بەيتانىس ايەلدىڭ حاتى
تاۋدا وتكىزگەن ءۇش كۇندىك دەمالىسىنان كەيىن تاڭسارىدە ۆەناعا كەلىپ جەتكەن بەلگىلى بەللەتريست ر.، ۆوكزالدا گازەت ساتىپ الىپ تۇرىپ، ونىڭ شىققان كۇنىن كوزى شالعاندا بۇگىن ءوزىنىڭ تۋعان كۇنى ەكەنى ەسىنە ءتۇستى. «قىرىق ءبىرىنشى»، — دەگەن وي جىلت ەتتى، ارينە، بۇل جاسقا تولاتىنى ونى اسا قۋانتا قويعان جوق. قىنجىلتپادى دا. گازەت بەتتەرىن سىتىرلاتا جىلدام اۋدارىستىرىپ وتكەن ول تاكسي ۇستاپ، ءوز پاتەرىنە بەت الدى.
قىزمەتشى بۇل جوقتا ەكى ادام كەلىپ-كەتكەنىن جانە تەلەفونمەن بىرنەشە شاقىرتۋلاردىڭ تۇسكەنى تۋرالى بايانداپ، جينالىپ قالعان حات-حابارلاردى پودنوسقا سالىپ اكەپ بەردى. جازۋشى حات-حابارلارعا ەنجار عانا كوز جۇگىرتىپ، جىبەرۋشىسىنىڭ ءاتى-جونى قىزىعۋشىلىعىن وياتقان بىرنەشە كونۆەرتتى اشتى؛ بەيتانىس قولتاڭبامەن جازىلعان جانە بۇعان تىم كولەمدى بولىپ كورىنگەن حاتتى شەتكە قاراي ىسىرىپ قويدى.
قىزمەتشى ءشاي اكەپ بەردى. كرەسلوعا جايعاسىپ وتىرعان ول تاعى دا گازەتكە كوز جۇگىرتىپ، وزىنە جولدانعان كاتالوگتاردى ءبىر قاراپ شىققان سوڭ سيگاراسىن تۇتاتتى. سوسىن بارىپ شەتكە ىسىرىپ قويعان حاتتى قولىنا الدى.
حات وتىز شاقتى بەتتەن تۇرادى ەكەن؛ بەيتانىس ايەلدىڭ ويقى-شويقى جازۋىنان ونى اسىعىس جازعانى كورىنىپ تۇر، حاتتان گورى قولجازباعا ۇقسايدى. ىشىندە ىلەسپە حات جوق پا ەكەن دەپ، ر. كونۆەرتتى اۋدارىپ-توڭكەرىپ تاعى ءبىر قاراپ شىقتى. ءبىراق كونۆەرتتىڭ ءىشى بوس ەكەن؛ جانە وندا دا حاتتاعىداي سياقتى — جىبەرۋشىنىڭ نە اتى، نە مەكەنجايى كورسەتىلمەپتى. «قىزىق ەكەن»، — دەپ ويلادى ول حاتتى قايتادان قولىنا الا بەرىپ. «مەنى ەشقاشان بىلمەگەن جان، ساعان»، — دەپ، تاڭىرقاي وقىدى ول باستاپقى، وزىنە قاراتىلعان ءوتىنىش نە تاقىرىپ ەكەنى بەلگىسىز سوزدەردى...
بۇل كىمگە قاتىستى ايتىلدى ەكەن؟ بۇعان با الدە ويدان شىعارىلعان كەيىپكەرگە مە؟ كەنەتتەن قىزىعۋشىلىعى ويانىپ كەتكەن ول حاتتى دەرەۋ وقي باستادى.
«مەنىڭ ءسابيىم كەشە قايتىس بولدى — ءۇش كۇن، ءۇش ءتۇن بويى مەن قۇيتتاي، بەيكۇنا ءومىردى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ارپالىستىم؛ ونىڭ تيتىمدەي دەنەسى كۇيىپ-جانىپ جاتقان قىرىق ساعات بويى مەن ونىڭ توسەگىنەن قارىس ادىم ۇزاماي، قاسىندا بولدىم. مەن ونىڭ وتتاي ىستىق ماڭدايىنا مۇز قويىپ، تىرباڭداپ جاتقان تيتىمدەي قولدارىن كۇنى-تۇنى ۋىسىمنان شىعارمادىم. ءۇشىنشى كۇنى كەشكە قاراي ءالىم قۇرىپ، قالجىراي باستادىم. كوزىم ەركىمنەن تىس، وزدىگىنەن جۇمىلا بەردى. تاقتاي ورىندىقتا وتىرىپ، ءۇش، بالكىم، ءتورت ساعاتتاي ۇيىقتاپپىن، ال سول كەزدە ونى اجال كەلىپ الىپ كەتىپتى. ەندى، مىنە، سۇپ-سۇيكىمدى، بايعۇس بالام، ءوزىنىڭ تار توسەگىندە، مەن كوزىمدى اشقان كەزدە كورگەن قالپىندا جاتىر؛ جاڭا عانا كەلىپ، ونىڭ كوزىن جاپتى — ونىڭ اقىلدى، قوڭىرقاي كوزدەرىن جاۋىپ، قولدارىن اق كويلەكتىڭ ۇستىنەن ايقاستىرىپ قويدى؛ توسەكتىڭ ءتورت جاعىندا، بيىككە قويىلعان ءتورت بالاۋىز شام جانىپ تۇر...
مەن ول جاققا قاراۋعا دا قورقامىن، ءتىپتى ورنىمنان قوزعالۋعا دا قورقىپ وتىرمىن، ويتكەنى، بالاۋىزدىڭ جالىنى لىپىل قاققان سايىن كولەڭكەسى ونىڭ بەتىنە، جىمقىرىلعان ەرنىنە ءتۇسىپ، بەت-الپەتىندە الدەبىر قيمىل-قوزعالىس پايدا بولعانداي بولادى دا... مەن ونىڭ ولمەگەنىنە، تاپ ءقازىر ويانىپ، ماعان ءوزىنىڭ بىلدىرلاعان بال تىلىمەن جۇرەگىمدى ەلجىرەتەر الدەبىر سوزدەردى ايتاتىنىنا سەنۋگە بارمىن. ءبىراق مەن ونىڭ ولگەنىن بىلەمىن، ءوزىمدى بوسقا ۇمىتتەندىرىپ، وزەگىمدى وكىنىش ورتەمەۋى ءۇشىن... وعان قاراعىم كەلمەيدى. ءيا، بىلەم، بالامنىڭ كەشە ءولىپ قالعانىن بىلەمىن — ەندى مەن ءۇشىن بۇل جالعاندا ءومىردى ويىنعا اينالدىرىپ، الاڭسىز كۇن كەشكەن، ءتىپتى مەنىڭ بار-جوعىمدى دا بىلمەيتىن سەن عانا بارسىڭ. سەن عانا، مەنى ەشقاشان بىلمەگەن جانە ءوزىم ءومىر بويى سۇيگەن جان، سەن عانا...
مەن بەسىنشى بالاۋىزدى جاعىپ، ونى ساعان حات جازىپ وتىرعان ۇستەلىمنىڭ ۇستىنە قويدىم. ءولىپ قالعان بالامدى جالعىز كۇزەتىپ وتىرىپ، جۇرەگىمدى قۇرساۋلاعان قايعى-مۇڭنان قالايشا زار يلەمەيمىن؛ جانە وسىناۋ قورقىنىشتى ساتتە سەنەن باسقا كىممەن سويلەسەم، سەبەبى مەن ءۇشىن ءقازىر دە سەن قاشانعىداي ءومىرىمنىڭ ءمانى ەمەسسىڭ بە! بالكىم، مەن سەنىمەن انىقتاپ سويلەسە المايتىن دا شىعارمىن، مۇمكىن سەن مەنى تۇسىنبەسسىڭ دە — ويىم شاتاسىپ، شەكەم سولقىلداپ، تۇلا بويىم سىرقىراپ بارادى. ىستىعىم كوتەرىلگەن سياقتى؛ بالكىم، مەن دە مىسىقتابانداپ، ۇيدەن ۇيگە تاراپ جاتقان تۇماۋعا شالدىققان شىعارمىن، وندا، ءتىپتى جاقسى بولار ەدى، ويتكەنى مەن بالاما بارار ەدىم دە ءبارى دە وڭاي شەشىلەر ەدى. كەيدە كوزىم قاراۋىتىپ كەتەدى، بالكىم، بۇل حاتتى ءتىپتى اياقتاي دا الماسپىن، ءبىراق، سەنىمەن، مەنى ەشقاشان تانىماعان سۇيىكتىم، تىم بولماسا ءبىر رەت، جالعىز عانا رەت سويلەسۋ ءۇشىن بويىمداعى بار كۇشىمدى جينايمىن.
وزىڭمەن عانا سويلەسكىم كەلەدى، العاش رەت ساعان ءبارىن دە اقتارىپ سالعىم كەلەدى؛ سوندا ءومىر بويى تەك سەندىك بولسام دا، ءوزىڭ ەشقاشان بىلمەگەن مەنىڭ بۇكىل ءومىرىمدى تانىپ، بىلەسىڭ. ءبىراق سەن مەنىڭ قۇپيامدى — ماعان جاۋاپ بەرۋگە ءماجبۇر بولماۋىڭ ءۇشىن — مىنا دەنەمدى بىرەسە قالشىلداتىپ، مۇزداتىپ، بىرەسە كۇيدىرىپ-جاندىرىپ بارا جاتقان بەزگەك شىندىعىندا دا تۇبىمە جەتىپ، ولسەم عانا بىلە الاسىڭ. ەگەر دە ءتىرى قالاتىن بولسام، مەن بۇل حاتتى جىرتىپ تاستايمىن دا، تاعى دا، وسى كەزگە دەيىنگىدەي، ءتىل قاتپاي، ءۇنسىز ءومىر سۇرەم... ءبىراق، ەگەر ول سەنىڭ قولىڭا تيسە، وندا ساعان ولگەن ايەلدىڭ ءوز ءومىرى تۋرالى، ەڭ العاشقى سانالى ساتىنەن سوڭعى ساعاتىنا دەيىن ساعان تيەسىلى بولعان ءومىرى جايلى ايتاتىنىن ءبىلىپ قوي. بۇل سوزدەرىمنەن قورىقپا، ولگەن ايەل ەشتەڭە دە — وزىنە دەگەن ءسۇيۋ سەزىمىن دە، جان اشۋشىلىقتى دا، جۇباتۋدى دا تالاپ ەتپەيدى. سەنەن ءبىر-اق نارسەنى — ساعان قاراي سۇيرەلەپ، جانىمدى قيناعان ازاپتى سەزىمىمە سەنۋىڭدى تىلەيمىن. جازعانىمنىڭ بارلىعىنا دا يلان، وسىنى عانا جالبارىنىپ سۇرايمىن: جالعىز بالاسىنان اجال ايىرعان ساتتە ەشكىم دە جالعان سويلەمەيدى...
مەن ساعان ءوز ءومىرىم، اقيقاتىندا، سەنى تانىپ-بىلگەن كۇنى عانا باستالعان بۇكىل ءومىرىم تۋرالى ايتىپ بەرەمىن. ول كۇنگە دەيىنگى ءومىرىم مەن باياعىدا-اق جۇرەگىمنەن جۇلىپ الىپ تاستاپ، ەسىمە تۇسىرگىم دە كەلمەيتىن ادامدارعا تولى، توزاڭ مەن ورمەكشىنىڭ تورى باسقان جەرتولە سياقتى الدەبىر كومەسكى ءارى كۇڭگىرت ەدى. سەن پايدا بولعان كەزدە ون ءۇش جاستا بولاتىنمىن جانە دە سەنىمەن ءبىر ۇيدە، مەنىڭ ءومىرىمنىڭ سوڭعى تىنىسى — وسى حاتتى ۇستاپ تۇرعان تاپ قازىرگى ۇيىڭدە تۇراتىنمىن؛ تاپ سول سەنىڭ پاتەرىڭە قاراما-قارسى ەسىكتە تۇردىم. ءبىز، شەنەۋنىكتىڭ قاراپايىم جەسىرى (ول ىلعي دا ازا تۇتىپ، قارا كيىممەن جۇرەتىن) مەن تىريعان ارىق ءجاسوسپىرىم، سەنىڭ ەسىڭدە قالماعان دا بولارمىز، ويتكەنى ءبىز تاقىل-تۇقىل تىرلىكتەن شىقپاي، ەلەۋسىز عانا كۇن كەشەتىنبىز. سەن، بالكىم، ءبىزدىڭ ەسىمىمىزدى ەستىمەگەن دە شىعارسىڭ، ويتكەنى، ءبىزدىڭ ەسىگىمىزدە ءاتى-جونىمىز جازىلعان تاقتايشا ىلىنبەگەن-تىن جانە ەشكىم، ەشقاشان ءبىزدى ىزدەپ كەلمەيتىن، ءتىپتى ەشكىم ءبىزدى سۇرامايتىن دا ەدى.
