InfoHub Logo

فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىق – مەنىڭ ويىمشا، بالالارعا ساپالى ءبىلىم بەرۋ، ياعني العان ءبىلىمىن قورشاعان ورتادا قولدانا ءبىلۋ. بۇگىندە فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىققا ارنالعان بايلانىستى جازىلعان ماقالالار، پىكىرلەر وتە كوپ. زاماناۋي كادر بولۋ ءۇشىن، ۇنەمى جاڭالىقتان حاباردار بولىپ وتىرۋ كەرەك. سوندىقتان، ءبىلىم سالاسىندا جاڭا قانداي ءادىس-تاسىل ەنگىزىلسە، سونى مەڭگەرۋگە، تەك مەڭگەرىپ قانا قويماي، تاجىريبە جۇزىندە قولدانۋعا تىرىسامىن.

قۇرىلىسشى ءۇي سالادى، ءۇي سالار الدىندا ونىڭ فۋندامەنتىن قۇيادى، ول قانشاما مىقتى بولسا، ءۇي سونشاما كەز كەلگەن جەر سىلكىنىسى، نەمەسە باسقا دا تابيعي اپاتتارعا ءتوزىمدى كەلەدى. بۇلدىرشىندەرگە ءبىلىم بەرۋ دە سولاي بولماق، ياعني ءبىلىمنىڭ نەگىزى – باستاۋىش سىنىپتان باستالادى. مەكتەپ تابالدىرىعىن العاش اتتاپ، قولىنا ءبىرىنشى رەت قالام الىپ، الىپپەمەن تانىسىپ كەلە جاتقان بالانىڭ ەرتەڭگى بولاشاعى باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمىنە كوبىرەك بايلانىستى. سوندىقتان، الدىما قويىلعان ۇلكەن مىندەتتى ابىرويمەن اتقارۋ كەرەك. ەرتەڭ شاكىرتتەرىمنىڭ جۇزدەرىندە قۋانىش كورۋ – مەن ءۇشىن ۇلكەن باقىت.

ەڭ الدىمەن تاقتادان باستادىم. كۇندى، تاقىرىپتى جازا وتىرىپ، ءاربىر ساننىڭ قاسيەتىن، اپتا اتاۋلارىنىڭ بىر-بىرىنەن ەرەكشەلىگىن، بىر-بىرىنە ۇقسامايتىندىعىن، اي اتتارىنىڭ ماعىناسىن، شىعۋ تاريحى مەن ولار تۋرالى اڭىزداردى ءار ساباق بارىسىندا قىسقاشا ايتىپ، سۇراق-جاۋاپ ارقىلى قانشالىقتى تۇسىنگەندەرىن ءبىلىپ وتىردىم.

ەكىنشىدەن، ادەبيەتتىك وقۋ، دۇنيەتانۋ ساباقتارىندا بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ەسسە، وي تولعاۋ جازعىزىپ وتىردىم. بالالار قانداي قاجەتتى مالىمەت العانىن، ونىڭ ءوز ومىرىمەن نەندەي بايلانىسى بار ەكەندىگىن تالقىلاۋعا ۇيرەندى. تاقىرىپ بويىنشا العان مالىمەتىن قاي كەزدە جانە قانداي جاعدايدا پايدالانۋعا بولاتىندىعىن ورتاعا سالىپ وي بولىسۋگە داعدىلانىپ كەلەدى. بولاشاقتا ءادىل، ەڭبەكسۇيگىش، وتانسۇيگىش، ۇلتجاندى ازامات بولۋعا تىرىسادى. ولار جاس تا بولسا، وقىعان شىعارمالارى ارقىلى، ءومىردىڭ كەي اسۋ بەلەستەرىنىڭ قيىندىعىمەن تانىسا الادى، پىكىر تالاسۋعا دا جاتتىعادى. پىكىر تالاسا الۋ، ءوز پىكىرىن ورىندى ايتىپ، دالەلدەي ءبىلۋ – ادامنىڭ باستى قۇندىلىقتارىنىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، شاكىرتتەرىمدى وسى قۇندىلىقتاردى بەرىك ۇستاۋعا ۇيرەتىپ كەلەمىن.

