ايەلى ەرىن پاريجگە اتتاندىردى
كولكا پاراتوۆ ءاربىر اپتا سايىن سەنبى كۇنى كەشكىسىن قورا ىشىندە كونسەرت بەرەدى. ءۇش قاتارلى گارمونىن الىپ شىعادى دا ونىسىن قۇلاشتاي ءتۇسىپ، انگە باسادى:
كۇيەۋىنە پاريج جاققا اتتانعان
سالدى ايەلى جولىڭا دەپ كەپكەن نان...
ارا-اراسىندا كولكا بوكسە جاعىن بۇلتىڭداتىپ بيلەپ تە الادى.
تارا-رام، تارا-رام، تا-تا-را-رام
تري-رام، تري-رام، تا-تا-تا.
كەشكىلىكتە تۇس-تۇستان قوراعا شىعا قالعان كەمپىرلەر كۇلەدى. ۇيدى-ۇيلەرىنە كىرمەي تىستا جۇرگەن بالالار دا ماز-مەيرام بولادى.
ال ىشىنەن تۇردى ايەلى كۇبىرلەپ:
قۇرىساڭشى، قۇرىر بولساڭ بۇگىن دەپ.
تارا-رام، تارا-رام، تا-تا-را-رام.
كولكا قوڭىرقاي كوزدى، اشاڭ ءجۇزدى، بۇيرا شاشتى اسەم جىگىت. بويشاڭ بولماعانىمەن مىتىم دەنەلى، ءاپايتوس – ءسىبىر جىگىتى، مۇنداي جىگىتتەر 1941 جىلعى موسكۆانىڭ ەسىندە. كوزى وتتاي جايناعان اق توندى جىگىتتەر كۇن دەمەي، ءتۇن دەمەي كوشەلەرمەن اعىلىپ، ءوزىنىڭ سول كەيپىمەن الىپ قالاعا مەدەۋ بولعان-دى.
— كول، "سىگانوچكا" بيىنە باس!
كولكا سەنبى كۇنگى ىشكىلىكتىڭ اسەرىمەن كوڭىلدى جۇرەتىن.
— ۆاليۋشا؟ – دەيدى ول جوعارىعا موينىن سوزىپ ماعان شتيبلەتىمدى لاقتىرشى، جولداستار "سىگانوچكانى" بيلەپ بەر دەيدى.
ۆاليۋشانىڭ تىڭداعىسى جوق، ول كولكاعا اشۋلى، وسى ءبىر كونسەرتى ءۇشىن ونى جەك كورەدى، جۇرتتان ۇيالادى. ۆاليۋشانىڭ نازار اۋدارا قويماسىن كولكا بىلەدى، ءبىراق سوندا دا داۋسىن قۇيقىلجىتا وزگەرتىپ شاقىرعانىن قويمايدى، ونىڭ مۇنىسىنا جۇرت ءماز بولادى.
— ۆاليۋشا-اۋ! ءبىر كوزىڭمەن نەمەسە سول اياعىڭمەن بولسا دا بەلگى بەرسەيشى. اۋ-ۋ!
جۇرتتىڭ ءبارى كۇلىپ، ولار دا جوعارىعا كوز تىگەدى. ۆاليۋشا شىداي المايدى: ءۇيدىڭ ءۇشىنشى قاباتىنداعى تەرەزە سارت ەتىپ اشىلا كەتكەندە ۆاليۋشا دا اياق قاپتاي ومىراۋىمەن تەرەزەنىڭ جاقتاۋىنا سۇيەنە تۇرىپ:
— مەن ساعان بەلگىنى ءقازىر باسىڭنان كاسترولمەن ۇرىپ بەرەمىن، ءلاۋحي! – دەپ تەپسىنەدى.
تومەندەگىلەر دۋ كۇلسە، كولكا دا كۇلەدى.
