بايانداما: قازاق ءتىلى جانە ادەبيەت ساباقتارىندا سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ تيىمدىلىگى
بايانداما: قازاق ءتىلى جانە ادەبيەت ساباقتارىندا سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ تيىمدىلىگى
كىرىسپە
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىنىڭ ستراتەگيالارىنا شولۋ
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ باعدارلاماسى – الەمنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىنەن جيىلعان ءبىلىم بەرۋشىلەردىڭ بىرلەسكەن ەڭبەگى. تاجىريبەنى جۇيەگە كەلتىرگەن دجينني ل. ستيل، كۋرتيس س. مەرەديت، چارلز تەمپل. جوبانىڭ نەگىزى ج. پياجە، ل. س. ۆىگوتسكيي تەوريالارىن باسشىلىققا الادى.
ماقساتى بارلىق جاستاعى وقۋشىلارعا كەز كەلگەن مازمۇنعا سىني تۇرعىدان قاراپ، ەكى ۇيعارىم ءبىر پىكىردىڭ بىرەۋىن تاڭداۋعا سانالى شەشىم قابىلداۋعا ساباقتاردا ۇيرەتۋ. ءبىزدىڭ ەلىمىزگە دجوردج سوروستىڭ اشىق قوعام ينستيتۋتى، “سوروس - قازاقستان” قورى ارقىلى كەلگەن بۇل تەحنولوگيا ورىس جانە قازاق تىلدەرىندە مەكتەپ تاجىريبەلەرىنە ەنە باستادى.
“سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ” ۇعىمى بەلگىلى ءبىر يدەيالاردى قابىلداي وتىرىپ، ونىڭ نەگە قاتىستى ەكەنىن زەرتتەۋ، ولاردى جەڭىل سەپتيكالىق ويلارعا قارسى قويا ءبىلۋ، سالىستىرا الۋ، سول يدەيالارعا قارسى كوزقاراستارمەن تەپە - تەڭدىكتە ۇستاپ زەرتتەۋ، ولارعا سەنىممەن قاراۋ دەپ تۇسىندىرەدى اۆتورلار.
سىني ويلاۋ – بەلگىلى ءبىر ماسەلە تۋرالى بار يدەيالاردى جيناقتاپ ولاردى قايتا وي ەلەگىنەن وتكىزۋ جانە شەشىم قابىلداۋمەن اياقتالاتىن كۇردەلى پسيحولوگيالىق ءۇردىس» ەكەنىن اتاپ كورسەتكەن. سىني ويلاۋ – ادام ءومىرىنىڭ ءبىر سالاسى. سەبەبى، بۇل فيلوسوفيا ادامدارعا كوپتەگەن جولدار مەن شەشىمدەر ىشىنەن ماڭىزدى ءارى پايدالى ەكەنىن، تەك قاجەتتى اقپاراتتاردى عانا جيناقتاپ، جاڭا ءبىلىمدى بۇرىنعىدان اجىراتا الۋعا كومەكتەسەدى. سىني ويلاۋدى دامىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ءداستۇرلى وقىتۋدان باستى ايىرماشىلىعى – ءبىلىمنىڭ دايىن كۇيىندە بەرىلمەۋى.
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ – وقۋ مەن جازۋدى دامىتۋ باعدارلاماسى. وقۋشىنى مۇعالىممەن، سىنىپتاستارىمەن ەركىن سويلەسۋگە، پىكىر تالاستىرۋعا، ءبىر - ءبىرىنىڭ ويىن تىڭداۋعا، قۇرمەتتەۋگە، وزەكتى ماسەلەنى شەشۋ جولدارىن ىزدەي وتىرىپ، قيىندىقتى جەڭۋگە باۋليتىن باعدارلاما.
تەحنولوگيانىڭ باستى ماقساتى – دامىتا وقىتۋ نەگىزىندە “سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ارقىلى وقۋ مەن جازۋدى دامىتۋ” باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ، بالالارعا تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ. بۇل باعدارلاما قازاقستان قورى جانىنان 1998 ج. قازان ايىنان باستاپ جۇرگىزىلىپ كەلەدى. جاڭا تەحنولوگيا رەتىندە ەڭ وزىق ادىستەردى دەر كەزىندە يگەرۋ، ىزدەنۋ ارقىلى بالا بويىنا دارىتۋ، ودان ءونىمدى ناتيجە شىعارا ءبىلۋ – ءاربىر ۇستازدىڭ باستى مىندەتى. RWCT باعدارلاماسى – اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا “سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ءۇشىن وقۋ مەن جازۋ” دەگەندى بىلدىرەدى. بۇل باعدارلاما وقىتۋدىڭ 60 ءتۇرلى ستراتەگيالارىنان: ادىستەرىنەن تۇرادى.
«وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسى بويىنشا ول:
- شىڭدالعان ويلاۋ. كەز كەلگەن دامۋ دەڭگەيىنە بايلانىستى ماسەلەلەرگە سىني كوزبەن قاراۋ؛
- كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋگە، اسا ماڭىزدى، جاۋاپتى شەشىمدەر قابىلداۋعا قۇشتارلىق؛
- ۇيرەتۋ مەن ۇيرەنۋ بىرلىگىنەن، ۇيرەنۋدىڭ قىزىعۋشىلىعىنان تۇراتىن، ۇيرەنۋشىنىڭ سەنىمىنە نەگىزدەلگەن قۇرىلىم.
جوبا 60 - قا جۋىق ستراتەگيالاردان تۇرادى. سولاردىڭ كەيبىرىمەن تانىستىرا كەتەمىز. دجيكسو – ۇجىمدىق وقىتۋ ءادىسى. ماقساتى – جالپى ماسەلەنى الدىمەن جۇپتا، سوسىن ۇجىمدا تالقىلاۋ. بۇل جاعدايدا ءاربىر وقۋشى ءبىر ءسات ءوزىن ءمۇعالىم رەتىندە سەزىنەدى، وقۋعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگى ارتادى. ءادىستى قولدانۋ تومەندەگىشە ۇيىمداستىرىلادى. الدىمەن ۇجىم 4 ادامنان تۇراتىن توپتارعا بولىنەدى. بۇل “جانۇيا” توپتار دەپ اتالادى. سودان كەيىن 1، 2، 3، 4 - كە ساناۋ ارقىلى 1 - لەر بولەك، 2، 3، 4 ءوز الدىنا “جۇمىس” توبىن قۇرايدى. وقۋعا ۇسىنىلاتىن ماتەريالدىڭ تاقىرىبى تالقىلانعان سوڭ وسى ءماتىندى ءتۇسىنۋ قاجەت ەكەندىگى ەسكەرتىلەدى. 4 لوگيكالىق بولىككە بولىنگەن ءماتىننىڭ 1 - بولىگىن 1 - لەر، 2 - بولىگىن 2 سانىن العاندار، 3، 4 ءنومىرلى توپتارعا وقۋعا تاپسىرىلادى. جۇمىستى باستاماس بۇرىن وقۋشىلارعا “جۇمىس توبىندا” ءماتىننىڭ ءتيىستى بولىگىن جاقسى مەڭگەرۋ قاجەتتىلىگىن، ويتكەنى سول بولىكتى “جانۇيا توپ” وقۋشىلارىنا تۇسىندىرۋگە جاۋاپتى ەكەنىن، ءماتىندى تۇتاس ءتۇسىنۋ ءار وقۋشىنىڭ ىجداعاتتىلىعىنا بايلانىستى ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت.
بايانداما: قازاق ءتىلى جانە ادەبيەت ساباقتارىندا سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ تيىمدىلىگى. جۇكتەۋ
كىرىسپە
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىنىڭ ستراتەگيالارىنا شولۋ
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ باعدارلاماسى – الەمنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىنەن جيىلعان ءبىلىم بەرۋشىلەردىڭ بىرلەسكەن ەڭبەگى. تاجىريبەنى جۇيەگە كەلتىرگەن دجينني ل. ستيل، كۋرتيس س. مەرەديت، چارلز تەمپل. جوبانىڭ نەگىزى ج. پياجە، ل. س. ۆىگوتسكيي تەوريالارىن باسشىلىققا الادى.
ماقساتى بارلىق جاستاعى وقۋشىلارعا كەز كەلگەن مازمۇنعا سىني تۇرعىدان قاراپ، ەكى ۇيعارىم ءبىر پىكىردىڭ بىرەۋىن تاڭداۋعا سانالى شەشىم قابىلداۋعا ساباقتاردا ۇيرەتۋ. ءبىزدىڭ ەلىمىزگە دجوردج سوروستىڭ اشىق قوعام ينستيتۋتى، “سوروس - قازاقستان” قورى ارقىلى كەلگەن بۇل تەحنولوگيا ورىس جانە قازاق تىلدەرىندە مەكتەپ تاجىريبەلەرىنە ەنە باستادى.
“سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ” ۇعىمى بەلگىلى ءبىر يدەيالاردى قابىلداي وتىرىپ، ونىڭ نەگە قاتىستى ەكەنىن زەرتتەۋ، ولاردى جەڭىل سەپتيكالىق ويلارعا قارسى قويا ءبىلۋ، سالىستىرا الۋ، سول يدەيالارعا قارسى كوزقاراستارمەن تەپە - تەڭدىكتە ۇستاپ زەرتتەۋ، ولارعا سەنىممەن قاراۋ دەپ تۇسىندىرەدى اۆتورلار.
سىني ويلاۋ – بەلگىلى ءبىر ماسەلە تۋرالى بار يدەيالاردى جيناقتاپ ولاردى قايتا وي ەلەگىنەن وتكىزۋ جانە شەشىم قابىلداۋمەن اياقتالاتىن كۇردەلى پسيحولوگيالىق ءۇردىس» ەكەنىن اتاپ كورسەتكەن. سىني ويلاۋ – ادام ءومىرىنىڭ ءبىر سالاسى. سەبەبى، بۇل فيلوسوفيا ادامدارعا كوپتەگەن جولدار مەن شەشىمدەر ىشىنەن ماڭىزدى ءارى پايدالى ەكەنىن، تەك قاجەتتى اقپاراتتاردى عانا جيناقتاپ، جاڭا ءبىلىمدى بۇرىنعىدان اجىراتا الۋعا كومەكتەسەدى. سىني ويلاۋدى دامىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ءداستۇرلى وقىتۋدان باستى ايىرماشىلىعى – ءبىلىمنىڭ دايىن كۇيىندە بەرىلمەۋى.