ۇشىنشىدەن، جوعارىدا ايتىلعان ەسسە جازۋ بارىسىندا، گرامماتيكالىق قاتەلىكتەرىنە باسا نازار اۋدارىپ وتىرامىن. جازعان جازبا جۇمىستارىن الدىمەن ءوزى، ودان ءارى ءبىرىن-بىرى تەكسەرىپ، قاتەسىن تابۋعا، ول قاتەلىكتەردى كەلەسى شىعارمادا جىبەرمەۋگە، داپتەردى تازا ۇستاۋعا، تازالىق ادامزاتتىڭ نەگىزگى پارىزى ەكەندىگىن ساناسىنا قۇيىپ كەلەمىن. وسىلايشا، وقۋشىلار تازا، ساۋاتتى، كوركەم جازۋعا ۇيرەنەدى. جانە دە ولار ءبىرىن-بىرى تەكسەرگەندە، ەڭ ماڭىزدى ماسەلەگە، ياعني قۇربىسىنىڭ نەمەسە قۇرداسىنىڭ جازۋ ستيلىنە، كوركەمدىگىنە اسا قاتتى كوڭىل بولەدى،  سەبەبى ءار ساباق بارىسىندا ولاردىڭ ساناسىنا «داپتەر – وقۋشىنىڭ ايناسى، ونى تازا، كوركەم ۇستا» دەگەن ۇعىم سىڭدىرىلگەن. ءوز جۇمىسى ءۇشىن ءادىل باعالانعان وقۋشىلار، وزدەرىن باسقا قىرىنان كورە الادى. ءوزىن «جەتى قىرلى، ءبىر سىرلى» سياقتى سەزىنە الادى. تومەن باعالانعان وقۋشىلار، كەلەسى ساباقتى اسىعا توسىپ، قاتەسىن تۇزەتۋگە، جاقسى باعا الۋعا تىرىسادى.

اقپاراتتىق كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ارقىلى دا ساباق بارىسىندا فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋعا ارنالعان جۇمىستار جاسالادى. ياعني، اۋديو، بەينە جازبالاردىڭ كومەگىمەن اۋىزشا ادەبي، مادەني سويلەۋگە، ءبىر ءسوزدىڭ بىرنەشە بالاماسىن پايدالانۋعا ۇيرەتەمىن. كورگەنى مەن ەستىگەنىن اڭگىمەلەپ، پىكىرىن ناقتى جەتكىزە الادى.

وسىلايشا وقۋ مەن جازۋدا قاتار الا ءجۇرىپ، باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىقىن ارتتىرۋعا سەپتىگىمىزدى تيگىزۋ كەرەك. بۇگىنگى ءبۇلدىرشىن، ەرتەڭگى جاستار، ياعني مەملەكەتىمىزدى باسقارۋشى ازاماتتار بولولماۋىنا كىم كەپىل؟! ولاي بولسا، ەرتەڭ ءبارماعىمىزتى تىستەپ، ءتىلىمىزدى شايناپ قالماۋ ءۇشىن، كىشكەنتاي كەزدەرىنەن ساۋاتتىلىققا ۇيرەتۋ كەرەك.

كەمەل بولاشاق قۇرۋ ءۇشىن ءبىلىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋ كەرەكتىگىن بۇگىندە بارشا اقپارات بەتتەرىنەن وقىپ جاتىرمىز، تەلەديدار مەن راديولاردان تىڭداپ، قاجەتتى مالىمەت الىپ وتىرامىز. وسى تۇستا اتى الەمگە ايگىلى عالىم، عۇلاما يبن سيناعا ءبىر كىسى 6 ايلىق بالاسىن الىپ كەلىپ، ءوز بالاسىن قالاي دۇرىس تاربيلەۋگە بولاتىن سۇراعاندا، وعان 6 اي كەشىككەندىگىن ايتقاندىعى تۋرالى اڭىز ەسىمە ءتۇسىپ وتىر.  ەندەشە، بالاعا تاربيە بەرۋدە، ءبىلىمىن جاقسىلاپ بەكىتۋدە باستاۋىش سىنىپتاعى وقىتۋدىڭ ماڭىزى زور.

وتكەن عاسىردا پايدا بولىپ، بۇگىندە قولدانىستا جۇرگەن فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىق تۋرالى ءار پەداگوگ ءار ءتۇرلى وي قورىتىپ ءجۇر. بالاعا بەرگەن ءبىلىمى مەن تاربيەسىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، تۇجىرىمداپ، بەلگىلى باعدارمەن جۇمىس جاساۋدا. العا قويعان ماقساتقا جەتىپ، مىندەتتەرىن ورىنداۋعا سەپتىگىن تيگىزۋدە. تەوريا ءجۇزىندا العان بىلىمدەرىن تاجىرەبە جۇزىندە قولدانۋعا ۇيرەتۋدە. ۇزدىكسىز ىزدەنۋدە.

قاراعاندى قالاسى

№10 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپتىڭ

باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى

يسكاكوۆا گۋلجان گابيدەنوۆنا

---