الگوريتم تيپتەرى
اتىراۋ قالاسى، اتىراۋ وبلىسى،
№9 مەكتەپ ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
ورازگالييەۆا ايمان تىنىشتىق قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: الگوريتم تيپتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – الگوريتم تيپتەرى (سىزىقتىق، تارماقتالۋ جانە سيكلدىك الگوريتمدەر) تاقىرىبىن تۇسىندىرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى كۇندەلىكتى ومىردەگى ءاربىر ءىس - ارەكەتتەرىنىڭ الگوريتىمىن قۇرا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعى مەن ىسكەرلىگىن، تانىمدىق قابىلەتىن، لوگيكالىق ساۋاتتىلىعىن دامىتا وتىرىپ، ولاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك – وقۋشىلاردى تارتىپتىلىككە، سابىرلىلىققا، ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباق ءتيپى: جاڭا ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا تاراتپا كارتوچكالار
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
• وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
• وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
• توپقا ءبولۋ (سىزىقتىق، تارماقتالۋ، سيكلدىك )؛
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ.
1. الگوريتم دەگەنىمىز نە؟ بۇل ءسوز قايدان شىققان؟
2. الگوريتمنىڭ قانداي قاسيەتتەرىن بىلەسىڭدەر؟
3. الگوريتمنىڭ جازۋ جولدارى قانداي؟
4. بلوك سىزبا دەگەن نە؟
2) ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ.«فيشبوۋن» ءادىسى. ءار توپقا بالىقتىڭ قاڭقاسىنىڭ پوستەر تاراتىلادى، وسى پوستەرگە ءوز تاقىرىبىنا بايلانىستى ءبىلىپ - تۇيگەندەرىن جازىپ ايتۋ.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
ەسەپتەردى شەشۋ الگوريتمىنىڭ كوپتۇرلىگىنەن ەسەپتەۋ پروسەسىنىڭ نەگىزگى ءۇش ءتۇرىن ءبولىپ الۋعا بولادى:
1. سىزىقتىق الگوريتم (بىرنەشە كوماندالاردىڭ تىزبەكتەلىپ قۇرىلۋى)؛
2. تارماقتالعان الگوريتم (ءبىر نەمەسە بىرنەشە كوماندالاردى تاڭداۋ)؛
3. سيكلدىك الگوريتم (شارتتارعا تاۋەلدى نەمەسە بەرىلگەن شارت ورىندالعانعا دەيىن كوماندالاردىڭ قايتالانۋى).
كوماندالارى بىرىنەن كەيىن ءبىرى تىزبەكتەلە ورىندالاتىن الگوريتم سىزىقتىق الگوريتم دەپ اتالادى.
مىسالى: مەكتەپكە جينالۋ الگوريتمىن قۇرۋ
باسى
• ۇيقىدان تۇرۋ
• جاتتىعۋ جاساۋ
• جۋىنۋ
• كيىنۋ
• تاڭعى اس ءىشۋ
• سومكەنى جيناقتاۋ
سوڭى
تارماقتالعان الگوريتم – بۇل شارتقا بايلانىستى ارەكەتتەردىڭ ءبىرىنشىسىن نەمەسە باسقاسىن ورىندايتىن الگوريتم.
تارماقتالعان الگوريتمدى جازۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار: تولىق جانە تولىق ەمەس. تارماقتالعان الگوريتمدى جازۋدىڭ جالپى ءتۇرىن جانە بلوك - سحەماسىن قاراستىرايىق.
مىسالى: ەگەر وندا
قولشاتىردى جابامىز
تارماقتالۋ سوڭى
مىسالى:
ەگەر جاۋىن باسىلسا وندا
قولشاتىردى جابۋ
باسقاشا
قولشاتىردى جاپپاۋ
تارماقتالۋ سوڭى
قورشاعان ورتادا كوپتەگەن پروسەستەر جۇيەلى تۇردە رەتىمەن بىرنەشە رەت قايتالانىپ وتىرادى. مىسالى، اپتا كۇندەرىنىڭ اۋىسۋى: دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى نەمەسە اۋا - رايىنىڭ ماۋسىمدىق اۋىسۋى. قايتالانۋ كوماندالارى بار الگوريتمدەر سيكلدىك دەپ اتالادى. قايتالانۋ كوماندالارىن سيكل قۇرايدى، ياعني سيكلدەر بىرنەشە رەت ورىندالادى.
