مۋزىكالىق – ادەبي كومپوزيسيا «تاريح بەتتەرىنەن...» ازىرلەمەسى
مۋزىكالىق – ادەبي كومپوزيسيا «تاريح بەتتەرىنەن...» ازىرلەمەسى
ماقساتى:
• كەلەشەك ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە، قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ؛
• وقۋشى بويىنا ۇلتتىق رۋح، نامىس، جىگەر سياقتى اسىل قاسيەتتەردى تەرەڭ ءسىڭىرۋ؛
بارىسى:
1 - كورىنىس
ساحناعا 4 وقۋشى شىعادى فورمامەن، قولدارىندا كىتاپ شىعىپ ديالوگ جۇرگىزەدى.
- مەرەيحان، الدىندا ۇلكەن سىن - ۇبت - تۇر. وسى سىنىقتان كەيىن قانداي جوسپارىڭ بار؟
- مەن ۇلكەن دايىندىق ۇستىندەمىن. ءبىراق ۇبت ناتيجەسى قانداي بولسا دا، مەن ءوز بولاشاعىمنان، ەلىمنىڭ ەرتەڭىنەن قورىقپايمىن، كەرىسىنشە قۋانامىن، ويتكەنى كەلەشەگىم نۇرلى بولماق.
- ءيا، مەن سەنىڭ سوزىنە تولىعىمەن كەلىسەمىن. وعان سەبەپ، بۇگىنگى «ارىستانداي»، «قىرانداي» كۇشتى جاس ۇرپاقتىڭ، ءبىزدىڭ ادەتىمىز، ۇتىمدى ۇمتىلىسىمىز.
- مەن قازاق بولىپ تۋىلعانىما، وسىنداي باي، بايتاق ولكەدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىما باقىتتىمىن. مەن تاۋەلسىزبىن، تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن، سوڭعى دەمى قالعانشا تۋعان جەرىمىزدى قورعاپ، بىزگە امانات ەتىپ قالدىرعان ۇلى دالانىڭ ەڭبەگى جۇرەگىمىزدە ماڭگىلىككە جاڭعىرۋى ءتيىس.
فۋتاج «كەرى جۇرەتىن ساعات» 1920 - 1930 جىلدار
1 - كورىنىس
ساحناعا 4 وقۋشى شىعادى فورمامەن، قولدارىندا كىتاپ شىعىپ ديالوگ جۇرگىزەدى.
- مەرەيحان، الدىندا ۇلكەن سىن - ۇبت - تۇر. وسى سىنىقتان كەيىن قانداي جوسپارىڭ بار؟
- مەن ۇلكەن دايىندىق ۇستىندەمىن. ءبىراق ۇبت ناتيجەسى قانداي بولسا دا، مەن ءوز بولاشاعىمنان، ەلىمنىڭ ەرتەڭىنەن قورىقپايمىن، كەرىسىنشە قۋانامىن، ويتكەنى كەلەشەگىم نۇرلى بولماق.
- ءيا، مەن سەنىڭ سوزىنە تولىعىمەن كەلىسەمىن. وعان سەبەپ، بۇگىنگى «ارىستانداي»، «قىرانداي» كۇشتى جاس ۇرپاقتىڭ، ءبىزدىڭ ادەتىمىز، ۇتىمدى ۇمتىلىسىمىز.
- مەن قازاق بولىپ تۋىلعانىما، وسىنداي باي، بايتاق ولكەدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىما باقىتتىمىن. مەن تاۋەلسىزبىن، تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن، سوڭعى دەمى قالعانشا تۋعان جەرىمىزدى قورعاپ، بىزگە امانات ەتىپ قالدىرعان ۇلى دالانىڭ ەڭبەگى جۇرەگىمىزدە ماڭگىلىككە جاڭعىرۋى ءتيىس.
فۋتاج «كەرى جۇرەتىن ساعات» 1920 - 1930 جىلدار
2 – كورىنىس
«ەلىم - اي» ءانى. كوش كەلەدى.
