InfoHub Logo

ەرتەدە كۇنشە دەيتىن ءبىر جەسىر ايەل بولىپتى. ول كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى ءوزىنىڭ قۇرىم لاشىعىنان جالعىز بالاسىن ۇرلاتىپ الىپ، زار يلەپتى. كۇنشەنىڭ مۇنداي كۇيگە ۇشىراعانىن كورگەن ەل-جۇرتى قاتتى نالىپتى. «بەيشاراعا قالاي جاردەمدەسەمىز؟» – دەپ ءوزارا كەڭەسەدى.

         ارادا ءتورت جىل وتەدى. قانشا ىزدەگەنمەن بالا تابىلمادى. «تولىباي دەگەن سىنشى بار، سوعان بارىپ ارىز ايت»، – دەپ، اۋىل ادامدارى كۇنشەگە اقىل ايتتى.

         — تولىباي مىڭ ءتۇرلى اڭدار مەن قۇستاردىڭ ءتىلىن بىلەدى. ادامنىڭ نە ويلاپ وتىرعانىن ايتپاي تابادى. جاڭا تۋعان ەركەك قۇلىننىڭ وسكەندە قانداي ات بولارىن قاتەسىز ايىرادى. ايتەۋىر، بىلمەيتىنى جوق، – دەستى...

         كۇنشە ەرىنەن قالعان تورى قاسقا اتقا سالت ءمىنىپ، تولىبايدى ىزدەپ كەتتى. ەلسىز، جولسىز دالانى كەزىپ، جولشىباي تالاي تاڭدى اتىردى، تالاي كۇندى باتىردى. ءوزى جۇدەپ، اتى ابدەن بولدىردى.

         ءولدىم-تالدىم دەگەندە، كۇنشە تولىباي دانىشپاننىڭ ۇيىنە جەتتى. اق ساقالى ومىراۋىن جاپقان قارا شال ءوزىنىڭ جۇلىم-جۇلىم قارا كۇركەسىنىڭ الدىندا استىنا ەسكى تەكەمەت توسەپ وتىر ەكەن. ءوزى ءسىڭىرى شىققان كەدەي ەدى. سوندا دا دانىشپاندىق ايتقان ادامدارىنان ءبىر تيىن ايامايتىن. تولىباي كۇنشەنى جىلى شىرايمەن قارسى الدى. ونىڭ كەلەتىنىن كۇنى بۇرىن ءبىلىپ وتىر ەكەن. «سىزدەن اقىل سۇراۋعا الىس جەردەن كۇنشە دەگەن ايەل كەلە جاتىر»، – دەپ، تولىبايعا قارلىعاشتارى ايتىپ قويعان ەكەن.

         — قوش كەلىپسىڭ، شىراعىم، ارىزىڭدى ايتا وتىر، – دەيدى تولىباي.

         كۇنشە ەڭىرەپ جىلاپ جىبەرەدى.

         — جالعىز بالامنان ايىرىلىپ، قاناتى كەسىلگەن قۇستاي سورلاپ قالدىم، اتا! مۇڭىمدى شاعايىن دەپ، ادەيى سىزگە كەلدىم.

         تولىباي كۇنشەنىڭ ارىزىن ىقىلاسپەن تىڭدادى. قۇس بولىپ ىسقىرىپ قالىپ ەدى، ءبىر توپ قارلىعاش ۇشىپ كەلدى. قارلىعاشتار كۇنشەنى قاناتىمەن جەلپىپ، اۋىزدارىمەن سۋ بۇركىپ ءجۇر. تولىباي قولىن سەرپىپ ىمداپ قالىپ ەدى، ءبىر توپ قارلىعاش تىزىلگەن بويلارىمەن كۇنشەنىڭ ەلىنە قاراي ۇشا جونەلدى.

         قارلىعاشتار كەشكە تامان قايتا ورالدى. بارماق باسىنداي ءبىر سۇر تىشقاندى الىپ كەلدى.

         تىشقان ءوزىنىڭ كورگەن-بىلگەنىن تولىبايعا ايتىپ بەردى.

