ءارتۇرلى مەملەكەتتەردە الەم كارتاسىنىڭ كورىنىسى
بالالىق شاقتان بەرى كورىپ جۇرگەن الەم كارتاسى الەمگە دەگەن كوزقاراسىمىزدى قالىپتاستىرادى. ءارتۇرلى مەملەكەتتەردە - رەسەي، ەۋروپا، اقش، جۇڭگو، اۆستراليا، چيلي، وڭتۇستىك افريكا الەم كارتالارىنىڭ كورىنىسى ءارتۇرلى. كارتالاردىڭ ءارتۇرلى بولۋى كارتانى قۇرايتىن اۆتوردىڭ قانداي شارتتارعا جۇگىنەتىندىگىنە بايلانىستى. ياعني: 1) شىعىس پەن باتىسقا قاتىستى كارتانى ورتالىقتاندىرۋ، 2) سولتۇستىك پەن وڭتۇستىككە قاتىستى كارتانى ورتالىقتاندىرۋ، 3) كەسكىننىڭ قانداي ءادىسىن تاڭدايتىندىعىنا قاراي.
قازاقستان مەن رەسەي ءۇشىن الەم كارتاسى
الەمنىڭ تىك ءوسى (باتىس پەن شىعىستى ورتالىقتاندىرۋ) ماسكەۋ ارقىلى وتەدى. ەكى امەريكا مەن اۆستراليا الەمنىڭ شەتكى جاعىنا ورنالاسقان. تىنىق مۇحيت اجىراماس كەڭىستىك رەتىندە قابىلدانبايدى.
ەۋروپا ءۇشىن الەم كارتاسى
الەمنىڭ تىك ءوسى لوندون ارقىلى وتەدى. رەسەيلىك كارتاداعى سياقتى ەكى امەريكا مەن اۆستراليا الەمنىڭ شەتكى جاعىنا ورنالاسقان، ال تىنىق مۇحيت اجىراماس كەڭىستىك رەتىندە قابىلدانبايدى. سونىمەن قاتار، ەكۆاتور (سولتۇستىك پەن وڭتۇستىكتى ورتالىقتاندىرۋ) كارتانىڭ تومەنگى بولىگىنە جىلجىتىلعان، سونىڭ سالدارىنان افريكا، وڭتۇستىك امەريكا مەن اۆستراليا؛ سولتۇستىك امەريكا جانە ەۋروپامەن سالىستىرعاندا شىن مانىنە قاراعاندا كىشىرەك بولىپ كورىنەدى.
اقش ءۇشىن الەم كارتاسى
الەمنىڭ تىك ءوسى اقش ارقىلى وتەدى. امەريكا باتىستان تىنىق مۇحيتى، ال شىعىستان اتلانت مۇحيتىمەن قورشالعان «ارال» سياقتى. ەۋروپانىڭ كارتاسىنداعى سياقتى ، ەكۆاتور كارتانىڭ تومەنگى بولىگىنە جىلجىتىلعان، سونىڭ سالدارىنان سولتۇستىك امەريكا مەن ەۋروپا شىن مانىنە قاراعاندا افريكا، وڭتۇستىك امەريكا مەن اۆستراليادان الدەقايدا ۇلكەنىرەك بولىپ كورىنەدى. امەريكاندىقتار ءۇشىن رەسەي، ءۇندىستان جانە جۇڭگو كارتانىڭ باتىس جانە شىعىس بولىگىندە دە ورنالاسقان.
جۇڭگو ءۇشىن الەم كارتاسى
جۇڭگو ءوز كارتاسىندا تىنىق مۇحيتىنىڭ باتىس جاعالاۋىندا ورنالاسقان. افريكا مەن ەۋروپا قۇرلىقاردىڭ ىشىندە تىنىق مۇحيتىنا شىقپايتىندىقتان الەمنىڭ شەتكى جاقتارىندا ورنالاسقان.
اۆسترالييا ءۇشىن الەم كارتاسى
جوعارىدا ورنالاسقانعا تومەندە ورنالاسقان تاۋەلدى بولادى دەگەن ستەرەوتيپ بار. اۆستراليالىقتار الەمنىڭ تىك ءوسىن وزدەرىنىڭ قۇرلىقتارىنان وتكىزىپ قانا قويماي، كارتانى 180 گرادۋسقا بۇرىپ وزدەرىن قۇرلىقتاردىڭ ۇستىنە شىعارعان. اقش سياقتى ولار تىنىق، ءۇندى جانە وڭتۇستىك مۇحيتتاردىڭ اراسىندا ورنالاسقان ارال سياقتى كورىنەدى. باسقا بارلىق كارتالاردا ەڭ تومەندە ورنالاسقان انتاركتيدا دا ۇلكەن ءرول ويناپ تۇر.
وڭتۇستىك افريكا ءۇشىن الەم كارتاسى
اۆستراليا سياقتى وڭتۇستىك افريكا كارتانىڭ استىندا ەمەس، ۇستىندە ورنالاسقان. باسقا بارلىق مەملەكەتتەردەن ۇستەم سياقتى بولىپ كورىنەدى. وڭتۇستىك افريكا ءۇندى مەن اتلانت مۇحيتى اراسىندا تۇبەك سياقتى. تىنىق مۇحيت ايماعى مەن رەسەي الەمنىڭ شەتتەرىنە كەتكەن.
چيلي ءۇشىن الەم كارتاسى
الەمنىڭ بۇل كارتاسى مەكتەپ وقۋلىقتارىنا ەندىرۋ ماقساتىندا اسكەري گەوگرافيالىق ينستيتۋتىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا ازىرلەنگەن. اۆستراليا كارتاسى سياقتى بۇل كارتا دا توڭكەرىلگەن، سونىڭ ارقاسىندا چيلي الەمدە ۇستەم بولىپ تۇرعان سەكىلدى. كارتانىڭ ورتاسىندا تىنىق مۇحيتى ورنالاسقان. بۇل قازىرگى ءچيليدىڭ ساياساتىن كورسەتىپ تۇر. چيلي تىنىق مۇحيتى ايماعىندا بيزنەس ورتالىق بولعىسى كەلەدى. افريكا مەن ەۋروپا الەمنىڭ شەتىنەن ورىن العان.
You Might Also Like
-
ەرتە زاماندا ءبىر كەدەي ەتىكشى بولىپتى. بالا-شاعاسى كوپ ەكەن. ءۇي-ىشىن اسىراۋ ءۇشىن ول ەل ارالاپ، قوبديىن قۇشاقتاپ ءجۇرىپ، ەتىك تىگىپتى.
-
قولىڭداعى الىپپە، تولا التىن ارىپكە ويۋ، ورنەك، گۇل، ناقىش، ۇقسايدى ءسان، كورىككە.