سيكلدىك الگوريتم – بۇل كوماندالارى بىرنەشە رەت قايتالانىپ ورىندالاتىن الگوريتم.
قايتالاۋ سانىنىڭ الدىن الا بەلگىلى جانە بەلگىسىز بولۋىنا بايلانىستى سيكل ەكى تۇرگە بولىنەدى. قايتالاۋ سانىنىڭ الدىن الا بەلگىلى سيكلى اريفمەتيكالىق سيكل دەپ، ورىندالۋ سانى بەلگىسىز سيكل كوماندالىق (ينتەراسيالىق) سيكل دەپ اتالادى. اريفمەتيكالىق سيكل ەڭ قاراپايىم سيكل بولىپ تابىلادى جانە ول پراكتيكادا ءجيى قولدانىلادى. مىسالى، دەنە شىنىقتىرۋ ساباعىندا سەندەر الاڭدى بىرنەشە رەت اينالىپ جۇگىرىپ كەلۋلەرىڭ كەرەك
اريفمەتيكالىق سيكل الدىن الا شارتى بار سيكلگە جاتادى.
اريفمەتيكالىق سيكلدىك الگوريتم مىنا تۇردە ورىندالادى:
• شارتى تەكسەرىلەدى.
• ەگەر شارتى دۇرىس بولسا، وندا سيكلدىڭ بارلىق كوماندالارى ورىندالادى.
• سوڭعى سيكلدەگى جولعا وتكەن كەزدە شارت قايتادان تەكسەرۋدەن وتەدى، 1 - پۋنكت ورىندالادى.
• شارت اقيقات بولماعان جاعدايدا، سيكلدىڭ كەلەسى جولىنا شارتتى ورىنداۋ ۇدەرىسى جۇرەدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
№9 مەكتەپ ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
ورازگالييەۆا ايمان تىنىشتىق قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: الگوريتم تيپتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – الگوريتم تيپتەرى (سىزىقتىق، تارماقتالۋ جانە سيكلدىك الگوريتمدەر) تاقىرىبىن تۇسىندىرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى كۇندەلىكتى ومىردەگى ءاربىر ءىس - ارەكەتتەرىنىڭ الگوريتىمىن قۇرا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعى مەن ىسكەرلىگىن، تانىمدىق قابىلەتىن، لوگيكالىق ساۋاتتىلىعىن دامىتا وتىرىپ، ولاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك – وقۋشىلاردى تارتىپتىلىككە، سابىرلىلىققا، ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباق ءتيپى: جاڭا ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا تاراتپا كارتوچكالار
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
• وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
• وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
• توپقا ءبولۋ (سىزىقتىق، تارماقتالۋ، سيكلدىك )؛
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ.
1. الگوريتم دەگەنىمىز نە؟ بۇل ءسوز قايدان شىققان؟
2. الگوريتمنىڭ قانداي قاسيەتتەرىن بىلەسىڭدەر؟
3. الگوريتمنىڭ جازۋ جولدارى قانداي؟
4. بلوك سىزبا دەگەن نە؟
2) ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ.«فيشبوۋن» ءادىسى. ءار توپقا بالىقتىڭ قاڭقاسىنىڭ پوستەر تاراتىلادى، وسى پوستەرگە ءوز تاقىرىبىنا بايلانىستى ءبىلىپ - تۇيگەندەرىن جازىپ ايتۋ.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
ەسەپتەردى شەشۋ الگوريتمىنىڭ كوپتۇرلىگىنەن ەسەپتەۋ پروسەسىنىڭ نەگىزگى ءۇش ءتۇرىن ءبولىپ الۋعا بولادى:
1. سىزىقتىق الگوريتم (بىرنەشە كوماندالاردىڭ تىزبەكتەلىپ قۇرىلۋى)؛
2. تارماقتالعان الگوريتم (ءبىر نەمەسە بىرنەشە كوماندالاردى تاڭداۋ)؛
3. سيكلدىك الگوريتم (شارتتارعا تاۋەلدى نەمەسە بەرىلگەن شارت ورىندالعانعا دەيىن كوماندالاردىڭ قايتالانۋى).
