الاكول اتاۋىنىڭ ماعىناسى. الاكولدەگى وسىمدىكتەر مەن قۇستار. تۇزدى اعىنسىز كول
الاكول اتاۋىنىڭ ماعىناسى
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ماقساتى: ماتىنگە قاتىستى جاڭا سوزدەر ۇيرەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن بايىتۋ، تاقىرىپ بويىنشا اۋىزەكى سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ، قارىم - قاتىناس ءتىلىن بايىتۋ، گرامماتيكانى تاپسىرمالار بارىسىندا پايدالانا ءبىلۋ بىلىكتىلىكتەرىن داعدىلاندىرۋ.
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، وقۋلىق.
ساباق بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
تۇگەندەۋ، پسيحولوگيالىق احۋال تۋدىرۋ:
قۋانامىن مەن دە
قۋاناسىڭ سەن دە
قۋانامىز ءبارىمىز
ارايلاپ اتقان كۇنگە
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
5 بەت 3 - تاپسىرما: ماتىننەن نەگىزگى ەتىستىكتەردى تاۋىپجازىپ، قاي شاقتا تۇرعانىن انىقتاڭدار. اۋىزشا سۇراۋ.
3. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ: ءماتىن 5بەت.
«الاكول» اتاۋى ەجەلگى تۇرىك جانە مونعول سوزدەرىنەن اۋدارعاندا «ۇلى كول» نەمەسە «تاۋلى كول» دەگەن ماعىنا بەرەدى. كول سۋىنىڭ ءتۇسىن ءبىر قاراعاندا انىقتاۋ قيىن. ۇساق كولدەردىڭ ءتۇسى الۋىن بولادى. ايتالىق، ساسىقكول - كوگىلدىر ءتۇستى، قورجىنكول – سۇرعىلت، قىلىتۇز – سارى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار كولدى ءپىشىننىڭ ءتۇسىنىڭ، كولەمىنىڭ ءارتۇرلى بولعانى ءۇشىن «الاكول»دەپ اتاپ كەتكەن.
4. بەكىتۋ كەزەڭى:
5 - بەت. 1 - تاپسىرما. ءماتىندى ورىسشاعا اۋدارۋ.
6 - بەت، 3 - تاپسىرما: سويلەمگە سينتاكسيستىك تالداۋ جاساپ، كومەكشى ەتىستىكتى انىقتاڭدار:
جەرگىلىكتى تۇرعىندار كولدى ءپىشىننىڭ ءتۇسىنىڭ، كولەمىنىڭ ءارتۇرلى بولعانى ءۇشىن «الاكول» دەپ اتاپ كەتكەن.
5. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:
6 - بەت. 2 - تاپسىرما. ديالوگتى تولىقتىرىڭدار.
6. قورىتىندى: الاكول تاقىرىبىندا كلاستەر قۇرىپ، نە ۇيرەندىك، نە بىلدىك.
تاقىرىبى: الاكولدەگى وسىمدىكتەر مەن قۇستار
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ماتىنمەن جۇمىس بارىسىندا فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، اۋىزەكى سويلەۋ تىلدەرىن جاتتىقتىرۋ.
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ
كورنەكىلىگى/: وقۋلىق، داپتەر.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
1. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. اۋىزشا ديالوگ وقىتقىزۋ.
2. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ: ماتىنمەن جۇمىس: 6 - بەت. 1 - تاپسىرما.
