ادام شىعۋ تەگىنىڭ دالەلدەمەلەرى. ادام مەن ادام ءتارىزدى مايمىلداردىڭ ۇقساستىعى جانە ايىرماشىلىقتارى.
9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ادام شىعۋ تەگىنىڭ دالەلدەمەلەرى. ادام مەن ادام ءتارىزدى مايمىلداردىڭ ۇقساستىعى جانە ايىرماشىلىقتارى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا انتروپوسوسيوگەنەز، پريماتتار ەۆوليۋسياسى جانە ءتىرى تابيعاتتاعى ادامنىڭ ورنى جايىندا ماعلۇمات بەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقىتۋ كەزىندە وقۋشىلارعا تاپسىرمالار، دەڭگەيلىك سۇراقتار پايدالانا وتىرىپ، قىزىعۋشىلىقتارىن، وي - ورىستەرىن ارتتىرۋ؛
ب) تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى ءوز بەتتەرىنشە جۇمىس جاساۋعا، ءبىرىن - ءبىرى تىڭداپ، ءوز ويلارىن بىلدىرە الۋعا، العان بىلىمدەرىن ءىس - جۇزىندە قولدانا بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباق ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق جاۋاپ، سىزبالار، تەست
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن تەكسەرۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ؛
3. ساباقتىڭ ماقساتى مەن تاقىرىبىن ايتۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. ۇيگە بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردان ساباق سۇراۋ
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ.
1. پروكاريوتتىق جاسۋشانىڭ قۇرىلىمى قانداي؟
2. باتەريالاردىڭ ادام ومىرىندە قانداي ماڭىزى بار؟
3. ۆيرۋستار جانە ولاردىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
4. ۆيرۋستاردىڭ ادام ومىرىندە قانداي ماڭىزى بار؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
انتروپوسوسيوگەنەز (لاتىنشا: انتروپوس – ادام، گەنەزيس – شىعۋ تەگى، سوسيۋم - قوعام) – ادامنىڭ وسى زامانعى قالپىنا دەيىنگى شىعۋ تەگى مەن دامۋ ۇدەرىسى. بۇرىنىراقتا انتروپوگەنەز تەرمينى پايدالانىلدى، مۇندا ناعىز سوسيۋم – ادام قوعامىنىڭ پايدا بولۋىنا دەيىنگى ادامنىڭ شىعۋ تەگى ەسكەرىلگەن.
پريماتتار ەۆوليۋسياسى ادامنىڭ ءوز ەۆوليۋسياسىنا قاراعاندا كوپتەگەن ميلليونداعان جىلدار بۇرىن باستالدى. ەگەر ەۆوليۋسيالىق جۇيەلىلىككە زەر سالاتىن بولساق، ادام – ول ەڭ «سوڭعى پريماتتار» عوي. ادامتارىزدەس مايمىلداردىڭ اتا تەكتەرىنىڭ قالىپتاسۋى مەن پايدا بولۋى ەۆوليۋسيالىق شەجىرەدە كورنەكى كورسەتىلدى.
ءتىرى اعزالاردىڭ بارلىعى تۋىستىق بەلگىلەرى بويىنشا جۇيەلى توپتارعا جىكتەلەدى. ەڭ جوعارعى تاكسون – دۇنيە. ادامدى جانۋارلار دۇنيەسىنە جاتقىزۋ ءشۇبا كەلتىرمەيدى. ال ودان ءارى مىنا تىزبەكتە جۇيەلەنەدى: 1) جەلىلەر ءتيپى، 2) باسسۇيەكتىلەر نەمەسە ومىرتقالىلار تيپ تارماعى، 3) سۇتقورەكتىلەر كلاسى، 4) قاعاناقتىلار كلاسس تارماعى، 5) پريماتتار وتريادى، 6) مايمىلدار وترياد تارماعى نەمەسە ادام ءتارىزدى پريماتتار.
الايدا سانالى ادام ءتۇرىن جىكتەگەن كەزدە، عالىمدار كۇنى بۇگىنگە دەيىن بۇدان دا كىشى جۇيەلەۋ ساناتىن ەنگىزۋدە ءبىر پىكىرگە كەلە الماي وتىر. دۇرىس جىكتەۋدىڭ ءبىرى مىناداي: 7) ادامتارىزدەس مايمىلداردىڭ (بۇعان پونگيدتەر جانە گومينيدتەر دە ەنەدى) جوعارى تۇقىمداسى، 8) گومينيدتەر تۇقىمداسى، 9) ادام تۋىسى، 10) سانالى ادام ءتۇرى.
