بالاباقشا بالالارىنا ەرتەگىمەن پسيحولوگيالىق قىزمەت كورسەتۋ.
بالاباقشا بالالارىنا ەرتەگىمەن پسيحولوگيالىق قىزمەت كورسەتۋ.
بالاباقشا بالالارىنا ەرتەگىمەن پسيحولوگيالىق قىزمەت كورسەتۋ. بالاباقشا بالالارىنىڭ كوركەم ادەبيەتكە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ ورنى بالالار ومىرىندە ەرەكشە ورىن الادى. بالانىڭ ينتەللەكتۋالدى قابىلەتىن، رۋحاني بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋدا شىعارمالاردىڭ ماڭىزى زور. بالاباقشا بالالارى كوركەم شىعارمالارمەن تانىسا وتىرىپ، ولاردىڭ جانرىن ايىرا بىلۋگە قول جەتكىزەدى. ادەبي شىعارمالار بالانى ومىردەگى ەڭ كۇردەلى الەم - ادامدار سەزىمى، قۋانىشى مەن قايعىسى، قارىم - قاتىناستارى، مىنەز - قىلىقتارى الەمىنە ەنگىزەدى. اينالاداعى شىندىق تۋرالى بالالاردىڭ ءبىلىمىن كەڭەيتەدى. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردى كوركەم ادەبيەتپەن تانىستىرۋدىڭ نەگىزگى مىندەتى - بولاشاقتا ادەبي ءبىلىمدى ادام تاربيەلەۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. كوركەم ادەبيەت ساباعىندا بالالار جاڭا شىعارمالارمەن تانىسادى، ولاردى تىڭداۋدى، ءتۇسىنۋدى ۇيرەنەدى. بالالارعا ەرتەگى، تاقپاقتاردى ءتۇسىنۋ، ولاردىڭ وبرازدارىنا كىرۋ، قىلىقتارىن باعالاۋ وتە ماڭىزدى. ءاربىر ادام تۋىلعاننان باستاپ ەرتەگى، باتىرلار جىرىن، اڭىزداردى، وسيەت اڭگىمەلەردى تىڭداپ وسەدى.
ەرتەدە ءبىلىم مەن اقىل ۇرپاقتان ۇرپاققا ەرتەگى تۇرىندە جەتكىزىلىپ وتىرعان، سەبەبى ول قابىلداۋعا جەڭىل، ءارى ەستە جاقسى ساقتالادى. بالا ەرتەگى كەيىپكەرىنە ۇقساعىسى كەلگەن كەزدە ەرتەگى تەراپيالىق اسەر ەتەدى. ەرتەگى جاقسىلىققا ءۇمىت بەرەدى دە بالانىڭ ومىرىندە بولىپ كورمەگەن ءبىرقاتار ومىرلەردە ءوزىن كوز الدىنا ەلەستەتكىزەدى. ەرتەگىنى وقىپ جاتقان ۋاقىتتاعى ەلەستەتىپ ويلاۋ ارقىلى پايدا بولاتىن سۋرەتتەر ءار بالانىڭ وزىندىك جەكە ەكەندىگىنە قاراماستان، ەرتەگىنىڭ فەنومەنى بالالاردىڭ تۇسىندىرۋگە مۇمكىن ەمەس تاڭعالارلىق عاجايىپ شىتىرمان وقيعاعا قىزىعۋشىلىق بولىپ تابىلادى. ەرتەگى ەلەستەتىپ ويلاۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرادى.
ەرتەگىدە مەيىرىمدىلىك پەن زۇلىمدىق، جومارتتىق پەن ساراڭدىق، باتىلدىق پەن قورقاقتىق سياقتى ت. ب ۇعىمدار بەرىلگەن. بۇنىڭ ءبارى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار ارقىلى بالا تۇلعاسىن قالىپتاستىرادى. ەرتەگى پەداگوگيكادا، پسيحولوگيادا جانە دە پسيحوتەراپيادا قولدانىلادى. بۇل ءادىستىڭ قولدانۋ كەڭدىگى قول جەتىمدىلىك پەن تيىمدىلىكتە بەلگىلەنگەن. ەرتەگى - بالانىڭ ىشكى دۇنيەسىنىڭ ايناشا اقتارىلاتىن سيمۆوليكالىق ۇلگىسى دەۋگە بولادى. ول بالاعا مۇلدە ءار ءتۇرلى الەۋمەتتىك رولدەردى باسىنان كەشۋگە، ەرتەگى وقيعالارى مەن ناعىز ءومىر اراسىنداعى بايلانىستى ايىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەرتەگىدە كوزگە كورىنبەيتىن ۇستاز بار ەكەنى سەزىلەدى، ول سەزدىرمەي ۇيرەتىپ وتىرادى، كەيىپكەردىڭ قاتەلىك جاساۋىنا جول بەرمەيدى. بالاعا كەلىسپەۋشىلىك جاعدايدى شەشۋگە بولاتىن جولداردى قاراستىرۋعا ۇسىنىس جاسالادى. بۇل جاعداي بالانىڭ التەرناتيۆتى جانە ءپوزيتيۆتى ويلاۋ قابىلەتىن دامىتادى.