بۇنىڭ ءبارى بۇدان كوپ بۇرىن، ون بەس، ون التى جىل بۇرىن بولعان-دى، سوندىقتان، ارينە، ول سەنىڭ ەسىڭدە جوق ەكەنى انىق، سۇيىكتىم؛ ءبىراق مەن - و، مەن ءاربىر ۇساق-تۇيەك جايدى قايتا-قايتا ەسكە الام، ءوزىڭ تۋرالى العاش رەت ەستىگەن كۇن، العاش رەت كورگەنىم، سول ساتتەر بۇگىن عانا باسىمنان وتكەندەي كوز الدىمدا. و، مەن ءۇشىن تۇتاس ءبىر الەمنىڭ ەسىگى ايقارا اشىلعانداي بولسا — ونى قالاي ۇمىتا الام! ءبارىن دە باسىنان باستاپ ايتىپ بەرۋگە مۇرسات بەر، سۇيىكتىم، ماعان شيرەك ساعات ۋاقىتىڭدى قي دا، ءسال تاعات تاۋىپ، ءومىر بويى ءوزىڭدى سونشالىقتى توزىممەن سۇيگەن جاندى تىڭداشى.
سەن ءبىزدىڭ ۇيگە كوشىپ كەلگەنگە دەيىن سەنىڭ ەسىگىڭنىڭ ار جاعىندا جاعىمسىز، قازىمىر، ۇرىسقاق ادامدار تۇراتىن. وزدەرى كەدەي بولا تۇرا، ولار كورشىلەرىنىڭ جوق-جۇتاڭ ومىرىنە تىجىرىنا قارايتىن. ءبىزدى دە، وزدەرىمەن ەشقانداي ورتاق ءىسىمىز بولۋىن قالاماعاندىعىمىزدان، جەك كورۋشى ەدى. وتاعاسى ىشكىش بولاتىن جانە ايەلىن توقپاقتاپ، كۇن كورسەتپەيتىن؛ ءبىز ۇدايى قۇلاپ جاتقان ورىندىقتار مەن ىدىس-اياقتىڭ گۇرس-گۇرس ەتىپ قيراعان دىبىسىنان ءتۇن ورتاسىندا شوشىپ وياناتىنبىز؛ بىردە شاشى جالبىراعان ايەل ءۇستى-باسى قان-قان بولىپ باسپالداققا جۇگىرىپ شىققان-دى؛ ماسكۇنەم بولسا اۋزىنان نەبىر سۇمدىق سوزدەر بوراپ، سوڭىنان قۋىپ كەلە جاتتى، ءبىراق تاپ وسى كەزدە باسقا پاتەرلەردىڭ تۇرعىندارى شىعىپ، پوليسيا شاقىرتامىز دەپ قورقىتتى.
انام اۋەل باستان-اق بۇل جۇپتى اينالىپ ءوتىپ جۇرەتىن، ماعان دا ولاردىڭ بالالارىمەن ارالاسۋعا تىيىم سالعان-دى، ال ولار بولسا، سونىم ءۇشىن ورايى كەلگەن كەزدىڭ بارىندە مەنەن كەك الۋشى ەدى. كوشەگە شىقسام، ارتىمنان نەبىر عايبات سوزدەردى ايقايلايتىن، تاعى بىردە جۇمبازدالعان قارمەن اياۋسىز اتقىلاعاندارى سونشا، بەتىمدى وسىپ كەتىپ، قان-قان بولدى. بۇكىل ءۇيدىڭ سول ادامداردى جەك كورگەندەرى سونشا، بىردە الدەبىر جاعداي بولىپ، — ۇرلىق جاساعانى ءۇشىن كۇيەۋى تۇرمەگە ءتۇسىپ قالدى-اۋ دەيمىن، ولار بۋىنشاق-تۇيىنشەكتەرىن الىپ، ۇيدەن شىعۋلارى كەرەك بولعاندا، — ءبىز ءبارىمىز دە «ۋھ» دەدىك. ەكى-ۇش كۇن بويى جالعا تاپسىرۋ تۋرالى حابارلاندىرۋ ءىلىنىپ تۇردى، سوسىن ول الىپ تاستالىپ، پاتەردى ءۇي باسقارۋشىسى ارقىلى الدەبىر جازۋشى — جالعىزباستى، ورنىقتى، بايسالدى مىرزا جالعا العانى تۋرالى حابار تارادى. مەن سوندا العاش رەت سەنىڭ ەسىمىڭدى ەستىگەنمىن.
تاعى ەكى-ۇش كۇننەن كەيىن سىلاقشىلار مەن ارلەۋشىلەر، اعاش شەبەرلەرى مەن تۇسقاعاز جاپسىرۋشىلار كەلىپ، پاتەردى ونىڭ بۇرىنعى تۇرعىندارى قالدىرعان كۇل-قوقىستان تازارتا باستادى. ولار بالعالارىن توقىلداتىپ، سىپىرىپ، تىرنالاپ، جۋىپ جاتقاندا انام كورشىلەردەگى باسسىزدىقتار ايتەۋىر بىتەتىن بولدى-اۋ دەپ قۋانىپ ءجۇردى. كوشىپ كەلىپ جاتقانىڭدا سەنى كورە المادىم، بارلىق جۇمىستى قىزمەتشىڭ — جۇرتتىڭ بارىنە جوعارىدان تومەن قاراپ، بار شارۋانى ىسكەرلىكپەن، ايقاي-شۋسىز باسقارىپ جۇرگەن ورتاشا بويلى، ورنىقتى، ماڭعاز، بۋرىل شاشتى كامەردينەر ءوز باقىلاۋىندا ۇستادى. ول ءبىزدىڭ بارىمىزگە دە ۇناپ قالدى، بىرىنشىدەن، ءبىز جاقتا كامەردينەر دەگەن سيرەك كەزدەسەتىن قۇبىلىس ەدى. تاعى ءبىر سەبەبى — ونىڭ قىزمەتشىلەر دارەجەسىنە ءتۇسىپ، ولارمەن دوسجارلىق اڭگىمە-دۇكەن قۇرماسا دا، ءوزىن جۇرتتىڭ بارىمەن بارىنشا سىپايى ۇستايتىنى ەدى. مەنىڭ اناما ول ءبىرىنشى كۇننەن باستاپ-اق ايەلگە دەگەن ەرەكشە قۇرمەتپەن باس ءيىپ، ءتىپتى كىشكەنتاي قىز — ماعان دا جىلىۇشىراي قاراپ، ۇلكەن ادامداي سالماقپەن كوز سالاتىن.
سەنىڭ ەسىمىڭدى ول قاشاندا ەرەكشە ىلتيپاتپەن، ءتىپتى ءپىر تۇتا اتايتىن، سودان دا بولار، بۇنىسى — قىزمەتشىنىڭ ءوز مىرزاسىنا دەگەن جاي عانا ادال بەرىلگەندىگى ەمەس ەكەندىگى بىردەن بايقالاتىن. ونىڭ ءاردايىم سەنىڭ قاسىڭدا بولىپ، قىزمەت ەتە الاتىنىنا قىزىعا ءارى قىزعانا قاراسام دا، الگىندەي قاسيەتى ءۇشىن وسىناۋ قارت يوگاندى مەن قالاي جاقسى كوردىم دەسەيشى!
سۇيىكتىم، مۇنىڭ ءبارىن تاتپىشتەپ، ۇساق-تۇيەگىنە دەيىن قالدىرماي ايتىپ وتىرعانىمنىڭ سەبەبى — ءوزىڭنىڭ مەن سياقتى قورعانشاق، جالتاق، مومىن بالانىڭ سانا-سەزىمىن ءاۋ باستان-اق قالاي بيلەپ العانىڭدى ءتۇسىنسىن دەگەنىم عوي. ومىرىمە ءوزىڭ ەنەردەن دە بۇرىنىراق سەنىڭ اينالاڭدا الدەبىر عاجايىپ پەن قۇپيانىڭ، بايلىقتىڭ شۇعىلالى ساۋلەسى شاشىراپ، كوز ارباپ تۇرعانداي-دى؛ ءبىز، قيىر شەتتەگى كىشكەنتاي ءۇيدىڭ تۇرعىندارى، سەنىڭ كوشىپ كەلۋىڭدى اسىعا كۇتتىك.
كىشكەنتاي، تار الەمدە تۇراتىن ادامداردىڭ بىردەڭەنى بىلۋگە قانشالىقتى قىزىققىش بولاتىنىن سەن بىلمەيسىڭ عوي. بىردە، مەكتەپتەن كەلە جاتىپ، ءۇيىمىزدىڭ الدىندا جيھاز تيەلگەن فۋرگون تۇرعانىن كورگەندە مەنىڭ ساعان دەگەن قىزىعۋشىلىعىم قالاي لاپ ەتە قالعانىن بىلسەڭ! اۋىر زاتتاردىڭ كوبىن جۇك تاسۋشىلار جوعارىعا شىعارىپ ۇلگىرىپتى، ەندى جەكەلەگەن، شاعىنداۋ نارسەلەردى تاسىپ ءجۇر ەكەن؛ مەن سونىڭ ءبارىن كورۋ ءۇشىن ەسىكتىڭ الدىندا ايالدادىم، ويتكەنى سەنىڭ زاتتارىڭنىڭ بارلىعى مەنى تاڭ قالدىردى: بۇعان دەيىن مۇنداي زاتتاردى كورگەن دە ەمەس ەدىم — ول جەردە ءۇندى قۇدايلارىنىڭ مۇسىندەرى، يتاليالىق ورىندىقتار، اسا ۇلكەن، عاجايىپ كارتينالار بار ەدى، ال سودان سوڭ، سونشاما كوپ ءارى ادەمى كىتاپتار پايدا بولعاندا، مەن ءتىپتى ءوز كوزىمە ءوزىم سەنبەدىم. ولاردى اۋەلى ەسىكتىڭ الدىنا قات-قاتتاپ جيناستىرىپ، سوسىن سول جەردە قىزمەتشى ءارقايسىسىن ايالاي قولعا الىپ، شاڭىن قاعىپ شىقتى. قىزىعۋشىلىقتان جارىلارداي بولعان مەن بارعان سايىن ۇلعايىپ، ءوسىپ بارا جاتقان كىتاپ ءۇيىندىسىن اينالشىقتاپ ءبىراز ءجۇردىم؛ قىزمەتشى مەنى قۋالاعان جوق، ءبىراق ىنتالاندىرمادى دا، سوندىقتان مەن تەرىدەن جاسالعان جۇمساق مۇقاباسىن ۇستاپ كورگىم كەلىپ تۇرسا دا، ءبىر كىتاپقا قول ۇشىن تيگىزۋگە باتپادىم. باتىلىمنىڭ بار جەتكەنى — كىتاپتاردىڭ اتتارىن قاراۋ بولدى: بۇل جەردە فرانسۋزشا، اعىلشىنشا، ال كەيبىرەۋلەرى ءتىپتى تۇسىنىكسىز تىلدەردە جازىلعان كىتاپتار بار بولىپ شىقتى. مەن ولاردى ساعاتتاپ قاراپ تۇرا بەرۋگە بار ەدىم، اتتەڭ، انام مەنى ۇيگە قايت دەپ شاقىردى.
مىنە، سودان كەيىن، سەنى بىلمەي جاتىپ، كەشكە دەيىن سەن تۋرالى ويلاۋمەن بولدىم. مەنىڭ وزىمدە دە قاعاز مۇقاباسى توزىپ بىتكەن ون شاقتى ارزانقول كىتابىم بار بولاتىن، مەن ولاردى وتە جاقسى كورەتىنمىن جانە ۇنەمى قايتا-قايتا وقىپ جۇرەتىنمىن. ەندى، وسىنشا تاماشا كىتاپتى وقىپ شىققان، سونشا ءتىل بىلەتىن ءارى اسقان باي، ءارى ءبىلىمدى ادام قانداي بولادى ەكەن دەگەن وي باسىمنان شىقپاي قويدى. ماعان ونداي وقىمىستى قيال جەتپەستەي ەرەكشە جاراتىلعان جان بولۋى كەرەكتەي كورىندى. ءسويتىپ، ويشا سەنىڭ پورترەتىڭدى سالۋعا تىرىستىم؛ قيالىمدا سەنى بىزگە جاعرافيادان ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەي كوزىلدىرىك كيگەن، ۇزىن اق ساقالدى، ءبىراق ودان گورى مەيىرىمدىرەك، سۇلۋىراق، جانى جۇمساعىراق ادام رەتىندە ەلەستەتتىم. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ءبىراق ءوزىڭدى قارت ادام رەتىندە ەلەستەتسەم دە سەنىڭ سۇلۋ بولاتىنىڭا سەنىمدى ەدىم. سول ءتۇنى، ءوزىڭدى بىلمەي تۇرىپ-اق سەنى العاش رەت تۇسىمدە كوردىم.
