باقىتتى وتباسى - ول…(دوڭگەلەك ۇستەل)
تاقىرىبى: «باقىتتى وتباسى - ول…»دوڭگەلەك ۇستەل
ماقساتى: سىنىپ وقۋشىلارىنا وتباسى تاربيەسىندە وي سالۋ، اتا - انانىڭ وتباسى تاربيەسىندەگى ساۋاتتىلىعىن كوتەرۋ جانە جاسوسپىرىمدەردىڭ تەرىس جولعا تۇسۋىنە جول بەرمەۋ.
دوڭگەلەك ۇستەلگە اتا – انالار، سىنىپتىڭ جالپى وقۋشىلارى قاراستىرىلادى.
دوڭگەلەك ۇستەل 6 بولىمنەن تۇرادى:
1. ويعا شابۋىل
2. بۇگىنگى مەنىڭ ويىم
3. اتا – اناعا تەست
4. سۇيىسپەنشىلىك سيپاتى
5. قورىتىندى
ءبىرىنشى بولىپ وقۋشىلار، ولاردىڭ ارتىنان دوڭگەلەنىپ اتا – انالار وتىرعىزىلۋى كەرەك. دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ورتاسىنا وسىرىلگەن گۇل قويىلادى. وقۋشىلار ىشكە كىرىپ كەلە جاتقاندا ولاردىڭ بىرىنە كوك جاپىراق، بىرىنە سارى جاپىراق بەرىلەدى. ادەمى وي سالار اۋەن قويىلىپ، سول اۋەنمەن اتا – انا دا، وقۋشىلار دا ورنىنا وتىرادى.
پايدالانعان وسيەت سوزدەر:
1. بالانىڭ جاقسىسى – قىزىق، جامانى كۇيىك (اباي)
2. اتا – باباسىن سىيلاماۋ – ازعىندىقتىڭ بەلگىسى (پۋشكين)
3. كىمدە – كىم اتا – اناسىن رازى ەتكەن بولسا، ول قانداي جاقسى. اللا تاعالا ونىڭ ءومىرىن ۇزارتادى (مىڭ ءبىر حاديستەن)
سالىنعان تالدىڭ سۋرەتى پايدالانادى.
كىرىسپە.
ترەنينگ
توپقا ءبولىنۋ./وتباسى بولۋ/ اۋەن ارقىلى/
توپ ەرەجەسىن قۇرۋ.
«ءبىر كۇنگى وتباسىلىق ءومىر» قويىلىم
جۇرگىزۋشى: قادىرمەندى اتا – انا، “بالامنىڭ تابانىنا كىرگەن شوڭگە مەنىڭ ماڭدايىما كىرسىن” دەپ الپەشتەپ وتىرعان پەرزەنتىنىڭ مەيىرىمسىز، قاتىگەز، جامان بالا بولعانىن كىم تىلەيدى دەسىز؟ ءبىراق بۇگىنگى كۇنى اتا – اناسىن قۇرمەتتەيتىن، ولاردىڭ الدىنداعى پەرزەنتىك پارىزىن ورىندامايتىن، ءوز ايتقانىمەن جۇرگىسى كەلەتىن بالالاردىڭ بار ەكەنى شىندىق.
“تاربيە – وتباسىنان باستالادى” دەيتىن بولساق، ءبىزدىڭ وتباسىنداعى تاربيەمىز، قارىم - قاتىناس مادەنيەتى قانداي؟ بۇگىنگى بالالارىمىز “ماحاببات مايدانىندا” جۇرگەن قىزدار مەن جىگىتتەر. بىرەۋى – بىرەۋدى ۇناتىپ قالىپ جاتسا، بىرەۋى — بىرەۋگە ۇناپ جاتادى. ءبىر – بىرىنە ۇناعان جاستىڭ ەندىگى ارمانى ءبىز مىنا ومىردە بىرگە بولساق ەكەن، ءومىردىڭ اششىسى مەن تۇششىسىن بىرگە كورسەك ەكەن دەگەن وي تۋادى، ال ول وتباسىن قۇرۋ دەيتىن بولساق، سول وتباسىن قۇرۋعا ءبىزدىڭ جاستارىمىز دايىن با؟
ال اتا – انا، ەرتەڭگى ءۇمىت كۇتكەن بالالارىمىزبەن سىيلاستىعىمىز، وتباسىنداعى تۇسىنىكتىگى قانداي؟
بۇگىن سىزدەردى “وتباسى باقىتى – ول…” دەپ اتالاتىن دوڭگەلەك ۇستەلگە پىكىرلەسۋگە شاقىرامىن.