كوش ىشىندە بالاسىنان ايىرىلعان انا جىلاۋى، اكەسىنەن ايىرىلعان ۇل جىلاۋلارى كورسەتىلەدى. كوش سوڭىندا ءالسىز قاريا:
- ەي، الاشتىڭ ەركە بالاسى، ازاپ پەن قايعىعا تولى زوبالاڭ اشارشىلىقتان قازاقتىڭ كوبى قىرىلىپ قالدى. قازاقتىڭ كەڭ ساحاراسىندا اشتىقتان قوسىپ كوشكەن حالىق سەنىڭ اتا - باباڭ، باۋىرلارىڭ. سەن سول قاسىرەت كوشتەن امان قالعان ادامداردان تاراعان ۇرپاق ەكەنىندى ۇمىتپاعايسىڭ.
ساحنا جابىلادى
3 - كورىنىس
فۋتاج «1937 جىل»
(گۋلباحرام، ساكەن، كىتاپ، ۇستەل، مايشام، جىلاعان بالا داۋىسى،)
گۇلباحرام مونولوگى
- 1937 جىلدىڭ كۇزى گۇلباحرامنىڭ ءومىرىن ەكىگە ءبولدى. ءبىرىنشى بولىگى كۋانىش پەن شاتتىققا تولى، ساكەننىڭ ماحابباتى، ۇلدارىنىڭ دۇنيەگە كەلۋى مەن ادال جانداردىڭ قۇرمەتى. ەكىنشىسى قايعى مەن ۇرەيگە تولى. قيىن - قىستاۋ زاماتتاردا جانىمىزجىڭ جۇبانىشى – كىشكەنتاي ايانىمىز بولاتىن.
ساكەن ءقاۋىپتىڭ الدىن سەزدى. بەيمبەت مايلين، ءىلياس جانسۇگىروۆ تاعى دا باسقا ساكەننىڭ جولداستارىنا حالىق جاۋى دەگەن جالعان ايىپ تاعىلدى. كۇندە تانىستاردىڭ بىرەۋىن تۇتقاندادى دەگەن حابار ەستىپ وتىردىق. ساكەننىڭ دە كەزەگى كەلەتىندىگىن ءبىز تۇسىندىك. ءار كۇن تەلەفون شىرىلى مەن ەسىك سىقىرى زارەمىزدى الدى. ءار سىبدىرعا قۇلاق تۇرەتىن حالگە دۋشار بولدىق.
مەن جولداسىمنىڭ باتىل ادام ەكەندىگىن بىلەتىنمىن. ول جۇرەكتىلىگىن بىرنەشە رەت دالەلدەگەن بولاتىن. ال ءقازىر سول ارىستانداي ايباتتى جان باسىنا تۇسكەن قايعىمەن مىسى باسىلىپ وتىر. قولى قالتىراپ، داۋىسى قارىلعان دا كەزدەرى بولدى. قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭى. ءبىزدىڭ ۇيگە قاراي بەتتەگەن ەكى بەيتانىس ادامداردى كورىپ قالدىم. سول مەزەتتە جۇرەگىم سولق ەتتى. دەرەۋ بولمەگە جۇگىرىپ كىردىم.
4 - كورىنىس
- ساكەن، بىزگە كەلە جاتىر! – دەپ ايعايلادىم.
كەلگەندەردىڭ بىرەۋى ساكەنگە ءبىر پاراقتى ۇسىندى.
- بۇل نە؟
- بۇل – قاماۋعا الۋ وردەرى. كيىنىڭىز!
- قايدا؟ نە ءۇشىن؟ – ساكەن بارلىق ءمان - جايدى ءبىلىپ تۇرسا دا، ەش ويسىز سۇراقتار قويا باستادى.
- بارعان كەزىمىزدە بارلىعىن تۇسىندىرەدى. قانە، جىلدام. تەزدەتىڭىز!
ساكەن ءوز - وزىنە ۇقسامادى. ءوزىن قويارعا جەر تاپپاي، ورىندىققا ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇردى. ءوڭى قاشىپ، سۇرلانىپ كەتتى. ايانجان اكەسىنىڭ مويىنىنا جابىسا قۇشاقتاپ، بار داۋىسىمەن ايقايلاپ، جىبەرمەدى. كوز الدىمىزدا جىلدار بويى جيناقتالعان قولجازبالار مەن ەڭبەكتەرى، جەكە كىتاپحاناسى جالماڭداعان جالىنعا ورانىپ، كۇلگە اينالدى. سول ساتتە مازداعان وتپەن مەنىڭ ءومىرىم دە قارا كۇيىككە اينالدى. مەنىڭ اياعىم قالتىرادى، جانارىمداعى جاسىما ەرىك بەردىم.