كەلەسى كۇنى سەن كوشىپ كەلدىڭ، ءبىراق قانشاما سىعالاپ قاراسام دا ءجۇزىڭدى دۇرىستاپ كورە المادىم، بۇل مەنىڭ بويىمداعى قىزىعۋشىلىقتى ودان ارمەن قوزدىردى. ايتەۋىر، ءۇشىنشى كۇن دەگەندە كورگەنىمدە سەنىڭ بالا قيالىمداعى «قاريانىڭ» بەينەسىنە مۇلدە ۇقسامايتىن باسقا ادام بولىپ شىققانىڭا ايران-اسىر قالعانىمدى-اي! مەن كوزىلدىرىكتى، اقكوڭىل قاريا تۋرالى ويلاپ جۇرسەم، سەن — تاپ بۇگىنگىدەي، ەشقاشان وزگەرمەيتىن، جىلجىپ وتكەن جىلدار ەش بەلگىسىن قالدىرمايتىن قالپىڭدا جارق ەتە قالدىڭ! ۇستىڭە اقشىل-قوڭىر ءتۇستى اسەم سپورت كوستيۋمىن كيگەن سەن اياعىڭدى بوزبالاداي جەپ-جەڭىل باسىپ، ساتى ارالاتا سەكىرە اتتاپ، باسپالداقپەن كوتەرىلىپ كەلە جاتتىڭ. قالپاعىڭ قولىڭدا ەكەن، مەن سەنىڭ جاپ-جاس ءجۇزىڭ مەن ادەمى سارعىش شاشىڭنان كوز الا الماي تاڭدانا قارادىم. سەنىڭ سونشالىقتى جاس، كوركەم ەكەندىگىڭ، سۇڭعاق بويىڭ مەن سىمباتتىلىعىڭ قاتتى اسەر ەتكەنى سونداي — مەن ءتىپتى قورقىپ كەتتىم، يمانداي شىنىم. جانە سول العاشقى ساتتە-اق سەنىڭ بويىڭداعى، مەنى دە، باسقالاردى دا ىلعي تاڭ قالدىراتىن مىنا جايدى، — سەنىڭ ەكى تۇرلىلىگىڭدى: ءبىر جاعىنان البىرت، جەڭىلتەك، ويىندار مەن وقيعالارعا شىم باتۋدى ۇناتاتىن بوزبالا، سولاي بولعانمەن دە، ءوز شىعارماشىلىعىنا تالابى قاتاڭ، پارىزىنا ادال، وقىمىستى ءارى ءبىلىمدار ادام ەكەنىڭدى بىردەن سەزىنگەنىم عاجاپ ەمەس پە؟ سەنىڭ — جارقىن، ءتۇرلى-تۇستى جاعىمەن سىرتقى الەمگە قاراعان، ال باسقا، قاراكولەڭكە جاعىن ءوزىڭ عانا بىلەتىن ەكى ءتۇرلى تىرلىگىڭدى باسقالار سياقتى مەن دە ءدال ءتۇسىندىم؛ وسى ءبىر اسا تەرەڭگە جاسىرىلعان قوسارلى تىرلىگىڭدى، تۇرمىسىڭنىڭ تەرەڭ قۇپياسىن، مەن، ساعان عاشىقتىقتان باسى اينالعان ون ءۇش جاسار ءجاسوسپىرىم قىز، ءبىر قاراعاننان-اق سەزىندىم.
مەن ءۇشىن، ءالى سابيلىكتەن ارىلا قويماعان جان ءۇشىن، قانداي عاجايىپ، قانداي كوز اربايتىن جۇمباق بولعانىڭدى ەندى تۇسىنەسىڭ بە، سۇيىكتىم؟! جۇرت كىتاپ جازاتىنى ءۇشىن، ماعان جات الەمدەگى اتاعى ءۇشىن ءپىر تۇتاتىن ادام، جاپ-جاس، بوزبالاداي الاڭسىز جيىرما بەس جاسار جىگىت بولىپ شىقتى! سول كۇننەن باستاپ ءبىزدىڭ ۇيدە، مەنىڭ قارابايىر بالالىق الەمىمدە سەنەن باسقا ەشتەڭەنىڭ ءمانى بولماي قالعانى، مەن ءوزىمنىڭ قايسارلىعىممەن، ون ءۇش جاسار قىزدىڭ تاباندىلىعىمەن تەك سەن تۋرالى، سەنىڭ ءومىرىڭ تۋرالى ويلاعانىمدى ايتۋ قاجەت ەمەس تە شىعار.
سەنى ابدەن زەرتتەدىم، سەنىڭ ادەتتەرىڭدى، ۇيىڭە كەلەتىن ادامداردى زەرتتەدىم، مۇنىڭ ءبارى مەنىڭ قىزىعۋشىلىعىمدى قاناعاتتاندىرماق تۇگىلى ودان ارمەن كۇشەيتە ءتۇستى، ويتكەنى سەنىڭ قوسارلى تىرلىگىڭ كەلۋشىلەرىڭنىڭ ارتۇرلىلىگىنەن دە ايقىن بايقالاتىن. ءوزىڭ قاتارلى جاستار، دوس-جار ادامدار كەلەتىن، سەن ولارمەن قالجىڭداسىپ، كۇلىپ وتىراتىنسىڭ؛ البا-جۇلبا كيىنگەن ستۋدەنتتەر كەلەتىن؛ كەيدە اۆتوموبيل مىنگەن ايەلدەر كەلەتىن؛ بىردە وپەرا تەاترىنىڭ ديرەكتورى، اتاقتى ديريجەر كەلدى، مەن ونى الىستان، ديريجەر تاياقشاسىن ۇستاپ تۇرعاندا كورگەنمىن؛ ءالى كوممەرسيالىق مەكتەپكە بارىپ جۇرگەن جاپ-جاس بويجەتكەندەر كەلەتىن، ولار قىسىلىپ-قىمتىرىلىپ، ەسىكتەن جىلدام كىرىپ كەتۋگە تىرىسۋشى ەدى، جالپى العاندا، كەلۋشى ايەلدەر كوپ، اسا كوپ بولاتىن. مەن بۇعان باس قاتىرمايتىنمىن، ءتىپتى بىردە تاڭەرتەڭ، مەكتەپكە بارا جاتىپ، سەنەن قالىڭ بەتپەردە تاققان ايەلدىڭ شىعىپ كەتىپ بارا جاتقانىن كورگەندە دە اسا ءمان بەرگەن جوقپىن. مەن بار بولعانى ون ءۇش جاستا ەدىم عوي، سوندىقتان سەنى اڭدىتىپ، ءىزىڭدى باقتىرىپ قويعان اۋەسقوي قىزىعۋشىلىقتىڭ سۇيىسپەنشىلىك ەكەنىن بىلگەن دە جوق ەدىم.
ءبىراق وزىڭە جان-تانىممەن، ماڭگىلىككە بەرىلگەن كۇن مەن ساعاتتى وتە جاقسى بىلەمىن، سۇيىكتىم. مەكتەپتە بىرگە وقيتىن قۇربىمىز ەكەۋمىز ءبىراز قىدىرىستاعان سوڭ، قاقپا الدىندا ارنەنى ءبىر ايتىپ، اڭگىمەلەسىپ تۇرعانبىز. وسى كەزدە اۆتوموبيل كەلىپ توقتاپ، ول ءجۇرىسىن باياۋلاتپاي جاتىپ، سەن ودان مەنى ءالى كۇنگە سۇيىندىرەتىن وزىڭە ءتان ەپتىلىكپەن جىلدام سەكىرىپ ءتۇستىڭ. مەن ەركىمنەن تىس ەسىككە ۇمتىلدىم، ويىم — ونى الدىڭنان ايقارا اشۋ ەدى، ەكەۋمىز سول جەردە سوقتىعىسىپ قالا جازدادىق. سەن ماعان شۋاقتى، وزىڭە ارباعان سيقىرلى كوزقاراسپەن قارادىڭ دا جىلىۇشىراي جىميدىڭ — ءيا، تاپ سولاي، ماعان جىلىۇشىراي جىميىپ، دوستىق پەيىلدى جۇمساق ۇنمەن اقىرىن عانا: «كوپ راحمەت، فرويلەين» دەدىڭ.
بار بولعانى وسى عانا، سۇيىكتىم؛ ءبىراق سول ساتتەن، وزىمە شۋاقتى، جىلىۇشىراي كوز سالعانىڭدى سەزىنگەن ساتتەن باستاپ مەن سەندىك بولدىم. كەيىنىرەك، كوپ ۋاقىت وتپەي-اق، مەن وسى ءبىر ايمالاي، شاقىرا، ارباي جانە سونىمەن ءبىر مەزگىلدە شەشىندىرە قارايتىنىڭدى، تۋا ءبىتتى ەلىكتىرۋشىنىڭ كوز سالۋىن قاسىڭنان وتكەن ءار ايەلگە، دۇڭگىرشەكتەگى ءار ساتۋشىعا، الدىڭنان ەسىك اشقان ءار قىزمەتشى ايەلگە سىيلايتىنىڭدى ءبىلدىم، - بۇل كوز سالۋدىڭ سەنىڭ ەركىڭنەن تىس ەكەنىن جانە ەشقانداي سەزىمدى بىلدىرمەيتىنىن، بار بولعانى ايەلدەرگە كوزىڭ تۇسكەندە كوزقاراسىڭ وزدىگىنەن شۋاقتى جانە ەلجىرەۋىك بولا قالاتىنىن ءبىلدىم. ءبىراق مەنىڭ، ون ءۇش جاسار بالانىڭ مۇنان حابارى جوق ەدى، — مەنى تۋرا وت شارپىپ وتكەندەي بولدى. ەلجىرەگەن كوزقاراس ماعان عانا ارنالعان دەپ ويلادىم، سول ساتتە مەنىڭ، بەيكۇنا ءجاسوسپىرىمنىڭ بويىندا ايەل تابيعاتى وياندى جانە ول ايەل ماڭگىلىككە سەندىك بولىپ قالدى.
— بۇل كىم؟ — دەپ سۇرادى قۇربىم. مەن وعان بىردەن جاۋاپ بەرە المادىم. ءتىپتى ءوزىمدى كۇشتەپ تە اتىڭدى اتاي المادىم: ءبىر ساتتە سەنىڭ ەسىمىڭ مەن ءۇشىن قۇدىرەتتى ماعىناعا يە بولىپ، قۇپياما اينالدى. — جاي، ءبىزدىڭ ۇيدە تۇراتىنداردىڭ ءبىرى، — دەپ ىڭعايسىزدانا بىلدىرلادىم. — ال نەگە قىزارىپ كەتتىڭ؟ — دەپ، قۇربىم بالالارعا ءتان قاتىگەزدىكپەن مىسقىلداي كۇلدى. مەنى مازاقتاعانى ازداي، قۇپيامدى ءبىلىپ قويا ما دەگەن ويدان بەتىم دۋ ەتە ءتۇستى. قىسىلعانىمنان وعان دورەكى مىنەز كورسەتىپ: — اقىماق! — دەپ ايقايلاپ جىبەردىم. اشۋلانعانىم سونداي — ونى قىلعىندىرىپ تاستاۋعا بار ەدىم، ال ول ودان ارمەن مىسقىلداپ، قارقىلداي كۇلدى؛ اقىرى، ىزادان ءارى دارمەنسىزدىكتەن كوزىمە جاس تۇنىپ، ودان تەرىس اينالدىم دا جوعارى جاققا جۇگىرىپ شىقتىم.
سول ساتتەن باستاپ مەن سەنى ءسۇيدىم. ايەلدەردىڭ ساعان — وزدەرىنىڭ ەركەسىنە، بۇل سوزدەردى ءجيى ايتقانىن مەن بىلەمىن. ءبىراق، ەشكىم دە سەنى سول كەزدەگى مەندەي، بەينەبىر باسىبايلى قۇلىڭ سياقتى ادال بەرىلىپ، ءوزىن-وزى ۇمىتىپ سۇيمەگەنىنە يلانساڭ ەكەن؛ مەن ءومىر بويى، قازىرگە دەيىن سول كۇيدەمىن، ويتكەنى دۇنيەدە بالانىڭ قۇپيا ماحابباتىمەن، سونداي ادال دا البىرت، ۇركەك تە نازىك، ەشقاشان دا ەشتەڭەنى تالاپ ەتپەيتىن جانە، سانادان تىس بولسا دا، ەرەسەك ايەلدىڭ ءوز سەزىمىنىڭ جاۋاپسىز بولماۋىنا قالايدا قول جەتكىزگىسى كەلىپ ۇمتىلاتىن ماحابباتىمەن ەشتەڭە دە تەڭەسە المايدى.
تەك ەشكىمى جوق بالالار عانا قۇشتارلىعىن جان ادامعا بىلدىرمەي، ءوز بويىندا بۇركەي الادى؛ باسقالار ءوز سەزىمدەرىن قۇربىلارىنا اقتارىپ، سىرلارىن ايتىپ، جەڭىلدەيدى، — ولار ماحاببات تۋرالى ءجيى ەستىپ، وقىعان جانە ونىڭ بارلىق ادامداردىڭ ماڭدايىنا جازىلعانىن بىلەدى. ولار ماحابباتتى ويىنشىقتاي كورەدى، العاش شەككەن تەمەكىسىن كورسەتىپ، كەۋدە قاعاتىن ۇلدارداي ونى ماقتانۋ قۇرالىنا اينالدىرادى. ءبىراق مەن — مەنىڭ شەكسىز سەنەتىن ەشكىمىم جوق ەدى، ەشكىم ماعان ءجون ايتىپ، ساقتاندىرماعان-تىن، ەش تاجىريبەسىز ءارى اڭقاۋ ەدىم؛ سوندىقتان ءوز تاعدىرىما قۇزعا قۇلاعانداي قۇلادىم. ىشىمدەگى بۋىرقانىپ قايناعان، قاۋلاپ وسكەن سەزىمنىڭ ءبارىن، قۇشتارلىعىمدى، ويىمدى، ... بارلىعىن تەك ساعان، مەنىڭ قيالىمداعى كەيىپكەرىمە باعىتتايتىنمىن.
