جەلتوقسان جاڭعىرىعى
«جەلتوقسان جاڭعىرىعى»
8 - سىنىپ، 9 - سىنىپ
ماقساتى: جەلتوقسان وقيعاسى ارقىلى جۇزدەگەن جىلدار بويى بابالارىمىزدىڭ ارمانداعان ەگەمەندىگىنە قول جەتكىزگەندىگىمىزدى. وسى تاۋەلسىزدىككە جەتۋ جولىندا تالاي بوزداقتارىمىزدىڭ جالعان ايىپپەن شەيىت بولعاندارىن كورەرمەنگە جەتە ۇعىندىرۋ، وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
وتاندى سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، جەلتوقساندىقتارعا ءاردايىم قۇرمەت كورسەتۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادىلەتتىلىككە، ەل مەن جەردىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ۇعىنۋعا تاربيەلەۋ.
ءمۇعالىم ءسوزى:
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! سىزدەردى ەگەمەن ەلىمىز 16 جەلتوقساندا سالتاناتتى جاعدايدا ۇلتتىق مەرەكە - تاۋەلسىزدىك كۇنىن اتاپ وتەدى. قازاقستاندىقتار الماعايىپ وتپەلى كەزەڭنەن بارلىق قيىندىقتارىن جەڭىپ الەمدىك ساحناعا كوتەرىلدى. رەسپۋبليكامىزدىڭ وسىنداي بيىكتەردى باعىندىرۋىنا بارلىق ادامدار سۇبەلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. ۇرپاقتارىنىڭ ىرىسى ورتايماسىن، نامىسى تاپتالماسىن دەپ كوكسەگەن اتا - بابالارىمىز ارمانى ورىندالعان وسى شاقتا بارشاڭىزعا باقىت، بايلىق، بەرەكە تىلەيمىن. ەلىمىزدىڭ ەرتەڭگى جولىنداعى ەڭبەگىمىز جانا بەرسىن! بۇگىن ءبىزدىڭ 8 - 9 سىنىبىمىزدا وتكەلى وتىرعان «جەلتوقسان جاڭعىرىعى» اتتى تاربيە ساعاتىمىز، تاۋەلسىزدىكتىڭ قاينار كوزى بولعان «جەلتوقسان قۇرباندارىنا» ارنالادى، ەندى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز.
تاۋەلسىزدىك تۇسكەن جوق قوي اسپاننان،
تاريحى ونىڭ تىم ارىدەن باستالعان.
بوداندىقتان قۇتقارام دەپ ەلىمدى،
تالاي بوزداق قارا جەردى جاستانعان.
«بۇگىنگى باقىتتى ءومىرىمىز ءۇشىن قان توگىپ، قۇربان بولعان بوزداقتارىمىز ماڭگى ەسىمىزدە. تاۋەلسىزدىك ءۇشىن جانىنپيدا ەتكەن اكەلەر مەن اعالار جانە دە اپالارىمىزعا باسىمىزدى يەمىز!
(1 مينۋت ەسكە الامىز)
بۇگىنگى مەرەكەمىزدى تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ءان ۇرانىمەن باستايمىز!
قالدىقىز اپاي: جەلتوقسان وقيعاسىنان وقۋشىلارعا ماعلۇمات بەرىپ وتەدى
بەينە روليك ءجۇرىپ وتىرادى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتۇپ تامىرى جەلتوقسان وقيعاسىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگىنە ەشكىم داۋ ايتا قويماس. دەسەك تە 1986 - نىڭ قايعىلى جەلتوقسانى ءبىر كۇنگى نەمەسە ءبىر جىلعى نارازىلىقتىڭ كورىنىسى بولماسا كەرەك.
«ءتۇبىن بىلمەگەن - تەكسىز» دەي تۇعىن قازاقتىڭ عاجاپ ءسوزى وسىندايدا شىقسا كەرەك. سەبەبى تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتۇپ تامىرى سوناۋ بابالار ارمانىنان تۋىنداپ جاتقان جوق پا؟
وسىدان 28 - جىل بۇرىن، ياعني 1986 جىلى الماتىنىڭ باس الاڭىندا جەلتوقسان وقيعاسى بولدى.
بۇل وقيعا دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىردى. بۇل جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قازاق ەل اۋزىندا جۇرگەن، تاريحتا اتى قالعان ق. رۇسقۇلبەكوۆ، ە. ساپاتايەۆ، ل. اسانوۆا جانە ت. ب. اپالارىمىز بەن اعالارىمىز قاتىستى.