جارتى جىل كولەمىندە تەمىر توردىڭ تابالدىرىعىن توراۋىلداۋمەن بولدىم. ءبىر ساتكە ساكەنىمنىڭ ءجۇزىن كورمەك تۇگىلى، اپارعان سالەمدەمەم قولىنا تيگەنىنە شۇكىرشىلىك ەتۋمەن قاراڭعى كۇندەرىم ءوتتى. توبەمدى قارا بۇلتپەن تورلاعان ازاپتى كۇندەر كوكتەمنىڭ دە كەلىپ جەتكەنىن اڭعارتپادى.
سول ءبىر كوكتەم حالىق اراسىنداعى الماتى حالىق جاۋلارىنىڭ جۇبايلارى مەن بالالارىنان تازارتىلادى دەگەن سىبىسپەن تولدى...
كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ميليسيونەر كەلىپ، بەس كۇن ىشىندە قالادان قاراڭدى باتىر دەگەن بۇيرىق بەردى. الجير لاگەرىنە جولداما قاعازىن قولىما ۇستاتتى.
لىق تولى، لاس ۆاگونمەن ايانجان ەكەۋىمىز امالسىزدان اقمولاعا بەت الدىق. بۇل جول ماعان بۇرىننان تانىس تۇعىن. كەزىندە ساكەنمەن قۋانا شەككەن ساپارلارىمىز ءدال وسى جولمەن وسىنشاما ازاپتى بولىپ اينالىپ كەلەتىندىگىن كىم ويلاعان؟!... بالكىم قىس بويى قارا سۋىق تۇلا بويىن توڭدىرعاننان با، الدە تويىپ تاماقتانباعاننان با، ايانجانىمنىڭ ءوڭى بوزارىپ، السىرەي باستادى. دەنەسى كۇيىپ، قىزۋى كوتەرىلدى. باستاپقىدا قينالعاننان جىلاعان ايانجانىمنىڭ ءالى قۇرىپ، قوزعالۋعا دا مۇرشاسى كەلمەي قالدى. بالاپانىمنىڭ شىبىن جانىن ساقتاپ قالۋعا قولىمنان ەش شارا كەلمەگەندىكتەن، بار ءۇمىت وتىم تەك ءبىر اللا تاعالاعا جالبارىنۋمەن مازداپ تۇردى. قارعىس اتقان ۇزاق جولدا ساكەننەن قالعان جالعىزىمنان ايىرىلىپ قالامىن با دەگەن ويلار وزەگىمدى ورتەگەن سايىن، ايانجانىمدى باۋىرىما قاتتىراق قىسا بەردىم.
ءبىراق سۇم تاعدىرعا كىم قارسى كەلمەك؟! كوكشەتاۋعا تاياعاندا قارشاداي ايانىم سوڭعى دەمىن الىپ، قولىمدا قايتىس بولدى. بۇل جولعى اجال جۇرەگىمدى قاق ايىرىپ، جانىمدى سىزداتتى. كوزىمنەن كول بولىپ اققان كوز جاسى وزىمەن بىرگە ءومىرىمنىڭ ءمانىن، ءسانىن شايىپ الىپ كەتتى.
ەندىگى جالعىز مىندەتىم ءسابيىمنىڭ دەنەسىن قارا جەرگە تاپسىرۋ. كوكشەتاۋدا مەنىڭ كەبىمدى كيگەن جانىمداعى جاندار قولتىقتاپ ۆاگوننان شىعاردى. تالاي رەت ءدال وسى جەردە ساكەنمەن كوپشىلىك قوشەمەتىنە بولەنتىپ قارسى العان پەررونمەن كۇنى بۇگىن كۇڭگىرت تارتىپ، ساكەنسىز قولىمداعى ءولى بالاممەن قايتا قاۋىشتىم.
