InfoHub Logo

ماقساتى: ادامنىڭ بويىنداعى ۇنامدى - ۇنامسىز قاسيەتتەردى ايتا وتىرىپ، وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ، ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەردى باعالاي بىلۋگە، ادامدارمەن قارىم - قاتىناس داعدىلارىن جاساۋعا باۋلۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ا. سالەمدەسۋ
ءا. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىنا نازار اۋدارۋ
بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى
ورنىمىزعا جايعاسايىق.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم: تاقىرىپتى اشۋ
ءمۇعالىم: قىمباتتى وقۋشىلار، بار نازارىمىزدى تاقتاعا اۋدارايىق تا، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەيىك. 1 - سلايد: ادامگەرشىلىك دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ ادامگەرشىلىككە قانداي قاسيەتتەردى جاتقىزۋعا بولادى؟ ادامدا اسىل قاسيەتتەرىمەن قاتار قانداي جاعىمسىز قاسيەتتەر بولادى؟
مىنە وقۋشىلار، بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشتىق. سونىمەن ساباقتىڭ تاقىرىبى «ادامنىڭ – اسىل قاسيەتى».
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
2 - سلايد: ءۇش - اق نارسە - ادامنىڭ قاسيەتى: ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك». (اباي) اباي «كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار، سونان قاشپاق كەرەك» دەپ ۇيرەتەدى. «اۋەلى ناداندىق، ەكىنشىسى - ەرىنشەكتىك، ءۇشىنشىسى - زالىمدىق. ناداندىق - ءبىلىم، عىلىمنىڭ جوقتىعى، دۇنيەدە ەش نارسەنى ولارسىز ءبىلىپ بولمايدى. ەرىنشەكتىك - كۇللى دۇنيەدەگى ونەردىڭ دۇشپانى، تالاپسىزدىق، ۇياتسىزدىق - ءبارى وسىدان كەلىپ شىعادى. زالىمدىق - ادام بالاسىنىڭ دۇشپانى.
3 - سلايد. ۆيدەو - روليك
4 - سدايد. انا ايتتى ءبىر وسيەت بالاسىنا
ءبىر جولدىڭ شىعارىپ ساپ سالاسىنا.
ەي، بالام شاماڭ كەلسە جاقسىلىق ەت،
اقپەيىل ادامزاتتىڭ اراسىنا.
ەگەردە جول ۇستىندە تىكەن جاتسا،
كىرەر دەپ اياعىنا بىرەۋ باسسا،
ەرىنبەي - اق ءيىلىپ قولىڭمەنەن
سول تىكەندى كوتەرىپ الىپ تاستا.
بۇل ەڭبەگىڭ قالماستى باسقا، بەكەر
سونى كورگەن سوڭعى جاس سولاي ەتەر.
جاقسى ۇلگىنى جالپى جۇرت ءداستۇر جاساپ،
جول تازارىپ جولاۋشى جولدان وتەر.
5 - سلايد. وي قوزعاۋ
1 - توپقا ادامگەرشىلىك تۋرالى ۇلى ابايدىڭ
بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول،
ادام بولام دەسەڭىز، دەگەن ولەڭ جولدارىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ ول قانداي قاسيەتتەر؟
2 - توپقا ادام نەدەن جيرەنۋ كەرەك؟
3 - توپقا ادام نەگە ۇيرەنۋ كەرەك؟
6 - سلايد: ادەپ تۋرالى تىيىم سوزدەر:
- ۇلكەن كىسىمەن سويلەسكەندە قولىڭدى قالتاڭا سالىپ تۇرما.
- بىرەۋمەن سويلەسكەندە بەتىنە قادالا قاراپ، تاقالىپ تۇرما، ىرجالاڭداپ كۇلە بەرمە نەمەسە ءموليىپ تۇرما.
- بىرەۋدىڭ دۇنيەسىنە تاڭدانا قىزىعىپ، قادالا قاراما.
- ۇيدە وتىرىپ ىسقىرما.
- تاماق ىشكەندە اشكوزدەنىپ، قوماعايلانىپ كەتپە.
- باس كيىمدى تەپپە، اينالدىرما، اياق استىنا تاستاما.
- مالدى باستان ۇرما.
- جاسى ۇلكەننىڭ الدىن كەسپە.
- كەمتار ادامعا كۇلمە.
7 - سلايد: وي تولعاۋ
ءۇش توپقا تاپسىرما بەرىلەدى.
1 - توپ سالەمدەسۋ ادەبى. ءداستۇر بويىنشا جاسى كىشىلەر ۇلكەندەرگە سالەم بەرەدى. ۇيگە كىرگەن ادام ۇلكەن بولسىن، كىشى بولسىن الدىمەن سالەمدەسەدى. سالەمدى الماۋ – مادەنيەتسىزدىك. مەنىڭ ويىمشا وقۋشىلاردىڭ جاسى ۇلكەن اداممەن سالەمدەسكەندە پىسىق بوپ تاقىلداپ كەتۋى، قول ۇسىنۋى ءجونسىز. تەك سۇراسا عانا جاۋاپ بەرىپ ادەپ ساقتاۋى كەرەك. مىسالى كەيبىر وقۋشىلار وزدەرىنە ساباق بەرمەيتىن وقۋشىلارمەن سالەمدەسپەيدى. بۇل دا ادەپسىزدىك، جانە مادەنيەتسىزدىك دەپ ويلايمىن.