اكەم باياعىدا كوز جۇمعان، زەينەتاقىمەن كۇنىن كورىپ، بايعۇس جەسىردىڭ كۇيىن كەشكەن بايعۇس اناممەن جاقىن ەمەس ەدىك، جەڭىلتەك مەكتەپتەس قۇربىلار ماعان ۇنامايتىن، ويتكەنى ولار مەن ءۇشىن اسا بيىك سەزىم، اسقان زور قۇشتارلىق بولىپ تابىلاتىن جايدى جەڭىل ويىنعا اينالدىراتىن، — سوندىقتان دا ادەتتە جانىما مازا بەرمەي، ءوزىم قانشا باسىپ تاستاسام دا ءبارىبىر باس كوتەرەتىن سەزىمدەرىم ساعان قاراي ۇمتىلاتىن بولدى. مەن ءۇشىن سەن — ساعان قالاي تۇسىندىرسەم ەكەن؟ — بولەك-بولەك العاندا كەز كەلگەن سالىستىرۋ تىم تار، — سەن مەن ءۇشىن ءبارى بولدىڭ، مەنىڭ بۇكىل ءومىرىم بولدىڭ. بولعان جايدىڭ ساعان قانشالىقتى قاتىسى بولسا، مەن ءۇشىن سونشالىقتى مولشەردە عانا ماڭىزى بولاتىن، ومىرىمدەگىنىڭ ءبارى دە سەنىمەن بايلانىستى بولسا عانا ءبىر مانگە يە بولاتىن.
سەن مەنىڭ بۇكىل ءومىرىمدى وزگەرتتىڭ. وسى ۋاقىتقا دەيىن نەمقۇرايلى، ساباق ۇلگىرىمى ورتاشا عانا قىز — ويلاماعان جەردەن سىنىپتاعى ۇزدىك وقۋشىعا اينالدىم؛ مەن جۇزدەگەن كىتاپتار وقىدىم، ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىنا دەيىن وقيتىنمىن، ويتكەنى، سەنىڭ كىتاپتاردى جاقسى كورەتىنىڭدى ءبىلدىم عوي؛ سەن مۋزىكانى دا سۇيەدى دەگەن بولجاممەن مەن انامدى تاڭ قالدىرىپ، كەنەتتەن رويالدا ويناۋدى ۇيرەنۋگە بارىمدى سالدىم. سەنىڭ كوزىڭە القام-سالقام كيىممەن ءتۇسىپ قالماۋىم ءۇشىن كويلەكتەرىمدى ءجيى تازالاپ، جاماپ-جاسقايتىن بولدىم. انامنىڭ ەسكى كويلەگىنەن تىگىلگەن الجاپقىشىمداعى جاماۋدان قاتتى قىسىلاتىن ەدىم. ەگەر ول جاماۋدى بايقاپ قالساڭ، ماعان جيرەنە قارار دەگەن ويدان جانىم شوشيتىن. سوندىقتان باسپالداقپەن جۇگىرە شىعاردا كىتاپ تولى سومكەمدى سول جاق بۇيىرىمە قىسىپ السام دا، سەن ول جىرتىقتى كورىپ قويادى ما دەگەن ويدان قان-سورپاعا تۇسەتىنمىن. ءبىراق... مەنىڭ قورقىنىشىم نەتكەن كۇلكىلى ەدى دەسەيشى — ويتكەنى سەن ەشقاشان، ەشقاشان دەرلىك ماعان قارامايتىن دا ەدىڭ عوي!
سوندا دا: مەن كۇنۇزاققا سەنى كۇتۋمەن، سىرتىڭنان باقىلاۋمەن بولاتىنمىن. ءبىزدىڭ ەسىگىمىزدە سەنىڭ ەسىگىڭدى كورەتىندەي كىشكەنتاي، جەزبەن جيەكتەلگەن تەسىك بولاتىن. بۇل تەسىك (قۇداي ءۇشىن، كۇلە كورمە، سۇيىكتىم، مەن ءتىپتى بۇگىن، ءقازىر دە سول تەسىكتىڭ قاسىندا وتكىزگەن ساعاتتارىم ءۇشىن ۇيالمايمىن!) — مەنىڭ بۇكىل الەمگە قارايتىن تەرەزەم بولاتىن؛ تاستاي سۋىق كىرەبەرىس بولمەدە، انام سەزىپ قالار ما ەكەن دەپ قورىقسام دا، مەن قولىما كىتاپ ۇستاپ اپ، ءار كەشتى توسقاۋىلدا وتكىزەتىنمىن. سول كەزدەگى كۇيىمدى ساز اسپابىنىڭ نازىك ىشەكتەرىنە، سەنىڭ جاقىنداۋىڭ دىرىلدەتە تۇسەتىن ىشەكتەرگە تەڭەۋگە بولار ەدى.
مەن سەنى كوزىمنەن تاسا ەتپەۋشى ەم؛ قالت ەتكىزبەي، اسقان ىجداھاتتىقپەن سەنى اڭديتىنمىن. ءبىراق ساعان بۇل — ءار كۇنىڭدى تاۋسىلماس توزىممەن ساناپ، ولشەپ، بارلىق ساپارلارىڭدا بىرگە جۇرسە دە، ەستىلمەيتىن جۇرەك سوعىسىنداي تىقىلمەن ميلليون رەت تىقىلداعاندا ءبىر رەت كوز جۇگىرتە سالاتىن قالتا ساعاتىڭنىڭ سەرىپپەسى قانشالىقتى كەرىلەتىنى سياقتى ەش بايقالمايتىن جاي ەدى. مەن سەن تۋرالى ءبارىن دە بىلەتىنمىن، سەنىڭ بارلىق ادەتتەرىڭدى، گالستۋكتارىڭدى، كوستيۋمدەرىڭدى بىلەتىنمىن؛ مەن سەنىڭ تانىستارىڭنىڭ بارلىعىن بىلەتىنمىن جانە كوپ ۇزاماي-اق ولاردى اجىراتا الاتىن بولدىم، مەن ولاردى وزىمە ۇنايتىندار جانە جەك كورەتىندەر دەپ بولەتىنمىن؛ ون ءۇش جاستان ون التى جاسقا دەيىن بار ەسى-دەرتىم سەندە بولدى.
اح، قانشاما اقىماقشىلىققا باردىم دەسەڭشى! مەن سەنىڭ قولىڭ تيگەن ەسىك تۇتقاسىن سۇيەتىنمىن، ۇيىڭە كىرىپ بارا جاتىپ لاقتىرىپ جىبەرگەن تەمەكىنىڭ تۇقىلىن تەرىپ الۋشى ەم جانە دە ول سەنىڭ ەرىندەرىڭ تيگەنى ءۇشىن-اق مەن ءۇشىن قاسيەتتى بولاتىن. كەشقۇرىم، سەنىڭ قاي بولمەڭنىڭ شامى جانىپ تۇرعانىن كورۋ ءۇشىن، ايتەۋىر ۇيدە بار ەكەنىڭدى سەزىنۋ ءۇشىن ءتۇرلى سىلتاۋ تاۋىپ، سان مارتە دالاعا جۇگىرىپ شىعاتىنمىن. ال سەن بولماعان كەزدەردە، — يوگانن سەنىڭ سارى شابادانىڭدى ۇستاپ، باسپالداقپەن ءتۇسىپ كەلە جاتقانىن كورگەن سايىن جۇرەگىم قورقىنىشتان قىسىلىپ كەتەتىن، — مەنىڭ ءومىرىم ۇزاق اپتالار بويى تىم-تىرىس بولىپ، بار مانىنەن ايرىلاتىن. ول كۇندەرى ءىشىم پىسىپ، بولمايتىن نارسەگە اشۋلانىپ، قاباعىمنان قار جاۋىپ، انام جىلاعاننان قىزارىپ كەتكەن كوزدەرىمنەن ىشكى تورىعۋىمدى بايقاپ قويا ما دەگەن قورقىنىشپەن ءۇي ىشىندە تەڭسەلىپ جۇرەتىنمىن.
ساعان ايتىپ وتىرعانىمنىڭ ءبارى دە — بالانىڭ كۇلكىلى ىستەرى ەكەنىن بىلەمىن. ولار ءۇشىن ۇيالعانىم ءجون بولار ما ەدى، ءبىراق مەن ۇيالمايمىن، ويتكەنى، مەنىڭ ساعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىم ەشقاشان سونداعى دا بالا جۇرەكتىڭ الىپ ۇشقان سەزىمىندەي البىرت تا كاۋسار بولعان ەمەس. مەنىڭ بەت-جۇزىمدى دە دۇرىس بىلمەيتىن ەدىڭ، ويتكەنى باسپالداقتا بەتپە-بەت كەلىپ قالعاندا، ادامدى ورتەپ جىبەرەتىندەي كوزقاراسىڭنان ىعىپ، نازارىمدى تومەن سالعان كۇيى قاسىڭنان زۋ ەتە تۇسەتىنمىن. ءۇستىن وت شالعان ادام عانا سۋعا قاراي تاپ وسىلاي جۇگىرەتىن شىعار، — سوندا دا مەن ساعان ەسى-دەرتىم ءوزىڭ بوپ كۇن كەشتىرگەن سەزىمىم تۋرالى ساعاتتاپ، تاڭدى تاڭعا ۇرىپ ايتىپ بەرە الار ەدىم؛ سەن باياعىدا-اق ۇمىتىپ كەتكەن جىلداردىڭ ءار ءساتىن كوز الدىڭا كەلتىرىپ، ءومىرىڭنىڭ كۇنتىزبەسىن جايىپ سالار ەم؛ ءبىراق سەنىڭ مازاڭدى الىپ، شارشاتقىم كەلمەيدى، قيناعىم كەلمەيدى. تەك بالا شاعىمنىڭ ەڭ قۋانىشتى وقيعاسى تۋرالى عانا ايتىپ بەرەيىن، وتىنەرىم، مەنى مازاقتاپ كۇلە كورمە، ويتكەنى ول ەشقانداي ءمانى جوق بولسا دا، بالا ءۇشىن — مەن ءۇشىن — شەكسىز باقىت ەدى.
بۇل، بالكىم، جەكسەنبى كۇندەرىنىڭ بىرىندە بولعان-دى؛ سەن ساپارلاپ كەتكەنسىڭ، سوندىقتان قىزمەتشىڭ ءوزى جاڭا عانا قاققان اپ-اۋىر كىلەمدەردى ەسىكتەن كىرگىزبەك بولىپ جاتتى. قاريانىڭ كۇشى جەتپەگەنى انىق، ءبىراز قينالدى، سول كەزدە بويىمدى الدەبىر باتىلدىق بيلەپ، قاسىنا كەلدىم دە، «كومەگىم كەرەك پە؟» دەپ سۇرادىم. ول تاڭ قالدى، ءبىراق كومەگىمنەن باس تارتقان جوق، ءسويتىپ مەن — شىركىن، ونى قانداي سوزبەن جەتكىزۋدى بىلسەم عوي، دەمىمدى ىشكە تارتىپ، جان-دۇنيەم دىرىلدەپ! — پاتەرىڭنىڭ ءىشىن — سەنىڭ الەمىڭدى، جازۋ ۇستەلىڭدى، ونىڭ ۇستىندە كوگىلدىر حرۋستال ۆازادا تۇرعان گۇلدى، شكافتارىڭ مەن كارتينالارىڭدى، كىتاپتارىڭدى كوردىم... مەن سەنىڭ ومىرىڭە ۇرلانا كوز سالىپ قانا ۇلگىردىم، ويتكەنى وزىڭە ادال يوگانن جاقىنىراق بارىپ، ءۇڭىلىپ قاراۋعا رۇقسات ەتپەس ەدى، ارينە. ءبىراق وسى جۇگىرتە كوز تاستاۋىم ارقىلى تۇرعان ءۇيىڭنىڭ تۇتاس اۋانىن بويىما ءسىڭىردىم جانە بۇل مەنىڭ ءوزىڭ تۋرالى وڭىمدەگى دە، تۇسىمدەگى دە شەكسىز قيالدارىما قانات ءبىتىردى.