1986 جىلى جەلتوقسانداعى كوتەرىلىسكە جاستار ەشبىر جامان ويمەن بارعان جوق. ولار بەيبىت جولمەن تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاتىسقان.
قازىرگى بۇل كۇن قازاق حالقى ءۇشىن ۇلى كۇن ءارى قايعىلى، ءارى باقىتتى كۇن. بۇل 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى قازاق حالقىندا بۇرىن بولماعان ەڭ اۋىر دا، ادىلەتسىز كوتەرىلىستىڭ ءبىرى. ەندى مىنە وسى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسقان اعالارىمىز بەن اپايلارىمىزدىڭ ارقاسىندا اتا - بابالارىمىز ءۇش عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك.
1986 جىلدىڭ 16 – جەلتوقسانىندا رەسپۋبليكا ورتالىق كوميتەتىنىڭ 5 - پلەنۋمى بولدى. نەبارى 18 مينۋتقا سوزىلعان وسى پلەنۋمدارەسپۋليكانىشيرەكعاسىربويىباسقارىپكەلگەندىنمۇحاممەداحمەتۇلىقونايەۆتىڭورنىنا گەنناديي ۆاسيليەۆيچ كولبين تاعايىندالدى.
كەڭەس وكىمەتى ءومىر سۇرگەن جەتپىس جىلدا قازاقستاندى باسقارعان 21 باسشىسىنىڭ 18 - ءى جوعارىدان كۇشپەن جىبەرىلگەندەر جانە باسقا دا ۇلت وكىلدەرى بولسا، قازاقتىڭ ءۇش-اق باسشى بولعان ەكەن. ولار: مۇحامەتالييەۆ، شاياحمەتوۆ، قونايەۆ.
1986 جىلى 17 - جەلتوقساندا الماتى قالاسىندا مىڭداعان قازاق جاستارىنا رازىلىق ءبىلدىرىپ، شەرۋگەشىقتى. ولار: «تاۋەلسىزدىك كەرەك، قازاق حالقىنىڭ ءوز كوسەمى سايلانسىن» دەگەن تىلەك ءبىلدىردى. ولارعا جەلتوقساننىڭ ىزعارلى كۇنىنە ءزابىر كورسەتىلدى. كوپتەگەن جاستار تۇرمەگە قامالدى. ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتىپ شەرۋگە شىققان جاستارعا «بۇزاقىلار»، «ۇلتشىلدار» دەگەن كىنا تاعايىندالدى.
8 - سىنىپ، 9 - سىنىپ
ماقساتى: جەلتوقسان وقيعاسى ارقىلى جۇزدەگەن جىلدار بويى بابالارىمىزدىڭ ارمانداعان ەگەمەندىگىنە قول جەتكىزگەندىگىمىزدى. وسى تاۋەلسىزدىككە جەتۋ جولىندا تالاي بوزداقتارىمىزدىڭ جالعان ايىپپەن شەيىت بولعاندارىن كورەرمەنگە جەتە ۇعىندىرۋ، وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
وتاندى سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، جەلتوقساندىقتارعا ءاردايىم قۇرمەت كورسەتۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادىلەتتىلىككە، ەل مەن جەردىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ۇعىنۋعا تاربيەلەۋ.
ءمۇعالىم ءسوزى:
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! سىزدەردى ەگەمەن ەلىمىز 16 جەلتوقساندا سالتاناتتى جاعدايدا ۇلتتىق مەرەكە - تاۋەلسىزدىك كۇنىن اتاپ وتەدى. قازاقستاندىقتار الماعايىپ وتپەلى كەزەڭنەن بارلىق قيىندىقتارىن جەڭىپ الەمدىك ساحناعا كوتەرىلدى. رەسپۋبليكامىزدىڭ وسىنداي بيىكتەردى باعىندىرۋىنا بارلىق ادامدار سۇبەلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. ۇرپاقتارىنىڭ ىرىسى ورتايماسىن، نامىسى تاپتالماسىن دەپ كوكسەگەن اتا - بابالارىمىز ارمانى ورىندالعان وسى شاقتا بارشاڭىزعا باقىت، بايلىق، بەرەكە تىلەيمىن. ەلىمىزدىڭ ەرتەڭگى جولىنداعى ەڭبەگىمىز جانا بەرسىن! بۇگىن ءبىزدىڭ 8 - 9 سىنىبىمىزدا وتكەلى وتىرعان «جەلتوقسان جاڭعىرىعى» اتتى تاربيە ساعاتىمىز، تاۋەلسىزدىكتىڭ قاينار كوزى بولعان «جەلتوقسان قۇرباندارىنا» ارنالادى، ەندى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز.