ادامنىڭ، گوريللانىڭ جانە شيمپانزەنىڭ جالپى اتا تەگىنىڭ دريوپيتەكتەر بولعانى سىزبانۇسقادان كورىنىپ تۇر. پالەونتولوگيالىق دەرەكتەر بويىنشا پونگيدكە (ادامتارىزدەس مايمىلدار) جانە گومينيدكە (ادامدار) ءبولىنۋ بۇدان 15 - 20 ملن جىل بۇرىن بولعان. الايدا بيوحيميالىق كورسەتكىشتەردى تالدايتىن بولساق، وندا بۇل وقيعا بۇدان 4 - 5 ملن جىلدان ەرتەرەك بولماۋى ءتيىس.
ادامنىڭ شىعۋ تەگى، تاريحى. انتروپولوگيا – ادامنىڭ شىعۋ تەگى مەن تاريحي دامۋ كەزەڭدەرىن، ناسىلدىك ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەيتىن عىلىم
اناتوميالىق – قۇلاق قالقانىنىڭ، ءسۇت بەزدەرىنىڭ، تىستەرىنىڭ جىكتەلۋى، رۋديمەنتتەردىڭ، اتاۆيزمدەردىڭ، ت. ب. بولۋى.
ەمبريولوگيالىق – ۇرىقتانعان جۇمىرتقادان دامۋى، العاشقى كەزەڭىندە جەلبەزەك ساڭىلاۋىنىڭ بولۋى، ميىنىڭ بالىققا ۇقساۋى، كلواكاسىنىڭ بولۋى.
پالەونتولوگيالىق – قازبادان تابىلعان ادامنىڭ ارعى اتا تەكتەرى: اۆسترولوپيتەكتەر، پيتەكانتروپتار، سينانتروپتار، نەاندەرتالدىقتار، كرومانوندىقتار.
فيزيولوگيالىق – ادام ءتارىزدى مايمىلدار قۋانادى، ىزالانادى، ۇرپاعىنا قامقورلىق جاسايدى، سەزىم مۇشەلەرى، قان قۇرامى، اۋرۋ تۇرلەرى ۇقساس.
رۋديمەنتتىك دەپ اتاتەگىنەن قالعان، ءبىراق قىزمەت اتقارمايتىن قالدىق بەلگىلەردى ايتادى. وعان سوقىرىشەك، قۇلاق اينالاسىنداعى بۇلشىق ەتتەر، تەرىدەگى تۇكتەر، قۇيىمشاق، ت. ب. مىسال بولا الادى.
اتاۆيزم دەپ ارعى اتاتەكتىڭ بەلگىلەرىنىڭ قايتالانۋىن ايتادى. ونداي بەلگىلەرگە سيرەك جاعدايدا بايقالاتىن دەنەسىن قالىڭ تۇك باسقان بالانىڭ دۇنيەگە كەلۋى نەمەسە كوپ ەمشەكتى، قۇيرىقتى نارەستەلەردىڭ تۋىلۋى مىسال بولادى.
ءىV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
1. لەزدەمەلىك سۇراقتار:
1. انتروپوسوسيوگەنەز دەگەنىمىز نە؟
2. انتروپوسوسيوگەنەز لاتىنشا قانداي ماعىنا بەرەدى؟
3. پريماتتار ەۆوليۋسياسى قاي كەزدە باستالدى؟
4. ەڭ سوڭعى پريماتتار دەپ كىمدەردى اتايمىز؟
5. ەڭ جوعارعى تاكسون نە؟
6. پالەونتولوگيالىق دەرەكتەرگە سۇيەنسەك پونگيدتەر مەن گومينيدتەرگە ءبولىنۋ بۇدان قانشا ۋاقىت بۇرىن بولعان؟
7. پونگيد دەگەنىمىز كىمدەر؟
8. گومينيد دەگەنىمىز كىمدەر؟
9. ادامداردى قانداي كلاسقا جاتقىزۋعا بولادى؟
10. سانالى ادام ءتۇرىن قانداي تۇقىمداسقا جاتقىزامىز؟
2. تەست:
1. رۋديمەنتتى تابىڭىز: ا) تۇكتى ادام؛ ءا) اپپەنديكس؛ ب) قۇيرىقتى بالا.
