«التىن قاقپا» ينتەللەكتۋالدىق ويىنى
سىنىپتان تىس جۇمىس 5 - سىنىپ
«التىن قاقپا» ينتەللەكتۋالدىق ويىنى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پانىنەن العان بىلىمدەرىن، ەل تاريحى، قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىن قانشالىقتى بىلەتىندىكتەرىن تەكسەرۋ. عاسىرلار سىنىنان ەكشەلەنىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا ۇلاسىپ كەلە جاتقان سالت - داستۇرلەردىڭ وزىق ۇلگىلەرىن پايدالانۋ ارقىلى جەكە تۇلعانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن دامىتۋ، شاپشاڭ ويلاۋعا، ويىن جيناقتاپ جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ەل تاريحىن، مادەنيەتىن، قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ساندىقشا. ەكراندى قولدانۋ، كورسەتەتىن بەلگىلەر (ءار وقۋشىعا)
جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار! قۇرمەتتى قوناقتار، قاتىسۋشىلار، كورەرمەندەر.
قازاق حالقى – سالت – داستۇرگە وتە باي ەل. بۇل – ونىڭ مادەنيەتتى، ءارى تاربيەلى ەل ەكەندىگىنىڭ ايعاعى. بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، زاڭگەر ناعاشىباي شايكەنوۆ «ۇلت ءداستۇرى زاڭنان بيىك» دەگەن. دەمەك، سالت – ءداستۇرلى ەل – مىقتى ءارى تۇعىرى بەرىك ەل. ءبىزدىڭ حالقىمىز ءوز ۇرپاقتارىنا عاسىردان عاسىرعا ۇلت قاسيەتىن سالت – داستۇرمەن، ونەگەلى ادەت – عۇرىپپەن، ۇلگىلى ءجون – جوسىقپەن تاربيەلەپ، ۇلاعاتتى ۇل، يناباتتى قىز وسىرگەن. بۇگىن قازاق حالقىنىڭ تاريحىن، سالت – ءداستۇردى قادىرلەي وتىرىپ، قانشالىقتى ءداستۇرىمىزدى باعالايتىنىمىز اسىرەسە قانشالىقتى بىلەتىندىگىمىزدى كورەتىندەي مەكتەپىشىلىك 5 - سىنىپ اراسىندا «التىن قاقپا» ويىنىن ۇيىمداستىردىق. ويىنىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
«ويىنىمىزدى باستاماس بۇرىن ءداستۇر بويىنشا ءادىلقازىلار القاسىن سايلاپ، تانىستىرساق دەيمىز.
ءوتۋ بارىسى:
ءقازىر سىزدەردىڭ الدارىڭىزعا ەكراننان تاپسىرمالار ءوز ورنىمەن رەت – رەتىمەن كورسەتىلىپ وتىرادى. نەگىزگى ويىن شارتى جىلدام، ۇتىمدى جانە سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋ كەرەك. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 2 ۇپايدان بەرىلەدى.
كىم دە كىم بەرىلگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ءبىلىپ تۇرسا، قولىنداعى بەلگىنى جىلدام كوتەرۋ كەرەك. ورنىمىزدان تۇرىپ، سۇراققا تولىق جاۋاپ قايتارۋ كەرەك. سول كەزدە عانا جاۋاپ سانالىپ، ۇپاي قويىلادى.
وزدەرىڭىز بىلەتىندەي تەلەديداردان «التىن قاقپا» ويىنىن كورسەتەتىن. سول كەزدە التىن ساندىقتى اشپاس بۇرىن، الدىڭعى تۋرلاردان ياعني تاس قاقپادان، كۇمىس قاقپادان، التىن قاقپادان ءوتىپ، التىن ساندىقتى اشۋعا تىرىسادى. ەگەر دە التىن ساندىقتىڭ ىشىندەگى سۇراققا جاۋاپ بەرە الماسا، التىن ساندىق اشىلماي جابۋلى كۇيىندە قالا بەرەدى.
ويىنشىلار، سىزدەرگە ءسوز بەرسەك دەيمىز، وزدەرىڭىزدى قاتىسىپ وتىرعان قوناقتارعا، ءادىلقازىلار القاسىنا تانىستىرىپ وتسەڭىزدەر.
