InfoHub Logo

ماقساتى: مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ منەموكەستە ارقىلى بالالاردىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ،ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ، كوركەم ادەبيەتتىڭ  مازمۇنىن ءتۇسىنىپ سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتۋ.

مىندەتتەرى:

• سوزدىك قورلارىن بايىتۋ؛
• ءسوزدىڭ دىبىستىق جاعىنان دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ؛
• جۇمباقتاردى شەشۋگە، تاقپاقتاردى جاتتاۋعا، سويلەم اڭگىمەنى قۇراستىرۋعا ۇيرەتۋ.

ۇلت بولىپ ۇيىسىپ، ەل بولىپ ەڭسەمىزدى تىكتەگەن كەزەڭدە قولعا الار ءىسىمىزدىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە ۇرپاق تاربيەسى. قازاق حالقىنىڭ سان عاسىرلار بويى قالىپتاسقان ءتىلى مەن مادەنيەتىنە مويىن ۇرىپ، ۇرپاعىمىزعا ءتول تاربيە، ۇلتتىق تاعىلىم بەرۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى ءىسى. بۇگىنگى  مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمنىڭ تاربيە-وقىتۋ  جۇمىسىنىڭ ساپاسىن قازىرگى كەزەڭگە ساي قالاي جاقسارتۋ كەرەك دەگەندە، ەڭ باستىسى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس –ارەكەتىنىڭ  فورمالارىمەن ونىڭ قۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ، وقىتۋدىڭ جاڭا ءادىس تاسىلدەرىن جەتىلدىرۋ.

حالىق دانالىعىندا بىلاي دەپ ايتىلعان: «وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل، ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە». ءبىزدىڭ ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ءار ازاماتقا ءوز تىلىندە سويلەۋگە، سالت – ءداستۇرىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدا تۇراتىن ءار حالىقتىڭ مەمەلەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋگە ىنتاسى زور. «2050 باعدارلاماسىنا» سايكەس ءار قازاقستاندىقتار مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋگە مىندەتتى.سوعان وراي جاڭا تەحنولوگيالار ارقىلى بالالاردىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋدا منەموتەستەنىڭ ماڭىزى زور.

منەموكەستە (تىرەك سىزبا) – ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جەڭىلدەتەتىن جانە قوسىمشا اسسوسياسيالاردى قۇراۋمەن ەستە ساقتاۋ كولەمىن كەڭەيتەتىن ءار ءتۇرلى تاسىلدەردىڭ جۇيەسى. 

منەموكەستە بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ كەزەڭدەرى 3 كەزەڭنەن تۇرادى: 
1. كەستەنى قاراستىرۋ جانە بەينەلەنگەن سۋرەتتەردى تالقىلاۋ 

2. جالپى سيمۆولداردان بەينەلەردى جاڭعىرتۋ، مىسالى: ءۇي – شاتىر، قويان – ۇزىن قۇلاقتار ت.ب 

3. قايتا كودتاۋدان كەيىن قۇراستىرعان سيمۆولدار بەينەلەر بويىشا اڭگىمەنى، ەرتەگىنى، تاقتاقتاردى مازمۇنداپ بەر. 

منەموكەستە مىناداي باعىتتار ءۇشىن قولدانىلادى: 

1. سوزدىك قورلارىن بايىتۋ 

2. ءسوزدىڭ دىبىستىق جاعىن دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ 

3. سويلەم، اڭگىمە قۇراستىرۋ 

4. اڭگىمەنى قۇراستىرۋ 

5. جۇمباقتاردى جاسىرۋ جانە جاۋابىن تابۋ 

6. تاقپاقتاردى جاتتاۋ 

منەموكەستەلەردى بالانىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى بەرۋگە بولادى.

منەموكەستەدەسيمۆولداردىبەينەگەاۋدارامىز. سوندا بالاعاقونىمدىبولادى. 

بالالاردىڭاقىل-ويىنا، قابىلەتتەرىنىڭدامۋىناجەتۋدىڭبىردەن – ءبىرجولى – وزاراتىلدىكقارىم-قاتىناس. ءار بالانىڭتابيعيقابىلەتىنەسكەرەوتىرىپ، بالاعاكومەكشىارىسۇيەمەلدەۋشىبولىپ، ءاردايىمجانىندادوستىق قارىم-قاتىناستا بولساق، وقىتۋ مازمۇنىنجاڭعىرتۋعا، ارىتيىمدىادىس-تاسىلدەردىكەڭىرەكقولدانۋعاەركىنجولاشادى. مەكتەپكەدەيىنگىبالالارعامەملەكەتىك تىلدىۇيرەتۋدىڭباستىشارتتارىتوپتاجاعىمدىپسيحولوگيالىق كليمات، مەيىرىمدى ورتا، ءوز انا - تىلىندەتىلدەسۋدىڭقۋانۋسياقتىفاكتورلاروزسەبىنتيگىزەدى.