ءبىر عاجابى، كولكانىڭ كوزىندە كۇلكى نىشانى بىلىنبەيدى، ۆاليۋشاعا ول بايسالدى كەيىپپەن قارايدى، ايەلىن قويار دا قويماي جۇرت الدىنا جۇلىنا شىعۋعا ءماجبۇر ەتكەنىنە جانە ونىڭ ءوزىن-وزى اقىلى از بەياپار، بىلايشا ايتقاندا، اقالا ەكەنىن كورسەتكەنىنە كوڭىلى تولعانداي بولادى. كولكا الدەبىردەڭە ءۇشىن ايەلىنەن ءوش الارداي ەدى، ءبىراق سونداعى كەيپى بۇعان ۇقسامايدى جانە ەشكىم دە سولاي ەكەن دەپ جورىمايدى، جىگىت مۇنى كۇلكى ءۇشىن ىستەيدى دەسەدى.
بۇل ۋاقىتتا كولكانىڭ اينالاسىنا ۇلكەن-كىشى كىسىلەر توپىرلاي جينالىپ قالادى.
— نەشىنشى قالىپ كيەتىن ەدىڭ، كوليا؟ – دەسەدى.
— فيەر سۆانسيح قىرىق ەكىنشى.
كولكاعا ولار تۋفلي بەرەدى (ول شاباتا كيىپ جۇرەتىن)، سونان سوڭ كولكا بيگە باسادى... ءوزىن-وزى ۇمىتىپ، كەلىستىرە بيلەيدى. بىردە بايسالدى، بىردە ءتىپتى ايباتتى دا كەيىپكە تۇسەدى. ءۇش قاتارلى گارمون قولدا ويناپ، "سىگانوچكانى" شاما-شارقىنشا سۇيەمەلدەپ، كەرەك جەرىندە تىنا قالادى دا اياققا جول بەرەدى... اياق ءدال دە ناق قيمىلعا كوشىپ، ءتۋفليدىڭ بىردە تۇمسىعى، بىردە وكشەلەرى اسفالت ۇستىندە ساتىر-تۇسىر قاعادى. گارمون تاعى دا بەبەۋ قاعىپ، كولكانىڭ ۇياڭ دا بۇيرا كەكىلى تەرشىگەن ماڭدايىن جەلپيدى. جىگىتتىڭ ىشكە بۇككەن مۇڭدى شەرىن تارقاتىپ جۇرگەنىن سەزگەندەي-اق، اينالاداعىلار ءۇن-تۇنسىز قالادى. ءۇيدىڭ ءۇشىنشى قاباتىنداعى تەرەزەنىڭ اسەم پەردەسىنىڭ ءبىر شەتىن سىرىپ تاستاپ، ءوزىنىڭ "اۋلەكىسىنە" ۆاليا دا قاراپ تۇرادى. ول دا زەيىن قويا قارايدى. ونى دا ءوزىن-وزى ۇمىتقان دولى "سىگانوچكا" بيلەپ اكەتەدى. كولكا وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ءاp مىنەزدى ۆاليانى وسى "سىگانوچكامەن" "دۋالاعان-دى". نە دەگەنمەن مۇنداي ساتتەردە ول كۇيەۋىن جاقسى دا كورەتىن.
ءسىبىر جىگىت كولكا ۆاليۋشامەن بارىپ تۇرعان مالعۇندىق تاسىلمەن سىرتتاي تانىستى. مۇنىمەن بىرگە اسكەردە قىزمەت ىستەپ جۇرگەن كەزىندە ۆاليانىڭ اعاسى جولداستارىنا قارىنداسىنىڭ سۋرەتىن كورسەتكەن-دى. بىردەن-اق بۇعان بىرنەشە سولدات جۇرەگى ەلجىرەي ەلىتتى ۆاليا ادەمى بولاتىن. ءبارى دە قىزدىڭ تۇراعىن سۇرادى، ءبىراق اعاسى مەكەن-جايدى باسقاعا ەمەس، ءوزىنىڭ جاقسى كورەتىن دوسى كولكاعا عانا بەردى. كولكا موسكۆاعا سۋرەتىن، وعان قوسا "ءارالۋان سوزدەر" جازىپ حات جولدادى. ۆاليا جاۋاپ قايتاردى. ارادا حات الىسىپ، حات بەرىسۋ باستالدى. كولكا ۆاليانىڭ اعاسىنان ءبىر جاس ۇلكەن ەدى، اسكەردەن بۇرىن بوسادى دا، موسكۆاعا جالعىز اتتاندى. كولكانى كورۋگە ۆاليانىڭ بارلىق تۋىسقاندارى جينالدى. كولكا سولاردىڭ بارىنە دە، ۆالياعا دا ۇنادى. ءبىر عانا پاستەۋ جەرى: سولداتتىڭ سىرداي سوپا باسى، جالبىراعان كەكىلى، بۇدان باسقا دانەڭەسى دە جوق، ەڭ باستىسى ەشقانداي ماماندىعى جانە جوق ەدى. سولاي بولا تۇرسا دا، ەردىڭ قوسى جۇرە تۇزەلەدى دەسكەن-دى. سونىمەن كولكا موسكۆادا قالىپ قويدى، اۋىلىنا بارىپ شەشەسىن دە كورە العان جوق.
