انا ءتىلى - جۇرەك ءۇنى
ساباق ماقساتى: وقۋشىلارعا انانىڭ قوعامداعى، ومىردەگى، ۇرپاق تاربيەسىندەگى ورنى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
• وقۋشىلارعا الەمدەگى بار جاقسىلىق پەن يگى ىستەردىڭ ەڭ اسىل سەزىم – انا ماحابباتىنان تارايتىندىعىن ءتۇسىندىرۋ؛
• بالالاردىڭ جۇرەگىندە اناعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ءقادىر - قۇرمەت سەزىمدەرىن لامىتۋ؛
• ادامزات بالاسىنىڭ الدىنداعى ۇلكەن پارىز – انانى سۇيۋگە، انا ەڭبەگىن اقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
تىنىشتىق ءساتى.
- سەنىڭ ءبىر جاسىڭدا، اناڭ سەنى ەمىزدى، ءۇستى - باسىڭدى جۋىپ، تازالادى. بۇنىڭ راحمەتىنە سەن ءتۇنى بويى جىلادىڭ.
- سەن ەكى جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ ساعان ءجۇرۋدى ۇيرەتتى. ال سەن بولساڭ، اناڭ شاقىرعاندا قاشاتىن ەدىڭ.
- سەن ءۇش جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ ساعان ەڭ ءدامدى تاعامدار ازىرلەدى. ال سەن بولساڭ، تاباقتاردى جەرگە لاقتىردىڭ.
- سەن ءتورت جاسقا كەلگەنىڭدە، قولىڭا قالام بەرىپ، جازۋدى ۇيرەتتى. ال سەن بولساڭ، دۋالداردى شيماقتادىڭ.
- بەس جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ ساعان ادەمى كيىمدەر كيىندىردى، بۇنىڭ راحمەتىنە سەن ۇيگە كىر - قوجالاق بولىپ ورالار ەدىڭ.
- التى جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ سەنى مەكتەپكە الىپ باردى. ال سەن بولساڭ، «وقىمايمىن» دەپ، «باقىرىپ جىلاپ» ساباقتان قاشتىڭ.
- ون جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ سەنى قۇشاقتاعىسى كەلىپ مەكتەپتەن قاشان كەلەر ەكەن دەپ، سارعايا كۇتىپ وتىردى. ال سەن بولساڭ دەرەۋ بولمەڭە قاراي اسىقتىڭ.
- سەن ون سەگىزگە تولىپ، ەر جەتكەنىڭدە، اناڭ بالام «ەسەيدى» دەپ كوزىنە جاس الدى. ال سەن بولساڭ مەن «ماشينا» مىنگىم كەلەدى دەدىڭ.
- جاسىڭ جيىرماعا تولعانىڭدا، اناڭ «بالام ءبىرشاما ۋاقىت ۇيدە وتىرشى» دەپ ءوتىندى، ال سەن بولساڭ، بار ۋاقىتىڭدى دوستارىڭا ءبولدىڭ.
- سەن جيىرما بەسكە كەلگەنىڭدە، اناڭ توي جاساپ سەنى ۇيلەندىردى. ال سەن بولساڭ، «لاجى بولسا ۇيدەن ۇزاق بولايىن» دەپ اناڭدى تاستاپ، ايەلىڭمەن بىرگە ەنشىڭدى الىپ كەتتىڭ.
- جاسىڭ وتىزعا تولىپ بالا - شاعالى بولعانىڭدا، اناڭ «بالا تاربيەسىندە» كومەك بەرگىسى كەلدى. ال سەن بولساڭ، «مەنىڭ جەكە باسىمنىڭ تىرلىگىنە، جەكە ومىرىمە» ارالاسپا دەدىڭ.
- سەن وتىز بەسكە كەلگەنىڭدە، اناڭ سەنى «تاماقتانۋعا» ۇيىنە شاقىردى. ال سەن بولساڭ، «تىعىز شارۋالارىم كوپ، ۋاقىتىم جوق» دەدىڭ.
