اتا سالتىم-اسىل مۇرام
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى،
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ساۋلەبايەۆا ءلاززات شاكي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اتا سالتىم - اسىل مۇرام.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) وقۋشىلاردىڭ بويىنا حالقىمىزدىڭ رۋحاني بايلىعىن سىڭىرە وتىرىپ، اتا ءداستۇرىن تانىپ بىلۋگە، ارداقتاۋعا، قۇرمەتتەپ، ماقتان تۇتۋعا تاربيەلەۋ.
ءا) حالقىمىزدىڭ اتا زاماننان كەلە جاتقان ۇلتتىق ءسالت-داستۇرى نەگىزىندە ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا، ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
ب) وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق دۇنيەتانىم نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ، بابالاردان قالعان ۇلاعاتتى، عيبرات الارلىق سوزدەردى وقۋشىلارعا ۇعىندىرۋ، سول سوزدەردەن ونەگە الۋعا باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: سلايدتار، ناقىل سوزدەر، كىتاپتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
2. كىرىسپە.
ءمۇعالىم: قازاق حالقىنىڭ ىرىمدارى، تىيىمدارى ەجەلدەن كەلە جاتقان ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ ءبىر بولىگى ەكەندىگى بەلگىلى. عاسىرلار سىنىنان ەكشەلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا ۇلاسىپ كەلە جاتقان ىرىمدار مەن تىيىمداردىڭ وزىق ۇلگىلەرى جەكە تۇلعانىڭ جان-جاقتى دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
بۇگىنگى تاڭدا تاربيەدەگى باستى باعىت: «ءار ادام ەڭ الدىمەن ءوز حالقىنىڭ پەرزەنتى، ءوز وتانىنىڭ ازاماتى بولۋ كەرەك ەكەنىن، ۇلتتىڭ بولاشاعى تەك وزىنە بايلانىستى بولاتىنىن ەستە ۇستاۋعا ءتيىس. ونىڭ وسىنداي تۇجىرىمعا توقتالۋىنا ۇلتتىق ادەت-عۇرىپتار، ىرىمدار مەن تىيىمدار جانە داستۇرلەر كوپتەپ كومەكتەسەدى، سولار ارقىلى ول جالپى ازاماتتىق الەمگە اياق باسىپ، ءوز حالقىنىڭ يگىلىگىن باسقا حالىقتارعا جاقىندا تۇسىنىكتى ەتە الادى. سوندىقتان ءاربىر ۇرپاق ءوز كەزى مەن وتكەننىڭ تالاپتارى، شىنايى فاكتورلار نەگىزىندە جەتكىنشەك ۇرپاقتى دايارلاپ، ونى جيناقتالعان تاجىريبە ارقىلى تاربيەلەي وتىرىپ، ءوزىنىڭ اتا-بابالارىنىڭ رۋحاني مۇراسىن يگەرە ءتۇسۋى كەرەك».
- ال، بالالار، قانداي تىيىم سوزدەر مەن ىرىمدار بىلەسىڭدەر؟
(1-17 وقۋشى) 1. تىزەنى، تاباندى تارتۋعا بولمايدى. اۋرۋعا شالدىققاندا عانا تىزە مەن تاباندى تارتادى.
2. اياق-قولدى جىپپەن بايلاۋعا بولمايدى، سەبەبى بۇل قول-اياعى بايلانعان تۇتقىندى ەسكە تۇسىرەدى. ت. ب.
تىيىم سوزدەر مەن ىرىمداردى وتە جاقسى بىلەدى ەكەنبىز، ەندى ءان تىڭدالىق.
ءان: «قازاقى داستارحانىم». ورىندايتىن: عاريفۋللا، ايان.
ءمۇعالىم: «قازاقتىڭ تىيىم ءسوزى - تاربيە كوزى» دەمەكشى تاعى قانداي تىيىم ءسوز بىلەمىز، ورتاعا شىعىپ ونەر كورسەتەيىك:
1-وقۋشى: ءبۇيىرىڭدى تايانبا،
وتتان اتتاما.
2-وقۋشى: جاعىڭدى تايانبا،
موينىڭا بەلبەۋ سالما.
3-وقۋشى: بوساعانى كەرمە،
قۇدىققا تۇكىرمە. ت. ب.
(وقۋشىلار قيمىلمەن كورسەتەدى) .
4. قورىتىندى: مىنە، بالالار، سەندەر تالىم-تاربيە الارلىقتاي «تىيىم سوزدەر» وتە كوپ ەكەن. سوندىقتان دا ۇلكەندەردى ءار سوزىنە زەر سالىپ، ءار ءسوزدىڭ استارىنا ۇڭىلە قاراي ءبىلۋ كەرەك. اسىرەسە، مۇعالىمدەردىڭ، ءار ءسوزىن ۇعىپ، قارت ادامداردىڭ اقىلىن ەستەرىڭە ساقتاعاندارىڭ ءجون.