كولكا مەن ۆاليا وتاسىپ تۇرىپ جاتتى، ءبىراق بىرتە-بىرتە ەكەۋى بىر-بىرىنە مۇلدە جات جاندار ەكەنى انىقتالا باستادى. تەك كەشىرەك سوعىپ قالدى: ءبىر جىل وتكەندە دوڭگەلەك ءجۇزدى، اپپاق مانارداي سۇيكىمدى نينا تۋدى... كولكا قازىققا مىقتاپ بايلانعانىن سەزدى. جاقىن-جۋىق تۋىسقاندارى كوپتەپ-كومەكتەپ بۇلارعا ەكى بولمەلى پاتەر ساتىپ اپەردى. ۆاليانىڭ تۋىستارى اتا-باباسىنان بەرى قاراي شەتىنەن تىگىنشى بولاتىن، ۆاليانىڭ ءوزى دە شەبەر تىگىنشى. كولكا ءبىر جەرگە تۇراقتاماي، جۇمىس ورنىن سان رەت وزگەرتۋمەن بولدى، ءبىراق قايدا بارسىن ايىنا ءجۇز، مىقتاعاندا ءجۇز جيىرما سومنان ارتىق اقشا تابا العان جوق. ال ۆاليا ءۇش ءجۇز سومنان "تازا" تابىس تاۋىپ وتىردى. ۆاليا تەلەگرافيست، ءبىر تاۋلىك جۇمىس ىستەيدى، ەكى تاۋلىك ۇيىندە ءىس تىگەدى.
"ءوزارا ءتۇسىنىسۋ" مىنادان باستالدى: كوپ كەشىكپەي-اق كولكا ايەلىنىڭ ادام تاڭ قالارلىقتاي نىساپسىز، اقشاقۇمار ەكەنىن ءبىلدى. بۇيتۋگە بولمايدى دەپ وعان ىقپال جاساماق بوپ كورگەن ەدى، ءبىراق ۆاليا بەت قاراتقىسىز ەتىپ تاۋانىن قايتارىپ تاستادى.
— اقىر-اياعى ءبىزدىڭ دەريەۆنيانىڭ ايەلدەرى دە تاپ مۇنداي اقشاقۇمار ەمەس...
— دەريەۆنياڭمەن قوسا قۇرى، – دەدى ۆاليا. – جۇرە بەر سول دەريەۆنياڭدا، مۇندا سەنىڭ ەشكىمگە كەرەگىڭ جوق!