تاربيەلىك ماعىنادا بالا مەن ۇلكەن ادام اراسىنداعى جاعىمسىزدىقتى جەڭىپ شىعۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بايلانىستىرۋشى رەتىندە اسەر ەتەدى. ەرتەگى ەپيزودتارىن ويناۋ - بالاعا باسقا كىسىگە اينالۋعا، كەيىپكەردىڭ كوڭىل - كۇيىن سەزىنۋگە، ءوز ەموسيالارىن ءبىلدىرۋدى جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ. قويىلىمدى ويناۋعا تەك بالالار قاتىسپاي، قۋىرشاقتاردى قولدانىپ ويناۋعا بولادى. ەرتەگىنى تالداۋدا بالالار ەستىگەنىن جانە وقىعانىن تەرەڭ وزگەرتە الادى. «ەرتەگى نە تۋرالى؟ قاي كەيىپكەر بارىنەن دە قاتتى ۇنادى، نەگە؟»دەگەن سياقتى سۇراقتارعا بايلانىستى تالقىلاۋ اڭگىمەلەۋگە يتەرمەلەۋى ءتيىس. اڭگىمەلەۋ - بالاعا تانىس ەرتەگىنى ءبىرىنشى نەمەسە ءۇشىنشى جاقتان نەمەسە ءتىپتى ول سول ەرتەگىنىڭ كەيىپكەرى بولماسا دا باسقا كىسىنىڭ اتىنان اڭگىمەلەۋدى ۇسىنۋعا بولادى. مۇنداي ءتاسىل ەلەستەتۋ مەن بەينەلەۋ قابىلەتىن دامىتادى، بالا ءوزىن باسقا ادامنىڭ ورنىنا قويا الادى، ىشىنەن اشىلادى دا وزىنە نازار اۋدارادى.
بالاباقشا بالالارىنا ەرتەگىمەن پسيحولوگيالىق قىزمەت كورسەتۋ. بالاباقشا بالالارىنىڭ كوركەم ادەبيەتكە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ ورنى بالالار ومىرىندە ەرەكشە ورىن الادى. بالانىڭ ينتەللەكتۋالدى قابىلەتىن، رۋحاني بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋدا شىعارمالاردىڭ ماڭىزى زور. بالاباقشا بالالارى كوركەم شىعارمالارمەن تانىسا وتىرىپ، ولاردىڭ جانرىن ايىرا بىلۋگە قول جەتكىزەدى. ادەبي شىعارمالار بالانى ومىردەگى ەڭ كۇردەلى الەم - ادامدار سەزىمى، قۋانىشى مەن قايعىسى، قارىم - قاتىناستارى، مىنەز - قىلىقتارى الەمىنە ەنگىزەدى. اينالاداعى شىندىق تۋرالى بالالاردىڭ ءبىلىمىن كەڭەيتەدى. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردى كوركەم ادەبيەتپەن تانىستىرۋدىڭ نەگىزگى مىندەتى - بولاشاقتا ادەبي ءبىلىمدى ادام تاربيەلەۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. كوركەم ادەبيەت ساباعىندا بالالار جاڭا شىعارمالارمەن تانىسادى، ولاردى تىڭداۋدى، ءتۇسىنۋدى ۇيرەنەدى. بالالارعا ەرتەگى، تاقپاقتاردى ءتۇسىنۋ، ولاردىڭ وبرازدارىنا كىرۋ، قىلىقتارىن باعالاۋ وتە ماڭىزدى. ءاربىر ادام تۋىلعاننان باستاپ ەرتەگى، باتىرلار جىرىن، اڭىزداردى، وسيەت اڭگىمەلەردى تىڭداپ وسەدى.