بۇل وقيعا، وسى ءبىر قاس قاعىم ءسات، مەنىڭ بالالىق شاعىمنىڭ ەڭ باقىتتى مەزەتى ەدى. ول تۋرالى مەن ساعان، و، مەنى بىلمەيتىن جان، تىم بولماسا، قاسىڭدا ءبىر ادامنىڭ عۇمىرى ورتتەي لاۋلاپ جانىپ، ءوشىپ بارا جاتقانىن سەزىنۋىڭ ءۇشىن ايتىپ بەرگىم كەلگەن. وسى وقيعا تۋرالى، سوسىن باسقا، ءبىرىنشى وقيعادان كەيىن كوپ ۇزاماي-اق بولعان تاعى ءبىر سۇمدىق وقيعا تۋرالى ايتىپ بەرگىم كەلگەن. وزىڭە ايتقانىمداي، سەن ءۇشىن مەن ءبارىن دە ۇمىتقانمىن، انامدى دا بايقامايتىنمىن، ەشكىمگە، ەشتەڭەگە دە نازار اۋدارمايتىنمىن. ءسويتىپ، ءبىر قارتاڭ مىرزانىڭ، انامنىڭ جاماعايىن تۋىسى، ينسبرۋكتان شىققان كوپەستىڭ ءبىزدىڭ ۇيگە ءجيى كەلىپ، ءبىرازعا دەيىن وتىرىپ قالاتىنىن اڭداماي قالىپپىن. مەن بۇعان ءتىپتى قۋاناتىنمىن، ويتكەنى ول ارا-تۇرا انامدى تەاترعا اپارۋشى ەدى، ال مەن ول كەزدە جاپادان جالعىز قالىپ، سەن تۋرالى قيالدارعا بەرىلە الاتىنمىن، سەنى اڭدي الاتىنمىن؛ ال مەن ءۇشىن بۇل — ناعىز راحاتتىڭ ءوزى ەدى، جالعىز باقىتىم بولاتىن.
بىردە انام الدەبىر سالتاناتتى كەيىپكە ەنىپ، مەنى ءوز بولمەسىنە شاقىرىپ الدى دا، ءبىر ماڭىزدى اڭگىمە بار ەكەنىن ايتتى. مەنىڭ زارە-قۇتىم قالمادى، — ول كۇدىكتەنىپ جۇرگەن جوق پا ەكەن، الدەنەنى سەزىپ قويعان جوق پا ەكەن دەگەن ويدان جۇرەگىم تارسىلداي جونەلدى. ويىما العاش كەلگەنى سەن تۋرالى، ءوزىمدى الەممەن بايلانىستىرىپ تۇرعان قۇپيام تۋرالى وي ەدى. ءبىراق انام ءوزى قىسىلىپ، قىزاراڭداپ تۇرعانداي؛ ول مەنى ديۆانعا ەرتىپ اپارىپ، قاسىنا وتىرعىزدى دا، باۋىرىنا باسىپ، قايتا-قايتا وبەكتەپ ءسۇيىپ (بۇرىن ەشقاشان ولاي ەتپەيتىن)، ايەلى قايتىس بولعان جاماعايىنى ۇسىنىس جاساعانى جانە ءوزى، ەڭ باستىسى، مەن ءۇشىن ونىڭ ۇسىنىسىن قابىلداۋعا بەل بۋعانى تۋرالى ايتا باستادى. مەنىڭ جۇرەگىم ودان ارمەن دۇرسىلدەي جونەلدى، انامنىڭ سوزىنە مەن ءبىر عانا جايدى — سەن تۋرالى ويلاپ تۇرىپ، جاۋاپ قاتتىم: — ءبىراق ءبىز وسىندا قالامىز عوي؟ — دەدىم مەن ءتىلىم كۇرمەلىپ. — جوق، ءبىز ينسبرۋككە كوشەمىز، وندا فەرديناندتىڭ تاماشا ۆيللاسى بار. — بۇدان ءارى مەن ەشتەڭەنى ەستىگەن جوقپىن. كوز الدىم قاراۋىتىپ كەتتى. تالىپ قالعانىمدى كەيىن ءبىلدىم.
انامنىڭ ەسىك سىرتىندا كۇتىپ تۇرعان وگەي اكەمە مەنىڭ كەنەت تالتىرەكتەپ، قولىم ەربەڭدەپ، ەدەنگە قۇلاپ تۇسكەنىمدى سىبىرلاي ايتىپ جاتقانىن ەستىدىم. ودان كەيىنگى كۇندەرى نە بولعانىن، مەنىڭ، قاۋقارسىز بالانىڭ، ەرەسەكتەردىڭ بيلەپ-توستەگەن شەشىمىنە قارسى قالاي كۇرەسكەنىم تۋرالى ايتىپ بەرە الماسپىن. ءتىپتى ءقازىر دە، ول تۋرالى جازعانىمدا قولىم دىرىلدەپ وتىر. مەن ءوز قۇپيامدى اشا المايتىن ەدىم، سوندىقتان دا ولار مەنىڭ قارسىلاسۋىمدى اشەيىن قىرسىقتىق، اساۋلىق رەتىندە قابىلداستى. بۇدان كەيىن مەنىمەن ەشكىم سويلەسپەدى دە، ءبارىن دە ءوز بەتتەرىنشە كەسىپ، ءپىشىپ جاتتى. كوشۋگە دايىندالۋ ءۇشىن مەن مەكتەپتە بولاتىن كەزدەر پايدالانىلدى؛ كۇن سايىن ۇيگە كەلگەنىمدە تاعى ءبىر زاتتىڭ ساتىلعانىن نەمەسە الدەكىمدەر الىپ كەتكەنىن كورەتىنمىن. مەنىڭ كوز الدىمدا ءبىزدىڭ پاتەرىمىز، ال ونىمەن بىرگە مەنىڭ ءومىرىم دە تاس-تالقان بولىپ بۇزىلىپ جاتتى؛ سولايشا تاعى بىردە مەن جيھازدى وراپ-بۋۋشىلار كەلىپ، قالعان نارسەنىڭ ءبارىن دە الىپ شىققانىن كوردىم. قاڭىراپ بوس قالعان بولمەلەردە جونەلتۋگە دايىنداپ قويعان ساندىقتار مەن انام ەكەۋمىزگە ارنالعان ەكى جينالمالى كەرۋەت قالدى: ءبىز بۇل جەردە تاعى ءبىر رەت تۇنەپ، ەرتەسىمەن ينسبرۋككە كەتۋىمىز كەرەك بولاتىن.
وسى سوڭعى كۇنى مەن وزىڭنەن قاشىقتا ءومىر سۇرە المايتىنىمدى ايقىن سەزىندىم. ءوزىمدى قۇتقاراتىن جالعىز سەن دەپ ۇقتىم. سول كەزدە باسىما نەلەر كەلىپ-كەتكەنىن، وسىناۋ ىشتەي ارپالىسىپ، جانۇشىرعان جاعدايىمدا اقىلعا سالىپ ويلاي الدىم با، جوق پا، مەن ونى ەشقاشان دا بىلە الماسپىن، ءبىراق اياق استىنان — تاپ سول كەزدە انام ءبىر جاققا كەتە قالدى — مەن ورنىمنان اتىپ تۇردىم دا، سول قالپىممەن، ۇستىمدەگى مەكتەپكە كيەتىن كويلەكپەن سەنىڭ ۇيىڭە بەت الدىم. جوق، مەن جاي عانا بەتتەگەن جوق ەدىم، الدەبىر الاپات كۇش مەنى ەسىگىڭە قاراي دەدەكتەتىپ الا جونەلدى؛ قالش-قالش ەتىپ، سىرەسىپ قالعان اياقتارىمدى ازەر قوزعاپ كەلە جاتتىم. وسى ساتتە مەن بارىنە دايىن ەدىم — نەنى تىلەيتىنىمدى ءوزىم دە ناقتى بىلمەسەم دە، اياعىڭا جىعىلىپ، مەنى قاسىڭدا قالدىر، مەيلى قىزمەتشى ەتىپ، ءتىپتى، كۇڭ ەتىپ قالدىر دەپ جالبارىنعىم كەلگەن!
ون بەس جاسار قىزدىڭ بۇلايشا قۇلاي بەرىلۋىنە كۇلەتىن دە شىعارسىڭ؛ ءبىراق، سۇيىكتىم، ەگەر مەنىڭ تاستاي سۋىق كىرەبەرىستە، قورقىنىشتان قاققان قازىقتاي مەلشيىپ تۇرعانىمدى، سوندا دا بولسا، الدەبىر الاپات كۇشكە باعىنىپ، ءدىر-دىر ەتكەن قولىمدى بەينەبىر دەنەمنەن ءبولىپ العانداي ازەر كوتەرگەنىمدى، ەشقاشان بىتپەستەي بولىپ كورىنگەن ىشكى ارپالىستان كەيىن قوڭىراۋ تۇيمەشەسىن باسۋعا ءوزىمدى كوندىرگەنىمدى بىلسەڭ، سەن كۇلمەس ەدىڭ. شار ەتە قالعان قوڭىراۋ ءۇنى، ودان كەيىنگى مۇلگىگەن تىنىشتىق — دەنەم مۇزداپ، جۇرەگىم توقتاپ قالعانداي، تەك قانا كەلە جاتقان سەنىڭ اياعىڭنىڭ دىبىسى ەستىلەر مە ەكەن دەپ تىڭ تىڭداعان شالاجانسار قالپىم ءالى ەسىمدە.
ءبىراق سەن شىققان جوقسىڭ. ەشكىم دە شىققان جوق. ءسىرا، سەن ۇيدە بولماعان شىعارسىڭ، ال يوگانن دا الدەبىر زاتتاردى ساتىپ الۋعا كەتكەن بولار. سولايشا، قۇلاعىمدا قوڭىراۋدىڭ شار ەتكەن دىبىسى جاڭعىرىعىپ، مەن ءىلبىپ كەرى قايتتىم، قاڭىراپ بوس تۇرعان پاتەرىمىزگە جەتتىم دە، ءالىم قۇرىپ، الدەبىر بۋىلعان جۇكتىڭ ۇستىنە قۇلاي كەتتىم. ءتورت اتتام جەرگە بارىپ-قايتۋ بىرنەشە ساعات بويى قاردى وپپىلاپ جۇرۋدەن بەتەر شارشاتتى. ءبىراق، سونىڭ بارىنە قاراماستان، مەنى بۇل جەردەن اكەتپەي تۇرىپ، سەنى كورۋ، وزىڭمەن سويلەسۋ تۋرالى تىلەك بارعان سايىن لاۋلاپ، ءورشي ءتۇستى. ويىمدا باسقا ەشتەڭە دە بولعان جوق، انت ەتەيىن، سەنەن باسقانى ويلاماعاندىقتان، مەن ءالى ەشتەڭەنى دە بىلمەيتىنمىن؛ بار بولعانى سەنى تاعى دا ءبىر رەت كورىپ، جاقىندىعىڭدى سەزىنگىم كەلگەن.
ءتۇنى بويى، وسى ءبىر ۇزاق، قورقىنىشتى ءتۇن بويى مەن سەنى كۇتۋمەن بولدىم، سۇيىكتىم. انام توسەگىنە جاتىپ، ۇيىقتاپ كەتە سالىسىمەن مەن كىرەبەرىس بولمەگە زىپ بەرىپ، سەن كەلە جاتقان جوق پا دەپ تىڭ تىڭداي باستادىم. ءتۇنى بويى، قاڭتاردىڭ ايازى قارىعان ۇزاق ءتۇنى بويى كۇتتىم. دەنەم دەل-سال بولىپ قاتتى شارشادىم، تىزە بۇگەتىن ورىندىق تا جوق ەدى؛ سوندىقتان مەن، ەسىكتىڭ استىنان جەل ۋلەپ تۇرعان سۋىق ەدەنگە جاتتىم. بار بولعانى جۇپ-جۇقا كويلەگىممەن جەرگە جاتقان مەن ادەيى كورپە دە جامىلمادىم، ويتكەنى كوزىم ءىلىنىپ كەتسە، كەلگەنىڭدى بىلمەي قالارمىن دەپ قورىقتىم. قاتتى قينالىپ، اياعىمدى باۋىرىما الىپ، سۋىقتان تۇلا بويىم دىرىلدەپ جاتتىم؛ قاراڭعى بۇرىشتىڭ سۋىقتىعى سونشا، ءسال دە بولسا جىلىنۋ ءۇشىن ورنىمنان قايتا-قايتا تۇرۋعا تۋرا كەلدى. ءبىراق مەن تاعدىرىمدى كۇتكەندەي بولىپ، سەنى كۇتۋدەن باس تارتپادىم.
اقىرى، — بۇل، شامامەن تۇنگى ەكىنىڭ نە ءۇشتىڭ كەزى بولار، — مەن تومەندەگى ەسىكتىڭ تارس ەتىپ جابىلعانىن، سوسىن باسپالداقپەن اسىعا كوتەرىلگەن اياق دىبىسىن ەستىدىم. تاپ سول ساتتە مەن جاۋراعانىمدى ۇمىتىپ، ىستىقتاپ كەتتىم، سەنىڭ الدىڭنان جۇگىرىپ شىعىپ، اياعىڭا جىعىلۋ ءۇشىن ەسىكتى ءسال عانا اشتىم... اح، اقىماق باسىم، سوندا مەن نە ىستەر ەدىم! اياق دىبىستارى جاقىنداي ءتۇستى، بالاۋىز شامنىڭ جارىعى كورىندى. ءدىر-دىر ەتكەن مەن ەسىكتىڭ تۇتقاسىنا جابىسىپ قالعاندايمىن. سەن بە الدە باسقا بىرەۋ مە؟ ءيا، بۇل سەن ەدىڭ، سۇيىكتىم، ءبىراق جالعىز ەمەس ەدىڭ. قۇلاعىما قىستىعا شىققان كۇلكى، جىبەك كويلەكتىڭ سۋسىلى جانە سەنىڭ اقىرىن عانا كۇلگەنىڭ كەلدى — سەن ۇيىڭە الدەبىر ايەلمەن كەلە جاتىر ەدىڭ... ول تۇننەن قالاي ءتىرى قالعانىمدى بىلمەيمىن. تاڭەرتەڭ ساعات سەگىزدە مەنى ينسبرۋككە الىپ كەتتى؛ قارسىلاسۋعا ال-دارمەنىم قالعان دا جوق ەدى.