وسى پەررون ساكەننىڭ جالعاسى، قامشى ۇستار جالعىز تۇياعىن وزىنە قابىلداپ ارتتا قالا بەردى. تاعدىردىڭ تاۋقىمەتى مەن سۇراپىل زاماننىڭ ايداۋىندا اتباسارعا قاراي بەت الىپ، ەسىل بويىنداعى ايەلدەر كولونياسىنا كەتە بەردىم.
5 - كورىنىس
فۋتاج «1941 جىل 22 ماۋسىم»
ساحنادا مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ قوشتاسۋ كەشىنەن ءۇزىندى. تۇلەكتەر ۆالس بيلەيدى. ليەۆيتان داۋىسى. ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باستالۋىۆن حابارلايدى.
6 - كورىنىس
فۋتاج «1945 جىل 9 مامىر» ساحنادا جەڭىستى قارسى العان حالىق كۋانىشى. «دەن پوبەدى» ءانى وينالادى.
7 - كورىنىس فۋتاج «1954 جىل»
تىڭ يگەرۋ «ەدۋت نوۆوسەلى» ءانى. تىڭ يگەرۋشىلەردىڭ قولدارىندا چەمودان، «زدراۆستۆۋي، سەلينا» لوزۋنگى. قىزدار بەن جىگىتتەر ورىس حالقىنىڭ ءبيىن بيلەيدى.
8 - كورىنىس فۋتاج «1986 جىل»
ەكى نكۆد ادامدارى قايراتتى سۇيرەتىپ ساحناعا الىپ شىعادى. ساحنا ورتاسىنا لاقتىرىپ جىبەرىپ، بىرەۋى:
- سوۆەت ۇكىمەتىنە قارسى شىققانىڭدى كورسەتەيىن – دەپ، ىشتەن ءبىر - ەكى رەت تەۋىپ جىبەرەدى.
قايرات تىزەدەن كوتەرىلىپ.
قايرات ءسوزى:
اباي تۋعان جەرىندە
بومباسىن اتوم جارماسىن.
قۇلىپتاستى قيراتىپ،
ولىگىڭدى قازباسىن.
ءوز ۇلتىڭنىڭ باسشىسىن
ورنىنان سۇيرەپ الماسىن.
وسى ايتىلعان اقتىق ءسوز
تۋىڭ بولسىن ءاردايىم
موينىما الىپ جالانى،
مەن بولايىن قۇربانىڭ.
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار،
قاسقالداقتاي قانىم بار،
بوزتورعايداي جانىم بار،
الام دەسەڭ، الىڭدار!
قايرات دەگەن اتىم بار،
قازاق دەگەن زاتىم بار.
اعايىن، تۋعان ازامات!
ارتىمدا قالعان اتا - انام،
ەل - جۇرتىم، ساعان امانات!
« قايرات تاعدىرى»
9 - كورىنىس فۋتاج «16 جەلتوقسان 2017 جىل» ەلباسى، استانا، رۋحاني جاڭعىرۋ ەمبلەماسى سلايد ارقىلى كورسەتىلەدى. بارلىق قاتىسۋشىلار ساحناعا شىعىپ
1 - وقۋشى
تاۋەلسىزدىك، ەركىندىك – ەجەلدەن ەل تىلەگى.
2 – وقۋشى
تاۋەلسىزدىك حالقىمىزدىڭ بوستاندىعى مەن دەربەس دامۋ جولىنداعى سان عاسىرلىق كۇرەسى، تاريحتىڭ ناتيجەسى.
3 - وقۋشى
تاۋەلسىزدىك – بۇل مەنىڭ پاراساتىم،
كۇنشىلمەن دە ءتىل تاۋىپ جاراساتىن.
قورعايتىن ەلدىگىڭدى ەرلىگىمەن،
قازاقتىڭ شىعاراتىن الاش اتىن.
تاۋەلسىزدىك – ارىمداي اڭسار ءانىم،
تاۋ – تاسىنداي اڭساعان جان سامالى.
قازاقتىڭ جانىنا جات پيعىلدارعا،
قامىعىپ قارا سۋداي قارسى الامىن.
4 - وقۋشى
تاۋەلسىزدىك كۇنى قۇتتى بولسىن!
