ادامدار قازىرگى ومىردە كەزدەسە مە؟

ءۇىى. «وي قورىتۋ» (پىكىرالىسۋ)
- قايىرىمدىلىق دەگەن نە؟
- قازىرگى زاماندا قايىرىمدىلىق كەرەك نەمەسە كەرەك ەمەس.

ءۇىىى. «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى (توپتىق جۇمىس)
احمەت مىسالارى ارقىلى نەنى ۇيرەندىم؟

ءتۇيىن:
ادام - ومىرگە قوناق.
ماقسات - بۇگىنگى ايتىلعان جامان قاسيەتتەردەن اۋلاق بولىپ، ادامشا ءومىر سۇرۋگە تىرىسۋ كەرەك.

ءمۇعالىم: ل. س. ماشيربايەۆا

احمەت بايتۇرسىن ۇلى «قارا بۇلت». جۇكتەۋ