الاكول مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى (lang - ru| الاكولسكيي گوسۋدارستۆەننىي پريرودنىي زاپوۆەدنيك)، تەنتەك وزەنى ساعاسىنىڭ تابيعاتىن جانە الاكول ارالدارىنداعى سيرەك كەزدەسەتىن جانۋارلاردى ساقتاپ قالۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان. الماتى وبلىسىنىڭ الاكول جانە شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءۇرجار اۋداندارىندا ورنالاسقان. اۋماعى 20743 گا. قورىقتىڭ اۋماعى 7 تەلىمگە بولىنگەن. قورىقتا وتە سيرەك كەزدەسەتىن رەليكتى شاعالانىڭ ۇيا سالىپ، بالاپان وربىتەتىنىن قازاق ورنيتولوگى ە. اۋەزوۆ 1968 – 69 جىلدارى جۇرگىزگەن عىلىمي جۇمىستارى كەزىندە انىقتادى. قورىق اۋماعىنداعى ارالدار قۇستاردىڭ توپتالىپ ۇيا سالۋىنا وتە قولايلى. سوندىقتان دا قورىقتى ناعىز «قۇس بازارى» دەپ اتاۋعا بولادى. قورىق جانۋارلار دۇنيەسىنە وتە باي. مۇندا بالىقتاردىڭ 15، قوسمەكەندىلەردىڭ 2، باۋىرىمەن جورعالاۋشىلاردىڭ 14، قۇستاردىڭ 330 جانە سۇتقورەكتىلەردىڭ 21 ءتۇرى كەزدەسەدى. ومىرتقاسىزداردان ينەلىكتەردىڭ 34 ءتۇرى بار. قۇستاردىڭ 15 ءتۇرى (بۇيرا ءبىرقازان، قالباعاي، قارا دەگەلەك، بەزگەلدەك، دۋاداق، ۇكى، ت. ب.) جانە بالقاش الابۇعاسى قازاقستاننىڭ «قىزىل كىتابىنا» ەنگىزىلگەن. وسىمدىك جامىلعىسىنا دا باي (وسىمدىكتىڭ 270 - كە جۋىق ءتۇرى وسەدى). قورىقتا جەتى تاقىرىپتىق جوبا بويىنشا عىلىمي - زەرتتەۋلەر جۇمىستارى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلىپ كەلەدى. سونداي - اق «تابيعات جىلناماسى» جازىلادى. «تابيعات مۇراجايى» جۇمىس ىستەيدى، شاعىن دەندراريي ۇيىمداستىرىلعان. قورىق شەكاراسىندا ۇزىندىعى 2 كم بولاتىن قورعانىش بەلدەم سالىنعان. 2004 جىلدان قازاقستان رەسپۋبليكانىڭ ۇكىمەتى مەن بۇۇ - نىڭ قازاقستانداعى وكىلدىگىنىڭ بىرىككەن ۇزاق مەرزىمگە ارنالعان جوباسى قولعا الىندى. الاكول قورىعىنىڭ ءتۋريزمدى دامىتۋداعى ماڭىزى زور.
4. بەكىتۋ: ءماتىندى اۋىزشا وقىتقىزۋ.
سۇراقتار قويعىزۋ، جازۋ.
3 - تاپسىرما: الاكول تۋرالى نەگىزگى جانە كومەكشى ەتىستىكتەردى پايدالانىپ شاعىن ءماتىن جازىڭدار.
5. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: 7 - بەت 2 - تاپسىرما. ديالوگ وقىڭدار.
6. قورىتىندى: ءسوزجۇمباق قۇراستىرۋ. باعالاۋ.
تاقىرىبى: تۇزدى اعىنسىز كول. كومەكشى ەتىستىك
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ماقساتى: ماتىنگە قاتىستى جاڭا سوزدەرمەن تانىستىرۋ ارقىلى تىلدىك قورلارىن بايىتۋ. ايتىلىم ادىسىندە قازاق تىلىنە ءتان ارىپتەردىڭ ايتىلۋ جاعدايلارىن باقىلاۋ. ماتىنمەن جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى قاتەسىز كوشىرىپ جازۋعا، سويلەمدەرگە سۇراق قويا ءبىلۋ بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ءتۇرى. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، الاكول سۋرەتى بار پلاكات.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، تۇگەندەۋ، جاڭا 4 داپتەر جيناۋ. سىرتتارىن تولتىرتقىزۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: 3 بەت 1 - تاپسىرما
3. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ:
الاكول – تۇزدى اعىنسىز كول. ول الماتى جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىنىڭ شەكاراسىندا ورنالاسقان. كولدىڭ وڭتۇستىك – شىعىس جاعىندا جوڭعار قاقپاسى ءورنالاسقوان. باتىس جاعىندا كوكتۇما اۋىلى بار، ول قازاق - جۇڭگو شەكاراسىنان 80شاقىرىم جەردە. شىعىسىندا - قابانباي اۋىلى. قابانبايدىڭ شىعىسىندا 15 شاقىرىم جەردە «بارلىق - اراسان»كۋرورتى ورنالاسقان.
