انامنىڭ جاققان وشاعى
اقپان ايىنىڭ ءبىرىنشى جۇلدىزى. قىستىڭ ىزعارلى سۋىعىنان ۇيدەن شىقپايتىنمىن. ازاڭمەن ءتاتتى ۇيقىمدى شىرت ءبولىپ، ماۋجىراعان كۇيى ۇيقىلى وياۋ جۋىنىپ، ءوز-وزىمدى رەتكە كەلتىردىم. اس ۇيدەن شىققان انامنىڭ پىسىرگەن تاماعى بۇكىل ءۇيدى الىپ، ءيىسى مۇرنىڭدى جارىپ بارادى! اكەمنىڭ «جۇرىڭدەر، تاڭعى استى ىشەمىز، سۋىپ قالادى، تەزدەتىڭدەر!» دەگەن شاقىرتۋىنان كەيىن، اشقۇرساق اسقازانىمنىڭ شۇرىلداعان دىبىسى تىكەلەي اس بولمەگە جەتەلەدى. كوزدى اشىپ جۇمعانشا تاڭعى استىڭ پورا-پوراسىن شىعارىپ تاستادىق. كوڭىلىمىز تويعانىمەن، كوزدىڭ تويار ءتۇرى جوق!
«ادەتتەگىدەي، تاعى ءبىر جاڭا ايدى باستادىق. بۇل دا ءبىر شىتىرمانعا تولى ايلاردىڭ قاتارىنان تابىلار ما ەكەن؟! الدە، مامىردىڭ مامىراجاي، شىلدەنىڭ شەگىرتكەدەي شىرىلداتار ايى بولار ما ەكەن؟!» تاڭعى استىڭ قويمالجىڭ جايىن ىشە وتىرىپ، ويدىڭ تۇبىنە ءتۇستىم. مەنى وسى ايدا نە كۇتەرىنەن حاباردار بولعىم كەلدى. اكەمنىڭ:
-قىزىم، سەنىڭ ۆاتسابىڭا ءبىر كەرەمەت ءاندى جىبەردىم. تىڭداپ باعاسىن بەرەرسىڭ؟ ساعان ءسوزسىز ۇنايتىنىنا سەنىمدىمىن،-دەپ ءسوزىن قايىردى. كەسەمدەگى ءشايىمدى بىر-ەكى ۇرتتاپ، اكەمنىڭ ءسوزىن جەرگە تاستاماۋ ءۇشىن، بىردەن ولەڭدى تىڭداۋعا كىرىستىم...
اۋەننىڭ سازىمەن ءبىر تولقىندا ءجۇزىپ بارامىن. وربىگەن سوزدەرى باستالعان مەزەتتەن، مارجان تاستاي ءورىلىپ، ونە بويىمدى بيلەپ، سارعايعان ساعىنىش سەزىمىنىڭ ەسىگىن قاعىپ، ەستەلىكتەر مەكەنىنە جەتەلەدى. تولقىننىڭ بەتىمەن جۇزەمىن دەپ، تەرەڭگە بوي الدىرىپپىن. تەرەڭدىكتە ، ەستەلىكتەر الەمىنە تۇنشىعىپ، ابىگەرلىككە سالامىن با؟-دەگەندە ءبىر قورعان پايدا بولدى! ساعىنىش سەزىمى مەنىڭ قورعانىم بولدى! وسى اقپان ايىن ساعىنىشپەن وتكىرەرىمدى ءتۇسىندىم.
اۋەننىڭ اتاۋى «انامنىڭ جاققان وشاعى». كوز الدىما بىردەن اق جاۋلىعىن ورانعان، شۋاققا تولى نۇرلى ءجۇزدى، جۇرەگى كىرشىكسىز تازا، اۋزىنىڭ سالىمى بار، اجارلى اجەمدى ەلەستەتتىم. كوز جاسىما ەرىك بەردىم. جان-دۇنيەم جىلادى! بۇل ولەڭ جولدارىنان بۇكىل اجەمنىڭ مىنەزىن، تۇر-كەلبەتىن، ىستىق قۇشاعىن ەلەستەتتىم!