مەنىڭ ءسابيىم كەشە تۇندە قايتىس بولدى — ەگەر ءالى دە ءتىرى جۇرەتىن بولسام، تاعى دا سوقا باسىم قالادى... ەرتەڭ قارا كيىمدى الدەبىر ادامدار كەلىپ، وزدەرىمەن بىرگە تابىت اكەلىپ، وعان مەنىڭ جالعىزىمدى، بايعۇس بالاپانىمدى سالادى. بالكىم دوستار كەلىپ، گۇلدەستەلەر اكەلەر، ءبىراق، تابىتتىڭ قاسىنداعى گۇلدىڭ نە ءمانى بار؟ مەنى جۇباتىپ، الدەبىر سوزدەردى ايتار، سوزدەر، سوزدەر، تولىپ جاتقان سوزدەر... ولار مەنىڭ جانىمنىڭ جاراسىن جازا الار ما ەكەن؟ ءبارىبىر جالعىز قالاتىنىمدى بىلەمىن. ادامدار اراسىنداعى جالعىزدىقتان قورقىنىشتى ەشتەڭە جوق قوي. مەن مۇنى ون التى جاس پەن ون سەگىز جاسىمنىڭ اراسىندا ينسبرۋكتە بەينەبىر تۇتقىندا جۇرگەندەي، ءوز وتباسىمدا ەشكىمگە كەرەك ەمەس جان سياقتى كۇن كەشكەن، وتپەستەي بولعان ەكى جىلدا تۇسىنگەنمىن.
وتە سابىرلى، كوپ ءسوزى جوق وگەي اكەم ماعان جاقسى قارايتىن؛ انام مەنىڭ الدىمداعى ابايسىز جاسالعان ءبىر كىناسىن جۋىپ-شايعىسى كەلگەندەي، بارلىق تىلەكتەرىمدى ورىندايتىن؛ جاس جىگىتتەر مەنىڭ كوزىمە تۇسۋگە تىرىسىپ، مەنىڭ كۇلە قاراۋىما زار بولاتىن، ءبىراق مەن اسقان تاباندىلىقپەن ولاردى ەلەمەي، ەشقايسىسىن جولاتپايتىنمىن. سەنەن الىس جەردە باقىتتى بولعىم كەلگەن جوق، ومىرىمە ريزا بوپ كۇن كەشكىم جوق-تى. مەن ءوزىن-وزى قيناۋ مەن جالعىزدىقتىڭ تۇنەرگەن الەمىنە ادەيى، ەركىممەن قامالدىم. ساتىپ اپەرگەن جاڭا كويلەكتەردى كيمەيتىنمىن؛ كونسەرتتەر مەن تەاترلارعا بارۋدان، سەرۋەنگە شىعۋدان باس تارتاتىنمىن. مەن ءتىپتى ۇيدەن شىقپايتىن بولدىم — وسىناۋ ءوزىم ەكى جىل تۇرعان شاعىن عانا قالانىڭ ون شاقتى كوشەسىن عانا بىلەتىنىمە سەنەسىڭ بە، سۇيىكتىم؟ مەن قاتتى قايعىردىم جانە قايعىرا بەرگىم كەلدى، مەنىڭ تاۋسىلماس قايعىم — سەنى كورمەۋدىڭ اششى زاپىرانى ءاربىر تامشىسىمەن ءومىرىمدى ۋلاي تۇسەتىنىن ەش ەلەمەدىم. جانە دە مەنى بۇل قۇشتار كۇيىمنەن ەشكىمنىڭ ارىلتپاۋىن تىلەدىم، سەنى ويلاپ قانا كۇن كەشكىم كەلدى.
ۇيدە بوستان-بوس، جاپادان جالعىز وتىرىپ، ءوزىڭ تۋرالى ۇساق-تۇيەك ەستەلىكتەردى، ءاربىر كەزدەيسوق كەزدەسۋدى، ءاربىر سارعايىپ كۇتكەن كەزىمدى مىڭ رەت ەلەستەتىپ، ىشتەي ويلاۋمەن بولاتىنمىن؛ وسى ءبىر تۇككە تۇرمايتىن جاعدايلاردى ءوز قيالىمدا قايتا-قايتا ساحنادان كورگەندەي اينالدىراتىن ەدىم. جانە وتكەن ساتتەردى قايتا-قايتا ەسكە العاننان بالالىق شاعىم، سوناۋ الىس جىلداردا سەزىنگەن جايلاردىڭ ءبارى دە جادىمدا جاتتالىپ قالعانى سونشا، ءقازىر دە ولار كۇنى كەشە بولعانداي، جانىمدى تولعاندىرادى.
سول كەزدە ءومىرىمنىڭ بار ءمانى سەن بولدىڭ. سەنىڭ بارلىق كىتاپتارىڭدى ساتىپ الاتىنمىن؛ گازەتتە اتىڭنىڭ اتالۋى مەن ءۇشىن مەرەكە ەدى. كىتاپتارىڭدى قايتالاپ وقي بەرگەننەن ولاردى جاتقا بىلەتىنىمە سەنەسىڭ بە؟ ەگەر دە مەنى تۇندە كەلىپ وياتىپ، الدەبىر كەزدەيسوق جولداردى وقىپ بەرسە، ونى مەن ءقازىر، ون ءۇش جىل وتكەندە دە، مۇدىرمەي ءارى قاراي جالعاستىرار ەدىم؛ سەنىڭ ءار ءسوزىڭ مەن ءۇشىن دۇعا سياقتى قاسيەتتى ەدى. بۇكىل الەم سەنىمەن بايلانىستا عانا ەلەستەيتىن؛ ۆەنا گازەتتەرىنەن كونسەرتتەر، پرەمەرالار تۋرالى ولاردىڭ قايسىسى سەنى قىزىقتىرۋى مۇمكىن دەگەن ويمەن عانا وقيتىنمىن. ال كەش تۇسكەندە ءوزىڭدى كورىپ وتىرعانداي، ءار قيمىلىڭدى باعىپ، كوزىممەن ۇزاتىپ سالاتىنمىن: مىنە، زالعا كىردىڭ، مىنە، ورنىڭا كەلىپ جايعاستىڭ. كونسەرتكە كەلگەنىڭدى ءبىر-اق رەت كورسەم دە، بۇل سۋرەتتى كوز الدىما مىڭ رەت ەلەستەتكەن شىعارمىن.
جالعىزدىقتان جاپا شەككەن بالانىڭ ىشتەي بۋلىعىپ، ءوزىن-وزى اياۋسىز ازاپتاعان سەزىمى تۋرالى ەشقاشان ەشتەڭەنى سەزبەك تۇگىل، بۇل تۋرالى ويىنا دا كىرىپ-شىقپاعان ادامعا مۇنىڭ ءبارىن ايتۋدىڭ قاجەتى نە؟ ايتقانداي، ول كەزدە مەن ءالى بالا ما ەدىم؟ ونى ايتۋدىڭ قاجەتى نە؟ مەن ون جەتىگە، ون سەگىزگە تولدىم، — كوشەدە كەزىككەن جاس جىگىتتەر ماعان كوز سالا باستادى، ءبىراق بۇل مەنىڭ اشۋىمدى كەلتىرەتىن. سەنەن باسقا بىرەۋگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك نەمەسە ماحاببات ويىنى مەن ءۇشىن ەش مۇمكىن ەمەس-تى، ءتىپتى وندايدى ويعا الۋدىڭ ءوزى ساتقىندىق سياقتى كورىنەتىن. ساعان دەگەن قۇشتارلىعىم وزگەرىسسىز قالدى، ءبىر وزگەشەلىگى — بالالىق شاقتان كەيىنگى سەزىم بۇرىنعىدان الدەقايدا جالىندى، ايەلگە ءتان نازىك جانە شىنايى سيپاتقا يە بولدى. بويىنداعى كوزسىز سەزىم جەتەگىنە ەرىپ، ەسىگىڭنىڭ قوڭىراۋىن باسقان قىز بالانىڭ قيالىنداعى نارسە ەندى مەنىڭ ويىمداعى: ءوزىمدى سىيعا تارتۋ، ساعان بەرىلۋ دەگەن جالعىز تىلەككە اينالدى.
اينالامداعىلار مەنى ۇياڭ، مومىن دەپ سانايتىن، ءتىس جارىپ، سىرىمدى اشپايتىندىعىمنان سىرتىمنان جابايى دەپ اتايتىن. ال مەنىڭ بويىمدى بيلەگەن ناقتى شەشىمىم بارعان سايىن بەكي ءتۇسىپ، ءورشىپ كەلە جاتتى. بارلىق ويىمنىڭ، تالپىنىسىمنىڭ ءبىر-اق ماقساتى بولدى: ۆەناعا، ساعان قايتۋ. جانە بۇل ويىم، مىنەز-قۇلقىم قانشالىقتى اقىل-ويعا سىيمايتىن ءارى تۇسىنىكسىز بولسا دا مەن بۇعان قول جەتكىزدىم دە. وگەي اكەم اۋقاتتى ادام بولاتىن جانە ماعان تۋعان قىزىنداي قارايتىن ەدى. ءبىراق مەن قاسارىسىپ، ءوز كۇنىمدى ءوزىم كورۋىم كەرەك دەپ قويمادىم. اقىرى ۆەناعا كەتىپ، ءبىر تۋىسىمىزدىڭ كويلەك ساتاتىن دۇكەنىنە جۇمىسقا تۇردىم.
كۇزدىڭ تۇمان باسقان كەشىندە ايتەۋىر ۆەناعا كەلىپ جەتتىم-اۋ! مەنىڭ ادالدىڭ الدىمەن قايدا بەت تۇزەگەنىمدى بىلەسىڭ بە؟ شاباداندارىمدى ۆوكزالدا قالدىرىپ، ترامۆايعا سەكىرىپ ءمىندىم دە — ەسكى ۇيىمىزگە قاراي قۇستاي ۇشتىم. ماعان ول تاسباقا اياڭمەن كەلە جاتقانداي كورىندى، تىپىرشىپ، ءار ايالداماعا توقتايتىنى جىنىمدى كەلتىرىپ، اقىرى جەتتى-اۋ. سەنىڭ تەرەزەلەرىڭدەگى جارىقتى كورگەنىمدە جۇرەگىم ءان سالىپ قويا بەردى. مەنى سونشالىقتى سالقىن قارسى الىپ، مازاسىز داڭعازاسىمەن قۇلاق تۇندىرعان قالانىڭ ءوڭى ەندى عانا جىلىعانداي بولدى، اسقاق ارمانىم بولعان سەنىڭ جاقىندىعىڭدى سەزىنىپ، كەۋدەمە جان كىرگەندەي. باقىتتان جايناعان جانارىمدى تەرەزەڭنەن جارىق سەبەزگىلەگەن جۇقا اينەك قانا ءبولىپ تۇرعان كەزدە دە ءوزىمنىڭ سەن ءۇشىن تاۋلار مەن دالالار، وزەندەر مەن كولدەردىڭ ار جاعىنداعىداي الىس تا بوتەن ەكەندىگىم ويىما كەلگەن دە جوق-تىن. مەن سول جەردە تۇرىپ، جوعارىعا ۇزدىگە قارادىم؛ وندا شام جانىپ تۇردى: ول — تۋعان ءۇيىم، سەن، مەنىڭ بۇكىل الەمىم ەدى. بۇل ءساتتى ەكى جىل بويى سارىلا كۇتكەم-دى، مىنە، ول دا تۋدى. مەن ۇزاق، جىلى، مۇنارلى كەش بويى، جارىق سونگەنشە سەنىڭ تەرەزەڭنىڭ الدىندا تۇردىم. سوسىن بارىپ وزىمە تۇراق ىزدەۋگە كەتتىم.
