قۇلامويىن قۇلەكە
ەرتەدە سادىق دەگەن قاھارلى، جەمقور حان بولىپتى. ءتورت تۇلىگى ساي بولىپتى. تاعى ءبىر پەرزەنت كورسەم دەگەن ويى كوكەيىنەن كەتپەپتى. ايەلى بالاسى قۇلەكەدەن كەيىن، جيىرما بەس جىل وتكەن سوڭ، جۇكتى بولادى. ايى-كۇنى جاقىنداعاندا حان ەكى جىگىتتى شاقىرىپ الىپ، بۇيرىق بەرەدى: «ايەلىم ۇل تۋسا، قۇلەكەمنىڭ سەرىگى، قىز تۋسا، ولتىرىڭدەر!» – دەيدى. ەكى جىگىت حاننىڭ ايەلىنە كەلسە، قىز تۋعان ەكەن. تۋعان قىزدى قۇلەكە ولتىرتپەپتى.
— قىز تۋسا دا، ۇل تۋسا دا سەرىگىم، اكەم بۇيرىعىن قايتىپ السىن، – دەيدى. جىگىتتەر قايتا بارىپ حانعا ايتسا، حان ولارعا: «قۇلەكەنى دە، ايەلدى دە، قىزدى دا ولتىرىڭدەر!» – دەپ اشۋعا مىنەدى. حاننىڭ قاھارىنان سەسكەنگەن قۇلەكە اكەسىنەن: «اكەم مەنىڭ جاس جانىمدى، قاسىق قانىمدى ءبىر ساعاتقا قيسىن، ەل-جۇرتىممەن قوشتاسايىن»، – دەپ رۇقسات سۇرايدى. بۇيرىق بەرىلگەن كۇننەن باستاپ حان تاعىنان جىلجىمايدى، ۇيىنە دە كەلمەيدى. قۇلەكە ءبىر ساعات ىشىندە قىرىق كەز قۇلامويىندى ەرتتەتىپ ءمىنىپ، جاڭا تۋعان جاس قىزدى جالاڭاش قوينىنا سالىپ، بەتى اۋعان جاققا قاراي قاشادى. قىرىق كەز ات ءبىر اتتاعاندا، ءبىر ايلىق جەردى الاتىن جۇيرىك تۇلپار ەكەن. حان نوكەرلەرىمەن قۇلەكەنى قۋعانمەن جەتە الماي قالادى. قۇلەكە سول قاشقان بەتىمەن قاشىپ وتىرىپ، ءبىر تاۋعا كەلىپ پانالايدى.
قىز ۇلكەيىپ، قۇلەكەنىڭ تاماعىن ىستەۋگە جارايدى. اعاسى اڭ اتىپ، قۇس سالىپ، تاماق تابادى. قۇلەكەنىڭ ەلدەن كەتكەنىنە ون ەكى جىل وتەدى. ايتقانىنان قايتپاعان حان اكەسى قۇلەكەنى ولتىرۋگە ىزدەپ شىعادى. كۇننىڭ كوزىن، جەردىڭ ءجۇزىن الىپ كەلە جاتقان قولدى كورىپ، قۇلەكە قاتتى ساسادى. سول كەزدە جان سەرىگى، اتى، قۇلامويىنعا ءتىل ءبىتىپ، بىلاي دەپ سويلەيدى:
— مەنىڭ ەر-توقىمىمدى الىپ، بەلىمدى تارت، كوزىڭدى جۇمىپ، قىلىشىڭدى قولىڭا ال. مەن ءۇش پىسقىرعاندا كوزىڭدى اش، – دەيدى. ات ءۇش پىسقىرعاندا، كوزىن اشسا، جەر قايىسقان قولدان ءبىر ادام قالعان ەكەن. ول ادامدى قۇلەكە جەكپە-جەكتە اتتان جەرگە تۇسىرەدى. ءوزىنىڭ ءۇستى-باسى قان ەكەن. «ۇيگە بارسام، قارىنداسىم قورقار»، – دەپ ويلايدى قۇلەكە. سول كەزدە قارىنداسى دالاعا شىقسا، سەل بوپ اققان قان مەن ىڭىرسىعان ادامدى كورەدى. جاتقان ادام: «قارىنداس، ساعان مەن لايىقتىمىن، ماعان سەن لايىقتىسىڭ، جاستىق ءومىرىمىز بىرگە ءوتسىن»، – دەيدى.