منەموكەستە جانە منەموجولدارمەن قالاي جۇمىس ىستەۋ كەرەك.

منەموكەستەنىڭ ديداكتيكالىق ماتەريالى بەلگىلى ءبىر اقپارات جاسىرىلعان سىزبالار بولىپ تابىلادى. منەموكەستەمەن جۇمىس ىستەۋ تاسىلدەرىن مەڭگەرۋ وقىتۋدىڭ ۋاقىتىن ءبىرشاما ازايتىپ، سونىمەن بىرگە مىناداي مىندەتتەردى شەشەدى:

• باستى پسيحيكالىق ۇردىستەردى – ەستە ساقتاۋ، زەيىن، بەينەلى ويلاۋدى دامىتۋ؛
• اقپاراتتى قايتا كودتاۋ، ياعني ابستراكتىلى تاڭبالاردى بەينەلەرگە قايتا قۇرۋ.

منەموكەستەلەر تاقپاقتاردى جاتتاعان كەزدە ەرەكشە ءتيىمدى. («ويىنشىق، «وتان»، «ءبىزدىڭ بالاباقشا»، «باعدارشام»)ونىڭ مازمۇنى مىنادا: ءار سوزگە نەمەسە كىشكەنتاي ءسوز تىركەسىنە سۋرەت (بەينە) ويدان شىعارىلادى. وسىلايشا، بارلىق تاقپاقتار سىزبا تۇرىندە بەينەلەنەدى.

بۇدان كەيىن بالا گرافيكالىق بەينەنى قولدانا وتىرىپ، ەستە ساقتاۋ ارقىلى تاقپاقتى بۇتىندەي دىبىستايدى.

تاقپاقتى جاتتاۋعا ۇيرەتۋ ءۇشىن كەرەك سۋرەتتەردى قولدانۋ بالالاردى قىزىقتىرادى، ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس –ارەكەتىن  ويىنعا اينالدىرادى.

سۋرەتتەرمەن ىلەسە جۇرەتىن تاقپاقتى تىڭداعاننان كەيىن بالا ونى ءبىرشاما تەزىرەك ەستە ساقتايدى. الدىمەن تاڭدالعان تاقپاققا تىرەك سۋرەتتەرىن ىرىكتەپ الۋ كەرەك (ءار ءبىر جولعا). سۋرەتتەر ايقىن تانىلاتىنداي بولۋى قاجەت. ونى وقىعاننان كەيىن بالالار تىرەك سۋرەتتەرى بويىنشا ايتىپ بەرەدى.

باستاپقى كەزەڭدە تاربيەشى دايىن سىزبا جوسپارىن ۇسىنادى. ۇيرەتە كەلە بالا ءوزىنىڭ سىزباسىن قۇرۋ ۇردىسىنە دە بەلسەندى قوسىلادى.

سوزدىك قوردى بايىتۋ، جاڭادان ۇيرەنگەن سوزدەردى تۇراقتى قولدانىسقا ءتۇسىرۋ، ءسويتىپ، سوزدىك قوردىڭ مازمۇنى جاعىنان بايىپ، بەلسەندىلىگى ارتىۋى تاربيەشىنىڭ  ادىسكەرلىك شەبەرلىگىنە، بالالارمەن جاسالاتىن جۇمىستىڭ مازمۇنىنا تىكەلەي قاتىستى بولادى. سوندىقتان ءار تاقىرىپ بويىنشا جاسالعان تىرەك سىزبا ارقىلى بالالاردىڭ ءتىلىن دامىتۋدا جاقسى ناتيجەگە جەتۋگە بولادى.تىرەك سىزبا ارقىلى بالالار سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرىپ،«مەنىڭ قازاقستانىم»، «ءتورت مەزگىل»، جەمىستەر – كوكەنىستەر، سۇيىكتى قۇستارىم، سۇيىكتى جانۋارىم) ءوز بەتىنشە جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى، ساۋاتتى سويلەۋگە، كەلە-كەلە ويىن مازمۇنداپ ايتىپ بەرۋگە ۇيرەنەدى.ەڭ باستىسى بالانىڭ تىرەك سىزبا ارقىلى ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتىپ، باعدارلاما بويىنشا ۇيرەنگەن سوزدەردى تۇراقتى قولدانىسقا تۇسىرە الاتىن دارەجەگە جەتەدى.

---