فينال «قازاقستان» ءانىن ورىندايدى. («اسىل» توبىنىڭ ءانى)
ماقساتى:
• كەلەشەك ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە، قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ؛
• وقۋشى بويىنا ۇلتتىق رۋح، نامىس، جىگەر سياقتى اسىل قاسيەتتەردى تەرەڭ ءسىڭىرۋ؛
بارىسى:
1 - كورىنىس
ساحناعا 4 وقۋشى شىعادى فورمامەن، قولدارىندا كىتاپ شىعىپ ديالوگ جۇرگىزەدى.
- مەرەيحان، الدىندا ۇلكەن سىن - ۇبت - تۇر. وسى سىنىقتان كەيىن قانداي جوسپارىڭ بار؟
- مەن ۇلكەن دايىندىق ۇستىندەمىن. ءبىراق ۇبت ناتيجەسى قانداي بولسا دا، مەن ءوز بولاشاعىمنان، ەلىمنىڭ ەرتەڭىنەن قورىقپايمىن، كەرىسىنشە قۋانامىن، ويتكەنى كەلەشەگىم نۇرلى بولماق.
- ءيا، مەن سەنىڭ سوزىنە تولىعىمەن كەلىسەمىن. وعان سەبەپ، بۇگىنگى «ارىستانداي»، «قىرانداي» كۇشتى جاس ۇرپاقتىڭ، ءبىزدىڭ ادەتىمىز، ۇتىمدى ۇمتىلىسىمىز.
- مەن قازاق بولىپ تۋىلعانىما، وسىنداي باي، بايتاق ولكەدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىما باقىتتىمىن. مەن تاۋەلسىزبىن، تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن، سوڭعى دەمى قالعانشا تۋعان جەرىمىزدى قورعاپ، بىزگە امانات ەتىپ قالدىرعان ۇلى دالانىڭ ەڭبەگى جۇرەگىمىزدە ماڭگىلىككە جاڭعىرۋى ءتيىس.
فۋتاج «كەرى جۇرەتىن ساعات» 1920 - 1930 جىلدار
1 - كورىنىس
ساحناعا 4 وقۋشى شىعادى فورمامەن، قولدارىندا كىتاپ شىعىپ ديالوگ جۇرگىزەدى.
- مەرەيحان، الدىندا ۇلكەن سىن - ۇبت - تۇر. وسى سىنىقتان كەيىن قانداي جوسپارىڭ بار؟
- مەن ۇلكەن دايىندىق ۇستىندەمىن. ءبىراق ۇبت ناتيجەسى قانداي بولسا دا، مەن ءوز بولاشاعىمنان، ەلىمنىڭ ەرتەڭىنەن قورىقپايمىن، كەرىسىنشە قۋانامىن، ويتكەنى كەلەشەگىم نۇرلى بولماق.
- ءيا، مەن سەنىڭ سوزىنە تولىعىمەن كەلىسەمىن. وعان سەبەپ، بۇگىنگى «ارىستانداي»، «قىرانداي» كۇشتى جاس ۇرپاقتىڭ، ءبىزدىڭ ادەتىمىز، ۇتىمدى ۇمتىلىسىمىز.
- مەن قازاق بولىپ تۋىلعانىما، وسىنداي باي، بايتاق ولكەدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىما باقىتتىمىن. مەن تاۋەلسىزبىن، تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن، سوڭعى دەمى قالعانشا تۋعان جەرىمىزدى قورعاپ، بىزگە امانات ەتىپ قالدىرعان ۇلى دالانىڭ ەڭبەگى جۇرەگىمىزدە ماڭگىلىككە جاڭعىرۋى ءتيىس.
فۋتاج «كەرى جۇرەتىن ساعات» 1920 - 1930 جىلدار
2 – كورىنىس
«ەلىم - اي» ءانى. كوش كەلەدى.