ون بەس جاسار قىز جىگىتتى ۇيىنە اكەپ، توسەك استىنداعى قازىلعان ورعا جاسىرىپ باعادى. كوڭىلدەرى قوش بولادى. ءسويتىپ جۇرگەندە، قىزعا بالا بىتەدى، ءىشى بىلىنۋگە جاقىنداعاندا، قىز نە ىستەرىن بىلمەي ساسادى. قۇلەكە سول ۋاقىتقا دەيىن ەش نارسە سەزبەيدى. سوندا جىگىت قىزعا اقىل ايتادى: «قۇلەكە جاقىندا جورىققا شىعادى. ول كەلگەنشە تۋاسىڭ، كەلە جاتقاندا، بالانى قۇلەكەنىڭ جولىنا تاستا»، – دەيدى.
قۇلەكە التى ايلىق جولعا جورىققا شىعادى. قىز اعاسىنىڭ كەلۋىنەن ءبىر اي بۇرىن ۇل تۋادى. قۇلەكەنىڭ كەلە جاتقانىن الىستان كورىپ، بالانى جولىنا تاستايدى. جالعىز وسكەن قۇلەكە بالانى الىپ ۇيىنە اكەلەدى. قارىنداسى الدىنان شىعىپ، امانداسادى.
اعاسى: «شىراعىم، مىنا بالانى جاقسىلاپ ب ا ق، سەنى دە وسىنداي شاعىڭدا باققان ەدىم، سەرىك بولسىن، باعىپ كۇت، بۇل دا اللانىڭ جازۋى شىعار. ءومىرى ەكەۋىڭمەن سەرىك بولسام، ارمانىم جوق»، – دەيدى. «جارايدى، اعا، ءسىز نە ايتساڭىز، سول بولسىن»، – دەيدى قارىنداسى.
قىز ءوز بالاسىن ءوزى باعا بەرەدى. بالا ون التى جاسقا كەلەدى. بالانىڭ اكەسى وتە پالۋان، ماڭدايىندا جالعىز كوزى بار ءداۋ ەكەن. بالا كۇنىنە ءبىر جاساپ، الىپتارشا وسەدى.
وسى كەزدە قىز كۇيەۋىمەن ەكەۋى اقىلداسادى. «قۇلەكە ءبىزدىڭ ءبۇيتىپ جۇرگەنىمىزدى بىلسە، ەكەۋىمىزدى دە ولتىرەدى، سوندىقتان ونى ولتىرەيىك»، – دەپ كەلىسەدى.
ءسويتىپ ءبىر كۇنى شىرت ۇيقىدا جاتقاندا، قۇلەكەنىڭ اياق-قولىن بايلاپ، قىلىشىن ەندى سەرمەي بەرگەندە، بالا ويانىپ كەتىپ، ەكەۋىن ەكى جاققا لاقتىرىپ جىبەرەدى.
سول ارادا قۇلەكە دە ويانىپ، قىزدىڭ باسىن قىلىشپەن شاۋىپ تۇسىرەدى، ءداۋدى ولتىرەدى.
ءسويتىپ، قۇلەكە مەن بالا ولىمنەن امان قالادى. قۇلەكە ايگۇلسىم دەگەن قىزعا ۇيلەنىپ، ودان دا ۇلدى بولادى.
You Might Also Like
-
باياعىدا سەرىكباي دەگەن بايدىڭ اقباي دەگەن جالعىز بالاسى بولىپتى. اقباي ات اياعى جەرگە جەتەر ەلدى ارالاپ، وزىنە لايىقتى سۇلۋ قىز ىزدەپ، تابا الماپتى.
-
الما تۋرالى گازەتتەردە ءجيى-جيى جازىلادى. بۇل تاماشا جەمىستىڭ كۇن سايىن جاڭا پايدالارى انىقتالۋدا. سولاردىڭ ءبىرازى:
