InfoHub Logo

ەرتەدە بۇلدى مەرگەن دەگەن اڭشى بولىپتى. ءوزى ءارى مەرگەن، ءارى قارۋلى، اقىلدى، ەرجۇرەك ادام ەكەن.

ءبىر كۇنى ول اڭعا شىعادى. كۇنى بويى ءجۇرىپ، ءبىر دە ءبىر اڭ كەزدەستىرە الماي شارشاعان بۇلدى مەرگەن ءبىر اعاشتىڭ كولەڭكەسىنە كەلىپ دەم الادى.

وسىلاي قارسى الدىندا اعىپ جاتقان بۇلاققا قاراپ وتىرىپ، ونىڭ ارعى جاعاسىنان جارقىراپ كورىنىپ تۇرعان ءبىر نارسەگە كوزى تۇسەدى. بايقاپ قاراسا، ۇلكەن جارتاستىڭ تۇبىندە ءبىر كيىك جايىلىپ ءجۇر ەكەن. ءمۇيىزى كۇنگە شاعىلىسىپ جارقىرايدى. ءتىپتى كوز قاراتپايدى. بۇلدى مەرگەن ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەي، تاڭدانا قارايدى. شىن كيىك. ەكى ءمۇيىزى قاراعايداي، التىننان جارالعان ەكەن.

ول اتىپ الماق بولىپ، مىلتىعىن كەزەيدى. سوندا التىن ءمۇيىزدى كيىككە ءتىل ءبىتىپ:

— سابىر ەت، بالام! – دەپ، بۇلدى مەرگەندى توقتاتادى. سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي تۇرعان اڭشى كيىكتىڭ جانىنا كەلەدى.

ول اڭ اۋلاپ ءجۇرىپ بۇرىن-سوڭدى مۇنداي عاجاپتى كورمەگەن ەدى. بۇل كەزدەسۋ ونى قاتتى تاڭ قالدىرادى.

ءبىر مەزەتتە كيىك التىن ءمۇيىزدى، اق ساقالدى شالعا اينالادى. ۇستىندەگى كيىمى كۇمىستەي جارقىرايدى. ال، ەكى التىن ءمۇيىزى سول قالپىندا قالادى. بۇلدى مەرگەن بۇل عاجاپقا تاڭدانا قارايدى.

— وسى تاۋدا بۇلدى مەرگەن دەگەن اتاقتى اڭشى باتىر بار-تىن. سونى ىزدەپ شىعىپ ەدىم. ونى بىلمەيسىڭ بە، بالام؟ – دەيدى اق ساقالدى شال.

— ءسىز ىزدەگەن بۇلدى مەرگەن مەن بولامىن! – دەيدى اڭشى.

— رۇقسات بولسا، بالام، سەنى ىزدەپ شىققان شارۋامدى ايتايىن.

— ايتىڭىز، – دەيدى مەرگەن.

— مەنىڭ بالام – جەر استى ەلىنىڭ حانى. قالامىزعا جاقىن جەردە تەرەڭ ساي بار. جيىرما جىل بولدى، سول سايدى ءبىر جەتى باستى ايداھار مەكەندەپ كەلەدى. جۇما سايىن ءبىر ۇل، ءبىر قىز، ون مال العىزىپ جەيدى. «سالىعىما كونبەسەڭ، بۇكىل قالاڭ مەن ادامىڭدى جۇتامىن»، دەپ قورقىتادى. سول سايدىڭ ماڭىنا بارعان ادام بولسىن، مال بولسىن، ايتەۋىر جانى باردى ءتىرى جىبەرمەيدى. وسى قارعىس اتقىر ايداھارعا ەشكىمنىڭ دە كۇشى جەتپەي قويدى. تالاي ەرجۇرەك باتىرلارىمىز مەرت بولدى. ەلىمىزدەگى كورىپكەل قاريا «ونى تەك بۇلدى مەرگەن عانا جەڭەدى» دەگەن سوڭ، حالقىمىزعا ءبىر جاقسىلىق بولا ما دەپ، ءوزىڭدى ىزدەپ شىعىپ ەدىم! – دەيدى اق ساقالدى شال. التىن كيىك ءمۇيىزدى شالدىڭ اڭگىمەسىن ەستىگەن بۇلدى مەرگەن:

— مالعا ۋ جاعىپ، ايداھار جاتقان سايعا جىبەرمەيسىزدەر مە؟ سونى جۇتسا، ۋلانىپ ولەدى! – دەپ ۇسىنىسىن ايتادى.

— ونى جاساپ كوردىم، بالام. جاۋىز ۋدان ولمەدى. حالقىمدى جۇتىپ تاۋىساتىن بولدى. قولىڭنان كەلسە، كوپشىلىك ءۇشىن ايانبا، شىراعىم! – دەيدى شال.