كوش ىشىندە بالاسىنان ايىرىلعان انا جىلاۋى، اكەسىنەن ايىرىلعان ۇل جىلاۋلارى كورسەتىلەدى. كوش سوڭىندا ءالسىز قاريا:
- ەي، الاشتىڭ ەركە بالاسى، ازاپ پەن قايعىعا تولى زوبالاڭ اشارشىلىقتان قازاقتىڭ كوبى قىرىلىپ قالدى. قازاقتىڭ كەڭ ساحاراسىندا اشتىقتان قوسىپ كوشكەن حالىق سەنىڭ اتا - باباڭ، باۋىرلارىڭ. سەن سول قاسىرەت كوشتەن امان قالعان ادامداردان تاراعان ۇرپاق ەكەنىندى ۇمىتپاعايسىڭ.
ساحنا جابىلادى
3 - كورىنىس
فۋتاج «1937 جىل»
(گۋلباحرام، ساكەن، كىتاپ، ۇستەل، مايشام، جىلاعان بالا داۋىسى،)
گۇلباحرام مونولوگى
- 1937 جىلدىڭ كۇزى گۇلباحرامنىڭ ءومىرىن ەكىگە ءبولدى. ءبىرىنشى بولىگى كۋانىش پەن شاتتىققا تولى، ساكەننىڭ ماحابباتى، ۇلدارىنىڭ دۇنيەگە كەلۋى مەن ادال جانداردىڭ قۇرمەتى. ەكىنشىسى قايعى مەن ۇرەيگە تولى. قيىن - قىستاۋ زاماتتاردا جانىمىزجىڭ جۇبانىشى – كىشكەنتاي ايانىمىز بولاتىن.
ساكەن ءقاۋىپتىڭ الدىن سەزدى. بەيمبەت مايلين، ءىلياس جانسۇگىروۆ تاعى دا باسقا ساكەننىڭ جولداستارىنا حالىق جاۋى دەگەن جالعان ايىپ تاعىلدى. كۇندە تانىستاردىڭ بىرەۋىن تۇتقاندادى دەگەن حابار ەستىپ وتىردىق. ساكەننىڭ دە كەزەگى كەلەتىندىگىن ءبىز تۇسىندىك. ءار كۇن تەلەفون شىرىلى مەن ەسىك سىقىرى زارەمىزدى الدى. ءار سىبدىرعا قۇلاق تۇرەتىن حالگە دۋشار بولدىق.
مەن جولداسىمنىڭ باتىل ادام ەكەندىگىن بىلەتىنمىن. ول جۇرەكتىلىگىن بىرنەشە رەت دالەلدەگەن بولاتىن. ال ءقازىر سول ارىستانداي ايباتتى جان باسىنا تۇسكەن قايعىمەن مىسى باسىلىپ وتىر. قولى قالتىراپ، داۋىسى قارىلعان دا كەزدەرى بولدى. قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭى. ءبىزدىڭ ۇيگە قاراي بەتتەگەن ەكى بەيتانىس ادامداردى كورىپ قالدىم. سول مەزەتتە جۇرەگىم سولق ەتتى. دەرەۋ بولمەگە جۇگىرىپ كىردىم.
4 - كورىنىس
- ساكەن، بىزگە كەلە جاتىر! – دەپ ايعايلادىم.
كەلگەندەردىڭ بىرەۋى ساكەنگە ءبىر پاراقتى ۇسىندى.
- بۇل نە؟
- بۇل – قاماۋعا الۋ وردەرى. كيىنىڭىز!
- قايدا؟ نە ءۇشىن؟ – ساكەن بارلىق ءمان - جايدى ءبىلىپ تۇرسا دا، ەش ويسىز سۇراقتار قويا باستادى.
- بارعان كەزىمىزدە بارلىعىن تۇسىندىرەدى. قانە، جىلدام. تەزدەتىڭىز!
ساكەن ءوز - وزىنە ۇقسامادى. ءوزىن قويارعا جەر تاپپاي، ورىندىققا ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇردى. ءوڭى قاشىپ، سۇرلانىپ كەتتى. ايانجان اكەسىنىڭ مويىنىنا جابىسا قۇشاقتاپ، بار داۋىسىمەن ايقايلاپ، جىبەرمەدى. كوز الدىمىزدا جىلدار بويى جيناقتالعان قولجازبالار مەن ەڭبەكتەرى، جەكە كىتاپحاناسى جالماڭداعان جالىنعا ورانىپ، كۇلگە اينالدى. سول ساتتە مازداعان وتپەن مەنىڭ ءومىرىم دە قارا كۇيىككە اينالدى. مەنىڭ اياعىم قالتىرادى، جانارىمداعى جاسىما ەرىك بەردىم.
