InfoHub Logo

اسان قايعىنىڭ ابات دەگەن جالعىز بالاسى بولىپتى. ءاز جانىبەك حاننىڭ بالاسىمەن قۇرداس ەكەن. حاننىڭ بالاسى حان ولگەن سوڭ ورنىنا حان بولىپتى. ءوزى حان بولعاننان كەيىن ابات جانە باسقالارىمەن ءوزى قول باستاپ، ەل شابۋعا اتتانىپ، بەت الادى. بارعان ەلدەرىن شاۋىپ قايتا قايتقاندا بۇلاردىڭ ولجاسىنا ءبىر بويجەتكەن سۇلۋ قىز تۇسەدى. حاننىڭ جينالعان قولى، اسكەرى: «جاڭا بولعان حاننىڭ ادىلدىگىن سىنايمىز، قىزدى كىمگە بەرەر ەكەن» دەپ ءسوز قىلا باستاعانىن حان سەزىپ، قىزعا تاڭداۋ بەرەدى. قىز:

— ماعان تاڭداۋ بەرسەڭىز، ەلىمە قايتارىڭىز، مەن ەشكىمگە تيمەيمىن، — دەدى. حان بۇل سوزگە نامىستانىپ:

— وسى قولدا ساعان تاتيتىن ءبىر ادام بولماعانى ما، باستىعى ءوزىم، اياعى اتشى مەن باقىرشى، ءبىر ادام قالدىرماي الدىڭنان وتكىزەمىن. كىمگە بارساڭ دا قىزعانىشىم جوق، اگەر دە ەشكىمگە بارماساڭ، باسىڭدى الامىن! ءۇش كۇن ماۋلەت بەردىم، ايتقانعا كونبەسەڭ، جارلىعىم وزگەرمەيدى، — دەپتى.

ءۇش كۇننەن كەيىن قىزعا:

— نە قىلدىڭ؟ — دەسە، قىز:

— جارىق دۇنيە، جان ءتاتتى ەكەن.
حان جارلىعى قايتپايدى،
حان وتىرىك ايتپايدى،
ىرزامىن، تاقسىر، سوزىڭە
ەرىك بەرسەڭ وزىمە.
ىلايىعىم كەلمەيدى
كۇڭ اتانىپ وزىڭە.
قاعىس ادام قالماسىن
تۇگەل كورسەت كوزىمە.
وتقا ءتۇسىپ ورتەنسەم،
ءوز وبالىم وزىمە، —

دەپتى. حان ەلدى جيناپ الىپ، قىزدىڭ شاتىرىنىڭ الدىنان تۇگەل وتكىزەدى. قىز ەشكىمگە بەلگى تاقپادى. حان ەكى-ۇش كۇن ۇندەمەي، قولدى كوشىرىپ، ءبىر سۋدىڭ بويىنا ءبىر كۇن ەرۋ بولىپ، قىزعا كىسى جىبەرەدى «كىمدى ۇناتقان ەكەن، ايتسىن» دەپ. قىز: «قىسىلعان جان ىسىلعان جانعا جالىنىشتى ەكەن»، — دەپتى. حابارعا كەلگەن كىسى تۇسىنە الماي قايتا كەلدى. حان قىزدى ءوزى وتىرعان جەرگە شاقىرتتى. قىز حان شاقىردى دەگەن حاباردى ەستىگەسىن كوزىنىڭ جاسىن توگىپ جىبەرىپ، دالاعا شىعا كەلسە، ءبىر ادام شەتكى قوستىڭ الدىندا باقىر اسىپ وتىر ەكەن، سول ادامعا كوزى تۇسە كەتكەندە كوزىنىڭ جاسىن ءسۇرتىپ الدى دا، حانعا كەلىپ ءيىلىپ تۇردى. حان قىزعا:

— كوردىڭ بە؟ — دەدى. قىز:

— جاڭا عانا كوردىم، تاقسىر! — دەيدى. حان:

— كىمدى كوردىڭ؟ — دەدى. قىز:

— كىم ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، ەسىكتى كوتەرتسەڭىز وزىڭىزگە دە كورسەتەيىن، — دەپتى. حان ەسىكتى اشقىزىپ، دالادا تۇرعانداردى «اناۋ ما، اناۋ ما؟» دەپ سۇراعاندا، قىز «جوق» دەپتى. حان:

— ەندى كىم؟ انا ءبىر وت جاعىپ وتىرعان باقىرشى ما؟ —  دەگەندە ...(ءتۇپنۇسقادا جوق) بۇلارداعى دەپتى. حان باقىرشىنى شاقىرىپ الىپ قاراسا، اسان قايعىنىڭ بالاسى ابات ەكەن. قىزدى ورنىنا قايتارىپ جىبەرىپ، اباتقا:

— سەن نەگە باقىر اسىپ وتىرسىڭ؟ — دەپتى. ابات:

— جولداستارىمنىڭ جان تىنىشتىعى ءۇشىن، — دەيدى.