ەندىگى ويىمىزدى وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە توپتاستىرىپ، ءارى قاراي جالعاستىرايىق (وقۋشىلارعا دا، اتا – انالارعا دا مىنا ويلاردى جالعاستىرۋ بەرىلەدى)
ا) وتباسى باقىتى – ول….
ءا) باقىت دەگەنىمىز — …..
ب) بورىش دەگەنىمىز -…….
ۆ) وتباسى باقىتى ءۇشىن مەن…….
گ) كەلەشەكتەگى وتباسىمنىڭ باقىتى ءۇشىن مەن……
(وسى كەزدە اۋەن قويىلىپ، قاتىسۋشىلاردىڭ اۋەنمەن جۇمىس ىستەۋىنە جاعداي تۋعىزۋ كەرەك)
اتا – انا، وقۋشى جاۋابىنان سوڭ قورىتىندى جاسالىپ، “وسى وتباسى باقىتىن بۇزاتىن قانداي جاعدايلار؟” دەگەن سۇراق تاستالادى.
جۇرگىزۋشى: 3 – ءبولىم “بۇگىنگى مەنىڭ ويىم” دەپ اتالادى. وقۋشىلارعا مىناداي سۇراقتار جازىلعان پاراقتار تاراتىلادى:
ا) – وي، ماما، قويىزشى وسى، ءسىز ونى تۇسىنبەيسىز(وسى سوزدەردى ەستۋ اتا – اناعا اۋىر ەمەس پە؟)
ءا) وتباسى باقىتى كىمنىڭ قولىندا(انانىڭ، اكەنىڭ، بالالاردىڭ)
ب) مۇنى دۇرىس ىستەگەن جوقسىڭ، سول ءۇشىن اناڭ ۇرسىپ جاتىر. ۇرىسقانى ءۇشىن اناڭ كىنالى مە، دۇرىس ىستەمەگەنىڭ ءۇشىن سەن كىنالىسىڭ بە؟
اتا – انالارعا بەرىلەتىن سۇراق:
بالاڭىزدىڭ “وي، قويشى ماما” دەگەن سوزدەرى سىزگە اۋىر تيە مە؟ بۇل سوزدەردى ءجيى ەستۋگە تۋرا كەلە مە؟(وقۋشىلار، اتا – انالار جاۋاپتارى تىڭدالادى)
جۇرگىزۋشى: سەنىڭ كەز – كەلگەن جاقسى ءىسىڭ ءۇشىن العان قۋاناتىن دا اناڭ، كەز – كەلگەن دۇرىس ەمەس ءىسىڭ ءۇشىن رەنجيتىن دە اناڭ. انا جۇرەگى ەندى عانا قاۋىزىنان اشىلار گۇل. سەنىڭ ءبىر اۋىز ءسوزىڭ گۇلدەي بولعان انا جۇرەگىن تىرناپ الۋى مۇمكىن. انا جۇرەگى رەنىشتى دە، اۋرۋدى دا، قايعىنى دا ءبارىن – ءبارىن كوتەرەدى. ءبىراق ءاربىر تىرناۋدىڭ ىزىنەن ماڭگىلىككە جارا قالىپ كەتەدى، وسى ۇمىتپا. وقۋشىلار، سەندەرگە وسى جەردە ايتىلعان سوزدەر تەك اناعا ارنالدى، ياعني اكەنى رەنجىتۋگە بولادى دەگەن وي تۋماسىن. اناسىن سىيلاعان بالا اكەسىن دە سىيلايدى (تاقتادا جازۋلى تۇرعان حاديستەن ءسوز وقىلادى)
1. ەندى وقۋشىلارعا الفاۆيت بويىنشا ارىپتەردى قويعاندا شىعاتىن سوزدەردىڭ بىرنەشەۋى بەرىلەدى، ال اتا – اناعا تەست بەرىلەدى. سول تەستتىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى اتا – انا بالل جينايدى. سول باللىنا قاراپ، بالا تاربيەسىنە بايلانىستى باعىت – باعدار بەرىلەدى.
وقۋشىلارعا بەرىلگەن تاپسىرما:
مىنا سانداردىڭ استىندا ءبىر – ءبىر ءارىپ تۇر، سونى تاۋىپ سويلەتىپ كور.