جارتى جىل كولەمىندە تەمىر توردىڭ تابالدىرىعىن توراۋىلداۋمەن بولدىم. ءبىر ساتكە ساكەنىمنىڭ ءجۇزىن كورمەك تۇگىلى، اپارعان سالەمدەمەم قولىنا تيگەنىنە شۇكىرشىلىك ەتۋمەن قاراڭعى كۇندەرىم ءوتتى. توبەمدى قارا بۇلتپەن تورلاعان ازاپتى كۇندەر كوكتەمنىڭ دە كەلىپ جەتكەنىن اڭعارتپادى.
سول ءبىر كوكتەم حالىق اراسىنداعى الماتى حالىق جاۋلارىنىڭ جۇبايلارى مەن بالالارىنان تازارتىلادى دەگەن سىبىسپەن تولدى...
كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ميليسيونەر كەلىپ، بەس كۇن ىشىندە قالادان قاراڭدى باتىر دەگەن بۇيرىق بەردى. الجير لاگەرىنە جولداما قاعازىن قولىما ۇستاتتى.
لىق تولى، لاس ۆاگونمەن ايانجان ەكەۋىمىز امالسىزدان اقمولاعا بەت الدىق. بۇل جول ماعان بۇرىننان تانىس تۇعىن. كەزىندە ساكەنمەن قۋانا شەككەن ساپارلارىمىز ءدال وسى جولمەن وسىنشاما ازاپتى بولىپ اينالىپ كەلەتىندىگىن كىم ويلاعان؟!... بالكىم قىس بويى قارا سۋىق تۇلا بويىن توڭدىرعاننان با، الدە تويىپ تاماقتانباعاننان با، ايانجانىمنىڭ ءوڭى بوزارىپ، السىرەي باستادى. دەنەسى كۇيىپ، قىزۋى كوتەرىلدى. باستاپقىدا قينالعاننان جىلاعان ايانجانىمنىڭ ءالى قۇرىپ، قوزعالۋعا دا مۇرشاسى كەلمەي قالدى. بالاپانىمنىڭ شىبىن جانىن ساقتاپ قالۋعا قولىمنان ەش شارا كەلمەگەندىكتەن، بار ءۇمىت وتىم تەك ءبىر اللا تاعالاعا جالبارىنۋمەن مازداپ تۇردى. قارعىس اتقان ۇزاق جولدا ساكەننەن قالعان جالعىزىمنان ايىرىلىپ قالامىن با دەگەن ويلار وزەگىمدى ورتەگەن سايىن، ايانجانىمدى باۋىرىما قاتتىراق قىسا بەردىم.
ءبىراق سۇم تاعدىرعا كىم قارسى كەلمەك؟! كوكشەتاۋعا تاياعاندا قارشاداي ايانىم سوڭعى دەمىن الىپ، قولىمدا قايتىس بولدى. بۇل جولعى اجال جۇرەگىمدى قاق ايىرىپ، جانىمدى سىزداتتى. كوزىمنەن كول بولىپ اققان كوز جاسى وزىمەن بىرگە ءومىرىمنىڭ ءمانىن، ءسانىن شايىپ الىپ كەتتى.
ەندىگى جالعىز مىندەتىم ءسابيىمنىڭ دەنەسىن قارا جەرگە تاپسىرۋ. كوكشەتاۋدا مەنىڭ كەبىمدى كيگەن جانىمداعى جاندار قولتىقتاپ ۆاگوننان شىعاردى. تالاي رەت ءدال وسى جەردە ساكەنمەن كوپشىلىك قوشەمەتىنە بولەنتىپ قارسى العان پەررونمەن كۇنى بۇگىن كۇڭگىرت تارتىپ، ساكەنسىز قولىمداعى ءولى بالاممەن قايتا قاۋىشتىم.
وسى پەررون ساكەننىڭ جالعاسى، قامشى ۇستار جالعىز تۇياعىن وزىنە قابىلداپ ارتتا قالا بەردى. تاعدىردىڭ تاۋقىمەتى مەن سۇراپىل زاماننىڭ ايداۋىندا اتباسارعا قاراي بەت الىپ، ەسىل بويىنداعى ايەلدەر كولونياسىنا كەتە بەردىم.
5 - كورىنىس
فۋتاج «1941 جىل 22 ماۋسىم»
ساحنادا مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ قوشتاسۋ كەشىنەن ءۇزىندى. تۇلەكتەر ۆالس بيلەيدى. ليەۆيتان داۋىسى. ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باستالۋىۆن حابارلايدى.
6 - كورىنىس
فۋتاج «1945 جىل 9 مامىر» ساحنادا جەڭىستى قارسى العان حالىق كۋانىشى. «دەن پوبەدى» ءانى وينالادى.
7 - كورىنىس فۋتاج «1954 جىل»
تىڭ يگەرۋ «ەدۋت نوۆوسەلى» ءانى. تىڭ يگەرۋشىلەردىڭ قولدارىندا چەمودان، «زدراۆستۆۋي، سەلينا» لوزۋنگى. قىزدار بەن جىگىتتەر ورىس حالقىنىڭ ءبيىن بيلەيدى.
8 - كورىنىس فۋتاج «1986 جىل»
ەكى نكۆد ادامدارى قايراتتى سۇيرەتىپ ساحناعا الىپ شىعادى. ساحنا ورتاسىنا لاقتىرىپ جىبەرىپ، بىرەۋى:
- سوۆەت ۇكىمەتىنە قارسى شىققانىڭدى كورسەتەيىن – دەپ، ىشتەن ءبىر - ەكى رەت تەۋىپ جىبەرەدى.
قايرات تىزەدەن كوتەرىلىپ.
قايرات ءسوزى:
اباي تۋعان جەرىندە
بومباسىن اتوم جارماسىن.
قۇلىپتاستى قيراتىپ،
ولىگىڭدى قازباسىن.
ءوز ۇلتىڭنىڭ باسشىسىن
ورنىنان سۇيرەپ الماسىن.
وسى ايتىلعان اقتىق ءسوز
تۋىڭ بولسىن ءاردايىم
موينىما الىپ جالانى،
مەن بولايىن قۇربانىڭ.
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار،
قاسقالداقتاي قانىم بار،
بوزتورعايداي جانىم بار،
الام دەسەڭ، الىڭدار!
قايرات دەگەن اتىم بار،
قازاق دەگەن زاتىم بار.
اعايىن، تۋعان ازامات!
ارتىمدا قالعان اتا - انام،
ەل - جۇرتىم، ساعان امانات!
« قايرات تاعدىرى»
9 - كورىنىس فۋتاج «16 جەلتوقسان 2017 جىل» ەلباسى، استانا، رۋحاني جاڭعىرۋ ەمبلەماسى سلايد ارقىلى كورسەتىلەدى. بارلىق قاتىسۋشىلار ساحناعا شىعىپ
1 - وقۋشى
تاۋەلسىزدىك، ەركىندىك – ەجەلدەن ەل تىلەگى.
2 – وقۋشى
تاۋەلسىزدىك حالقىمىزدىڭ بوستاندىعى مەن دەربەس دامۋ جولىنداعى سان عاسىرلىق كۇرەسى، تاريحتىڭ ناتيجەسى.
3 - وقۋشى
تاۋەلسىزدىك – بۇل مەنىڭ پاراساتىم،
كۇنشىلمەن دە ءتىل تاۋىپ جاراساتىن.
قورعايتىن ەلدىگىڭدى ەرلىگىمەن،
قازاقتىڭ شىعاراتىن الاش اتىن.
تاۋەلسىزدىك – ارىمداي اڭسار ءانىم،
تاۋ – تاسىنداي اڭساعان جان سامالى.
قازاقتىڭ جانىنا جات پيعىلدارعا،
قامىعىپ قارا سۋداي قارسى الامىن.
4 - وقۋشى
تاۋەلسىزدىك كۇنى قۇتتى بولسىن!
فينال «قازاقستان» ءانىن ورىندايدى. («اسىل» توبىنىڭ ءانى)
You Might Also Like