اسىل اجەم 16 جاسىندا ءبىزدىڭ اۋلەتتىڭ كەلىنى بولىپ، قارا شاڭىراقتىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتىپ، وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىققان جان. اۋىلىنىڭ قىزدارى سەكىلدى قىردان گۇل تەرمەي، تەزەكپەن قىزىل شوق تەرگەن. ءومىر دەگەن الىپ كۇرە جولدا قيىنشىلىقتىڭ جۇگىن كوتەرگەن، ءومىردىڭ جولىن وتكىرگەن جان! ءالى كۇنگە ەسىمدە، اجەمنىڭ قازان-وشاقتا ىستىق تاماقتى بۇرقىلداتىپ، ساماۋرىندا شايىن شۇرقىلداتىپ قايناتاتىنى. بىردە، ءوزى سەكىلدى كىشكەنتاي قازانىن الىپ، وشاققا وتىن جاعىپ، بىزگە ىستىق نان پىسىرمەكشى بولدى. كوك ءورىم شاقتا اپاما شىبىقتاردى تاسىپ، قولعابىس ەتىپ جاتتىم. اجەم 3 اياقتاپ جۇرەتىن، سۇيەنىش ەتەر قوڭىر تاياعى بولاتىن. سونداعى اپامنىڭ ايتاتىن سوزدەرى: «اي، ءمولدىر، انا قورادان شىبىقتاردى تاسى، ىستىق نانمەن ساماۋرىننىڭ شايىن ىشەيىك. اناڭا ايتشى، ساماۋرىنعا سۋ قۇيىپ بەرسىن دەپ، ۇقتىڭ با!؟» مولتىلدەگەن كوزدەرىم تۇسىنگەنسىپ، وسى سوزدەردى دالمە-دال اناما جەتكىزەتىنمىن. وشاقتىڭ ماڭىنا جولاپ كەتسەك، «ءاي، جۇگەرمەك ءقازىر كۇيسەڭ، مەن اكەڭە نە دەيمىن؟ ارى وينا!» دەپ ۇيرىسىپتا قوياتىن. بالالىقتىڭ قىزىعى مەن شىجىعىنا باتقانىمىز سونشالىقتى، ءۇستى-باسىمىز قارا كۇيەگە مالىناتىن. ءبىراق، اجەمنىڭ پىسكەن ىستىق نانىنىڭ ءيىسى بۇكىل اۋلانى باۋراپ الاتىن، ءتىپتى، كورشى ۇيدەگى بالارمەن ءبولىسىپ جەيتىنبىز. بالداي ءتاتتى شايىن قۇمارلانا، تاۋىسىپ ءىشىپ، قايتادان ويىننىڭ قىزىعىنا تويماي، ارباۋىندا كەتەتىنبىز.
اجەم ءبىزدىڭ قولىمىزدا 12 جىلداي تۇردى. ءۇيدىڭ تۇلا بويى تۇڭعىشى بولعاندىقتان، مەن اجەمنىڭ قىزى بولدىم. سول سەبەپتى انامداي كورەتىنمىن. اجەمە ارناپ كۇندە ولەڭ وقىپ، بي بيلەپ بەرەتىنمىن. «مەنىڭ قىزىمنىڭ تۇلا بويى تۇنىپ تۇرعان ونەر»-دەسە ايدى اپانعا كەتىرىپ، ودان ارى اتتىڭ باسىن جىبەرىپ، شارشاعانشا ءبىر تىنىم تاپپايتىنمىن. اجەم دە مەنى باقىلاپ، ماعان قولداۋ بولۋدان شارشامايتىن. ماعان سىياقى رەتىندە،ءوزىنىڭ جۇرەك تۇسىنداعى ءاميانىنان تيىن-تەبەنىن بەرەتىن.