تاۋەلسىزدىك تۇسكەن جوق قوي اسپاننان،
تاريحى ونىڭ تىم ارىدەن باستالعان.
بوداندىقتان قۇتقارام دەپ ەلىمدى،
تالاي بوزداق قارا جەردى جاستانعان.
«بۇگىنگى باقىتتى ءومىرىمىز ءۇشىن قان توگىپ، قۇربان بولعان بوزداقتارىمىز ماڭگى ەسىمىزدە. تاۋەلسىزدىك ءۇشىن جانىنپيدا ەتكەن اكەلەر مەن اعالار جانە دە اپالارىمىزعا باسىمىزدى يەمىز!
(1 مينۋت ەسكە الامىز)
بۇگىنگى مەرەكەمىزدى تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ءان ۇرانىمەن باستايمىز!
قالدىقىز اپاي: جەلتوقسان وقيعاسىنان وقۋشىلارعا ماعلۇمات بەرىپ وتەدى
بەينە روليك ءجۇرىپ وتىرادى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتۇپ تامىرى جەلتوقسان وقيعاسىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگىنە ەشكىم داۋ ايتا قويماس. دەسەك تە 1986 - نىڭ قايعىلى جەلتوقسانى ءبىر كۇنگى نەمەسە ءبىر جىلعى نارازىلىقتىڭ كورىنىسى بولماسا كەرەك.
«ءتۇبىن بىلمەگەن - تەكسىز» دەي تۇعىن قازاقتىڭ عاجاپ ءسوزى وسىندايدا شىقسا كەرەك. سەبەبى تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتۇپ تامىرى سوناۋ بابالار ارمانىنان تۋىنداپ جاتقان جوق پا؟
وسىدان 28 - جىل بۇرىن، ياعني 1986 جىلى الماتىنىڭ باس الاڭىندا جەلتوقسان وقيعاسى بولدى.
بۇل وقيعا دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىردى. بۇل جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قازاق ەل اۋزىندا جۇرگەن، تاريحتا اتى قالعان ق. رۇسقۇلبەكوۆ، ە. ساپاتايەۆ، ل. اسانوۆا جانە ت. ب. اپالارىمىز بەن اعالارىمىز قاتىستى.
1986 جىلى جەلتوقسانداعى كوتەرىلىسكە جاستار ەشبىر جامان ويمەن بارعان جوق. ولار بەيبىت جولمەن تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاتىسقان.
قازىرگى بۇل كۇن قازاق حالقى ءۇشىن ۇلى كۇن ءارى قايعىلى، ءارى باقىتتى كۇن. بۇل 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى قازاق حالقىندا بۇرىن بولماعان ەڭ اۋىر دا، ادىلەتسىز كوتەرىلىستىڭ ءبىرى. ەندى مىنە وسى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسقان اعالارىمىز بەن اپايلارىمىزدىڭ ارقاسىندا اتا - بابالارىمىز ءۇش عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك.
1986 جىلدىڭ 16 – جەلتوقسانىندا رەسپۋبليكا ورتالىق كوميتەتىنىڭ 5 - پلەنۋمى بولدى. نەبارى 18 مينۋتقا سوزىلعان وسى پلەنۋمدارەسپۋليكانىشيرەكعاسىربويىباسقارىپكەلگەندىنمۇحاممەداحمەتۇلىقونايەۆتىڭورنىنا گەنناديي ۆاسيليەۆيچ كولبين تاعايىندالدى.
كەڭەس وكىمەتى ءومىر سۇرگەن جەتپىس جىلدا قازاقستاندى باسقارعان 21 باسشىسىنىڭ 18 - ءى جوعارىدان كۇشپەن جىبەرىلگەندەر جانە باسقا دا ۇلت وكىلدەرى بولسا، قازاقتىڭ ءۇش-اق باسشى بولعان ەكەن. ولار: مۇحامەتالييەۆ، شاياحمەتوۆ، قونايەۆ.
1986 جىلى 17 - جەلتوقساندا الماتى قالاسىندا مىڭداعان قازاق جاستارىنا رازىلىق ءبىلدىرىپ، شەرۋگەشىقتى. ولار: «تاۋەلسىزدىك كەرەك، قازاق حالقىنىڭ ءوز كوسەمى سايلانسىن» دەگەن تىلەك ءبىلدىردى. ولارعا جەلتوقساننىڭ ىزعارلى كۇنىنە ءزابىر كورسەتىلدى. كوپتەگەن جاستار تۇرمەگە قامالدى. ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتىپ شەرۋگە شىققان جاستارعا «بۇزاقىلار»، «ۇلتشىلدار» دەگەن كىنا تاعايىندالدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