باتىس قازاقستان وبلىسى كازتالوۆ اۋدانى
ساتىبالدى نەگىزگى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى تەمىرعالييەۆا نازىم فاتيح قىزى
باقىتتى وتباسى دوڭگەلەك ۇستەل. جۇكتەۋ
ماقساتى: سىنىپ وقۋشىلارىنا وتباسى تاربيەسىندە وي سالۋ، اتا - انانىڭ وتباسى تاربيەسىندەگى ساۋاتتىلىعىن كوتەرۋ جانە جاسوسپىرىمدەردىڭ تەرىس جولعا تۇسۋىنە جول بەرمەۋ.
دوڭگەلەك ۇستەلگە اتا – انالار، سىنىپتىڭ جالپى وقۋشىلارى قاراستىرىلادى.
دوڭگەلەك ۇستەل 6 بولىمنەن تۇرادى:
1. ويعا شابۋىل
2. بۇگىنگى مەنىڭ ويىم
3. اتا – اناعا تەست
4. سۇيىسپەنشىلىك سيپاتى
5. قورىتىندى
ءبىرىنشى بولىپ وقۋشىلار، ولاردىڭ ارتىنان دوڭگەلەنىپ اتا – انالار وتىرعىزىلۋى كەرەك. دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ورتاسىنا وسىرىلگەن گۇل قويىلادى. وقۋشىلار ىشكە كىرىپ كەلە جاتقاندا ولاردىڭ بىرىنە كوك جاپىراق، بىرىنە سارى جاپىراق بەرىلەدى. ادەمى وي سالار اۋەن قويىلىپ، سول اۋەنمەن اتا – انا دا، وقۋشىلار دا ورنىنا وتىرادى.
پايدالانعان وسيەت سوزدەر:
1. بالانىڭ جاقسىسى – قىزىق، جامانى كۇيىك (اباي)
2. اتا – باباسىن سىيلاماۋ – ازعىندىقتىڭ بەلگىسى (پۋشكين)
3. كىمدە – كىم اتا – اناسىن رازى ەتكەن بولسا، ول قانداي جاقسى. اللا تاعالا ونىڭ ءومىرىن ۇزارتادى (مىڭ ءبىر حاديستەن)
سالىنعان تالدىڭ سۋرەتى پايدالانادى.
كىرىسپە.
ترەنينگ
توپقا ءبولىنۋ./وتباسى بولۋ/ اۋەن ارقىلى/
توپ ەرەجەسىن قۇرۋ.
«ءبىر كۇنگى وتباسىلىق ءومىر» قويىلىم
جۇرگىزۋشى: قادىرمەندى اتا – انا، “بالامنىڭ تابانىنا كىرگەن شوڭگە مەنىڭ ماڭدايىما كىرسىن” دەپ الپەشتەپ وتىرعان پەرزەنتىنىڭ مەيىرىمسىز، قاتىگەز، جامان بالا بولعانىن كىم تىلەيدى دەسىز؟ ءبىراق بۇگىنگى كۇنى اتا – اناسىن قۇرمەتتەيتىن، ولاردىڭ الدىنداعى پەرزەنتىك پارىزىن ورىندامايتىن، ءوز ايتقانىمەن جۇرگىسى كەلەتىن بالالاردىڭ بار ەكەنى شىندىق.
“تاربيە – وتباسىنان باستالادى” دەيتىن بولساق، ءبىزدىڭ وتباسىنداعى تاربيەمىز، قارىم - قاتىناس مادەنيەتى قانداي؟ بۇگىنگى بالالارىمىز “ماحاببات مايدانىندا” جۇرگەن قىزدار مەن جىگىتتەر. بىرەۋى – بىرەۋدى ۇناتىپ قالىپ جاتسا، بىرەۋى — بىرەۋگە ۇناپ جاتادى. ءبىر – بىرىنە ۇناعان جاستىڭ ەندىگى ارمانى ءبىز مىنا ومىردە بىرگە بولساق ەكەن، ءومىردىڭ اششىسى مەن تۇششىسىن بىرگە كورسەك ەكەن دەگەن وي تۋادى، ال ول وتباسىن قۇرۋ دەيتىن بولساق، سول وتباسىن قۇرۋعا ءبىزدىڭ جاستارىمىز دايىن با؟
ال اتا – انا، ەرتەڭگى ءۇمىت كۇتكەن بالالارىمىزبەن سىيلاستىعىمىز، وتباسىنداعى تۇسىنىكتىگى قانداي؟
بۇگىن سىزدەردى “وتباسى باقىتى – ول…” دەپ اتالاتىن دوڭگەلەك ۇستەلگە پىكىرلەسۋگە شاقىرامىن.