ءار كەش سايىن تەرەزەڭنىڭ الدىندا ۇزاق تۇراتىنمىن. ساعات التىعا دەيىن دۇكەندەگى شارۋالاردان بوسامايتىنمىن؛ جۇمىس قاتتى قالجىراتاتىن؛ ءبىراق وسى ءبىر تىنىمسىز قاربالاسقا قۋاناتىنمىن؛ ويتكەنى ول ىشىمدەگى جان قينايتىن الاڭداۋشىلىقتى ءبىر ساتكە بولسا دا ۇمىتتىراتىن ەدى. دۇكەن تەرەزەسىندەگى تەمىر جاقتاۋلار تارس جابىلا سالىسىمەن سەنىڭ ۇيىڭە قاراي جۇگىرەتىنمىن. جالعىز تىلەگىم — سەنى كورۋ، كەزدەسۋ؛ الىستان دا بولسا جۇزىڭە كوز سالۋ بولاتىن! ءبىر اپتاداي ۋاقىت ءوتتى، اقىرى مەن سەنى كەزدەستىردىم، قاپيادا، ويلاماعان جەردەن كەزدەستىردىم. مەن ءۇيىڭنىڭ الدىندا تەرەزەڭە قاراپ تۇر ەدىم، تاپ وسى كەزدە سەن كوشەنى كەسىپ ءوتتىڭ. كەنەتتەن مەن قايتادان ون ءۇش جاسار بالاعا اينالىپ كەتكەندەي بولدىم — قانىم باسىم شاپشىپ، ماعان كوز سالسا ەكەن دەگەن اڭسارلى تىلەگىمە قاراماستان، باسىمدى سالبىراتىپ، قاسىڭنان زۋ ەتىپ وتە شىقتىم. سوسىن ءوزىمنىڭ وسىلاي قاشقانىمنان ۇيالدىم، — مەن ەندى وقۋشى ەمەسپىن عوي جانە وزىمە نە كەرەك ەكەنىن جاقسى بىلەتىنمىن: مەن سەنىمەن كەزدەسۋدىڭ رەتىن ىزدەپ ءجۇردىم، وسىنشاما ۇزاق، ... ساعىنىشپەن وتكەن جىلداردان كەيىن مەنى تانىسا ەكەن، كوزىنە ىلسە ەكەن، سۇيسە ەكەن دەپ تىلەيتىنمىن.
ءبىراق سەنىڭ كوشەڭدە قىستىڭ بورانى مەن ۆەنانىڭ سۇيەكتەن وتەتىن قارا سۋىق جەلىنە قاراماستان ءار كەش سايىن تۇرسام دا، مەنى ۇزاق ۋاقىت بويى بايقامادىڭ. كەيدە مەن ساعاتتاپ بوسقا تۇراتىنمىن، ال كەيدە سەن ۇيىڭنەن دوستارىڭمەن بىرگە شىعاتىنسىڭ، ەكى رەت قاسىڭدا ايەلدەردى كوردىم؛ مىنە، تاپ سوندا ەندى ءوزىمنىڭ كىشكەنتاي قىز ەمەس ەكەنىمدى سەزدىم، قاسىڭدا ەمىن-ەركىن كەلە جاتقان بوتەن ايەلدى كورگەنىمدە جۇرەگىمدى اياماستاي وسىپ وتكەن بەيتانىس سەزىمنەن وزىڭە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمدەگى الدەبىر جاڭالىقتى، وزگەرىستى بايقادىم. بۇل مەن ءۇشىن كۇتپەگەن جاي ەمەس ەدى: مەن كىشكەنتاي كەزىمنەن-اق سەنىڭ قاسىڭدا ۇنەمى ايەلدەر بولاتىنىن ءبىلۋشى ەدىم عوي، ءبىراق، ءدال ءقازىر بۇل جاي مەنىڭ جانىمدى قاتتى اۋىرتتى، سودان دا مەن باسقا ايەلمەن اپ-ايقىن جاقىندىعىڭدى بايقاتقان كورىنىسكە قينالا قاراپ تۇردىم. بىردە، — بالا كەزىمدەگىدەي قىرسىقتىقپەن ءارى تاكاپپارلىقپەن، بالكىم، مەن ءقازىر دە سونداي شىعارمىن، — اشۋلاندىم دا سەنىڭ ءۇيىڭ جاققا بارماي قويدىم؛ ءبىراق سول كەشتىڭ قانداي ازاپتى بولعانىن ەسكە الۋدىڭ ءوزى اۋىر! كەلەسى كۇنى دەگبىرىم قاشىپ، تەرەزەڭنىڭ الدىنا جەتكەنشە اسىقتىم. سوسىن... مەن ءۇشىن جابىق ءومىرىڭنىڭ الدىندا زايا وتكەن عۇمىرىم سياقتى، تەرەزەڭنىڭ الدىندا ۇزاق تۇرىپ... ۇزاق كۇتتىم.
اقىرى، سەن مەنى بايقايتىن دا كۇن تۋدى. مەن سەنى الىستان كوزىم شالىپ، بۇل جولى بەتپە-بەت كەزدەسۋدەن سىتىلىپ كەتپەۋ ءۇشىن بار كۇش-جىگەرىمدى جيدىم. سول كەزدە كوشەدە الدەبىر اربادان جۇك ءتۇسىرىلىپ جاتقان، سوندىقتان دا سەنىڭ تاپ مەنىڭ قاسىمنان وتۋىڭە تۋرا كەلدى. سەن ماعان سەلسوق كوز تاستادىڭ، ءبىراق مەنىڭ قادالىپ قاراپ تۇرعانىمدى بايقاعان ساتتە بەت الپەتىڭ وزگەرىپ — و، مۇنى ەسكە الۋ قانداي قيىن! — ءبىر كەزدەرى مەنى، بالانى، عاشىق ايەلگە اينالدىرعان ايەل زاتىنا ەلىتتىرە، ەلجىرەي، سونىمەن ءبىر مەزگىلدە كوزىڭمەن شەشىندىرە قارايتىن كوزقاراس پايدا بولدى. بۇل كوزقاراس مەنى بىرەر سەكۋندقا تۇرعان ورنىمدا شەگەلەپ تاستاعانداي — مەن كوزىمدى الا الماي قالدىم، العىم دا كەلمەدى، — مىنە، سەن قاسىمنان ءوتىپ تە كەتتىڭ... جۇرەگىم اۋزىمنان شىعارداي دۇرسىلدەپ، ءجۇرىسىمدى ەرىكسىز باياۋلاتتىم دا، ەرىكسىز بۇرىلىپ قارادىم: سەن توقتاپ، مەنىڭ سوڭىمنان قاراپ تۇر ەدىڭ. ماعان سونشاما ۇمسىنىپ، قىزىعا قاراۋىڭنان مەنى تانىماعانىڭدى ءتۇسىندىم.
مەنى سوندا دا، كەيىن دە تانىعان جوقسىڭ؛ سەن مەنى ەشقاشان تانىمايتىنسىڭ. سول ساتتەگى جان دۇنيەمنىڭ قۇلازۋىن قالاي جەتكىزسەم ەكەن، سۇيىكتىم؟ ويتكەنى تاعدىرىمنىڭ ماڭدايىما نە جازعانىن: مەنى ەشقاشان، دەمىم بىتكەنشە تانىماي وتەتىنىڭدى العاش رەت تاپ سوندا سەزىندىم عوي. كوڭىلىمنىڭ قۇلازىپ، ومىردەن ءتۇڭىلىپ كەتكەنىمدى قالاي جەتكىزسەم ەكەن! بىلەسىڭ بە، ينسبرۋكتە، بولاشاقتا ۆەنادا كەزدەسەتىنىمىز جايلى ويلاۋمەن وتكەن ەكى جىلدا، كوڭىل-كۇيىمە قاراي نەشەتۇرلى: بىرەسە قۋانىشتى، بىرەسە رەنىشتى جاعدايلاردى ەلەستەتىنمىن. ويشا ءبارىن دە باستان كەشكەنمىن: كوڭىل كۇيىم جوق كەزدە مۇساپىرلىگىم، وڭسىزدىگىم، وزىڭە جابىسىپ قويماعانىم ءۇشىن مەنى جيرەنە يتەرىپ تاستايتىنىڭدى ويلاپ جۇرەگىم سىزدايتىن.
ماعان دەگەن سۋىقتىعىڭ، جاقتىرماۋىڭ، نەمقۇرايلىعىڭنان كورگەن بارلىق ازاپتى ويشا باستان كەشىردىم، ءبىراق ءوزىڭنىڭ ماحابباتىڭا لايىق ەمەس ەكەنىمدى قاتتى سەزىنەتىن سول ءبىر تورىققان ساتتەردە دە، ءوزىم ءۇشىن ولىممەن تەڭ — مەنىڭ بار ەكەنىمدى مۇلدە بايقاعان جوقسىڭ دەگەن وي ميىما كىرىپ-شىققان ەمەس. ەندى مەن، — و، سەن مەنى تۇسىنۋگە ۇيرەتتىڭ عوي! — ەر ادام ءۇشىن قىزدىڭ، ايەلدىڭ بەت-جۇزى، كوپ رەتتە بار بولعانى بىردە قۇمارلىقتى، بىردە بالالىق تالپىشتىكتى، بىردە قاجۋدى كورسەتەتىن اينا سياقتى قانشالىقتى وزگەرمەلى ەكەنىن، ايناداعى بەينە سياقتى بىرەسە ايقىن كورىنىپ، بىرەسە جوعالىپ كەتەتىنىن ەندى تۇسىنەمىن عوي؛ سوندىقتان دا وتكەن جىلدار ايەل ءجۇزىنىڭ ءارىن تايدىرىپ، كيىم كيىسىن وزگەرتكەندە، ەر ادامنىڭ ونى تانۋى قيىن.
تاعدىرىنا مويىنسۇنعاندار عانا — شىن دانا جاندار. ءبىراق ول كەزدە مەن تىم جاس ەدىم، سوندىقتان سەنىڭ ۇمىتشاقتىعىڭ اقىلعا سىيمايتىنداي كورىنەتىن. ونىڭ ۇستىنە ءوزىڭدى ۇزدىكسىز ويلاعاندىقتان، سەن دە مەنى ءجيى ەسكە الاسىڭ ءارى كۇتىپ ءجۇرسىڭ دەپ دامەلەنىپ، سوعان يلاناتىنمىن؛ ەگەر مەنى ءبىر ءسات تە ەسىڭە المايتىنىڭدى، سەن ءۇشىن ەشكىم ەمەس ەكەنىمدى بىلەر بولسام، قالاي ءومىر سۇرەر ەدىم! سوندىقتان مەن تۋرالى ەشتەڭە ەسىڭە تۇسپەگەنىن، ەكەۋمىزدىڭ ءومىرىمىزدى جالعايتىن بولار-بولماس، ءۇپ ەتسە ۇزىلەردەي نازىك ەستەلىكتىڭ دە جوق ەكەنىن كورسەتكەن بۇل كوزقاراسىڭ — العاشقى سوققى، تاعدىرىمنىڭ العاشقى قاتىگەز حابارشىسى ەدى.
ول جولى مەنى تانىمادىڭ. ەكى كۇننەن كەيىن تاعى دا كەزدەسكەن كەزدە كوزتانىس ادامداي قاراعانىڭدا، ءبارىبىر مەنى، ءوزىڭدى سۇيگەن جاندى، تانىعان جوقسىڭ، بار بولعانى وسىدان ەكى كۇن بۇرىن، تاپ وسى جەردە كەزدەسكەن اپ-ادەمى ون سەگىز جاسار قىزدى تانىدىڭ. سەن ادەمى جىميىپ، ماعان جىلىۇشىراي ءارى تاڭدانا قارادىڭ. تاپ سول جولعىداي قاسىمنان ءوتىپ بارا جاتىپ، ءسال كىدىردىڭ، — مەن ءدىر-دىر ەتىپ، جانىم راحاتقا بولەنىپ، سەن ماعان ءتىل قاتسا ەكەن دەپ جالبارىنىپ تۇردىم. العاش رەت سەن ءۇشىن كەۋدەسىندە جانى بار ادام ەكەنىمدى ۇقتىم؛ سەنەن قاشپاي، ءجۇرىسىمدى باياۋلاتتىم...
كەنەتتەن سەنىڭ ماعان ەرىپ كەلە جاتقانىڭدى سەزىندىم، ارتىما قايىرىلىپ قاراماي-اق ءقازىر سۇيكىمدى داۋسىڭدى ەستيتىنىمدى، العاش رەت ماعان ءتىل قاتاتىنىڭدى ءبىلدىم. سونى كۇتىپ، تۇلا بويىم ۇيىپ قالعانداي شىمىرلادى، ال جۇرەگىمنىڭ تارسىلداعانى سونداي، دەمىمدى الۋ ءۇشىن توقتاۋعا ءسال قالدىم، ءبىراق، بۇل كەزدە سەن مەنى قۋىپ جەتكەن بولاتىنسىڭ. بەينەبىر بايىرعى تانىستارداي، (اح، سەن مەنىڭ ءومىرىم تۋرالى ەشتەڭە دە بىلمەيتىن ەڭ عوي) ماعان ادەتتەگىدەي كوڭىلدى قالپىڭمەن، وپ-وڭاي ءتىل قاتتىڭ. سەن ەشقاشان دا مەنىڭ ءومىرىم تۋرالى ەشتەڭە بىلمەيتىنسىڭ! — ادامدى باۋراپ الاتىن ەركىندىكپەن ءتىل قاتقانىڭ سونشا، مەن ءتىپتى جاۋاپ قاتۋعا كۇش تاپتىم. وسىلايشا بۇرىشقا دەيىن جەتتىك. سوسىن سەن كەشكى استى بىرگە ىشسەك قايتەدى دەپ سۇرادىڭ؛ مەن «جارايدى» دەدىم. ساعان «جوق» دەي الار ما ەدىم، ءسىرا؟
ەكەۋمىز كەشكى استى شاعىن مەيرامحانادا ىشتىك — ونىڭ قاي جەر ەكەنى ەسىڭدە مە؟ اح، سەن بۇل كەشتى تاپ وسىنداي باسقا كەشتەردەن اجىراتا دا المايتىن شىعارسىڭ... ويتەتىندەي مەن ساعان كىم ەدىم؟ سانسىز كوپ وقيعالار تىزبەگىندەگى ءبىر كەزدەيسوق بۋىن عانا... وندا مەنى ەسىڭە تۇسىرەتىن نە بار ەدى؟ مەن سويلەمەدىم دەسەك تە بولادى، — قاسىڭدا وتىرۋ، داۋسىڭدى ەستۋدىڭ ءوزى سونشالىقتى زور باقىت ەدى. وسىنداي قىمبات ساتتەن ايىرىلىپ قالماۋ ءۇشىن سۇراق قويۋعا دا، ءبىر اۋىز ءسوز ايتۋعا دا قورىقتىم.
