باستاۋىش سىنىپتارىنا ساباق توپتاماسى
مۇندا بارلىق ساباقتاردىڭ تاقىرىبى:
1. استانا قالاسى
2 ءبىزدىڭ تۋ
3. كىم تاپقىر (سايىس ساباق)
4. قار قانداي بولادى؟
5. تاپقىر دوستار (سايىس ساباق)
6. ءۇي جانۋارلارى
قازاق ءتىلى
سىنىبى: مەكتەپالدى دايارلىق
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ءبىزدىڭ تۋ»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك - ەلتاڭبا، تۋ، ءانۇران تۋرالى تۇسىنىكتەرىن نىعايتۋ. رامىزدەردىڭ پايدا بولۋى جانە تاريحتاعى ماڭىزى جايلى تۇسىنىكتەردى دامىتۋ.
2. تاربيەلىك - وقۋشىلاردى وتان سۇيگىشتىككە، ادامگەرشىلىككە، وتانىنا، حالقىنا ادال قىزمەت ەتۋگە، ەلىنىڭ تۋىن، ەلتاڭباسىن، ءانۇرانىن قاستەرلەپ، قۇرمەتتەۋگە، حالقىنىڭ تەگىن، تاريحىن بىلۋگە تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق - وقۋشىنىڭ ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ، ءوز ويىن دۇرىس جەتكىزۋگە ىنتالاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم مەن ىسكەرلىكتى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇحبات، توپتاستىرۋ، بايانداۋ، وي شاقىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: رامىزدەرگە بايلانىستى ءتۇرلى - ءتۇستى سۋرەتتەر،
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. امانداسۋ.
2. سىنىپتا جوق وقۋشىلاردى انىقتاۋ.
3. ساباقتىڭ ماقساتىن حابارلاۋ.
ءىى. وتكەندى قايتالاۋ.
«مەنىڭ وتانىم – قازاقستان» تاقىرىبىندا اڭگىمە ايتقىزۋ.
«وتان» ولەڭىن سۇراپ شىعۋ.
III. جاڭا ساباق:
مەملەكەتتىك رامىزدەر كونە زاماندارداعى رۋ - تايپانى قورعاۋشى بولىپ ەسەپتەلەتىن توتەمدىك اڭ - قۇستىڭ بەينەلەرىنەن، رۋدىڭ، اۋلەتتىڭ مال - مۇلكىنە سالىنعان ەن - تاڭبالارىنان شىققان. مىڭداعان اسكەرلەر سوعىس مايدانىندا جاۋدان ءوز ساربازدارىن اجىراتۋ ءۇشىن ايىرىم بەلگىلەرىن پايدالاندى. ورتاعاسىرلىق باتىس ەۋروپادا بەت - جۇزىنە دەيىن تەمىر ساۋىتپەن قىمتالعان رىسارلاردىڭ كىم ەكەنىن ايىرۋ قاجەتتىلىگىنەن اقسۇيەكتەردىڭ اۋلەتتىك تاڭباسى پايدا بولدى.
ودان بۇرىن كوپتەگەن كونە قالالاردىڭ، قالا - مەملەكەتتەردىڭ ءوز تاڭبالارى بولعانى تاريحتان بەلگىلى. ب. ز. ب. 3 - مىڭجىلدىقتا شۋمەر مەملەكەتتەرىنىڭ ارىستان باستى قىران بەينەلەنگەن تاڭبالارى بولعان. گرەكياداعى افينى ۇكىسى، كورينفتىڭ قاناتتى پىراعى، رودوستىڭ راۋشانى، ساموستىڭ تاۋىس قۇسى، ۆيزانتيانىڭ ەكى باستى قىرانى مەملەكەتتىك رامىزدەرگە جاتادى. ءوزىن كوك ءبورىنىڭ ۇرپاعىمىز دەپ سانايتىن تۇركى جۇرتى ءبورىنىڭ باسى بەينەلەنگەن كوك بايراق ۇستاعان.