ەندىگى ويىمىزدى وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە توپتاستىرىپ، ءارى قاراي جالعاستىرايىق (وقۋشىلارعا دا، اتا – انالارعا دا مىنا ويلاردى جالعاستىرۋ بەرىلەدى)
ا) وتباسى باقىتى – ول….
ءا) باقىت دەگەنىمىز — …..
ب) بورىش دەگەنىمىز -…….
ۆ) وتباسى باقىتى ءۇشىن مەن…….
گ) كەلەشەكتەگى وتباسىمنىڭ باقىتى ءۇشىن مەن……
(وسى كەزدە اۋەن قويىلىپ، قاتىسۋشىلاردىڭ اۋەنمەن جۇمىس ىستەۋىنە جاعداي تۋعىزۋ كەرەك)
اتا – انا، وقۋشى جاۋابىنان سوڭ قورىتىندى جاسالىپ، “وسى وتباسى باقىتىن بۇزاتىن قانداي جاعدايلار؟” دەگەن سۇراق تاستالادى.
جۇرگىزۋشى: 3 – ءبولىم “بۇگىنگى مەنىڭ ويىم” دەپ اتالادى. وقۋشىلارعا مىناداي سۇراقتار جازىلعان پاراقتار تاراتىلادى:
ا) – وي، ماما، قويىزشى وسى، ءسىز ونى تۇسىنبەيسىز(وسى سوزدەردى ەستۋ اتا – اناعا اۋىر ەمەس پە؟)
ءا) وتباسى باقىتى كىمنىڭ قولىندا(انانىڭ، اكەنىڭ، بالالاردىڭ)
ب) مۇنى دۇرىس ىستەگەن جوقسىڭ، سول ءۇشىن اناڭ ۇرسىپ جاتىر. ۇرىسقانى ءۇشىن اناڭ كىنالى مە، دۇرىس ىستەمەگەنىڭ ءۇشىن سەن كىنالىسىڭ بە؟
اتا – انالارعا بەرىلەتىن سۇراق:
بالاڭىزدىڭ “وي، قويشى ماما” دەگەن سوزدەرى سىزگە اۋىر تيە مە؟ بۇل سوزدەردى ءجيى ەستۋگە تۋرا كەلە مە؟(وقۋشىلار، اتا – انالار جاۋاپتارى تىڭدالادى)
جۇرگىزۋشى: سەنىڭ كەز – كەلگەن جاقسى ءىسىڭ ءۇشىن العان قۋاناتىن دا اناڭ، كەز – كەلگەن دۇرىس ەمەس ءىسىڭ ءۇشىن رەنجيتىن دە اناڭ. انا جۇرەگى ەندى عانا قاۋىزىنان اشىلار گۇل. سەنىڭ ءبىر اۋىز ءسوزىڭ گۇلدەي بولعان انا جۇرەگىن تىرناپ الۋى مۇمكىن. انا جۇرەگى رەنىشتى دە، اۋرۋدى دا، قايعىنى دا ءبارىن – ءبارىن كوتەرەدى. ءبىراق ءاربىر تىرناۋدىڭ ىزىنەن ماڭگىلىككە جارا قالىپ كەتەدى، وسى ۇمىتپا. وقۋشىلار، سەندەرگە وسى جەردە ايتىلعان سوزدەر تەك اناعا ارنالدى، ياعني اكەنى رەنجىتۋگە بولادى دەگەن وي تۋماسىن. اناسىن سىيلاعان بالا اكەسىن دە سىيلايدى (تاقتادا جازۋلى تۇرعان حاديستەن ءسوز وقىلادى)
1. ەندى وقۋشىلارعا الفاۆيت بويىنشا ارىپتەردى قويعاندا شىعاتىن سوزدەردىڭ بىرنەشەۋى بەرىلەدى، ال اتا – اناعا تەست بەرىلەدى. سول تەستتىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى اتا – انا بالل جينايدى. سول باللىنا قاراپ، بالا تاربيەسىنە بايلانىستى باعىت – باعدار بەرىلەدى.
وقۋشىلارعا بەرىلگەن تاپسىرما:
مىنا سانداردىڭ استىندا ءبىر – ءبىر ءارىپ تۇر، سونى تاۋىپ سويلەتىپ كور.
باتىس قازاقستان وبلىسى كازتالوۆ اۋدانى
ساتىبالدى نەگىزگى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى تەمىرعالييەۆا نازىم فاتيح قىزى
باقىتتى وتباسى دوڭگەلەك ۇستەل. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تەڭدەۋلەر جانە ونى شەشۋ تاسىلدەرى