ەرتەدە ءبىلىم مەن اقىل ۇرپاقتان ۇرپاققا ەرتەگى تۇرىندە جەتكىزىلىپ وتىرعان، سەبەبى ول قابىلداۋعا جەڭىل، ءارى ەستە جاقسى ساقتالادى. بالا ەرتەگى كەيىپكەرىنە ۇقساعىسى كەلگەن كەزدە ەرتەگى تەراپيالىق اسەر ەتەدى. ەرتەگى جاقسىلىققا ءۇمىت بەرەدى دە بالانىڭ ومىرىندە بولىپ كورمەگەن ءبىرقاتار ومىرلەردە ءوزىن كوز الدىنا ەلەستەتكىزەدى. ەرتەگىنى وقىپ جاتقان ۋاقىتتاعى ەلەستەتىپ ويلاۋ ارقىلى پايدا بولاتىن سۋرەتتەر ءار بالانىڭ وزىندىك جەكە ەكەندىگىنە قاراماستان، ەرتەگىنىڭ فەنومەنى بالالاردىڭ تۇسىندىرۋگە مۇمكىن ەمەس تاڭعالارلىق عاجايىپ شىتىرمان وقيعاعا قىزىعۋشىلىق بولىپ تابىلادى. ەرتەگى ەلەستەتىپ ويلاۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرادى.
ەرتەگىدە مەيىرىمدىلىك پەن زۇلىمدىق، جومارتتىق پەن ساراڭدىق، باتىلدىق پەن قورقاقتىق سياقتى ت. ب ۇعىمدار بەرىلگەن. بۇنىڭ ءبارى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار ارقىلى بالا تۇلعاسىن قالىپتاستىرادى. ەرتەگى پەداگوگيكادا، پسيحولوگيادا جانە دە پسيحوتەراپيادا قولدانىلادى. بۇل ءادىستىڭ قولدانۋ كەڭدىگى قول جەتىمدىلىك پەن تيىمدىلىكتە بەلگىلەنگەن. ەرتەگى - بالانىڭ ىشكى دۇنيەسىنىڭ ايناشا اقتارىلاتىن سيمۆوليكالىق ۇلگىسى دەۋگە بولادى. ول بالاعا مۇلدە ءار ءتۇرلى الەۋمەتتىك رولدەردى باسىنان كەشۋگە، ەرتەگى وقيعالارى مەن ناعىز ءومىر اراسىنداعى بايلانىستى ايىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەرتەگىدە كوزگە كورىنبەيتىن ۇستاز بار ەكەنى سەزىلەدى، ول سەزدىرمەي ۇيرەتىپ وتىرادى، كەيىپكەردىڭ قاتەلىك جاساۋىنا جول بەرمەيدى. بالاعا كەلىسپەۋشىلىك جاعدايدى شەشۋگە بولاتىن جولداردى قاراستىرۋعا ۇسىنىس جاسالادى. بۇل جاعداي بالانىڭ التەرناتيۆتى جانە ءپوزيتيۆتى ويلاۋ قابىلەتىن دامىتادى.
تاربيەلىك ماعىنادا بالا مەن ۇلكەن ادام اراسىنداعى جاعىمسىزدىقتى جەڭىپ شىعۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بايلانىستىرۋشى رەتىندە اسەر ەتەدى. ەرتەگى ەپيزودتارىن ويناۋ - بالاعا باسقا كىسىگە اينالۋعا، كەيىپكەردىڭ كوڭىل - كۇيىن سەزىنۋگە، ءوز ەموسيالارىن ءبىلدىرۋدى جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ. قويىلىمدى ويناۋعا تەك بالالار قاتىسپاي، قۋىرشاقتاردى قولدانىپ ويناۋعا بولادى. ەرتەگىنى تالداۋدا بالالار ەستىگەنىن جانە وقىعانىن تەرەڭ وزگەرتە الادى. «ەرتەگى نە تۋرالى؟ قاي كەيىپكەر بارىنەن دە قاتتى ۇنادى، نەگە؟»دەگەن سياقتى سۇراقتارعا بايلانىستى تالقىلاۋ اڭگىمەلەۋگە يتەرمەلەۋى ءتيىس. اڭگىمەلەۋ - بالاعا تانىس ەرتەگىنى ءبىرىنشى نەمەسە ءۇشىنشى جاقتان نەمەسە ءتىپتى ول سول ەرتەگىنىڭ كەيىپكەرى بولماسا دا باسقا كىسىنىڭ اتىنان اڭگىمەلەۋدى ۇسىنۋعا بولادى. مۇنداي ءتاسىل ەلەستەتۋ مەن بەينەلەۋ قابىلەتىن دامىتادى، بالا ءوزىن باسقا ادامنىڭ ورنىنا قويا الادى، ىشىنەن اشىلادى دا وزىنە نازار اۋدارادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق ءتىلى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى
