InfoHub Logo

ىقىلاستىڭ بۇل كۇيىنە دە وتكەن زامان وقيعاسى ارقاۋ بولعان.

ەرتەرەكتە اقشاحان دەگەن حان بولعان ەكەن. اينالادا انتالاعان جاۋى كوپ، ات ۇستىندە كۇن كەشەر جورتۋىلى مول زامان بولسا كەرەك. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ەل تاعدىرى سىنعا تۇسكەن، ەردىڭ باسى بايگىگە تىگىلگەن ۇلى سۇرگىن، جاۋگەرشىلىك بولىپتى. سوندا جاۋدى جەڭىپ، جالاۋى جەلبىرەپ قايتقان اقشاحان كوزگە تۇسكەن باتىرلاردىڭ باسىن قوسىپ، توي جاساپ، سىي-سياپات كورسەتەدى. وسى باس قوسۋدى ايراۋىققا ايرىقشا ىقىلاس كورسەتكەن حان: «ايراۋىق سەن — ەل ەركەسىسىڭ، قاشان كوزىم جۇمىلعانشا بەتىڭنەن قاقپايمىن»، — دەپ، جۇرت الدىندا جاريا ەتىپ ەدى دەيدى.

سول كەزدە اقشاحاننىڭ بوي جەتىپ، تولىقسىپ وتىرعان جالعىز قىزى بولادى ەكەن. ايراۋىقتىڭ وسى قىزعا كوڭىلى كەتەدى. «جۇرت ماقتاعان جىگىتتى قىز جاقتاعان» دەگەن ەمەس پە، ايراۋىقتى قىز دا ۇناتسا كەرەك. ءسويتىپ، ايراۋىق پەن حان قىزى ءبىر-بىرى مەن كوڭىل جاراستىرعان سوڭ اقشاحانعا ءسوز سالادى.

اقشاحان بولسا: «جالعىز قىزىمنىڭ ۇناتقان ادامى ايراۋىقتاي باتىر بولسا، ايراۋىقتىڭ قالاعانى مەنىڭ قىزىم بولسا، ەكى جاستىڭ قالاۋى بولسىن!» — دەپ، ۇلان-اسىر توي جاسايدى. سونان سوڭ، حان قىزىنا لايىق جاساۋىن كەلىستىرىپ، قىرىق نارعا جۇك ارتىپ، اقشاحان جالعىز قىزىن ۇزاتادى.

سودان، ايراۋىق باتىر حان قىزىن الىپ، نوكەرلەرىن ەرتىپ، كوشكەن ەلدەي بولىپ، كوڭىلدەرى تاسىپ ەلىنە قايتىپ كەلە جاتادى. سول كەزدە، ەسەسى كەتكەن جاۋدىڭ ەل شەتىن تورىپ جۇرگەن جاساعى بار ەكەن، ءبىر كۇنى اڭدىپ ءجۇرىپ ايراۋىقتىڭ كوشىنە تۇتقيىلدان شابادى. ايلا تاۋىپ، اقىل توعىستىرۋعا مۇرشا بولمايدى، ارسى-كۇرسى ايقاس باستالىپ كەتەدى. قاپىدا سوققان جاۋ قويا ما، از ساتتە ايراۋىقتىڭ جانىنا ەرگەن جىگىتتەرىن باۋداي تۇسىرەدى. ايراۋىق جالعىز ءوزى قاشا ۇرىس سالىپ، جاۋعا تەڭدىك بەرمەيدى. ءسويتىپ جۇرگەندە ساداعىنىڭ ادىرناسى ءۇزىلىپ، بويىندا باسقا قارۋى قالماعان ايراۋىقتىڭ امالى بولماي ءبىر توبەنىڭ باسىندا تۇرىپ قالادى.

اقشاحاننىڭ ارۋ قىزىن مول جاساۋىمەن قولعا تۇسىرگەن جاۋ ءماز بولىپ، كوشتى بۇرا تارتپاق بولادى. وسى كەزدە اقشاحاننىڭ قىزى ساۋعا سۇرايدى: «نەكەلەپ قوسىلعان قوساعىم ەدى، بۇيرىق وسى شىعار، ەندى تىم بولماسا ءبىر اۋىز تىلدەسىپ، قوشتاسىپ ايىرىلىسۋعا ۇلىقسات ەتىڭدەر»، — دەيدى.

مەرەيى ۇستەم بولىپ تۇرعان جاۋ ارۋ قىزدىڭ تىلەگىن قابىل الىپ، ايراۋىققا قاراي الىپ جۇرەدى. سوندا، ايراۋىققا جاقىنداپ كەلگەن اقشاحاننىڭ قىزى: «ەي، ايراۋىق، مۇنشا نەگە ەسىڭ شىقتى، تارىققاندا تالعاسىن دەپ، قانجىعاڭا مەيىز ءتۇيىپ ەدىم عوي»، — دەپتى.

سويتسە، الدىن بولجايتىن اقىلدى قىز «زامان قانداي بولادى» دەپ، تۇيە سىڭىرىنەن شيراتىپ جاساعان ساداقتىڭ تارا- مىس ادىرناسىن ەرىنىڭ قانجىعاسىنا بايلاعان عوي. جاڭاعى «تارىققاندا تالعاجاۋ ەتسىن دەپ، مەيىز ءتۇيىپ ەدىم» دەپ تۇرعانى سول ادىرنانى مەڭزەگەنى ەدى دەيدى.

بۇل ەمەۋرىندى ايراۋىق ءتۇسىنىپ، ساداعىنا ادىرناسىن تاعىپ الىپ، جاۋعا «جەكپە-جەك، جەكپە-جەك!» دەپ قايتا شابادى. قارۋى كەلىسكەن ايراۋىق دەس بەرمەيدى، قاپىسىز اتىپ، قىناداي قىرىپ شىداتپاي، اقىرى جاۋدى تۇرە قۋادى. ءسويتىپ، سۇيگەن جارىنا قايتا قوسىلىپ، امان-ەسەن ەلىنە كەلىپ، مۇراتىنا جەتىپتى دەيدى.

---