قازاق حالقىندا ءاربىر رۋدىڭ مال - مۇلىككە سالاتىن ءوز تاڭباسى بولدى. سوعىس جاعدايىندا مەجەلى جەرگە ءاربىر رۋدىڭ جاساعى ءوز رۋىنىڭ تاڭباسى سالىنعان بايراق ۇستاپ، حان تۋىنىڭ استىنا جينالاتىن بولعان. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ونىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى بەكىتىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تۋى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تۋى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك نەگiزگi ءرامiزدەردiڭ بiرi. ق ر پرەزيدەنتiنiڭ “قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك ءرامiزدەرi تۋرالى” كونستيتۋسيالىق زاڭ كۇشi بار جارلىعىمەن (24. 1. 1996) بەلگiلەنگەن. مەملەكەتتىك تۋ كوگiلدiر ءتۇستi تiك بۇرىشتى كەزدەمە. ونىڭ ورتاسىندا ارايلى كۇن، كۇننiڭ استىندا قالىقتاعان قىران بەينەلەنگەن. اعاش سابىنا بەكiتiلگەن تۇستا — ۇلتتىق ويۋلارمەن كەستەلەنگەن تiك جولاق ورنەكتەلگەن. كۇن، اراي، قىران جانە ويۋ - ورنەك — التىن ءتۇستi. تۋدىڭ ەنi ۇزىندىعىنىڭ جارتىسىنا تەڭ. ق ر مەملەكەتتىك تۋىنىڭ اۆتورى — سۋرەتشi شاكەن نيازبەكوۆ.
بiرىڭعاي كوك - كوگiلدiر ءتۇس توبەدەگi بۇلتسىز اشىق اسپاننىڭ بيiك كۇمبەزiن ەلەستەتەدi جانە قازاقستان حالقىنىڭ بiرلiك، ىنتىماق جولىنا ادالدىعىن اڭعارتادى. بۇلتسىز كوك اسپان بارلىق حالىقتاردا ءارقاشان دا بەيبiتشiلiكتiڭ، تىنىشتىق پەن جاقسىلىقتىڭ نىشانى بولعان. گەرالديكا (گەربتانۋ) تiلiندە — كوك ءتۇس جانە ونىڭ ءتۇرلi رەڭكi ادالدىق، سەنiمدiلiك، ءۇمiت سياقتى ادامگەرشiلiك قاسيەتتەرگە ساي كەلەدi. ەجەلگi تۇركi تiلiندە “كوك” ءسوزi اسپان دەگەن ۇعىمدى بiلدiرەدi.
كوك ءتۇس تۇركi حالىقتارى ءۇشiن قاسيەتتi ۇعىم. تۇركi جانە الەمنiڭ وزگە دە حالىقتارىنداعى كوك ءتۇستiڭ مادەني - سەميوتيكالىق تاريحىنا سۇيەنە وتىرىپ، مەملەكەتتىك تۋداعى كوگiلدiر ءتۇس قازاقستان حالقىنىڭ جاڭا مەملەكەتتiلiككە ۇمتىلعان نيەت - تiلەگiنiڭ تازالىعىن، اسقاقتىعىن كورسەتەدi دەپ قورىتۋعا بولادى. نۇرعا مالىنعان التىن كۇن تىنىشتىق پەن بايلىقتى بەينەلەيدi. كۇن — قوزعالىس، دامۋ، ءوسiپ - وركەندەۋدiڭ جانە ءومiردiڭ بەلگiسi. كۇن — ۋاقىت، زامانا بەينەسi. قاناتىن جايعان قىران قۇس — بار نارسەنiڭ باستاۋىنداي، بيلiك، ايبىندىلىق بەينەسi. ۇلان - بايتاق كەڭiستiكتە قالىقتاعان قىران ق ر - نىڭ ەركiندiك سۇيگiش اسقاق رۋحىن، قازاق حالقىنىڭ جان - دۇنيەسiنiڭ كەڭدiگiن پاش ەتەدi.
ا) سوزدىكپەن جۇمىس.
ءرامىز - سيمۆول
تۋ - فلاگ
ءانۇران - گەرب
ەلتاڭبا - گيمن
- سوزدەردى دۇرىس ايتۋعا داعدىلاندىرۋ.
- سوزدەردى ءمۇعالىم ايتادى، وقۋشىلار قايتالايدى.
- بالالار جاڭا سوزدەردى تىزبەكتەپ ايتىپ شىعادى.
سەرگىتۋ ءساتى.
ورنىمىزدان تۇرامىز،
موينىمىزدى بۇرامىز.
قولىمىزدى كوتەرىپ،
ساۋساقتى اشىپ - جۇمامىز.
ونان سوڭ تومەن ءتۇسىرىپ،
الاقاندى سوعامىز.
ءا) ولەڭدى جاتتاتقىزۋ.
ءرامىز
ەندى بۇگىن ولگەن تۋىم ءتىرىلدى،
ءانۇرانىم جالعاپ الدى عۇمىردى.
بوساعادا قالىپ كەتكەن ەلتاڭبام،
باياعىشا تورىمە كەپ ءىلىندى.
ب) ويۋدىڭ سۋرەتىن سالعىزۋ.
IV. ساباقتى بەكىتۋ.
سونىمەن قورىتا كەلگەندە، ءوزىمىزدىڭ جەرىمىزدى، رامىزدەرىمىزدى، وتانىمىزدى قۇرمەتتەۋگە جانە پاتريوتتىق سەزىمىمىزدى نىعايتا تۇسۋگە تىرىسايىق! تۋعان جەر كيەلى ۇعىمدى ءار قازاقستاندىق قۇرمەت تۇتۋعا، ونى قاستەرلەۋگە مىندەتتى ەكەنىن ۇمىتپايىق. «ەل ەرىمەن ماقتانار، جەر كەنىمەن ماقتانار» دەگەن، ەلىمىزدى قورعار ەر - ازاماتتار، اسىل ۇرپاقتار، تاربيەلى ۇل - قىزدار مولايا بەرسىن.
V. باعالاۋ
ساباققا بەلسەنە قاتىسقان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.
1. استانا قالاسى
2 ءبىزدىڭ تۋ
3. كىم تاپقىر (سايىس ساباق)
4. قار قانداي بولادى؟
5. تاپقىر دوستار (سايىس ساباق)
6. ءۇي جانۋارلارى
قازاق ءتىلى
سىنىبى: مەكتەپالدى دايارلىق
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ءبىزدىڭ تۋ»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك - ەلتاڭبا، تۋ، ءانۇران تۋرالى تۇسىنىكتەرىن نىعايتۋ. رامىزدەردىڭ پايدا بولۋى جانە تاريحتاعى ماڭىزى جايلى تۇسىنىكتەردى دامىتۋ.
2. تاربيەلىك - وقۋشىلاردى وتان سۇيگىشتىككە، ادامگەرشىلىككە، وتانىنا، حالقىنا ادال قىزمەت ەتۋگە، ەلىنىڭ تۋىن، ەلتاڭباسىن، ءانۇرانىن قاستەرلەپ، قۇرمەتتەۋگە، حالقىنىڭ تەگىن، تاريحىن بىلۋگە تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق - وقۋشىنىڭ ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ، ءوز ويىن دۇرىس جەتكىزۋگە ىنتالاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم مەن ىسكەرلىكتى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇحبات، توپتاستىرۋ، بايانداۋ، وي شاقىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: رامىزدەرگە بايلانىستى ءتۇرلى - ءتۇستى سۋرەتتەر،
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. امانداسۋ.
2. سىنىپتا جوق وقۋشىلاردى انىقتاۋ.
3. ساباقتىڭ ماقساتىن حابارلاۋ.
ءىى. وتكەندى قايتالاۋ.
«مەنىڭ وتانىم – قازاقستان» تاقىرىبىندا اڭگىمە ايتقىزۋ.
«وتان» ولەڭىن سۇراپ شىعۋ.
III. جاڭا ساباق:
مەملەكەتتىك رامىزدەر كونە زاماندارداعى رۋ - تايپانى قورعاۋشى بولىپ ەسەپتەلەتىن توتەمدىك اڭ - قۇستىڭ بەينەلەرىنەن، رۋدىڭ، اۋلەتتىڭ مال - مۇلكىنە سالىنعان ەن - تاڭبالارىنان شىققان. مىڭداعان اسكەرلەر سوعىس مايدانىندا جاۋدان ءوز ساربازدارىن اجىراتۋ ءۇشىن ايىرىم بەلگىلەرىن پايدالاندى. ورتاعاسىرلىق باتىس ەۋروپادا بەت - جۇزىنە دەيىن تەمىر ساۋىتپەن قىمتالعان رىسارلاردىڭ كىم ەكەنىن ايىرۋ قاجەتتىلىگىنەن اقسۇيەكتەردىڭ اۋلەتتىك تاڭباسى پايدا بولدى.
ودان بۇرىن كوپتەگەن كونە قالالاردىڭ، قالا - مەملەكەتتەردىڭ ءوز تاڭبالارى بولعانى تاريحتان بەلگىلى. ب. ز. ب. 3 - مىڭجىلدىقتا شۋمەر مەملەكەتتەرىنىڭ ارىستان باستى قىران بەينەلەنگەن تاڭبالارى بولعان. گرەكياداعى افينى ۇكىسى، كورينفتىڭ قاناتتى پىراعى، رودوستىڭ راۋشانى، ساموستىڭ تاۋىس قۇسى، ۆيزانتيانىڭ ەكى باستى قىرانى مەملەكەتتىك رامىزدەرگە جاتادى. ءوزىن كوك ءبورىنىڭ ۇرپاعىمىز دەپ سانايتىن تۇركى جۇرتى ءبورىنىڭ باسى بەينەلەنگەن كوك بايراق ۇستاعان.
قازاق حالقىندا ءاربىر رۋدىڭ مال - مۇلىككە سالاتىن ءوز تاڭباسى بولدى. سوعىس جاعدايىندا مەجەلى جەرگە ءاربىر رۋدىڭ جاساعى ءوز رۋىنىڭ تاڭباسى سالىنعان بايراق ۇستاپ، حان تۋىنىڭ استىنا جينالاتىن بولعان. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ونىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى بەكىتىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تۋى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تۋى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك نەگiزگi ءرامiزدەردiڭ بiرi. ق ر پرەزيدەنتiنiڭ “قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك ءرامiزدەرi تۋرالى” كونستيتۋسيالىق زاڭ كۇشi بار جارلىعىمەن (24. 1. 1996) بەلگiلەنگەن. مەملەكەتتىك تۋ كوگiلدiر ءتۇستi تiك بۇرىشتى كەزدەمە. ونىڭ ورتاسىندا ارايلى كۇن، كۇننiڭ استىندا قالىقتاعان قىران بەينەلەنگەن. اعاش سابىنا بەكiتiلگەن تۇستا — ۇلتتىق ويۋلارمەن كەستەلەنگەن تiك جولاق ورنەكتەلگەن. كۇن، اراي، قىران جانە ويۋ - ورنەك — التىن ءتۇستi. تۋدىڭ ەنi ۇزىندىعىنىڭ جارتىسىنا تەڭ. ق ر مەملەكەتتىك تۋىنىڭ اۆتورى — سۋرەتشi شاكەن نيازبەكوۆ.
بiرىڭعاي كوك - كوگiلدiر ءتۇس توبەدەگi بۇلتسىز اشىق اسپاننىڭ بيiك كۇمبەزiن ەلەستەتەدi جانە قازاقستان حالقىنىڭ بiرلiك، ىنتىماق جولىنا ادالدىعىن اڭعارتادى. بۇلتسىز كوك اسپان بارلىق حالىقتاردا ءارقاشان دا بەيبiتشiلiكتiڭ، تىنىشتىق پەن جاقسىلىقتىڭ نىشانى بولعان. گەرالديكا (گەربتانۋ) تiلiندە — كوك ءتۇس جانە ونىڭ ءتۇرلi رەڭكi ادالدىق، سەنiمدiلiك، ءۇمiت سياقتى ادامگەرشiلiك قاسيەتتەرگە ساي كەلەدi. ەجەلگi تۇركi تiلiندە “كوك” ءسوزi اسپان دەگەن ۇعىمدى بiلدiرەدi.