- سەن قىرىققا كەلگەنىڭدە، اناڭ ساعان تەلەفون سوعىپ «بالام مەن ناۋقاسپىن، سەنىڭ قولعابىسىڭا مۇقتاجبىن» دەگەندە، سەن «اتا - انانىڭ ماسەلەلەرى بالالارىن مازالايدى» دەدىڭ.
- كۇندەردىڭ كۇنى «اناڭ» و دۇنيەگە اتتانادى. انانىڭ بالاعا دەگەن ماحابباتى وزىمەن بىرگە كەتەدى.
انانىڭ و دۇنيەگە اتتانۋىمەن، سەن ءۇشىن «ءجاننات ەسىكتەرىنىڭ» ءبىرى جابىلاتىندىعىن ۇمىتپا. اناڭدى ەش ۋاقىتتا جالعىز قالدىرما. قولىڭنان كەلگەنشە اناڭا جاقسىلىق جاسا. ول قانداي ءسوز ايتسا دا، اناڭدى باقىتتى قىلۋعا تىرىس. ەش ۋاقىتتا اناڭا اشۋلانۋشى بولما. ونىڭ ساعان دەگەن ماحابباتى ورنالاسقان «جۇرەگىن» جارالايتىن اۋىر سوزدەر ايتۋشى بولما. سەنىڭ جالعىز عانا «اناڭ» بار!
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
3. اڭگiمەلەۋ (سۇحبات).
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
1. انا ءومىر تىرەگى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
2. انانىڭ قوعامداعى، وتباسىنداعى ورنى تۋرالى نە ايتار ەدىڭدەر؟
ج. داۋلەتبەكتىڭ «انا - ءومىر تىرەگى» اتتى اڭگىمەسىن وقىڭدار.
4. شىعارماشىلىق جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
«الەمدى تەربەتكەن مەيىرىم» تاقىرىبىندا شىعارما جازىڭدار.
ءقازىر «مەنىڭ كۇنىم» اتتى ەنەردجايزەر وتكىزەمىن.
الدارىڭىزدا جاتقان پاراققا كۇننىڭ سۋرەتىن سالىپ، جان - جاعىنا شۋاقتارىن سالىڭدار. ءدال ورتاسىنا «مەنىڭ انام» دەپ جازىپ، سيپاتتاپ بەرىڭدەر.
جالعاسىن تاپ.
بىردە كوپ بالالى انا ۇلدارىنا بىلاي دەپتى:
– بالاپاندارىم، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق ايتايىن، سەندەر سونى شەشىڭدەر. سەندەردىڭ ءبارىڭدى توعىز اي اباقتىعا جاپسا، ودان شىققان سوڭ اۋزىڭا وكپە تىقسا، ارقاندى اعاشقا تاڭسا سول ادامعا نە ىستەيسىڭدەر؟ وسى سۇراق جونىندە ءوز ويلارىڭدى ورتاعا سالساڭىزدار.
تۇڭعىش بالاسى: ونىڭ باسىن بالتامەن شابار ەدىم،- دەپتى.
ەكىنشى بالاسى: ونى مەن مىلتىقپەن اتىپ تاستار ەدىم، – دەيدى.
ال ءۇشىنشى بالاسى: ونىڭ كەڭسىرىگىن بۇزار ەدىم.
ال كەنجە بالاسى بىلاي دەپتى:
• جوق، انا مىنا ۇشەۋىنىڭ جاسايتىندارى اقىماقتىڭ ءىسى، ال مەن بولسام، ول ادامدى ايالاپ ولگەنشە الاقانىما سالىپ باعار ەدىم، – دەپتى.
• ول مەنى جاراتۋشى، جارىق دۇنيەگە اكەلۋشى ادام. ءسىز ءبىزدى توعىز اي كوتەردىڭىز، بىزگە جارىق دۇنيە سىيلادىڭىز. قىرقىمنان شىققاننان كەيىن تازا جاتسىن دەپ اعاش بەسىككە بولەدىڭىز، – دەپتى.
بالالاردىڭ انالارىنا دەگەن كوز قاراسى قانداي ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن. «اشىعىن ايتسام» دەگەن جاتتىعۋدى ورىندايىق. اياقتالماعان سويلەمدەردى اياقتايمىز.
1. اشىعىن ايتسام، كەيدە انام ماعان ۇرىسا بەرەدى، سەبەبى.............