2. 1871 جىلى شىققان «ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە جىنىستىق سۇرىپتالۋ» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى كىم؟ ا) ج. ب. لامارك؛ ءا) ف. ەنگەلس؛ ب) چ. دارۆين.
3. ادامنىڭ تاريحي دامۋى: ا) ونتوگەنەز؛ ءا) فيلوگەنەز؛ ب) انتروپوگەنەز.
4. جەكە تۇرلەردىڭ ءوز اتا تەكتەرىنىڭ بەلگىسىنە قايتا ورالۋى قالاي اتالادى؟
ا) رۋديمەنت؛ ءا) اتاۆيزم؛ ب) گومولوگيالىق مۇشە.
5. ەڭبەك ارەكەتى، ءسوز، ويلاۋ، انتروپوگەنەزدىڭ قوزعاۋشى كۇشىنىڭ قاي فاكتورىنا جاتادى؟
ا) الەۋمەتتىك؛ ءا) بيولوگيالىق؛ ب) ەكولوگيالىق.
6. تۇقىم قۋالايتىن وزگەرگىشتىك، تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەس انتروپوگەنەزدىڭ قاي فاكتورىنا جاتادى؟ ا) الەۋمەتتىك؛ ءا) بيولوگيالىق؛ ب) ەكولوگيالىق.
7. ادامنىڭ شىعۋ تەگىن، دامۋىن، قالىپتاسۋىن زەرتتەيتىن عىلىم:
ا) پالەونتولوگيا؛ ءا) ەمبريولوگيا؛ ب) انتروپولوگيا.
8. ادامدا سوقىرىشەك، ءۇشىنشى قاباق اتا تەگىنەن قالعان بەلگىلەرگە جاتادى. وسىنداي بەلگىلەردىڭ عىلىمي اتاۋى: ا) رۋديمەنت؛ ءا) اتاۆيزم؛ ب) گومولوگيا.
9. «تابيعات جۇيەسى» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى كىم؟ ا) ك. ليننەي؛ ءا) ف. ەنگەلس؛ ب) چ. دارۆين.
10. ادام ءتارىزدى مايمىلدار قۋانادى، ىزالانادى، ۇرپاعىنا قامقورلىق جاسايدى، سەزىم مۇشەلەرى، قان قۇرامى، اۋرۋ تۇرلەرى ۇقساس بولادى. بۇل قانداي دالەلدەمەلەرگە جاتادى؟ ا) اناتوميالىق؛ ءا) فيزيولوگيالىق؛ ب) پالەونتولوگيالىق
جاۋاپتارى: 1 – ءا، 2 – ب، 3 – ب، 4 – ءا، 5 – ا، 6 – ءا، 7 – ب، 8 – ا، 9 – ا، 10 – ءا
V. قورىتىندى. انتروپوسوسيوگەنەز (لاتىنشا: انتروپوس – ادام، گەنەزيس – شىعۋ تەگى، سوسيۋم - قوعام) – ادامنىڭ وسى زامانعى قالپىنا دەيىنگى شىعۋ تەگى مەن دامۋ ۇدەرىسى.
ادامنىڭ جۇيەلىلىك توبى:
1) جەلىلەر ءتيپى،
2) باسسۇيەكتىلەر نەمەسە ومىرتقالىلار تيپ تارماعى،
3) سۇتقورەكتىلەر كلاسى،
4) قاعاناقتىلار كلاسس تارماعى،
5) پريماتتار وتريادى،
6) مايمىلدار وترياد تارماعى نەمەسە ادام ءتارىزدى پريماتتار.
7) ادامتارىزدەس مايمىلداردىڭ (بۇعان پونگيدتەر جانە گومينيدتەر دە ەنەدى) جوعارى تۇقىمداسى، 8) گومينيدتەر تۇقىمداسى،
9) ادام تۋىسى،
10) سانالى ادام ءتۇرى.
Vءى. باعالاۋ. ساباققا بەلسەنە ارالاسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما: وقۋ، مازمۇنداۋ.