2 - توپ سويلەسۋ ادەبى. سويلەسكەن ادامعا ۇنەمى ءىلتيپات ءبىلدىرىپ، كوڭىل اۋدارىپ تۇرعان ءجون. سويلەسكەن كەزدە الاڭداپ، جان - جاعىنا قاراۋ، تەڭسەلۋ، ءسوزدى شالا تىڭداۋ ۇيات بولادى. سونداي - اق اسىعىس تەز سويلەۋ، ماقتانا سويلەۋ، قاتتى سويلەۋ، ءسوزدى بۇزۋ، اياعىنا دەيىن تىڭداماۋ - ادەپسىزدىكتىڭ بەلگىسى دەپ ويلايمىن.
3 - توپ ادەمى، تازا كيىنۋ ادەبى. كيىنە ءبىلۋ دە ادامنىڭ ىشكى مادەنيەتىنە، تالعامىنا بايلانىستى. ءجۇرىس - تۇرىسىمىز، ءسوزىمىز، ءىسىمىز، كيىمىمىز رۋحاني تالعامدى قاجەت ەتەدى. تالعامى جوعارى ادام عانا ءوز بويىنا قونىمدى، جاراسىمدى كيىمدى تاڭداپ، ۇنەمى تازا جۇرە الادى.
8 - سلايد: ادالدىقتىڭ بەلگىسى:
ارامدىققا قۇل بولما، ادال بولساڭ،
السىزدەردى قيناما، ادام بولساڭ ن. حيسراۋ
ۆيدەو - روليك
9 - سلايد: پروبلەمالىق جاعداياتتاردان شىعىپ كورەيىك:
1 - توپ: سەن وتە اسىعىسسىڭ. سەبەبى، ساباققا ۇلگەرۋىڭ قاجەت. كوشەدە بالا جەتەكتەپ كەلە جاتقان كىسىنى قاعىپ كەتتىڭ. ول كىسى قۇلاپ ءتۇستى، نەمەرەسى قورىققانىنان جىلاپ جىبەردى. سەنىڭ ارەكتىڭ؟
2 - توپ: ساعان اناڭ ءوزى جۇمىستان كەلگەنشە ءۇيدى جيناستىرىپ قويۋدى ءوتىندى. سەن دوستارىڭمەن ويناپ ءجۇرىپ بۇل ءوتىنىشتى ۇمىتىپ كەتتىڭ. اناڭ جۇمىستان كەلىپ ءوزى ءۇيدى جيناپ، سىپىرىپ قويدى. سەن كەلگەندە اناڭ رەنجۋلى ەدى. سەنىڭ ارەكەتىڭ؟
3 - توپ: ەسىكتىڭ قوڭىراۋى سوعىلدى. سەن بارىپ قاراساڭ، الىستان كەلگەن تۋىسىڭ ەكەن. سەنىڭ اناڭ ەسىكتى اشپاۋدى ەسكەرتكەن. سەنىڭ ارەكەتىڭ؟
توپپەن جۇمىس
10 - سلايد: ماقال سوزدەر:
اتا - انانىڭ اقىلى سارقىلمايتىن كولمەن تەڭ.
بايمىن دەپ ماقتانبا، جارلىق بار.
كوپپىن دەپ سۇقتانبا، جالعىزدىق بار.
ادامگەرشىلىكسىز ادام ايقايلاي كەلەدى.
جان جاعىن جايپاي كەلەدى.
ادامگەرشىلىكتى ادام جاي - جاي كەلەدى،
جان - جاعىن بايقاي كەلەدى.
اقىل توزبايتىن تون.
ءبىلىم تاۋسىلمايتىن كەن.
اقىل - بايلىق - ازباس بايلىق
اقىلىڭ بولسا ارىڭدى ساقتا
ار ۇيات كەرەك ءار ۋاقىتتا.
ادەپ ساقتا ءاماندا، ءاربىر ادال ادامعا.
جاساساڭ ءبىر جاقسىلىق
قايتارادى ساعاندا.
ىنتىماققا قوسىلدا، ىقىلاس قوي دوسىڭا.
ار ماقساتىڭ ناق بولسىن
اقىلىڭنان توسىلما.
11 - سلايد: ادامگەرشىلىكتىڭ قاراپايىم قاعيدالارى:
امانداسۋ
ۇلكەندى قۇرمەتتەۋ
ءتىلىن سىيلاۋ
وتانىن قورعاۋ
ءدىنىن ساتپاۋ
12 - سلايد: ادامگەرشىلىك اكادەمياسى:
“جاسىندا ادەپ ۇيرەنبەگەن كىسىدەن، وسكەن سوڭ قايران جوق”
سايف ساراي
“ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي، باۋىرىم دەپ”
اباي
“ارىڭدى ساتپا، تەرىڭدى سات، ادالدىقتى ىزدە”
شاكارىم
“تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى”
ءال - فارابي
قورىتىندى: ادامگەرشىلىك قاسيەت - جەكە ادامنىڭ باسىنداعى ەمەس، جالپى قوعامنىڭ قوردالى بايلىعى.
جاقسى بولۋ وزىڭنەن،
مەن قاندايمىن دەپ ويلا.
ءوزىڭدى ءوزىڭ ايا دا،
ءوزىڭ ۇيرەن وزىڭنەن
جاقسىلىق كورسەڭ بىرەۋدەن،
جامان بولۋ وزىڭنەن.
جاماندىق كورسەڭ بىرەۋدەن،
مەن قاندايمىن دەپ ويلا.