كوك ءتۇس تۇركi حالىقتارى ءۇشiن قاسيەتتi ۇعىم. تۇركi جانە الەمنiڭ وزگە دە حالىقتارىنداعى كوك ءتۇستiڭ مادەني - سەميوتيكالىق تاريحىنا سۇيەنە وتىرىپ، مەملەكەتتىك تۋداعى كوگiلدiر ءتۇس قازاقستان حالقىنىڭ جاڭا مەملەكەتتiلiككە ۇمتىلعان نيەت - تiلەگiنiڭ تازالىعىن، اسقاقتىعىن كورسەتەدi دەپ قورىتۋعا بولادى. نۇرعا مالىنعان التىن كۇن تىنىشتىق پەن بايلىقتى بەينەلەيدi. كۇن — قوزعالىس، دامۋ، ءوسiپ - وركەندەۋدiڭ جانە ءومiردiڭ بەلگiسi. كۇن — ۋاقىت، زامانا بەينەسi. قاناتىن جايعان قىران قۇس — بار نارسەنiڭ باستاۋىنداي، بيلiك، ايبىندىلىق بەينەسi. ۇلان - بايتاق كەڭiستiكتە قالىقتاعان قىران ق ر - نىڭ ەركiندiك سۇيگiش اسقاق رۋحىن، قازاق حالقىنىڭ جان - دۇنيەسiنiڭ كەڭدiگiن پاش ەتەدi.
ا) سوزدىكپەن جۇمىس.
ءرامىز - سيمۆول
تۋ - فلاگ
ءانۇران - گەرب
ەلتاڭبا - گيمن
- سوزدەردى دۇرىس ايتۋعا داعدىلاندىرۋ.
- سوزدەردى ءمۇعالىم ايتادى، وقۋشىلار قايتالايدى.
- بالالار جاڭا سوزدەردى تىزبەكتەپ ايتىپ شىعادى.
سەرگىتۋ ءساتى.
ورنىمىزدان تۇرامىز،
موينىمىزدى بۇرامىز.
قولىمىزدى كوتەرىپ،
ساۋساقتى اشىپ - جۇمامىز.
ونان سوڭ تومەن ءتۇسىرىپ،
الاقاندى سوعامىز.
ءا) ولەڭدى جاتتاتقىزۋ.
ءرامىز
ەندى بۇگىن ولگەن تۋىم ءتىرىلدى،
ءانۇرانىم جالعاپ الدى عۇمىردى.
بوساعادا قالىپ كەتكەن ەلتاڭبام،
باياعىشا تورىمە كەپ ءىلىندى.
ب) ويۋدىڭ سۋرەتىن سالعىزۋ.
IV. ساباقتى بەكىتۋ.
سونىمەن قورىتا كەلگەندە، ءوزىمىزدىڭ جەرىمىزدى، رامىزدەرىمىزدى، وتانىمىزدى قۇرمەتتەۋگە جانە پاتريوتتىق سەزىمىمىزدى نىعايتا تۇسۋگە تىرىسايىق! تۋعان جەر كيەلى ۇعىمدى ءار قازاقستاندىق قۇرمەت تۇتۋعا، ونى قاستەرلەۋگە مىندەتتى ەكەنىن ۇمىتپايىق. «ەل ەرىمەن ماقتانار، جەر كەنىمەن ماقتانار» دەگەن، ەلىمىزدى قورعار ەر - ازاماتتار، اسىل ۇرپاقتار، تاربيەلى ۇل - قىزدار مولايا بەرسىن.
V. باعالاۋ
ساباققا بەلسەنە قاتىسقان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.