ادام شىعۋ تەگىنىڭ دالەلدەمەلەرى. ادام مەن ادام ءتارىزدى مايمىلداردىڭ ۇقساستىعى جانە ايىرماشىلىقتارى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ادام شىعۋ تەگىنىڭ دالەلدەمەلەرى. ادام مەن ادام ءتارىزدى مايمىلداردىڭ ۇقساستىعى جانە ايىرماشىلىقتارى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا انتروپوسوسيوگەنەز، پريماتتار ەۆوليۋسياسى جانە ءتىرى تابيعاتتاعى ادامنىڭ ورنى جايىندا ماعلۇمات بەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقىتۋ كەزىندە وقۋشىلارعا تاپسىرمالار، دەڭگەيلىك سۇراقتار پايدالانا وتىرىپ، قىزىعۋشىلىقتارىن، وي - ورىستەرىن ارتتىرۋ؛
ب) تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى ءوز بەتتەرىنشە جۇمىس جاساۋعا، ءبىرىن - ءبىرى تىڭداپ، ءوز ويلارىن بىلدىرە الۋعا، العان بىلىمدەرىن ءىس - جۇزىندە قولدانا بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباق ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق جاۋاپ، سىزبالار، تەست
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن تەكسەرۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ؛
3. ساباقتىڭ ماقساتى مەن تاقىرىبىن ايتۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. ۇيگە بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردان ساباق سۇراۋ
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ.
1. پروكاريوتتىق جاسۋشانىڭ قۇرىلىمى قانداي؟
2. باتەريالاردىڭ ادام ومىرىندە قانداي ماڭىزى بار؟
3. ۆيرۋستار جانە ولاردىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
4. ۆيرۋستاردىڭ ادام ومىرىندە قانداي ماڭىزى بار؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
انتروپوسوسيوگەنەز (لاتىنشا: انتروپوس – ادام، گەنەزيس – شىعۋ تەگى، سوسيۋم - قوعام) – ادامنىڭ وسى زامانعى قالپىنا دەيىنگى شىعۋ تەگى مەن دامۋ ۇدەرىسى. بۇرىنىراقتا انتروپوگەنەز تەرمينى پايدالانىلدى، مۇندا ناعىز سوسيۋم – ادام قوعامىنىڭ پايدا بولۋىنا دەيىنگى ادامنىڭ شىعۋ تەگى ەسكەرىلگەن.
پريماتتار ەۆوليۋسياسى ادامنىڭ ءوز ەۆوليۋسياسىنا قاراعاندا كوپتەگەن ميلليونداعان جىلدار بۇرىن باستالدى. ەگەر ەۆوليۋسيالىق جۇيەلىلىككە زەر سالاتىن بولساق، ادام – ول ەڭ «سوڭعى پريماتتار» عوي. ادامتارىزدەس مايمىلداردىڭ اتا تەكتەرىنىڭ قالىپتاسۋى مەن پايدا بولۋى ەۆوليۋسيالىق شەجىرەدە كورنەكى كورسەتىلدى.
ءتىرى اعزالاردىڭ بارلىعى تۋىستىق بەلگىلەرى بويىنشا جۇيەلى توپتارعا جىكتەلەدى. ەڭ جوعارعى تاكسون – دۇنيە. ادامدى جانۋارلار دۇنيەسىنە جاتقىزۋ ءشۇبا كەلتىرمەيدى. ال ودان ءارى مىنا تىزبەكتە جۇيەلەنەدى: 1) جەلىلەر ءتيپى، 2) باسسۇيەكتىلەر نەمەسە ومىرتقالىلار تيپ تارماعى، 3) سۇتقورەكتىلەر كلاسى، 4) قاعاناقتىلار كلاسس تارماعى، 5) پريماتتار وتريادى، 6) مايمىلدار وترياد تارماعى نەمەسە ادام ءتارىزدى پريماتتار.
الايدا سانالى ادام ءتۇرىن جىكتەگەن كەزدە، عالىمدار كۇنى بۇگىنگە دەيىن بۇدان دا كىشى جۇيەلەۋ ساناتىن ەنگىزۋدە ءبىر پىكىرگە كەلە الماي وتىر. دۇرىس جىكتەۋدىڭ ءبىرى مىناداي: 7) ادامتارىزدەس مايمىلداردىڭ (بۇعان پونگيدتەر جانە گومينيدتەر دە ەنەدى) جوعارى تۇقىمداسى، 8) گومينيدتەر تۇقىمداسى، 9) ادام تۋىسى، 10) سانالى ادام ءتۇرى.