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى،
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ساۋلەبايەۆا ءلاززات شاكي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اتا سالتىم - اسىل مۇرام.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) وقۋشىلاردىڭ بويىنا حالقىمىزدىڭ رۋحاني بايلىعىن سىڭىرە وتىرىپ، اتا ءداستۇرىن تانىپ بىلۋگە، ارداقتاۋعا، قۇرمەتتەپ، ماقتان تۇتۋعا تاربيەلەۋ.
ءا) حالقىمىزدىڭ اتا زاماننان كەلە جاتقان ۇلتتىق ءسالت-داستۇرى نەگىزىندە ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا، ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
ب) وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق دۇنيەتانىم نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ، بابالاردان قالعان ۇلاعاتتى، عيبرات الارلىق سوزدەردى وقۋشىلارعا ۇعىندىرۋ، سول سوزدەردەن ونەگە الۋعا باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: سلايدتار، ناقىل سوزدەر، كىتاپتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
2. كىرىسپە.
ءمۇعالىم: قازاق حالقىنىڭ ىرىمدارى، تىيىمدارى ەجەلدەن كەلە جاتقان ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ ءبىر بولىگى ەكەندىگى بەلگىلى. عاسىرلار سىنىنان ەكشەلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا ۇلاسىپ كەلە جاتقان ىرىمدار مەن تىيىمداردىڭ وزىق ۇلگىلەرى جەكە تۇلعانىڭ جان-جاقتى دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
بۇگىنگى تاڭدا تاربيەدەگى باستى باعىت: «ءار ادام ەڭ الدىمەن ءوز حالقىنىڭ پەرزەنتى، ءوز وتانىنىڭ ازاماتى بولۋ كەرەك ەكەنىن، ۇلتتىڭ بولاشاعى تەك وزىنە بايلانىستى بولاتىنىن ەستە ۇستاۋعا ءتيىس. ونىڭ وسىنداي تۇجىرىمعا توقتالۋىنا ۇلتتىق ادەت-عۇرىپتار، ىرىمدار مەن تىيىمدار جانە داستۇرلەر كوپتەپ كومەكتەسەدى، سولار ارقىلى ول جالپى ازاماتتىق الەمگە اياق باسىپ، ءوز حالقىنىڭ يگىلىگىن باسقا حالىقتارعا جاقىندا تۇسىنىكتى ەتە الادى. سوندىقتان ءاربىر ۇرپاق ءوز كەزى مەن وتكەننىڭ تالاپتارى، شىنايى فاكتورلار نەگىزىندە جەتكىنشەك ۇرپاقتى دايارلاپ، ونى جيناقتالعان تاجىريبە ارقىلى تاربيەلەي وتىرىپ، ءوزىنىڭ اتا-بابالارىنىڭ رۋحاني مۇراسىن يگەرە ءتۇسۋى كەرەك».
- ال، بالالار، قانداي تىيىم سوزدەر مەن ىرىمدار بىلەسىڭدەر؟
(1-17 وقۋشى) 1. تىزەنى، تاباندى تارتۋعا بولمايدى. اۋرۋعا شالدىققاندا عانا تىزە مەن تاباندى تارتادى.
2. اياق-قولدى جىپپەن بايلاۋعا بولمايدى، سەبەبى بۇل قول-اياعى بايلانعان تۇتقىندى ەسكە تۇسىرەدى. ت. ب.
تىيىم سوزدەر مەن ىرىمداردى وتە جاقسى بىلەدى ەكەنبىز، ەندى ءان تىڭدالىق.
ءان: «قازاقى داستارحانىم». ورىندايتىن: عاريفۋللا، ايان.
ءمۇعالىم: «قازاقتىڭ تىيىم ءسوزى - تاربيە كوزى» دەمەكشى تاعى قانداي تىيىم ءسوز بىلەمىز، ورتاعا شىعىپ ونەر كورسەتەيىك:
1-وقۋشى: ءبۇيىرىڭدى تايانبا،
وتتان اتتاما.
2-وقۋشى: جاعىڭدى تايانبا،
موينىڭا بەلبەۋ سالما.
3-وقۋشى: بوساعانى كەرمە،
قۇدىققا تۇكىرمە. ت. ب.
(وقۋشىلار قيمىلمەن كورسەتەدى) .
4. قورىتىندى: مىنە، بالالار، سەندەر تالىم-تاربيە الارلىقتاي «تىيىم سوزدەر» وتە كوپ ەكەن. سوندىقتان دا ۇلكەندەردى ءار سوزىنە زەر سالىپ، ءار ءسوزدىڭ استارىنا ۇڭىلە قاراي ءبىلۋ كەرەك. اسىرەسە، مۇعالىمدەردىڭ، ءار ءسوزىن ۇعىپ، قارت ادامداردىڭ اقىلىن ەستەرىڭە ساقتاعاندارىڭ ءجون.
You Might Also Like
-
ماماي باتىر اۋىلى، م. لومونوسوۆ اتىنداعى
