InfoHub Logo

ۇلكەن ادەبي تالقىلاۋ ۇيىمداستىرىلدى. ءار ءتۇرلى جانرلار بويىنشا وتكەن بۇل تالقىلاۋ-ايتىسقا ادام وتە كوپ جينالدى، جيىلىس زالىندا ينە شانشار جەر قالمادى. الدىمەن تاريحي تاقىرىپقا جازىلعان شىعارما تالقىلاناتىن بولدى. بايانداماشىعا ءسوز بەرىلدى. ول، نەگىزىنەن، ماقتادى.

— شىعارمادا ءبارىڭىز بىلەتىن ۋاي ءپالى باتىردىڭ جاۋ باتىرلارىمەن بولعان سەگىز مىڭ سەگىز ءجۇز سەكسەن سەگىز جەكپە-جەگى ەگجەيلى-تەگجەيلى، ناقتى تاريحي شىندىق تۇرعىسىنان باياندالعان، — دەدى بايانداماشى. — بۇل — تاريحي فاكت! اسىرەسە، قالماق باتىرى و، سويقانمەن جەكپە-جەگى تولىمدى دا بولىمدى سۋرەتتەلگەن. قالماق باتىرىنىڭ اۋىر نايزاسىن قولىنىڭ سىرتىمەن قاعىپ جىبەرىپ، ءبىزدىڭ باتىر اي-شايعا كەلتىرمەي، ساقالىنان ۇستاپ، باسىن كەسىپ الادى... ادامعا قاتتى اسەر ەتەدى! شىعارمادا مۇنداي شىنشىل كورىنىستەر مولىنان كەزدەسەدى...

— وتىرىك! — دەپ ايعاي سالدى بىرەۋ زالدان. — ءبىزدىڭ باتىر قالماق باتىرىن ات ۇستىنەن جۇلىپ الىپ، قول-اياعىن بايلاپ...

— جالعان! — دەپ ايعايلادى ەكىنشى بىرەۋ. — بۇل تاريحي جەكپە-جەك، اۆتور جازعانداي، جوقتوبەنىڭ وڭ جاق قاپتالىنداعى جازىقتا ەمەس، سول جاق قاپتالىنداعى جازىقتا بولعان...

— ەشقانداي باس كەسۋ بولعان جوق! — دەدى ءۇشىنشى داۋىس. — ويتكەنى، قالماق باتىرىندا ەشقانداي ساقال بولماعان.

— باس كەسىلگەن! — دەدى بايانداماشى زارلەنىپ. — تاريحي فاكت!

— كەسىلگەن جوق...

— كەسىلگەن! — دەدى اۆتور قالش-قالش ەتىپ.

— كەسىلگەن جوق...

— باس... كەسس-سىلەدى!. — دەپ اۆتور مەن بايانداماشى قاتار ىسىلداپ، قان جاۋىپ كەتكەن قورقىنىشتى، سۇستى كوزدەرىمەن داۋىس يەسىن ىزدەدى. داۋىس يەسى — بۇقتى...

داۋ ساپ تىندى. ۋ-شۋ پىشاق كەسكەندەي تىيىلدى. شىعارما ادەبي ۇلكەن سىيلىققا لايىق دەپ تابىلدى.
 ىلە-شالا پوەزيا سەكسياسىنان تاعايىندالعان بايانداماشى بەلگىلى اقىننىڭ ولەڭ كىتابىن تالداۋعا كىرىستى.

 — بۇل ولەڭدەردەن ءسىز ورنەكتى ءتىل دە، بەينەلى سۋرەت تە، تارتىمدى وي دا تاپپايسىز، — دەپ باستادى بايانداماشى. — مۇنىڭ ءبارى — كەشەگى كۇننىڭ، ەسكىرگەن پوەزيانىڭ بەلگىلەرى... سىرلى سەزىم، جان-دۇنيە قوزعالىستارى، ادام اڭسارى... قاتىپ قالعان قارا ولەڭ قالىبى، جىندى عىپ بىتكەن جىر ۇلگىسى، ءتىپتى تاق-تاق ەتىپ ميدى كەمىرگەن ۇيقاس تا جوق بۇل ولەڭدەردە! ويتكەنى، مۇنىڭ ءبارى — جاڭالىق ەمەس. بۇگىنگى تالقىلانىپ وتىرعان ولەڭ كىتابى — الەمدەگى ەڭ جاڭا تامتراكوپلۋوتيزم ۇلگىسىندە جازىلعان بىزدەگى العاشقى تۋىندى...

— قانداي... قانداي ۇلگى دەيسىڭ؟! — دەپ شۋلاستى تۇك كورمەگەن نادان توبىر.

— تامتراكوپلۋوتيزم...

— ...

— بۇل ءسوزدىڭ ءتۇبىرى افريكالىق تايپالاردىڭ كونە ۇرمالى اسپابى — تامتامنان شىعادى، — دەپ، تەرميندەردىڭ بىلگىرى رەتىندە اتى شىققان بايانداماشى كوپ بىلەتىن كىسىلەردىڭ ادەتىمەن كوزىلدىرىگىن شەشتى. كوپ بىلەتىندىگىنە ۇيالعانداي، جۇرتشىلىققا قاراپ، ءبىر ءتۇرلى... جىميدى. — ءقازىر الەمدەگى ەڭ جاڭا ىرعاقتار، وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، افرو-امەريكالىق ىرعاقتار... كەۋدەمسوق ەۋروپاڭىز، تۇلكىبۇلاڭ شىعىسىڭىز وسى ىرعاقپەن ەكى يىعىن جۇلىپ جەپ، جىنىگىپ بيلەپ جاتىر... ءبىزدىڭ اۆتورىمىز بىزدەگى سۋ جاڭا پوەزيانىڭ اتاسى ءھام كوكەسى! ءبىزدىڭ اۆتورىمىز — بىزدەگى العاشقى تامتراكوپلۋوتيست! ول، ماسەلەن، باياعىشا «ساپ-ساپ، كوڭىلىم، ساپ، كوڭىلىم!» دەپ ەزىپ وتىرمايدى. «قوي، ەي، جىندى، ساپ-ساپ-ساپ!» دەيدى... تام-تراكو-تام-تام-تام... مىنە، قانداي ىرعاق!..