2. اشىعىن ايتسام، مەن كەيدە اتا - انامدى تىڭدامايمىن، سەبەبى..........
3. اشىعىن ايتسام، مەن انامنىڭ ورنىندا بولسام.................
4. اشىعىن ايتسام، مەن اناما كوپ وتىرىك ايتامىن...............
5. اشىعىن ايتسام، انامدى تەك قۋانتسام دەيمىن..............
6. اشىعىن ايتسام، كەيدە انامدى رەنجىتىپ السام....................
7. اشىعىن ايتسام، انامنىڭ مۇڭايعانىن كورسەم........
8. اشىعىن ايتسام، انام اۋىرىپ قالسا...................................
9. اشىعىن ايتسام، اناما ۇزاق ۋاقىت ۇيدە بولماسا.....................
10. اشىعىن ايتسام، انام ءبىر نارسە بۇلدىرسەم، مەنى قاتتى جازالايدى.......
11. اشىعىن ايتسام، مەن اناما رەنجىمەيمىن..........................
12. اشىعىن ايتسام، كەيدە مەن انامدى تۇسىنبەيمىن..........
دايەكسوز.
جەر بەتىندەگى جاقسىلىق، ىزگىلىك، قايىرىمدىلىق اتاۋلىنىڭ ءبارى دە انانىڭ اق سۇتىنەن تارايدى.
ن. نازاربايەۆ
6. ءۇي تاپسىرماسى.
داپتەر تولتىرۋ.
7. سوڭعى تىنىشتىق ءساتى.
ىڭعايلانىپ وتىرىپ، كوزىڭىزدى جۇمىڭىز. كوزدەرىڭدى جۇمساڭدار دا بولادى. اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، ەركىن تىنىس الىڭدار. وزدەرىڭنىڭ تىنىس الۋلارىڭدى باقىلاپ، باقىتقا، شاتتىققا، ماحاببات پەن تىنىشتىققا تولى تازا، شيپالى اۋانى تۇلا بويلارىڭا تولعانىن سەزىنىڭىزدەر.
ال ەندى كوزدەرىڭدى اشىڭدار.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
• وقۋشىلارعا الەمدەگى بار جاقسىلىق پەن يگى ىستەردىڭ ەڭ اسىل سەزىم – انا ماحابباتىنان تارايتىندىعىن ءتۇسىندىرۋ؛
• بالالاردىڭ جۇرەگىندە اناعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ءقادىر - قۇرمەت سەزىمدەرىن لامىتۋ؛
• ادامزات بالاسىنىڭ الدىنداعى ۇلكەن پارىز – انانى سۇيۋگە، انا ەڭبەگىن اقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
تىنىشتىق ءساتى.
- سەنىڭ ءبىر جاسىڭدا، اناڭ سەنى ەمىزدى، ءۇستى - باسىڭدى جۋىپ، تازالادى. بۇنىڭ راحمەتىنە سەن ءتۇنى بويى جىلادىڭ.
- سەن ەكى جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ ساعان ءجۇرۋدى ۇيرەتتى. ال سەن بولساڭ، اناڭ شاقىرعاندا قاشاتىن ەدىڭ.
- سەن ءۇش جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ ساعان ەڭ ءدامدى تاعامدار ازىرلەدى. ال سەن بولساڭ، تاباقتاردى جەرگە لاقتىردىڭ.
- سەن ءتورت جاسقا كەلگەنىڭدە، قولىڭا قالام بەرىپ، جازۋدى ۇيرەتتى. ال سەن بولساڭ، دۋالداردى شيماقتادىڭ.
- بەس جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ ساعان ادەمى كيىمدەر كيىندىردى، بۇنىڭ راحمەتىنە سەن ۇيگە كىر - قوجالاق بولىپ ورالار ەدىڭ.
- التى جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ سەنى مەكتەپكە الىپ باردى. ال سەن بولساڭ، «وقىمايمىن» دەپ، «باقىرىپ جىلاپ» ساباقتان قاشتىڭ.