الاكولدە كۋرورتتى دەمالىس ورىندارىنىڭ ورنالاسۋ سەكبەبى – سۋىنىڭ مينەرالدارعا باي بولۋىندا، ونىڭ قۇرامىندا مەندەلەيەۆ كەستەسى ەلەمەنتتەرىنىڭ باسىم بولىگى كەزدەسەدى، قۇرامى جاعىنان قارا جانە ءولى تەڭىزدەرگە ۇقسايدى. سوندىقتان بۇل ايمىقتى دەمالۋشىلار ەمدىك تۋريزممەن شۇعىلدانادى.
4. بەكىتۋ
سوزدىك:
شىعىس قازاقستان – ۆوستوچنو كازاحستانسكيي
شاقىرىم – كيللومەتر
ەمدىك - وزدراۆيتەلنىي
3 دەڭگەي:
1. ماتىنگە بىرنەشە سۇراق قويىڭدار.
2. ماتىنگە جوسپار قۇراڭدار.
2 دەڭگەي:
1. بوس ورىنعا ءتيىستى سوزدەردى قويىپ جازىڭدار:
1. الاكول............. – اعىنسىز كول.
2. ول.......... شەكاراسىندا ورنالاسقان.
3. الاكولدە كۋرورتتى دەمالىس ور...
5. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: 5بەت 3 - تاپسىرما.
6. قورىتىندى:
رەفلەكسيا: ءبىلدىم بىلگىم كەلەدى بىلمەدىم
قوستاناي وبلىسى اكىمدىگى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ
«بوروۆسكوي وبلىستىق ساناتورلىق مەكتەپ - ينتەرناتى»
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ: ءمۇعالىمى: الگالييەۆا گۋلجانات سۋلتانكىزى
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ماقساتى: ماتىنگە قاتىستى جاڭا سوزدەر ۇيرەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن بايىتۋ، تاقىرىپ بويىنشا اۋىزەكى سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ، قارىم - قاتىناس ءتىلىن بايىتۋ، گرامماتيكانى تاپسىرمالار بارىسىندا پايدالانا ءبىلۋ بىلىكتىلىكتەرىن داعدىلاندىرۋ.
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، وقۋلىق.
ساباق بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
تۇگەندەۋ، پسيحولوگيالىق احۋال تۋدىرۋ:
قۋانامىن مەن دە
قۋاناسىڭ سەن دە
قۋانامىز ءبارىمىز
ارايلاپ اتقان كۇنگە
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
5 بەت 3 - تاپسىرما: ماتىننەن نەگىزگى ەتىستىكتەردى تاۋىپجازىپ، قاي شاقتا تۇرعانىن انىقتاڭدار. اۋىزشا سۇراۋ.
3. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ: ءماتىن 5بەت.
«الاكول» اتاۋى ەجەلگى تۇرىك جانە مونعول سوزدەرىنەن اۋدارعاندا «ۇلى كول» نەمەسە «تاۋلى كول» دەگەن ماعىنا بەرەدى. كول سۋىنىڭ ءتۇسىن ءبىر قاراعاندا انىقتاۋ قيىن. ۇساق كولدەردىڭ ءتۇسى الۋىن بولادى. ايتالىق، ساسىقكول - كوگىلدىر ءتۇستى، قورجىنكول – سۇرعىلت، قىلىتۇز – سارى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار كولدى ءپىشىننىڭ ءتۇسىنىڭ، كولەمىنىڭ ءارتۇرلى بولعانى ءۇشىن «الاكول»دەپ اتاپ كەتكەن.
4. بەكىتۋ كەزەڭى:
5 - بەت. 1 - تاپسىرما. ءماتىندى ورىسشاعا اۋدارۋ.