راحمەت. وزدەرىڭىزگە ىسكە ءسات دەيمىز..
ۇلى اباي اتامىزدىڭ «ادام اتا - انادان تۋعاندا ەستى بولمايدى، ەستىپ، كورىپ، ۇستاپ، تاتىپ ەسكەرە جاقسى - جاماندى تانيدى. سوندايدان بىلگەنى، كورگەنى، توقىعانى كوپ بولعان ادام ءبىلىمدى بولادى»- دەگەن ناقىل ءسوزىن ەسكەرە وتىرىپ، ويىنىمىزدى باستايىق.
ءى تۋر. تاس قاقپا
1. «ءسۇيىنشى!» حابارى قاي كەزدە ايتىلادى جانە وعان قۋانىش يەسى قانداي جاۋاپ قايتارادى؟
2. شاشۋ - دەگەنىمىز نە؟
3. شىلدەحانا قانداي توي؟
4. بالانى قىرقىنان شىعارۋ دەگەن نە؟
5. بايعازى دەگەن نە؟
6. بازارلىق دەپ نەنى ايتامىز؟
7. باتا دەگەن نە؟
8. باتانىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
9. تىلدەر ايلىعى مەرەكەسى قاي ۋاقىتتا وتەدى؟
10. قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن قاشان الدى
تۋىلعان سوڭ ادام بوپ،
بىلىمسىزدەن جامان جوق.
ەل ءداستۇرىن بىلمەسەڭ،
جۇرت ايتادى نادان دەپ.
اتا - بابام ارداقتى،
جاماندىققا بارماپتى.
ارداي تۇتىپ ۇلكەندى،
اتا جولىن جالعاپتى - دەي وتىرىپ، ويىنىمىزدى جالعاستىرايىق بارلىعىمىز تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
مىنە، ەكىنشى اينالىمعا كەلىپ جەتتىك. سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا كورىنىپ تۇرعانداي، ۇياشىقتار بەرىلگەن. وسى ۇياشىقتاردى تاڭداپ، بەرىلگەن سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
«التىن قاقپا» ينتەللەكتۋالدىق ويىنى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پانىنەن العان بىلىمدەرىن، ەل تاريحى، قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىن قانشالىقتى بىلەتىندىكتەرىن تەكسەرۋ. عاسىرلار سىنىنان ەكشەلەنىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا ۇلاسىپ كەلە جاتقان سالت - داستۇرلەردىڭ وزىق ۇلگىلەرىن پايدالانۋ ارقىلى جەكە تۇلعانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن دامىتۋ، شاپشاڭ ويلاۋعا، ويىن جيناقتاپ جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ەل تاريحىن، مادەنيەتىن، قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ساندىقشا. ەكراندى قولدانۋ، كورسەتەتىن بەلگىلەر (ءار وقۋشىعا)
جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار! قۇرمەتتى قوناقتار، قاتىسۋشىلار، كورەرمەندەر.
قازاق حالقى – سالت – داستۇرگە وتە باي ەل. بۇل – ونىڭ مادەنيەتتى، ءارى تاربيەلى ەل ەكەندىگىنىڭ ايعاعى. بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، زاڭگەر ناعاشىباي شايكەنوۆ «ۇلت ءداستۇرى زاڭنان بيىك» دەگەن. دەمەك، سالت – ءداستۇرلى ەل – مىقتى ءارى تۇعىرى بەرىك ەل. ءبىزدىڭ حالقىمىز ءوز ۇرپاقتارىنا عاسىردان عاسىرعا ۇلت قاسيەتىن سالت – داستۇرمەن، ونەگەلى ادەت – عۇرىپپەن، ۇلگىلى ءجون – جوسىقپەن تاربيەلەپ، ۇلاعاتتى ۇل، يناباتتى قىز وسىرگەن. بۇگىن قازاق حالقىنىڭ تاريحىن، سالت – ءداستۇردى قادىرلەي وتىرىپ، قانشالىقتى ءداستۇرىمىزدى باعالايتىنىمىز اسىرەسە قانشالىقتى بىلەتىندىگىمىزدى كورەتىندەي مەكتەپىشىلىك 5 - سىنىپ اراسىندا «التىن قاقپا» ويىنىن ۇيىمداستىردىق. ويىنىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
«ويىنىمىزدى باستاماس بۇرىن ءداستۇر بويىنشا ءادىلقازىلار القاسىن سايلاپ، تانىستىرساق دەيمىز.