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ – وقۋ مەن جازۋدى دامىتۋ باعدارلاماسى. وقۋشىنى مۇعالىممەن، سىنىپتاستارىمەن ەركىن سويلەسۋگە، پىكىر تالاستىرۋعا، ءبىر - ءبىرىنىڭ ويىن تىڭداۋعا، قۇرمەتتەۋگە، وزەكتى ماسەلەنى شەشۋ جولدارىن ىزدەي وتىرىپ، قيىندىقتى جەڭۋگە باۋليتىن باعدارلاما.
تەحنولوگيانىڭ باستى ماقساتى – دامىتا وقىتۋ نەگىزىندە “سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ارقىلى وقۋ مەن جازۋدى دامىتۋ” باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ، بالالارعا تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ. بۇل باعدارلاما قازاقستان قورى جانىنان 1998 ج. قازان ايىنان باستاپ جۇرگىزىلىپ كەلەدى. جاڭا تەحنولوگيا رەتىندە ەڭ وزىق ادىستەردى دەر كەزىندە يگەرۋ، ىزدەنۋ ارقىلى بالا بويىنا دارىتۋ، ودان ءونىمدى ناتيجە شىعارا ءبىلۋ – ءاربىر ۇستازدىڭ باستى مىندەتى. RWCT باعدارلاماسى – اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا “سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ءۇشىن وقۋ مەن جازۋ” دەگەندى بىلدىرەدى. بۇل باعدارلاما وقىتۋدىڭ 60 ءتۇرلى ستراتەگيالارىنان: ادىستەرىنەن تۇرادى.
«وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسى بويىنشا ول:
- شىڭدالعان ويلاۋ. كەز كەلگەن دامۋ دەڭگەيىنە بايلانىستى ماسەلەلەرگە سىني كوزبەن قاراۋ؛
- كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋگە، اسا ماڭىزدى، جاۋاپتى شەشىمدەر قابىلداۋعا قۇشتارلىق؛
- ۇيرەتۋ مەن ۇيرەنۋ بىرلىگىنەن، ۇيرەنۋدىڭ قىزىعۋشىلىعىنان تۇراتىن، ۇيرەنۋشىنىڭ سەنىمىنە نەگىزدەلگەن قۇرىلىم.
جوبا 60 - قا جۋىق ستراتەگيالاردان تۇرادى. سولاردىڭ كەيبىرىمەن تانىستىرا كەتەمىز. دجيكسو – ۇجىمدىق وقىتۋ ءادىسى. ماقساتى – جالپى ماسەلەنى الدىمەن جۇپتا، سوسىن ۇجىمدا تالقىلاۋ. بۇل جاعدايدا ءاربىر وقۋشى ءبىر ءسات ءوزىن ءمۇعالىم رەتىندە سەزىنەدى، وقۋعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگى ارتادى. ءادىستى قولدانۋ تومەندەگىشە ۇيىمداستىرىلادى. الدىمەن ۇجىم 4 ادامنان تۇراتىن توپتارعا بولىنەدى. بۇل “جانۇيا” توپتار دەپ اتالادى. سودان كەيىن 1، 2، 3، 4 - كە ساناۋ ارقىلى 1 - لەر بولەك، 2، 3، 4 ءوز الدىنا “جۇمىس” توبىن قۇرايدى. وقۋعا ۇسىنىلاتىن ماتەريالدىڭ تاقىرىبى تالقىلانعان سوڭ وسى ءماتىندى ءتۇسىنۋ قاجەت ەكەندىگى ەسكەرتىلەدى. 4 لوگيكالىق بولىككە بولىنگەن ءماتىننىڭ 1 - بولىگىن 1 - لەر، 2 - بولىگىن 2 سانىن العاندار، 3، 4 ءنومىرلى توپتارعا وقۋعا تاپسىرىلادى. جۇمىستى باستاماس بۇرىن وقۋشىلارعا “جۇمىس توبىندا” ءماتىننىڭ ءتيىستى بولىگىن جاقسى مەڭگەرۋ قاجەتتىلىگىن، ويتكەنى سول بولىكتى “جانۇيا توپ” وقۋشىلارىنا تۇسىندىرۋگە جاۋاپتى ەكەنىن، ءماتىندى تۇتاس ءتۇسىنۋ ءار وقۋشىنىڭ ىجداعاتتىلىعىنا بايلانىستى ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت.
بايانداما: قازاق ءتىلى جانە ادەبيەت ساباقتارىندا سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ تيىمدىلىگى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
بايانداما: ديداكتيكالىق ويىندار ارقىلى بالالاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