- ون جاسقا تولعانىڭدا، اناڭ سەنى قۇشاقتاعىسى كەلىپ مەكتەپتەن قاشان كەلەر ەكەن دەپ، سارعايا كۇتىپ وتىردى. ال سەن بولساڭ دەرەۋ بولمەڭە قاراي اسىقتىڭ.
- سەن ون سەگىزگە تولىپ، ەر جەتكەنىڭدە، اناڭ بالام «ەسەيدى» دەپ كوزىنە جاس الدى. ال سەن بولساڭ مەن «ماشينا» مىنگىم كەلەدى دەدىڭ.
- جاسىڭ جيىرماعا تولعانىڭدا، اناڭ «بالام ءبىرشاما ۋاقىت ۇيدە وتىرشى» دەپ ءوتىندى، ال سەن بولساڭ، بار ۋاقىتىڭدى دوستارىڭا ءبولدىڭ.
- سەن جيىرما بەسكە كەلگەنىڭدە، اناڭ توي جاساپ سەنى ۇيلەندىردى. ال سەن بولساڭ، «لاجى بولسا ۇيدەن ۇزاق بولايىن» دەپ اناڭدى تاستاپ، ايەلىڭمەن بىرگە ەنشىڭدى الىپ كەتتىڭ.
- جاسىڭ وتىزعا تولىپ بالا - شاعالى بولعانىڭدا، اناڭ «بالا تاربيەسىندە» كومەك بەرگىسى كەلدى. ال سەن بولساڭ، «مەنىڭ جەكە باسىمنىڭ تىرلىگىنە، جەكە ومىرىمە» ارالاسپا دەدىڭ.
- سەن وتىز بەسكە كەلگەنىڭدە، اناڭ سەنى «تاماقتانۋعا» ۇيىنە شاقىردى. ال سەن بولساڭ، «تىعىز شارۋالارىم كوپ، ۋاقىتىم جوق» دەدىڭ.
- سەن قىرىققا كەلگەنىڭدە، اناڭ ساعان تەلەفون سوعىپ «بالام مەن ناۋقاسپىن، سەنىڭ قولعابىسىڭا مۇقتاجبىن» دەگەندە، سەن «اتا - انانىڭ ماسەلەلەرى بالالارىن مازالايدى» دەدىڭ.
- كۇندەردىڭ كۇنى «اناڭ» و دۇنيەگە اتتانادى. انانىڭ بالاعا دەگەن ماحابباتى وزىمەن بىرگە كەتەدى.
انانىڭ و دۇنيەگە اتتانۋىمەن، سەن ءۇشىن «ءجاننات ەسىكتەرىنىڭ» ءبىرى جابىلاتىندىعىن ۇمىتپا. اناڭدى ەش ۋاقىتتا جالعىز قالدىرما. قولىڭنان كەلگەنشە اناڭا جاقسىلىق جاسا. ول قانداي ءسوز ايتسا دا، اناڭدى باقىتتى قىلۋعا تىرىس. ەش ۋاقىتتا اناڭا اشۋلانۋشى بولما. ونىڭ ساعان دەگەن ماحابباتى ورنالاسقان «جۇرەگىن» جارالايتىن اۋىر سوزدەر ايتۋشى بولما. سەنىڭ جالعىز عانا «اناڭ» بار!
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
3. اڭگiمەلەۋ (سۇحبات).
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
1. انا ءومىر تىرەگى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
2. انانىڭ قوعامداعى، وتباسىنداعى ورنى تۋرالى نە ايتار ەدىڭدەر؟
ج. داۋلەتبەكتىڭ «انا - ءومىر تىرەگى» اتتى اڭگىمەسىن وقىڭدار.
4. شىعارماشىلىق جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
«الەمدى تەربەتكەن مەيىرىم» تاقىرىبىندا شىعارما جازىڭدار.
ءقازىر «مەنىڭ كۇنىم» اتتى ەنەردجايزەر وتكىزەمىن.
الدارىڭىزدا جاتقان پاراققا كۇننىڭ سۋرەتىن سالىپ، جان - جاعىنا شۋاقتارىن سالىڭدار. ءدال ورتاسىنا «مەنىڭ انام» دەپ جازىپ، سيپاتتاپ بەرىڭدەر.
جالعاسىن تاپ.