اسىل اجەم بالىقتى ءسۇيىپ جەيتىندىكتەن، جاردەماقىسى تۇسكەن سايىن جارمەڭكەنىڭ ەڭ ۇلكەن بالىعىن ساتىپ الاتىن. (كەشكى استىڭ ءسانىن دە ءمانىن كىرگىزەر، بالىق ەمەس، اجەتايىم ءسىز ەدىڭىز! قۇشاعىنا قىسىپ الىپ، ماڭدايىمنان يىسكەپ، ءسۇيىپ الىپ، بالىقتى قىلتاناقتان تازارتىپ، ءوز قولىڭىزبەن تاماقتاندىراتىنىڭىز ءالى جادىمدا سايراپ تۇر).
قارا شاڭىراعىمىزدا قازىنامىزدىڭ جوقتىعىنا بيىل 8 جىل تولادى ەكەن. اجەمە حات جولداي الاتىن مۇمكىندىگىم بولسا، بار ساعىنىشىمدى قارا سوزبەن جەتكىزۋگە تىرىساتىن ەدىم. «مەنى بارلىعى اجەسىنىڭ اۋزىنان سالبىراپ تۇسكەن دەيدى. اپكەلەرىم مەن اعالارىم، اكەم مەن انام ءسىزدى اۋزىنان ءبىر ەلى تاستاماي، ماقتانىشپەن ايتادى. بۇگىندە انام ءسىزدىڭ نۇر جالىن قارا قازان وشاعىڭىزدى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي باپتاپ، باعالاپ ۇستايدى. اجە مەن ءسىزدى ساعىندىم! اجەتايىم-كوزىمنىڭ نۇرىسىز!ءسىزدىڭ ىستىق قۇشاعىڭىزبەن، جۇمساق الاقانىڭىزدى ساعىندىم! بوتام، بالاپانىم دەپ ەركەلەتە سويلەگەن سوزدەرىڭىزدى، جارقىن اپالىق داۋىسىڭىزدى ساعىندىم! باسىمنان سيپاپ، ماڭدايىمنان يىسكەپ، بەتىمنەن سۇيەتىڭىزدى ساعىندىم. اپاتايىم قازان وشاققا پىسىرگەن ىستىق تاماعىڭىزدى، تاباعا كۇيە بولىپ، بىرگە پىسىرگەن نانىڭىزدى، ساماۋرىنعا قايناتقان بالداي ءتاتتى شايىڭىزدى ساعىندىم! التىن اپام جاي عانا ءسىزدى ساعىندىم..... ءسىز مەندەي قىزىڭىزبەن ماقتاناتىن بولاسىز!»
دومبىرانىڭ ۇنىمەن ولەڭ جولدارى دا ءبىتتى.اجەم تۋرالى ەستەلىكتەر، ساعىنىش سازى ەرەشكە سەزىمدەردى باستان كەشىرۋگە تۇرتكى بولدى.اجەمنىڭ بەينەسى وسى ولەڭ جولدارى ارقىلى ماڭگى ەسىمدە قالادى!...
«قازانى وتتان تۇسپەيتىن
قىزۋى ءقايتىپ وشپەيتىن
انامنىڭ جاققان وشاعى»
«تۇران» ۋنيۆەرسيتەتى جۋرناليستيكا ماماندىعى 2 كۋرس ستۋدەنتى اۋبەل ءمولدىر مۇرات قىزى
جەتەكشىسى: "تۇران" ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، ف.ع.د. التايەۆا ا.ك.
You Might Also Like
-
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭ الدىڭعى قاتارلى وقۋ ورنى بولىپ سانالادى. 1934 جىلى قۇرىلعاننان باستاپ وتاندىق عىلىم مەن جوعارى ءبىلىمنىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ءۇل...
-
ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ بالاباقشا، مەكتەپ پەن كوللەدجدە قاعازباستىلىقتان ارىلاتىن كۇن كەلگەنىن مالىمدەدى.