"دەريەۆنيا" بولسا دا، ول ساڭىلاۋسىز جىگىت ەمەس ەدى، تاعدىر مەنى بۇل سياقتى كوك ايىلعا كەزدەستىرەدى دەپ ەشقاشان ويلاعان دا، بىلگەن دە ەمەس-تى. اسكەردە جۇرگەن كەزىندە ول بوساعاننان كەيىن قالاي ءومىر سۇرۋ جايىن كوپ ويلادى: بىرىنشىدەن، كەشكى مەكتەپتەن وقىپ ونجىلدىقتى ءبىتىرۋ كەرەك (ونىڭ توعىز سىنىپتىق ءبىلىمى بار-دى)، ەكىنشىدەن...ۇشىنشىدەنى دە، تورتىنشىدەنى دە، ءبارى دە ىسكە اسپاي قالدى. العاشقى جىلى ول قولايلى جۇمىس ىزدەپ سابىلدى (نەگە ەكەنىن ءوزى دە سەزبەستەن، "قولايلى" جۇمىستى وزىنە ەمەس، ايەلى ۆالياعا ىزدەدى) ونداي جۇمىس تابىلماي، ودان كۇدەر ۇزگەن سوڭ ءوزى ساۋدا جۇيەسىندە جۇك تيەۋشى بولىپ قالا بەردى. بۇدان سوڭ قىزى دۇنيەگە كەلدى دە، بارلىق بوس ۋاقىتىن سونىڭ تاربيەسىنە جۇمساۋعا ءتيىس بولدى، ويتكەنى ساراڭ ۆاليا بالا كۇتەتىن اجە جالداپ المادى، "ءوزى باس الماستان ءىس تىكتى". ءسويتىپ، كولكانىڭ ونجىلدىعى اتاۋسىز قالدى. كولكا قىزىن اۋلا ىشىندە ورىندىققا وتىرعىزىپ قويىپ، وعان گارمون تارتىپ بەرىپ، قىلجاق ولەڭ ايتتى:
ارمانداپ ءجۇردىم سەنى تەككە، بىلەم،
ءۇمىتىم بولدى عايىپ نەگە مەنىڭ:
جانىمنان جىميا ءبىر وتكەنىڭمەن،
سەن مەنى كىسى ەكەن دەپ ەلەمەدىڭ.
قىزى كۇلدى، ال دارمەنسىز دە ىزالى كولكا جىلاۋعا شاق قانا قالدى. ول ءوزىنىڭ دەريەۆنياسىنا كەتىپ-اق قالار ەدى، وندا قىزىنان قول ءۇزىپ قالاتىنى ەسىنە تۇسەدى دە، مىسى قۇرىپ سالا بەرەدى. جوق، بۇعان ونىڭ جۇرەگى داۋالامايدى: مەيلى ول ءۇش جەردەن سىبىرلىك بولساداعى، اۋىرتپالىققا توزە بەرەتىن قاجىرلى بولساداعى، بۇعان بارا المايدى. باسقا دا ەمەس، بۇل قولدان كەلمەيدى.
بۇدان جارتى جىل بۇرىن كولكانىڭ شەشەسى كەلىپ كەتكەن. ۆاليا ونى ادەپپەن قارسى الدى، ءبىراق ەنەسى ءبارىبىر ودان قورىقتى، پاتەرىنە اتتاپ باسا المادى، نەمەرەسىن الدىنا الۋعا دا باتپادى... كولكا شەشەسىنە قاراي ءتۇسىپ قىنجىلدى. ەكەۋى ءبىر ءسات وڭاشا قالعاندا ول شەشەسىنە:
— شەشە، مۇنىڭ قالاي؟ – دەدى.
— نە؟
— تىم بولماسا نەمەرەڭدى قولىنان دا ۇستامادىڭ عوي.
— قورقامىن، بالام، ءسويتىپ ءجۇرىپ بىردەڭەنى ءبۇلدىرىپ الامىن با دەيمىن.
— تۋ، سىزگە نە بولعان؟..
— وندا تۇرعان نە بار؟ سەندەردى كوردىم، بولدى، قۇدايدىڭ مۇنىسىنا شۇكىرشىلىك. جاقسى تۇرادى ەكەنسىڭ، بالام، جاقسى. بۇدان ارتىق نە كەرەك، ءبارى دە ءساتتى بولعان! تۇرا بەر. كەلىنشەگىڭ جامان ەمەس. راس، تىك مىنەزدىلەۋ ەكەن، ءبىراق الدەقالاي بىلجىراعان سالدىر-سالاقتان گورى سونىسىنىڭ ءوزى جاقسى. ءۇي يەسى. ءومىر-جاستارىڭ ۇزاق بولسىن!
شەشەسى وسىلايشا بالام جاقسى تۇرادى ەكەن دەگەن ويمەن اتتانىپ كەتتى.
شەشەسى كەتكەن سوڭ ەرلى-زايىپتىلار وتباسى ۇرسىسىپ قالعان ەدى، ۆاليا ەرىن نامىسىنا تيە شاعىپ الدى:
— سەنىڭ شەشەڭ قانداي ادام؟.. كەلدى دە ىزديىپ وتىرىپ الدى. نە تاماق دايىنداعان جوق، نە نەمەرەسىن الداندىرمادى... جاتىپ ىشەر اقساۋساق ەكەن.