بىردە كوپ بالالى انا ۇلدارىنا بىلاي دەپتى:
– بالاپاندارىم، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق ايتايىن، سەندەر سونى شەشىڭدەر. سەندەردىڭ ءبارىڭدى توعىز اي اباقتىعا جاپسا، ودان شىققان سوڭ اۋزىڭا وكپە تىقسا، ارقاندى اعاشقا تاڭسا سول ادامعا نە ىستەيسىڭدەر؟ وسى سۇراق جونىندە ءوز ويلارىڭدى ورتاعا سالساڭىزدار.
تۇڭعىش بالاسى: ونىڭ باسىن بالتامەن شابار ەدىم،- دەپتى.
ەكىنشى بالاسى: ونى مەن مىلتىقپەن اتىپ تاستار ەدىم، – دەيدى.
ال ءۇشىنشى بالاسى: ونىڭ كەڭسىرىگىن بۇزار ەدىم.
ال كەنجە بالاسى بىلاي دەپتى:
• جوق، انا مىنا ۇشەۋىنىڭ جاسايتىندارى اقىماقتىڭ ءىسى، ال مەن بولسام، ول ادامدى ايالاپ ولگەنشە الاقانىما سالىپ باعار ەدىم، – دەپتى.
• ول مەنى جاراتۋشى، جارىق دۇنيەگە اكەلۋشى ادام. ءسىز ءبىزدى توعىز اي كوتەردىڭىز، بىزگە جارىق دۇنيە سىيلادىڭىز. قىرقىمنان شىققاننان كەيىن تازا جاتسىن دەپ اعاش بەسىككە بولەدىڭىز، – دەپتى.
بالالاردىڭ انالارىنا دەگەن كوز قاراسى قانداي ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن. «اشىعىن ايتسام» دەگەن جاتتىعۋدى ورىندايىق. اياقتالماعان سويلەمدەردى اياقتايمىز.
1. اشىعىن ايتسام، كەيدە انام ماعان ۇرىسا بەرەدى، سەبەبى.............
2. اشىعىن ايتسام، مەن كەيدە اتا - انامدى تىڭدامايمىن، سەبەبى..........
3. اشىعىن ايتسام، مەن انامنىڭ ورنىندا بولسام.................
4. اشىعىن ايتسام، مەن اناما كوپ وتىرىك ايتامىن...............
5. اشىعىن ايتسام، انامدى تەك قۋانتسام دەيمىن..............
6. اشىعىن ايتسام، كەيدە انامدى رەنجىتىپ السام....................
7. اشىعىن ايتسام، انامنىڭ مۇڭايعانىن كورسەم........
8. اشىعىن ايتسام، انام اۋىرىپ قالسا...................................
9. اشىعىن ايتسام، اناما ۇزاق ۋاقىت ۇيدە بولماسا.....................
10. اشىعىن ايتسام، انام ءبىر نارسە بۇلدىرسەم، مەنى قاتتى جازالايدى.......
11. اشىعىن ايتسام، مەن اناما رەنجىمەيمىن..........................
12. اشىعىن ايتسام، كەيدە مەن انامدى تۇسىنبەيمىن..........
دايەكسوز.
جەر بەتىندەگى جاقسىلىق، ىزگىلىك، قايىرىمدىلىق اتاۋلىنىڭ ءبارى دە انانىڭ اق سۇتىنەن تارايدى.
ن. نازاربايەۆ
6. ءۇي تاپسىرماسى.
داپتەر تولتىرۋ.
7. سوڭعى تىنىشتىق ءساتى.
ىڭعايلانىپ وتىرىپ، كوزىڭىزدى جۇمىڭىز. كوزدەرىڭدى جۇمساڭدار دا بولادى. اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، ەركىن تىنىس الىڭدار. وزدەرىڭنىڭ تىنىس الۋلارىڭدى باقىلاپ، باقىتقا، شاتتىققا، ماحاببات پەن تىنىشتىققا تولى تازا، شيپالى اۋانى تۇلا بويلارىڭا تولعانىن سەزىنىڭىزدەر.
ال ەندى كوزدەرىڭدى اشىڭدار.
You Might Also Like