كوماندالارى بىرىنەن كەيىن ءبىرى تىزبەكتەلە ورىندالاتىن الگوريتم سىزىقتىق الگوريتم دەپ اتالادى.
مىسالى: مەكتەپكە جينالۋ الگوريتمىن قۇرۋ
باسى
• ۇيقىدان تۇرۋ
• جاتتىعۋ جاساۋ
• جۋىنۋ
• كيىنۋ
• تاڭعى اس ءىشۋ
• سومكەنى جيناقتاۋ
سوڭى
تارماقتالعان الگوريتم – بۇل شارتقا بايلانىستى ارەكەتتەردىڭ ءبىرىنشىسىن نەمەسە باسقاسىن ورىندايتىن الگوريتم.
تارماقتالعان الگوريتمدى جازۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار: تولىق جانە تولىق ەمەس. تارماقتالعان الگوريتمدى جازۋدىڭ جالپى ءتۇرىن جانە بلوك - سحەماسىن قاراستىرايىق.
مىسالى: ەگەر وندا
قولشاتىردى جابامىز
تارماقتالۋ سوڭى
مىسالى:
ەگەر جاۋىن باسىلسا وندا
قولشاتىردى جابۋ
باسقاشا
قولشاتىردى جاپپاۋ
تارماقتالۋ سوڭى
قورشاعان ورتادا كوپتەگەن پروسەستەر جۇيەلى تۇردە رەتىمەن بىرنەشە رەت قايتالانىپ وتىرادى. مىسالى، اپتا كۇندەرىنىڭ اۋىسۋى: دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى نەمەسە اۋا - رايىنىڭ ماۋسىمدىق اۋىسۋى. قايتالانۋ كوماندالارى بار الگوريتمدەر سيكلدىك دەپ اتالادى. قايتالانۋ كوماندالارىن سيكل قۇرايدى، ياعني سيكلدەر بىرنەشە رەت ورىندالادى.
سيكلدىك الگوريتم – بۇل كوماندالارى بىرنەشە رەت قايتالانىپ ورىندالاتىن الگوريتم.
قايتالاۋ سانىنىڭ الدىن الا بەلگىلى جانە بەلگىسىز بولۋىنا بايلانىستى سيكل ەكى تۇرگە بولىنەدى. قايتالاۋ سانىنىڭ الدىن الا بەلگىلى سيكلى اريفمەتيكالىق سيكل دەپ، ورىندالۋ سانى بەلگىسىز سيكل كوماندالىق (ينتەراسيالىق) سيكل دەپ اتالادى. اريفمەتيكالىق سيكل ەڭ قاراپايىم سيكل بولىپ تابىلادى جانە ول پراكتيكادا ءجيى قولدانىلادى. مىسالى، دەنە شىنىقتىرۋ ساباعىندا سەندەر الاڭدى بىرنەشە رەت اينالىپ جۇگىرىپ كەلۋلەرىڭ كەرەك
اريفمەتيكالىق سيكل الدىن الا شارتى بار سيكلگە جاتادى.
اريفمەتيكالىق سيكلدىك الگوريتم مىنا تۇردە ورىندالادى:
• شارتى تەكسەرىلەدى.
• ەگەر شارتى دۇرىس بولسا، وندا سيكلدىڭ بارلىق كوماندالارى ورىندالادى.
• سوڭعى سيكلدەگى جولعا وتكەن كەزدە شارت قايتادان تەكسەرۋدەن وتەدى، 1 - پۋنكت ورىندالادى.
• شارت اقيقات بولماعان جاعدايدا، سيكلدىڭ كەلەسى جولىنا شارتتى ورىنداۋ ۇدەرىسى جۇرەدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