كولكا ايەلىن العاش رەت سوندا جەلكەدەن ءتۇيىپ جىبەردى. ۆاليا ءبىر اۋىز سوزگە كەلمەستەن اكە-شەشەسىنىكىنە كەتىپ قالدى. كولكا نينانى ەرتىپ دۇكەنگە بارىپ ءىشىپ الدى دا، ۇيىنە قايتىپ كەلىپ ۆاليانى كۇتتى. اتاسى مەن ەنەسى كەلگەن ەدى، بۇعان ولارمەن ءتىل تابىسۋ قيىن ەمەستەي كورىندى.
— سەن بايقا، بالا، بايقا! – اتاسى مەن ەنەسى قوسارلانا سويلەپ، ۇستەلدى ساۋساقتارىمەن تىرسىلداتا باستادى. – كوزىڭدى اشىپ قارا! سەن قول جۇمساعانىڭ ءۇشىن اپ-ساتتە موسكۆادان قۋىلاسىڭ. قاراي گور مۇنى! ءبىز ونى سەن ساباسىن دەپ وسىرگەن بە ەكەنبىز! الىڭە قارا! ۆاليا سەنىڭ تەڭىڭ ەمەس. جاقسى جىگىتتەردىڭ، ينجەنەرلەردىڭ دە كوزىنە تۇسكەن.
— سىزدەر قالايشا جازا باسىپ قالعانسىزدار؟ شۋ دەگەندە كەز كەلە كەتكەنىن، ينجەنەرىن ءتۇپ ەتەكتەن الىپ احاج-عا (زاگس) اپارۋ كەرەك ەدى عوي. الدە ولار سىزدەردەن ايلاسىن اسىرىپ كەتتى مە ەكەن؟ ءوز كوڭىلدەرىن تىندىرىپ بولعاننان كەيىن شي تۇبىنە بۇعا-بۇعا قالعان بولار. قالايشا عانا اۋىزدارىڭىزدى اشىپ قالعانسىزدار؟
وسى ارادا ولار ەندى كولكاعا ۇشەۋ بوپ جابىلدى:
— ءلاۋحي! ءيتتىڭ بالاسى!
— ءبىز ءقازىر ميليسيا شاقىرامىز! شاقىرۋ كەرەك!..
— دايىن دۇنيەگە يە بولا كەتىپ، ونىمەن دە تۇرماي!.. ءيتتىڭ عانا كۇشىگى!
— جەكسۇرىن جالاڭبۇت!
— لوۋحي!
نينا جىلاپ قويا بەردى. كولكانىڭ ءوڭى قاشىپ سۇپ-سۇر بولىپ كەتكەن ەدى. ەت شاباتىن بالتانى الا سالا اتاسىنا، ايەلى مەن ەنەسىنە تۇرا ۇمتىلدى. باياۋ دا بولسا نىق ۇنمەن:
— ايقايدى قويماساڭدار، سەن ولىمتىكتەردى... تاباندا تۇگەل جايعايمىن!
وسىدان بىلاي قاراي-اق ەرلى-زايىپتى پاراتوۆتار وزدەرىنىڭ تۇرمىسى قايتىپ وڭالماستاي سىزات بەرگەنىن تۇسىنە باستاعان. ەكەۋى بۇرىنعىداي ەمەس، وزىمەن-وزى ەركىن جۇرەتىن سىڭاي دا بىلدىرگەن بولاتىن. كەشكىلىكتە ۆاليا ءبىر جاققا كەتىپ تە قالىپ ءجۇردى.
— قايدا بارىپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ سۇرادى كولكا اشۋىن ىشكە بۇگىپ.
— تاپسىرىس يەلەرىنە.
سويتە تۇرا ەكەۋى دە ءبىر توسەكتە جاتادى تاعى دا.
— ءيا، تاپسىرىس يەلەرى نە دەدى؟ – كولكا تۇندە ايەلىن جۇمساق جامباسىنان سيپاپ قويىپ كۇلدى. بۇل جالعان ەمەس، شىن، الدەبىر ىزا ارالاس كۇلكى ەدى.
— ميلاۋ، – دەدى ۆاليا جايمەن. – ويلاما، مەن ونداي ادام ەمەسپىن.