— جارايدى! – دەپ، بۇلدى مەرگەن ساۋىت-سايمانىن دايىنداپ، التىن ءمۇيىزدى شالعا ىلەسەدى.

ولار جەر ءۇستى مەن استىن جالعاستىراتىن ۇڭگىردەن ءوتىپ، قارتتىڭ قالاسىنا كەلەدى. كەلىسىمەن، بۇلدى مەرگەن بويىنا بار كۇشىن جيناپ، قولىنا ءجۇز قۇلاش الماس سەمسەر الىپ، ايداھار جاتقان سايعا قاراي بەت الادى. جوتاعا شىقسا، بوران سوعىپ تۇر ەكەن. جەلدىڭ قاتتىلىعى سونشالىق، تاۋدىڭ ەكى شەتىندەگى تاستى ۇشىرىپ كەتىپ جاتىر. بۇلدى مەرگەن قاھارلانىپ، سەمسەردى بەلىنە كولدەنەڭ ۇستاپ، كۇشتى لەپپەن تارتىپ جاتقان ايداھارعا قاراي جۇرەدى. سۇراپىل بوران ونى ۇشىرىپ وتىرىپ ايداھاردىڭ اۋزىنا ءبىر-اق اپارادى. وتكىر سەمسەر جاۋىزدىڭ ەكى ەزۋىن ءتىلىپ، قيمىلداۋعا شاماسىن كەلتىرمەي ولتىرەدى. ارتىنشا الاي-دۇلەي سوققان بوران دا توقتايدى. بۇل بوران ايداھاردىڭ لەبى ەكەن.

ايداھاردان جاپا شەككەن جۇرت قۋانىپ، باتىردى قۇرمەتتەپ قالاعا اكەلەدى. قالادا جۇرت جيىلىپ، ۇلكەن توي بولادى. حالىق بۇلدى مەرگەنگە ريزا بولىپ، العىس ايتادى. ونىڭ ەرلىگىن كورگەن التىن ءمۇيىزدى شال:

— سەن ءوزىڭ شارۋانىڭ بالاسى ەكەنسىڭ. اڭ اۋلاپ قانا تىرشىلىك ەتەتىن كورىنەسىڭ. ەگەر قارسى بولماساڭ، وسى جەردە قال. بىزدە دۇنيە، مال دەگەن جەتەدى. ءجۇر، كورسەتەيىن، – دەيدى. باتىر وعان ەرەدى. قالاداعى بۇكىل ۇلكەن سارايلار حاندىكى ەكەن. ءبارىن دە التىننان جاساتىپتى. ءىشى تولعان اسىل جيھاز. تەك، وسىنداي وتە باي سارايلارى بار قالانىڭ كوشەسىندە قايىرشىلار كوپ ەكەن. ولارعا حان ەشقانداي كومەك كورسەتپەيتىن سەكىلدى. جالعىز التىن ءمۇيىزدى شال عانا بالاسىنان جاسىرىپ، قايىرشىلارعا ازداپ قاراساتىن كورىنەدى.

وسى كورىنىستى كورگەن بۇلدى مەرگەن قاتتى ويلانادى. ول ەلىن، ونداعى كارى اكە-شەشەسىن، كورشىلەرىن ەسىنە تۇسىرەدى. ولاردىڭ ءبارىن بۇلدى مەرگەن اڭ اۋلاپ اسىراۋشى ەدى. ەندى ولاردىڭ كورگەن كۇنى نە بولماق. سولاردى ويلاپ باتىردىڭ قابىرعاسى قايىسادى.

— وسىندا قال، بالام. اسىل دۇنيە - مىناۋ. سەنىڭ ءبىزدىڭ ەلدە قالعانىڭدى حان دا جەك كورمەيدى. وعان ءبىرىنشى ءۋازىر بولاسىڭ. بۇكىل حالقىمىزعا بيلىگىڭ جۇرەدى، – دەيدى، تاعى دا التىن ءمۇيىزدى اق ساقالدى شال.

— جوق! اقساقال، ەلىمە قايتايىن. اسىل دۇنيە ءوز ەلىمنەن دە تابىلادى. بۇل ۇسىنىسىڭىزعا راقمەت! سىزدەرمەن بىرگە قالا المايمىن، – دەپ، بۇلدى مەرگەن التىن ءمۇيىزدى شالدان رۇقسات الىپ، ەلىنە قايتادى.

ءوز جەرىنە قايتا ورالعان بۇلدى مەرگەن تۋعان جەردىڭ قانداي ىستىق بولاتىنىن تۇسىنەدى. ەلى ءۇشىن قىزمەت كورسەتۋدەن جالىقپاي، بۇرىنعىسىنشا اڭ اۋلاپ، اۋىلىن اسىراپ تۇرىپ جاتادى.

---