ادامنىڭ، گوريللانىڭ جانە شيمپانزەنىڭ جالپى اتا تەگىنىڭ دريوپيتەكتەر بولعانى سىزبانۇسقادان كورىنىپ تۇر. پالەونتولوگيالىق دەرەكتەر بويىنشا پونگيدكە (ادامتارىزدەس مايمىلدار) جانە گومينيدكە (ادامدار) ءبولىنۋ بۇدان 15 - 20 ملن جىل بۇرىن بولعان. الايدا بيوحيميالىق كورسەتكىشتەردى تالدايتىن بولساق، وندا بۇل وقيعا بۇدان 4 - 5 ملن جىلدان ەرتەرەك بولماۋى ءتيىس.
ادامنىڭ شىعۋ تەگى، تاريحى. انتروپولوگيا – ادامنىڭ شىعۋ تەگى مەن تاريحي دامۋ كەزەڭدەرىن، ناسىلدىك ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەيتىن عىلىم
اناتوميالىق – قۇلاق قالقانىنىڭ، ءسۇت بەزدەرىنىڭ، تىستەرىنىڭ جىكتەلۋى، رۋديمەنتتەردىڭ، اتاۆيزمدەردىڭ، ت. ب. بولۋى.
ەمبريولوگيالىق – ۇرىقتانعان جۇمىرتقادان دامۋى، العاشقى كەزەڭىندە جەلبەزەك ساڭىلاۋىنىڭ بولۋى، ميىنىڭ بالىققا ۇقساۋى، كلواكاسىنىڭ بولۋى.
پالەونتولوگيالىق – قازبادان تابىلعان ادامنىڭ ارعى اتا تەكتەرى: اۆسترولوپيتەكتەر، پيتەكانتروپتار، سينانتروپتار، نەاندەرتالدىقتار، كرومانوندىقتار.
فيزيولوگيالىق – ادام ءتارىزدى مايمىلدار قۋانادى، ىزالانادى، ۇرپاعىنا قامقورلىق جاسايدى، سەزىم مۇشەلەرى، قان قۇرامى، اۋرۋ تۇرلەرى ۇقساس.
رۋديمەنتتىك دەپ اتاتەگىنەن قالعان، ءبىراق قىزمەت اتقارمايتىن قالدىق بەلگىلەردى ايتادى. وعان سوقىرىشەك، قۇلاق اينالاسىنداعى بۇلشىق ەتتەر، تەرىدەگى تۇكتەر، قۇيىمشاق، ت. ب. مىسال بولا الادى.
اتاۆيزم دەپ ارعى اتاتەكتىڭ بەلگىلەرىنىڭ قايتالانۋىن ايتادى. ونداي بەلگىلەرگە سيرەك جاعدايدا بايقالاتىن دەنەسىن قالىڭ تۇك باسقان بالانىڭ دۇنيەگە كەلۋى نەمەسە كوپ ەمشەكتى، قۇيرىقتى نارەستەلەردىڭ تۋىلۋى مىسال بولادى.
ءىV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
1. لەزدەمەلىك سۇراقتار:
1. انتروپوسوسيوگەنەز دەگەنىمىز نە؟
2. انتروپوسوسيوگەنەز لاتىنشا قانداي ماعىنا بەرەدى؟
3. پريماتتار ەۆوليۋسياسى قاي كەزدە باستالدى؟
4. ەڭ سوڭعى پريماتتار دەپ كىمدەردى اتايمىز؟
5. ەڭ جوعارعى تاكسون نە؟
6. پالەونتولوگيالىق دەرەكتەرگە سۇيەنسەك پونگيدتەر مەن گومينيدتەرگە ءبولىنۋ بۇدان قانشا ۋاقىت بۇرىن بولعان؟
7. پونگيد دەگەنىمىز كىمدەر؟
8. گومينيد دەگەنىمىز كىمدەر؟
9. ادامداردى قانداي كلاسقا جاتقىزۋعا بولادى؟
10. سانالى ادام ءتۇرىن قانداي تۇقىمداسقا جاتقىزامىز؟
2. تەست:
1. رۋديمەنتتى تابىڭىز: ا) تۇكتى ادام؛ ءا) اپپەنديكس؛ ب) قۇيرىقتى بالا.
2. 1871 جىلى شىققان «ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە جىنىستىق سۇرىپتالۋ» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى كىم؟ ا) ج. ب. لامارك؛ ءا) ف. ەنگەلس؛ ب) چ. دارۆين.