— ءسىز ونداي ەمەس، – دەدى كولكا قۇپتاعانداي بوپ. – سوندايلار ساناتىنداعى ادامسىز.
جەكسەنبى كۇندەرى ۇشەۋى (قىزىمەن) ءبىر جەرلەرگە بارىپ ءجۇردى.
ءۇش رەت حشتك-دە (حالىق شارۋاشىلىعى تابىستارىنىڭ كورمەسىندە) بولدى. كاۋاپحاناعا سوعىپ، كولكا شاشلىق، ءبىر بوتەلكە جاقسى شاراپ الدى، قىزىنا كونفەت ساتىپ اپەردى... شاراپ ءىشىپ جاقسى وتىرىپ تاماقتاندى. كولكا ايەلىنە ۇرلانا قاراپ، ويعا قالدى:
"وسى ءبىز نە ىستەپ ءجۇرمىز؟ نە ىستەپ ءجۇرمىز ەكى اقىماق؟ جاقسى تۇرۋىمىزعا دا بولادى ەمەس پە. باسقالار سولاي ىستەپ تە ءجۇر عوي!"
كورمەدەن ءاp الۋان نارسەلەر كوردى. كولكا اۋىلشارۋاشىلىق ماشينالارىنا قۇشتار، تراكتورلاردىڭ، تۇقىم سەبەتىن، ەگىن وراتىن ماشينالاردىڭ جانىنا كەلىپ ۇزاق تۇرادى... وي دەگەن جۇيرىك: ءبىر ءسات ماشينانى تاستاي بەرە ىرشىپ كەتىپ، مۇنىڭ سوناۋ تۋعان جەرىنەن بارىپ ءبىر-اق شىققان ەدى، كولكانىڭ ءىشى ۋداي اشىپ قويا بەردى. ول ءوزىنىڭ باسىنان قانداي كۇن كەشىپ جۇرگەنىن جاقسى تۇسىنەدى وسى دا تۇرمىس بولىپ پا، جيىركەنىشتى، بويعا قورلىق، يگىلىكسىز بىردەڭە... ىستەرگە جۇمىس جوق، جانىڭ قۇلازىپ، تەكە-تىرەستى، ۇساق-تۇيەك ۋداي اششى سەزىمگە جەم بولىپ بارادى. ساۋدا توڭىرەگىندەگىلەرمەن بىرىگىپ اراق ءىشۋدى ۇيرەندى. جۇمىس ىستەپ جاتقان ولار جوق، پودۆالدا وتىرىپ الىپ ءۇش-تورت بوتەلكەنى توڭكەرىپ تاستاۋعا ءازىر (جۇكشىلەرگە كلوۋندار سياقتى قاننەن-قاپەرسىز، بەتتەرى شارتاباقتاي ەت ساتۋشىلار قوسىلعان) ەندى نە قالدى؟ قالعانى دا وڭىپ تۇرعان جوق. وسى ءبىر جەكسۇرىن "نە قالدىنىڭ؟" بايىبىنا بارماس ءۇشىن كولكا ءوزىنىڭ دەريەۆنياسىن، شەشەسىن، وزەنىن ويلاي باستادى... جۇمىستا دا، ۇيدە وتىرىپ تا ويلادى، كۇندىز دە، تۇندە دە ويلادى. ءبىراق سوندا دا جانىن جەگەننەن باسقا ەشتەڭە ويلاپ تابا المادى، كوڭىلى ىشكىلىككە اۋدى.
"امال نەشىك؟! بالالارىن تاستاپ كەتىپ جاتقاندار دا از ەمەس! بارىنە دە ايىپتى مەن بولامىن دا؟"
جۇرت الدەقاشان ۇيدى-ۇيىنە تارتاپ كەتكەن... كولكا مۇڭدى بىردەڭەنى جايمەن ەستىلەر-ەستىلمەستەي ساۋمالاپ تارتىپ وتىر. ول ويعا كەتتى. وي سوڭىندا بۇكىل ءوز دەريەۆنياسىن كەزىپ، ونىڭ بۇرىش-بۇرىشىن تۇگەندەپ شىقتى. اعىندى، ءموپ-مولدىر وزەن جاعاسىنا بارىپ وتىردى... ەگەر جالعىز ءوزى كەلسە، شەشەسىنىڭ جىلايتىنىن كولكا سەزەدى: ىشتەن شىققان بالانى تاستاپ كەتۋ كەشىرىلمەس كۇنا. قايتىپ بار دەپ جالىنادى... و، جاساعان! ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟
ءۇشىنشى قاباتتاعى تەرەزە اشىلا قالدى.