ءوتۋ بارىسى:
ءقازىر سىزدەردىڭ الدارىڭىزعا ەكراننان تاپسىرمالار ءوز ورنىمەن رەت – رەتىمەن كورسەتىلىپ وتىرادى. نەگىزگى ويىن شارتى جىلدام، ۇتىمدى جانە سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋ كەرەك. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 2 ۇپايدان بەرىلەدى.
كىم دە كىم بەرىلگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ءبىلىپ تۇرسا، قولىنداعى بەلگىنى جىلدام كوتەرۋ كەرەك. ورنىمىزدان تۇرىپ، سۇراققا تولىق جاۋاپ قايتارۋ كەرەك. سول كەزدە عانا جاۋاپ سانالىپ، ۇپاي قويىلادى.
وزدەرىڭىز بىلەتىندەي تەلەديداردان «التىن قاقپا» ويىنىن كورسەتەتىن. سول كەزدە التىن ساندىقتى اشپاس بۇرىن، الدىڭعى تۋرلاردان ياعني تاس قاقپادان، كۇمىس قاقپادان، التىن قاقپادان ءوتىپ، التىن ساندىقتى اشۋعا تىرىسادى. ەگەر دە التىن ساندىقتىڭ ىشىندەگى سۇراققا جاۋاپ بەرە الماسا، التىن ساندىق اشىلماي جابۋلى كۇيىندە قالا بەرەدى.
ويىنشىلار، سىزدەرگە ءسوز بەرسەك دەيمىز، وزدەرىڭىزدى قاتىسىپ وتىرعان قوناقتارعا، ءادىلقازىلار القاسىنا تانىستىرىپ وتسەڭىزدەر.
راحمەت. وزدەرىڭىزگە ىسكە ءسات دەيمىز..
ۇلى اباي اتامىزدىڭ «ادام اتا - انادان تۋعاندا ەستى بولمايدى، ەستىپ، كورىپ، ۇستاپ، تاتىپ ەسكەرە جاقسى - جاماندى تانيدى. سوندايدان بىلگەنى، كورگەنى، توقىعانى كوپ بولعان ادام ءبىلىمدى بولادى»- دەگەن ناقىل ءسوزىن ەسكەرە وتىرىپ، ويىنىمىزدى باستايىق.
ءى تۋر. تاس قاقپا
1. «ءسۇيىنشى!» حابارى قاي كەزدە ايتىلادى جانە وعان قۋانىش يەسى قانداي جاۋاپ قايتارادى؟
2. شاشۋ - دەگەنىمىز نە؟
3. شىلدەحانا قانداي توي؟
4. بالانى قىرقىنان شىعارۋ دەگەن نە؟
5. بايعازى دەگەن نە؟
6. بازارلىق دەپ نەنى ايتامىز؟
7. باتا دەگەن نە؟
8. باتانىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
9. تىلدەر ايلىعى مەرەكەسى قاي ۋاقىتتا وتەدى؟
10. قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن قاشان الدى
تۋىلعان سوڭ ادام بوپ،
بىلىمسىزدەن جامان جوق.
ەل ءداستۇرىن بىلمەسەڭ،
جۇرت ايتادى نادان دەپ.
اتا - بابام ارداقتى،
جاماندىققا بارماپتى.
ارداي تۇتىپ ۇلكەندى،
اتا جولىن جالعاپتى - دەي وتىرىپ، ويىنىمىزدى جالعاستىرايىق بارلىعىمىز تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
مىنە، ەكىنشى اينالىمعا كەلىپ جەتتىك. سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا كورىنىپ تۇرعانداي، ۇياشىقتار بەرىلگەن. وسى ۇياشىقتاردى تاڭداپ، بەرىلگەن سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
قازاق ءتىلى 9 سىنىپ (ورىس سىنىبى)ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق - قوناقجاي حالىق ەتىستىك