3. ادامنىڭ تاريحي دامۋى: ا) ونتوگەنەز؛ ءا) فيلوگەنەز؛ ب) انتروپوگەنەز.
4. جەكە تۇرلەردىڭ ءوز اتا تەكتەرىنىڭ بەلگىسىنە قايتا ورالۋى قالاي اتالادى؟
ا) رۋديمەنت؛ ءا) اتاۆيزم؛ ب) گومولوگيالىق مۇشە.
5. ەڭبەك ارەكەتى، ءسوز، ويلاۋ، انتروپوگەنەزدىڭ قوزعاۋشى كۇشىنىڭ قاي فاكتورىنا جاتادى؟
ا) الەۋمەتتىك؛ ءا) بيولوگيالىق؛ ب) ەكولوگيالىق.
6. تۇقىم قۋالايتىن وزگەرگىشتىك، تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەس انتروپوگەنەزدىڭ قاي فاكتورىنا جاتادى؟ ا) الەۋمەتتىك؛ ءا) بيولوگيالىق؛ ب) ەكولوگيالىق.
7. ادامنىڭ شىعۋ تەگىن، دامۋىن، قالىپتاسۋىن زەرتتەيتىن عىلىم:
ا) پالەونتولوگيا؛ ءا) ەمبريولوگيا؛ ب) انتروپولوگيا.
8. ادامدا سوقىرىشەك، ءۇشىنشى قاباق اتا تەگىنەن قالعان بەلگىلەرگە جاتادى. وسىنداي بەلگىلەردىڭ عىلىمي اتاۋى: ا) رۋديمەنت؛ ءا) اتاۆيزم؛ ب) گومولوگيا.
9. «تابيعات جۇيەسى» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى كىم؟ ا) ك. ليننەي؛ ءا) ف. ەنگەلس؛ ب) چ. دارۆين.
10. ادام ءتارىزدى مايمىلدار قۋانادى، ىزالانادى، ۇرپاعىنا قامقورلىق جاسايدى، سەزىم مۇشەلەرى، قان قۇرامى، اۋرۋ تۇرلەرى ۇقساس بولادى. بۇل قانداي دالەلدەمەلەرگە جاتادى؟ ا) اناتوميالىق؛ ءا) فيزيولوگيالىق؛ ب) پالەونتولوگيالىق
جاۋاپتارى: 1 – ءا، 2 – ب، 3 – ب، 4 – ءا، 5 – ا، 6 – ءا، 7 – ب، 8 – ا، 9 – ا، 10 – ءا
V. قورىتىندى. انتروپوسوسيوگەنەز (لاتىنشا: انتروپوس – ادام، گەنەزيس – شىعۋ تەگى، سوسيۋم - قوعام) – ادامنىڭ وسى زامانعى قالپىنا دەيىنگى شىعۋ تەگى مەن دامۋ ۇدەرىسى.
ادامنىڭ جۇيەلىلىك توبى:
1) جەلىلەر ءتيپى،
2) باسسۇيەكتىلەر نەمەسە ومىرتقالىلار تيپ تارماعى،
3) سۇتقورەكتىلەر كلاسى،
4) قاعاناقتىلار كلاسس تارماعى،
5) پريماتتار وتريادى،
6) مايمىلدار وترياد تارماعى نەمەسە ادام ءتارىزدى پريماتتار.
7) ادامتارىزدەس مايمىلداردىڭ (بۇعان پونگيدتەر جانە گومينيدتەر دە ەنەدى) جوعارى تۇقىمداسى، 8) گومينيدتەر تۇقىمداسى،
9) ادام تۋىسى،
10) سانالى ادام ءتۇرى.
Vءى. باعالاۋ. ساباققا بەلسەنە ارالاسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما: وقۋ، مازمۇنداۋ.
ادام شىعۋ تەگىنىڭ دالەلدەمەلەرى. ادام مەن ادام ءتارىزدى مايمىلداردىڭ ۇقساستىعى جانە ايىرماشىلىقتارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
«كوركەم جازۋ» ۇيىرمەسىنىڭ 1 سىنىبىنا ارنالعان كۇنتىزبەلىك جوسپارى
-
«كوركەم جازۋ» فاكۋلتاتيۆ كۋرسىنان 1 - سىنىپقا ارنالعان كۇنتىزبەلىك ساباق جوسپارى