6 - بەت، 3 - تاپسىرما: سويلەمگە سينتاكسيستىك تالداۋ جاساپ، كومەكشى ەتىستىكتى انىقتاڭدار:
جەرگىلىكتى تۇرعىندار كولدى ءپىشىننىڭ ءتۇسىنىڭ، كولەمىنىڭ ءارتۇرلى بولعانى ءۇشىن «الاكول» دەپ اتاپ كەتكەن.
5. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:
6 - بەت. 2 - تاپسىرما. ديالوگتى تولىقتىرىڭدار.
6. قورىتىندى: الاكول تاقىرىبىندا كلاستەر قۇرىپ، نە ۇيرەندىك، نە بىلدىك.
تاقىرىبى: الاكولدەگى وسىمدىكتەر مەن قۇستار
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ماتىنمەن جۇمىس بارىسىندا فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، اۋىزەكى سويلەۋ تىلدەرىن جاتتىقتىرۋ.
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ
كورنەكىلىگى/: وقۋلىق، داپتەر.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
1. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. اۋىزشا ديالوگ وقىتقىزۋ.
2. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ: ماتىنمەن جۇمىس: 6 - بەت. 1 - تاپسىرما.
الاكول مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى (lang - ru| الاكولسكيي گوسۋدارستۆەننىي پريرودنىي زاپوۆەدنيك)، تەنتەك وزەنى ساعاسىنىڭ تابيعاتىن جانە الاكول ارالدارىنداعى سيرەك كەزدەسەتىن جانۋارلاردى ساقتاپ قالۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان. الماتى وبلىسىنىڭ الاكول جانە شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءۇرجار اۋداندارىندا ورنالاسقان. اۋماعى 20743 گا. قورىقتىڭ اۋماعى 7 تەلىمگە بولىنگەن. قورىقتا وتە سيرەك كەزدەسەتىن رەليكتى شاعالانىڭ ۇيا سالىپ، بالاپان وربىتەتىنىن قازاق ورنيتولوگى ە. اۋەزوۆ 1968 – 69 جىلدارى جۇرگىزگەن عىلىمي جۇمىستارى كەزىندە انىقتادى. قورىق اۋماعىنداعى ارالدار قۇستاردىڭ توپتالىپ ۇيا سالۋىنا وتە قولايلى. سوندىقتان دا قورىقتى ناعىز «قۇس بازارى» دەپ اتاۋعا بولادى. قورىق جانۋارلار دۇنيەسىنە وتە باي. مۇندا بالىقتاردىڭ 15، قوسمەكەندىلەردىڭ 2، باۋىرىمەن جورعالاۋشىلاردىڭ 14، قۇستاردىڭ 330 جانە سۇتقورەكتىلەردىڭ 21 ءتۇرى كەزدەسەدى. ومىرتقاسىزداردان ينەلىكتەردىڭ 34 ءتۇرى بار. قۇستاردىڭ 15 ءتۇرى (بۇيرا ءبىرقازان، قالباعاي، قارا دەگەلەك، بەزگەلدەك، دۋاداق، ۇكى، ت. ب.) جانە بالقاش الابۇعاسى قازاقستاننىڭ «قىزىل كىتابىنا» ەنگىزىلگەن. وسىمدىك جامىلعىسىنا دا باي (وسىمدىكتىڭ 270 - كە جۋىق ءتۇرى وسەدى). قورىقتا جەتى تاقىرىپتىق جوبا بويىنشا عىلىمي - زەرتتەۋلەر جۇمىستارى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلىپ كەلەدى. سونداي - اق «تابيعات جىلناماسى» جازىلادى. «تابيعات مۇراجايى» جۇمىس ىستەيدى، شاعىن دەندراريي ۇيىمداستىرىلعان. قورىق شەكاراسىندا ۇزىندىعى 2 كم بولاتىن قورعانىش بەلدەم سالىنعان. 2004 جىلدان قازاقستان رەسپۋبليكانىڭ ۇكىمەتى مەن بۇۇ - نىڭ قازاقستانداعى وكىلدىگىنىڭ بىرىككەن ۇزاق مەرزىمگە ارنالعان جوباسى قولعا الىندى. الاكول قورىعىنىڭ ءتۋريزمدى دامىتۋداعى ماڭىزى زور.