اۋىزدارى اڭقيىپ، سىلەكەيلەرى اعىپ كەتكەن ادەبي قاۋىم الدەنەشە مينۋت بويى ەسەڭگىرەپ ءۇنسىز وتىردى دا، كەنەت ءدۇر-ر كوتەرىلىپ، دۋ قول شاپالاقتادى. اۆتوردىڭ قول-اياعىن ەربەڭدەتىپ، ءبارى جابىلىپ، اسپانعا اتتى... شىعارما بىردەن، ءبىر اۋىزدان ۇلكەن سىيلىققا ۇسىنىلدى. اقىن — وسى ەلدەگى سۋ جاڭا پوەزيانىڭ اتاسى ءھام كوكەسى دەپ جاريالاندى.

كەزەك فانتاست-جازۋشىلارعا كەلدى.

— شىعارما شالقار شابىتپەن جازىلعان، — دەدى كەزەكتى بايانداماشى. — وندا بولاشاق عارىش كەمەسىنىڭ الىستاعى اتى بەلگىسىز پلانەتاعا قالاي جەتكەندىگى باياندالادى. كورىپ وتىرسىزدار، شىعارما تاقىرىبى — وتە اكتۋالدى... ماعان اسىرەسە ۇناعانى — اۆتوردىڭ كوسموستىق تەحنيكا جەتىستىكتەرىنەن حاباردارلىعى. ول عارىش كەمەسىنىڭ سىرتقى پوشىمىن، ىشىندەگى ءاربىر تەتىكتىڭ، ونىڭ ءاربىر دەتالىنىڭ جاي-جاپسارىن — جالپى، تەحنيكالىق قۇرال-جابدىقتاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ اتقاراتىن قىزمەتىن، جۇمىس ىستەۋ مەحانيزمىن بىلىكتىلىكپەن سۋرەتتەيدى... اقىر سوڭىندا عارىشكەرلەر كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتىپ، باسقاپلانەتالىق تۇرعىندارمەن دە كەزدەسەدى. ونداعى اتموسفەرالىق قىسىم مەن تابيعي جاعدايلاردىڭ وزگەشەلىگىنەن باسقاپلانەتالىق تۇرعىنداردىڭ باستارى تىم ۇلكەن، اياق-قولدارى مولشەردەن تىس ۇزىن كەلەتىنى، كوزدەرى بالىقتىڭ كوزىندەي دوپ-دوڭگەلەك بولاتىنى دا عىلىمي تۇرعىدان اسا نانىمدى بەينەلەنەدى... شىعارمانىڭ كوركەمدىك شەشىمى ۇتىمدى ەكەنى  ەش داۋ تۋدىرمايدى...

— ءسىز نەگە شىعارمانىڭ كەمشىلىكتەرىنە توقتالمايسىز؟! — دەپ شۋلاستى ءبىر توپ جازۋشى-فانتاستتار.

— ماسەلەن؟.. — دەپ شاقشيدى بايانداماشى.

باسى قازانداي، اياق-قولدارى مولشەردەن تىس ۇزىن اۆتور ەربيىپ ورنىنان تۇرىپ، بالىقتىڭ كوزىندەي دوپ-دوڭگەلەك كوزدەرىمەن داۋىس شىققان تۇسقا باعجيدى.
— ماسەلەن... — دەدى داۋىس يەلەرىنىڭ ءبىرى، — عارىش كەمەسىنىڭ ىشىندەگى انا ءبىر تەتىكتىڭ فۋنكسياسى ءسىز ايتقانداي جەتە سۋرەتتەلمەگەن... بىزدىڭشە، سول — ءتىپتى باسى ارتىق دەتال. سول تەتىكسىز دە عارىشكەرلەر دىتتەگەن جەرىنە ەركىن ۇشىپ جەتەر ەدى... جانە ءبىر ماسەلە — ورتا جولدا ىستىق پلانەتانى جاناپ ءوتىپ بارا جاتقاندا، عارىشكەرلەر بورشا-بورشا بولىپ تەرلەپ، قاتتى قينالادى... ءبىر جەلدەتكىش ورناتا سالۋ اۆتوردىڭ ويىنا نەعىپ كەلمەگەن؟

 داۋ باستالىپ كەتتى. ۋ-شۋدان قۇلاق تۇندى. قىرعىن ايتىس كەش باتىپ، ءتۇن بولعانشا تولاستاعان جوق... دەگەنمەن، شىعارما ۇلكەن سىيلىققا ۇسىنىلاتىن بولىپ شەشىلدى.

ادەبيەت دەيتىن ءبىر پاقىر بار ەدى. وسى ايتىسقا ول دا قاتىسقىسى كەلىپ ەدى... ورىن جەتپەي، ەسىكتەن سىعالاپ، جىلاپ تۇردى...

---