حان:

— اناۋ كۇنى قىزدىڭ الدىنان ءوتتىڭ بە؟ — دەيدى. ابات:

— جوق، — دەيدى. حان:

— نە سەبەپتى وتپەدىڭ؟ — دەيدى. ابات:

— تالاپتى جاسپەن تالاسپايىن، كوپشىلىكتىڭ سىنىنان وتپەي جالعىز ايەلدىڭ الدىنا بارىپ اداسپايىن دەدىم، — دەيدى. حان قىزدى شاقىرىپ:

— الگى ايتقان ءسوزىڭنىڭ ءمانىسى نە؟ قىز:

— مىنا جىگىت كورىنبەگەندە كوڭىلدەگىم تابىلمادى، كىمگە بەرسە، حاننىڭ ءوزى ءبىلسىن دەگەنىم ەدى.

حان اباتقا قىزدى قوستى. اسان قايعى جيدەلىبايسىن دەگەن جەرگە ەلدى اپارامىن دەپ قامدانعان كەزدە ابات كوشۋگە كوڭىلسىز ءجۇر ەدى. ءبىر كۇنى اسان قايعى اباتقا:

— ءدىنى بولەك، ءتىلى بولەك جات ەلدى كورمەي كەتپەكپىن، جايلى ورىندى جات باسقان جەردى كورمەي كەتپەكپىن. حاننىڭ ورنى قارا العان جەردى كورمەي كەتپەكپىن، قاتىن ەرمەن قاتارلاس جەردى كورمەي كەتپەكپىن، ۇلىم، سەنىڭ قانداي ويىڭ بار؟ — دەپتى. ابات:

— ونداي اتتى كۇن بولسا، كورسەم ارمانىم بولماس، — دەپ اتقا ءمىنىپ كوشپەك بولىپ وتىرعان ەلدەرگە ابات بارىپ ورىن تەۋىپ، ەلگە تۇگەل قونىس بولىپ بولعان سوڭ «كوشەيىك» دەپ ەلدى بولە باستايدى. كۇن اسقان سايىن كوشەتىن ەل قالماي بارا جاتقانىن اسانقايعى سەزىپ، كەلىنىنە:

— قاراعىم، ەل ءبىزدىڭ شاڭىراعىمىزعا قاراپ وتىر عوي، تۇندىگىڭدى ال، — دەپتى. كەلىنى اتاسىنىڭ كوڭىلىن قيماي، كوشىپ جونەلەدى. ول كوشپەن ەلدىڭ ءبىرازى قوسا كوشەدى. ەلدىڭ كوبى كوشپەي قالادى. ابات قالعان ەلمەن بىرگە قالادى. اسانقايعى جەلماياعا ءمىنىپ، كوشتەن وزىپ كەتەدى. كوشكەن ەل بالقاشقا بارىپ قونعان كۇنى اسانقايعى كوشكە ورالىپ، قايتىپ كەلىپ كەلىنىنە:

— ە، شىراعىم، بۇل قونعان جەرىڭ قانداي جەر ەكەن، جۇرگەن جولىڭ قانداي جول ەكەن؟ — دەپتى. كەلىنى:

— بۇل قونعان جەر بالقاش دەگەن كول ەكەن. ىشىندە بالىق مول ەكەن، كۇندەردىڭ كۇنى ...ەتپەس پە ەل مەكەن. بۇل جۇرگەن جول قۇس تابانى تۇرىلگەن، ات جۇرەر جول ەكەن. توسەگىنەن تۇڭىلگەن اتام جۇرەر جول ەكەن، — دەپتى. اسانقايعى:

— شىراعىم، ولاي بولسا، ءوز جولدارىڭدى ءوزىڭ تاۋىپ ال! — دەپ كەلىنىن قايتارىپ جىبەرىپتى.

---