4. بەكىتۋ: ءماتىندى اۋىزشا وقىتقىزۋ.
سۇراقتار قويعىزۋ، جازۋ.
3 - تاپسىرما: الاكول تۋرالى نەگىزگى جانە كومەكشى ەتىستىكتەردى پايدالانىپ شاعىن ءماتىن جازىڭدار.
5. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: 7 - بەت 2 - تاپسىرما. ديالوگ وقىڭدار.
6. قورىتىندى: ءسوزجۇمباق قۇراستىرۋ. باعالاۋ.
تاقىرىبى: تۇزدى اعىنسىز كول. كومەكشى ەتىستىك
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ماقساتى: ماتىنگە قاتىستى جاڭا سوزدەرمەن تانىستىرۋ ارقىلى تىلدىك قورلارىن بايىتۋ. ايتىلىم ادىسىندە قازاق تىلىنە ءتان ارىپتەردىڭ ايتىلۋ جاعدايلارىن باقىلاۋ. ماتىنمەن جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى قاتەسىز كوشىرىپ جازۋعا، سويلەمدەرگە سۇراق قويا ءبىلۋ بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ءتۇرى. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، الاكول سۋرەتى بار پلاكات.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، تۇگەندەۋ، جاڭا 4 داپتەر جيناۋ. سىرتتارىن تولتىرتقىزۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: 3 بەت 1 - تاپسىرما
3. جاڭا ءبىلىم مەڭگەرتۋ:
الاكول – تۇزدى اعىنسىز كول. ول الماتى جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىنىڭ شەكاراسىندا ورنالاسقان. كولدىڭ وڭتۇستىك – شىعىس جاعىندا جوڭعار قاقپاسى ءورنالاسقوان. باتىس جاعىندا كوكتۇما اۋىلى بار، ول قازاق - جۇڭگو شەكاراسىنان 80شاقىرىم جەردە. شىعىسىندا - قابانباي اۋىلى. قابانبايدىڭ شىعىسىندا 15 شاقىرىم جەردە «بارلىق - اراسان»كۋرورتى ورنالاسقان.
الاكولدە كۋرورتتى دەمالىس ورىندارىنىڭ ورنالاسۋ سەكبەبى – سۋىنىڭ مينەرالدارعا باي بولۋىندا، ونىڭ قۇرامىندا مەندەلەيەۆ كەستەسى ەلەمەنتتەرىنىڭ باسىم بولىگى كەزدەسەدى، قۇرامى جاعىنان قارا جانە ءولى تەڭىزدەرگە ۇقسايدى. سوندىقتان بۇل ايمىقتى دەمالۋشىلار ەمدىك تۋريزممەن شۇعىلدانادى.
4. بەكىتۋ
سوزدىك:
شىعىس قازاقستان – ۆوستوچنو كازاحستانسكيي
شاقىرىم – كيللومەتر
ەمدىك - وزدراۆيتەلنىي
3 دەڭگەي:
1. ماتىنگە بىرنەشە سۇراق قويىڭدار.
2. ماتىنگە جوسپار قۇراڭدار.
2 دەڭگەي:
1. بوس ورىنعا ءتيىستى سوزدەردى قويىپ جازىڭدار:
1. الاكول............. – اعىنسىز كول.
2. ول.......... شەكاراسىندا ورنالاسقان.
3. الاكولدە كۋرورتتى دەمالىس ور...
5. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: 5بەت 3 - تاپسىرما.
6. قورىتىندى:
رەفلەكسيا: ءبىلدىم بىلگىم كەلەدى بىلمەدىم
قوستاناي وبلىسى اكىمدىگى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ
«بوروۆسكوي وبلىستىق ساناتورلىق مەكتەپ - ينتەرناتى»
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ: ءمۇعالىمى: الگالييەۆا گۋلجانات سۋلتانكىزى
You Might Also Like
-
باعاندار. بەتتەردىڭ پارامەترلەرى. جيەك. الدىن - الا قاراۋ. قۇجاتتى باسپادان شىعارۋ.