— سەن سولايشا ىرىلداتاسىڭ دا وتىراسىڭ با؟ جۇرتقا مازاق بولىپ بىتكەن ەدىڭ، ەندى ولاردى ۇيىقتاتپاۋعا قالدىڭ با. ءلاۋحي-اۋ! وسىنداعى بارلىق پاتەردەگىلەردىڭ قازىرگى قارعاپ-سىلەپ جاتقانى سەن.
كولكانىڭ ۇندەگىسى كەلمەدى.
— ەستيمىسىڭ؟ نينا ۇيىقتاماي جاتىر! جىن جايلاعان پەرى.
— پەشتىڭ كومەيىن بىتە. تەرەزەنى جاپ، سوندا ۇيىقتايدى.
— ءلاۋحي.
— سالداقى.
تەرەزە جابىلدى، ءبىراق سالدەن سوڭ قايتا اشىلدى.
— مەن سەنىڭ كورمەدە نەنى ارمان ەتكەنىڭدى بىرەۋلەرگە ايتامىن: "مەنىڭ مىناداي كىشكەنتاي تراكتورىم، كىشكەنتاي كومباينىم، ون گەكتار جەرىم بولسا" دەگەنسىڭ. كۋلاكتىڭ قۇيىرشىعى. اۋىلىڭا نەگە بارمادىڭ؟ كولحوزعا كىرگىڭ جوق قوي؟ شەشەڭ ەكەۋىڭ جەكەمەنشىك تۇرمىستى اڭسايتىن بولارسىڭ؟ كولحوزدا بولۋدى ۇناتپايسىڭدار عوي؟ قاساقىلار. توعىشارلار.
ەڭ ءبىر جانتۇرشىگەرلىك نارسە: كولكانىڭ تۋعان اكەسى، ۇلكەن اكەسى، باسقا تۋىستارى ءسىڭىرى شىققان كەدەيلەر ەكەنىن، وتكەندە كولحوزعا ءبىرىنشى بولىپ ەڭ الدىمەن كىرگەنىن ۆاليا بىلەدى. كولكا وعان ايتقان بولاتىن. كولكا گارمونىن ورىندىقتىڭ ۇستىنە قويدى... جەتەر ەندى! ءىستى تىندىرۋ كەرەك. ءوزى تىلەپ العان بۇل ازاپ ونى ەندى جارىمەس ماسكۇنەمدىككە ۇرىندىرادى. بۇدان قالاي دا قۇتىلۋ كەرەك.
ول ءوزىنىڭ ءۇشىنشى قاباتقا قالاي شىققانىن بىلمەي دە قالدى... بولمەگە كىرىپ كەلدى. ءبىر سۇمدىقتىڭ بولارىن سەزگەن ۆاليا، قىزىن قۇشاعىنا الا قويدى.
— ءتيىسىپ كور! ءتيىسىپ كور، ەر ەكەنسىڭ!..
كولكا قالش-قالش ەتىپ، جانى سايا تابار ەمەس.
— ق-قويا بەر بالانى؟ – دەدى ول ءتىلى كۇرمەلىپ.
— ءتيىسىپ كور!..
— ءبارىبىر مەن سەنى بۇگىن ولتىرەمىن... – كولكا قايران قالدى، بۇل سياقتى جان تۇرشىگەرلىك ءسوزدى ءوزى ەمەس، باسقا بىرەۋ، ويلانىپ-تولعانىپ ايتقان سياقتى كورىندى وعان. – تاعدىر ساعاتىڭ جەتتى... جارىق دۇنيەدە جۇرگىڭ كەلمەيدى ەكەن عوي؟ يمانىڭدى ايتا بەر. مەن سەنى وسى بۇگىنگى تۇننەن قالدىرماي جازالاپ ولتىرەمىن. – كولكا اس ۇيگە بارىپ ۇستەلدىڭ ۇياسىنداعى بالتانى الدى... اسپاي-ساسپاي قيمىلدايدى. قالشىل باسىلعان. سۋ ءىشتى. شۇمەكتى جاپتى. شۇمەكتى قايتا اعىتتى دا، مۇنى نەگە اعىتتىم دەپ ويلادى.