         — كۇنشەنىڭ بالاسىن ىركىلدەگەن الا كوزدى ايەلدىڭ ۇرلاپ كەتكەنىن كورىپ ەدىم، – دەدى تىشقان.

         تىشقاننىڭ ايتقانىن تولىباي ادام تىلىمەن جەتكىزىپ ەدى، كۇنشە ەڭىرەپ جىلاي باستادى:

         — ويباي، بالامدى ۇرلاعان ايجارىق سۇم ەكەن عوي. ءومىر بويى بالا كورمەي ءجۇرىپ، الپىسقا جەتكەندە، بالالى بولا قالعانىنا كۇدىكتەنەتىن ەدىم.

         تولىباي قۇس تىلىندە ىسقىرىپ قالىپ ەدى، ءداۋ ەكى قارا بۇركىت جەتىپ كەلدى دە ەكى يىعىنا قونا قالدى. تولىباي بۇركىتتەرگە ءامىر ەتتى:

         — مىنا كۇنشەنىڭ ەلىنە تەز بارىڭدار دا ايجارىق دەگەن كەمپىردى بالاسىمەن الىپ كەلىڭدەر.

         ەكى بۇركىت بيىككە سامعاپ الا جونەلدى. ەرتەڭىنە كۇن شىعىپ كەلە جاتقان مەزگىلدە، بۇركىتتىڭ بىرەۋى بەت-اۋزى قوجىر-قوجىر، ەكى يىعىنا ەكى كىسى مىنگەندەي، باسى قازانداي، شۇڭىرەك كوز قارا كەمپىردى تولىبايدىڭ الدىنا اكەپ تاستادى. ەكىنشى بۇركىت ءوزىنىڭ قاناتىنا مىنگىزىپ اكەلگەن بالانى ەپپەن ءتۇسىردى. ءوزى اپپاق، كوزى بوتانىڭ كوزىندەي جاۋدىراعان بالا اڭ-تاڭ بولىپ ءۇنسىز تۇر.

         جۇرەگى بىردەڭەنى سەزگەندەي بالا كورگەن جەردەن-اق كۇنشەگە قولىن سوزدى. ايجارىق بالانىڭ قولىن قاعىپ جىبەردى دە وزىنە قاراي تارتىپ الدى.

         — مىنا كۇنشەنىڭ بالاسىن وزىنە بەر! – دەپ تولىباي اقىرىپ قالدى.

         — ءوزىڭ ءبىر الجىعان شال ەكەنسىڭ! – دەدى ايجارىق ساسپاي.

         — ءوز بالامدى نەگە بەرەيىن بىرەۋگە. بالا كۇنشەدەن كوزىن الماي جاۋتاڭداپ قاراي بەردى.

         — ءتىلىمدى الماساڭ، – دەدى تولىباي، — مەن بۇل بالانى ەكەۋىڭە تەڭدەي ءبولىپ بەرەمىن! ايبالتاسىن الىپ بالاعا تۇرا ۇمتىلدى. ايجارىق تەبىرەنبەستەن:

         — ەرىك وزىڭدە، – دەپ بالانى تولىبايعا قاراي يتەرىپ جىبەردى.

         كۇنشە تولىبايدىڭ اياعىنا جىعىلىپ:

         — اعاتاي، ايتا كورمەڭىز، قايدا جۇرسە دە ءتىرى بولسىن! وسىعان-اق بەرىڭىز، – دەپ جالىندى.

         — ايجارىق، بۇل سەنىڭ بالاڭ ەمەس، سوندىقتان ونىڭ ءولى-تىرىسى سەن ءۇشىن ءبارىبىر. ال، كۇنشە - بالانىڭ تۋعان اناسى. سوندىقتان ول بالاسى وزگەگە كەتسە دە وعان ءومىر تىلەيدى، ولىمگە قيمايدى، – دەپ، تولىباي سىنشى بالانى شىن شەشەسى كۇنشەگە الىپ بەرىپتى.

---