— مەيلى، سۋ وسىلايشا اعا تۇرسىن، – دەدى. بولمەگە كەلىپ كىرسە، ۆاليا جوق ەكەن. ەكىنشى بولمەگە كەلگەن ەدى، وندا دا جوق.
— قاشىپ كەتكەن ەكەن عوي. كىرەبەرىستەگى باسپالداق الاڭىنا شىعىپ ءسال تۇرعاننان كەيىن ۇيگە قايتا كىردى. سويتسە كەرەك.
بالتانى ورنىنا قويدى. Ac ۇيدە ارلى-بەرلى ءجۇردى. تىعۋلى تۇرعان جەرىنەن بوتەلكەدەگى اراقتى الىپ، ودان ءبىر ستاقان قۇيىپ الدى دا بوتەلكەنى قايتادان ورنىنا قويدى. ستاقاندى قولىنا الىپ ءبىراز تۇردى دا اراقتى قولجۋعىشقا توگە سالدى.
— ماسايراتىپ قويماسپىن، سۇمىرايلار. وتىردى... ءبىراق ىلە-شالا قايتا تۇرەگەلدى اس ءۇيدىڭ ءىشى قوقىس سياقتى كورىندى. قولىنا سىپىرعىش الىپ ەدەندى سىپىردى.
— سولاي ما؟ – كولكا وزىنە-وزى سۇراق بەردى. – دەمەك، ايەلى ەرىن پاريجگە اتتاندىردى دەگەن وسى ەكەن عوي؟ تەرەزەنىڭ جەلدەتكىشىن جاپتى. ەسىكتى دە جاپتى، شىلىم شەكتى، ءتۇتىندى ۇستى-ۇستىنە ءۇش رەت سۋىرا تارتقان سوڭ، شىلىمدى ءوشىردى. قولىنا قارىنداش الىپ گازەتتىڭ شەتىنە ءىرى ارىپپەن:
"قىزىم، پاپاڭ جولاۋشىلاپ كەتتى" دەپ جازدى.
گازەتتى كورنەكتى جەرگە قويدى... سونان سوڭ گازدىڭ ەكى بىردەي وتتىعىن اشىپ تاستادى...
تاڭەرتەڭ ەرتەمەن ۆاليا، اتاسى مەن ەنەسى كەلگەندە الاقاندارىن بەتىنە توسەپ، اس ءۇيدىڭ ەدەنىندە كولكا جاتتى. باسپالداققا دەيىن گاز ءيىسى اڭقىپ تۇر.
— حايۋان! كەرەك دەسە گازدى دا... – ءبىراق ۆاليا بىردەن تۇسىنە قالدى دا ويباي سالدى.
ەنەسى جۇرەگىن قولىمەن باسىپ، مىقشيىپ تۇرىپ قالعان.
اتاسى كولكانىڭ جانىنا كەلىپ، ونى اۋدارىپ شالقاسىنان سالدى...
كولكانىڭ كوزدەن اققان جاسى قۇرعاماپتى... سارعىش كەكىلى ۇيىسىپ ءبىر جاعىنا اۋا قۇلاپ قالعان. اتاسى كولكانى ولاي-بىلاي قوزعاپ بايقادى دا، ساۋساقتارىمەن ونىڭ كوزىن جۇمدى... وسىدان سوڭ كولكانىڭ دەنەسىن العاشقى جاتقان قالپىنا قايتادان كەلتىردى.
— مۇنى ەندى... ميليسياعا...دەدى.
You Might Also Like
-
ۇستىمىزدەگى جىلى جوعارى وقۋ ورىندارىنا قۇجات تاپسىرۋ ەلەكتروندىق نۇسقادا بولادى. بۇعان قوسا، ءبىلىم گرانتتارىنا قاتىسۋ كونكۋرسى دا جەڭىلدەمەك. تولىقتاي قاعازباستىلىقتان ارىلىپ، سيفرلىق جۇيەگە كوشۋ 2...