مەنىڭ وزىڭمەن كەزدەسەم دەگەن ءۇمىتىمدى اقتاعانىڭدى، اسقان ادەپتىلىك تانىتىپ، بيازى قالپىڭمەن سويلەسكەنىڭدى، العاشقى مينۋتتاردان باستاپ ەمىن-ەركىن، جايماشۋاق اڭگىمە-دۇكەن قۇرعانىڭدى ريزاشىلىقپەن ەسكە الامىن؛ ەگەر دە مەن باياعىدان-اق ەسى-دەرتىممەن، تۇرعان بويىممەن سەندىك بولماعان بولسام، وسى بۇگىنگى قالپىڭمەن-اق مەنى وزىڭە باۋراپ العان بولار ەدىڭ. اح، ءيا، بەس جىل بويعى ءۇمىتىمدى الداماي، مەنىڭ قانشالىقتى ۇلى ارمانىمدى جۇزەگە اسىرعانىڭدى سەن بىلمەيسىڭ دە عوي!
ءبىز داستارقان باسىنان تۇرعاندا كۇن كەشكىرىپ قالعان بولاتىن. مەيرامحانادان شىعىپ كەلە جاتقانىمىزدا مەنەن: «اسىعىس ەمەسسىڭ بە؟»، «ۋاقىتىڭ بار ما؟» دەپ سۇرادىڭ. ءوزىڭنىڭ سوڭىڭنان ەرىپ جۇرە بەرۋگە دايىن ەكەنىمدى جاسىرا الار ما ەدىم! ۋاقىتىم بار دەدىم. سوندا سەن بىرەر ساتكە كىبىرتىكتەپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇرۋعا ۇيگە كىرەسىڭ بە دەپ سۇرادىڭ. — ارينە! — دەدىم مەن ىشكى سەزىم جەتەگىمەن. دەدىم دە اسىعا بەرىلگەن جاۋابىمنىڭ سەنى ءبىرتۇرلى كۇيگە قالدىرعانىن: ىڭعايسىزداندىرعانىن نە قۋانتقانىن بىلمەدىم، ءبىراق تاڭ قالدىرعانىن بايقادىم.
ءقازىر مەن سەنىڭ تاڭدانىسىڭدى تۇسىنەمىن: ادەتتە، ايەلدەردىڭ ىشتەي قالاپ تۇرسا دا، بەرىلۋگە دايىن ەكەندىگىن جاسىراتىنىن، شوشىپ كەتكەندەي نەمەسە ىزالانعانداي ءتۇر كورسەتەتىنىن، سوسىن عانا، قيىلعان وتىنىشتەر مەن انت-سۋ ىشۋلەردەن، ۇيىپ-توككەن ۋادەلەردەن كەيىن عانا، كەلىسەتىندەرىن بىلەمىن. مۇنداي ۇسىنىستارعا ماحابباتتى كاسىپكە اينالدىرعاندار، جەزوكشەلەر عانا نەمەسە وتە جاس، مۇلدە تاجىريبەسى جوق قىزدار عانا تولىق كەلىسىم بەرەتىنىن مەن بىلەمىن. ءبىراق مەنىڭ جاۋابىم (بۇعان قالايشا كۇماندانا الدىڭ) — بار بولعانى مىڭ كۇندىك مۇڭدى كۇندەردى بۇزىپ-جارىپ شىققان ساعىنىشتان ءتۇزىلىپ، سوزگە اينالعان تىلەگىم ەدى.
قالاي بولعان كۇندە دە سەن تاڭ قالدىڭ، ماعان دەگەن قىزىعۋشىلىعىڭ وياندى. ماعان ۇرلانا، تاڭدانا قاراپ قويىپ وتىرعانىڭدى بايقادىم. سەنىڭ ىشكى سەزىمىڭ، ادامدى تاپ باسىپ تانيتىن قاسيەتىڭ وسىناۋ سۇيكىمدى، اڭعال قىزدا الدەبىر جۇمباق بار ەكەنىن بىردەن سەزدىردى. بويىڭدا قىزىعۋشىلىق وياندى، الدەنەنى بىلگىڭ كەلگەن ساق ساۋالدارىڭنان سان سۇراقتىڭ جاۋابىن تابۋعا تىرىسىپ وتىرعانىڭدى بايقادىم. ءبىراق مەن تىكە جاۋاپ بەرۋدەن جالتارىپ كەتتىم: ءوز قۇپيامدى اشقانشا ساعان اقىماق قىز بولىپ كورىنۋدى ءجون سانادىم. ءبىز سەنىڭ ۇيىڭە كوتەرىلدىك.
كىرەبەرىسكە قادام باسىپ، باسپالداقپەن كوتەرىلگەندەگى الابۇرتقان سەزىمىمدى تۇسىنە المايسىڭ دەسەم، سۇيىكتىم، كەشىر مەنى؛ بۇل ىشپەي ماس ەتكەن، بۋلىقتىرعان ازابىمەن راحات سىيلاعان باقىت ەدى. مەن ءقازىر دە ونى كوزىمە جاس الماي ەسكە تۇسىرە المايمىن، ال كوز جاسىم قۇرعاعالى قاي زامان! ءبىراق ءوزىڭ ويلانىپ قاراشى، ول جەردە ءبارى دە مەنىڭ ەس-تۇسسىز ماحابباتىمدى، بالا كۇنىمدى، تۇڭعيىق مۇڭىمدى ەسكە سالاتىن ەدى عوي: ءوزىڭدى سان رەت كۇتىپ وتىرعان كىرەبەرىس، اياعىڭنىڭ دىبىسىن تىڭدايتىن باسپالداق، جان-تانىممەن ءبىر كورۋدى اڭساعان كەزىمدە سىرتىڭنان اڭدىپ قارايتىن كىشكەنتاي «كوزشە»؛ ەسىگىڭنىڭ الدىندا جاتقان كىشكەنتاي كىلەمشە — ول جەردە مەن جالبارىنا سىيىنىپ، تالاي رەت تىزەرلەپ وتىرعانمىن، قۇلىپتىڭ سىرت-سىرت ەتىپ اشىلاتىنى — ول دىبىس قانشا رەت ورنىمنان تۇرعىزىپ ەدى!
بالالىق شاعىم، مەنىڭ كۇيىپ-جانعان قۇشتارلىعىم وسىناۋ تار كەڭىستىكتە ءىزىن قالدىرعان؛ ءومىرىمنىڭ ءبارى وسى جەردە بۇعىپ وتىرعانداي؛ ەندى مىنە، الاي-دۇلەي سوققان بورانداي ءۇيىرىپ اكەتىپ بارادى: ورىندالدى! بار ارمانىم ورىندالدى — مىنە، مەن سەنىڭ ۇيىڭدە، ءبىزدىڭ ۇيىمىزدە وزىڭمەن بىرگە كەلە جاتتىم! ويلاپ كورشى، بۇل ءبىر قاراعاندا ەش ءمانى جوق سياقتى، ءبىراق باسقاشا ايتا الماس ەدىم، — مەن ءۇشىن بارلىق ءومىر، سەنىڭ ەسىگىڭە دەيىنگى ءومىر — قارابايىر تىرلىك ەدى، ال ونىڭ ار جاعىندا ەرتەگى-ومىر، ءالاديننىڭ پاتشالىعى باستالاتىن؛ ويلاپ كورشى، مەن مىڭ سان رەت وسى، جاڭا عانا تابالدىرىعىن اتتاعان ەسىككە ءموليىپ، كوزىم بايلانىپ وتىرعانمىن، سوندا عانا سەن وسى قايتالانباس ءساتتىڭ مەن ءۇشىن قانشالىقتى قىمبات بولعانىن سەزىنەسىڭ؛ ءيا، سەزىنەسىڭ، تەك اقىر اياعىنا دەيىن تۇسىنبەيسىڭ، سۇيىكتىم!
مەن سول كۇنى تۇنەپ قالدىم. تانىمە ساعان دەيىن ءبىر دە ءبىر ەركەكتىڭ قولىنىڭ ۇشى دا تيمەگەنى سەنىڭ ويىڭا كىرىپ تە شىققان جوق. ونى ءبىلۋىڭ دە وڭاي ەمەس ەدى، سۇيىكتىم، — مەن ساعان ەش قارسىلاسقان جوقپىن، وزىڭە دەگەن قۇپيا ماحابباتىمدى سەزىپ قويماسىن دەپ، بويىمدى قىسقان ۇياتتى دا ىسىرىپ تاستادىم. ويتكەنى، سەنى ۇركىتىپ الماۋىم كەرەك ەدى. ويتكەنى سەنىڭ جەڭىلتەك، كەزدەيسوق، بۇگىن بار، ەرتەڭ جوق سەزىمدەردى جاقسى كورەتىنىڭدى بىلەمىن عوي. سەن باسقالاردىڭ تاعدىرىنا ارالاسۋعا قورقاسىڭ. ءوزىڭدى بۇكىل الەمگە بولشەكتەپ تاراتىپ، ءوزىڭ ەشقانداي قۇرباندىقتى قابىل المايسىڭ. ءقازىر مەن: ەڭ العاش بەرىلگەن ادامىم سەنسىڭ دەسەم، جالىنامىن، باسقاشا ويلاپ قالما، جانىم! مەن سەنى كىنالامايمىن، سەن ماعان وتىرىك ايتقان جوقسىڭ، الداپ-ارباپ، ۋىسىڭا تۇسىرگەن جوقسىڭ — ءوزىم، مەن ءوزىم كەلدىم ساعان! تاعدىرىمنىڭ دەگەنىمەن قۇشاعىڭا قۇلادىم. ەشقاشان، ەشقاشان دا ساعان كىنا ارتپايمىن، كەرىسىنشە ءومىر بويى ريزا بولىپ وتەمىن — ويتكەنى سول تۇنگىدەي راحاتتى باستان كەشكەن ەمەسپىن، تاپ سول تۇندەگىدەي باقىتتى بولعان ەمەسپىن! قاراڭعى تۇندە كوزىمدى اشىپ، سەنىڭ قاسىمدا جاتقانىڭدى سەزىنگەنىمدە، باقىتتان قالىقتاپ ۇشىپ جۇرگەندەي، ءوزىمنىڭ جۇلدىزدى اسپاننىڭ استىندا جاتپاعانىما تاڭ قالۋمەن بولدىم. جوق، مەن ەشقاشان ەشتەڭەگە وكىنگەن ەمەسپىن، سۇيىكتىم، وسى ءتۇن ءبارىنىڭ قارىمىن قايتاردى. قاراڭعى تۇندە سەنىڭ تىنىسىڭدى تىڭداپ، ءوزىڭنىڭ ءدال قاسىمدا جاتقانىڭدى سەزىنىپ، باقىتتان جىلاعانىم ەسىمدە.
تاڭەرتەڭ كەتۋگە اسىقتىم. دۇكەنگە كەشىكپەي بارۋىم كەرەك ەدى، سوسىن، قىزمەتشىڭ كەلمەي تۇرىپ كەتكىم كەلدى، — ونىڭ مەنى كورگەنىن قالامادىم. كيىنىپ، الدىڭدا تۇرعانىمدا سەن مەنى قۇشاقتاپ، بەتىمە ءۇڭىلىپ ۇزاق قارادىڭ؛ جادىڭدا الىس، بۇلدىر ەستەلىكتەر جىلت ەتتى مە ەكەن، الدە باقىتتان بال-بۇل جانعان ءجۇزىم سونشا سۇلۋ بولىپ كورىندى مە ەكەن؟ سوسىن سەن ەرىنىمنەن ءسۇيدىڭ. مەن سەنى ءالسىز عانا يتەرىپ، ەسىككە بۇرىلدىم. سەن: — گۇل العىڭ كەلمەي مە؟ — دەپ سۇرادىڭ. — مەن: — ءيا، — دەدىم. سەن جازۋ ۇستەلىڭدە تۇرعان كوگىلدىر حرۋستال قۇمىرادان (و، مەن بۇل قۇمىرانى بالا كۇنىمدە بولمەڭە كىرگەن كەزىمنەن بەرى بىلەمىن) ءتورت تال راۋشان گۇلىن شىعارىپ، ماعان ۇسىندىڭ. مەن ودان كەيىن بىرنەشە كۇن بويى سول گۇلدەردى ءسۇيىپ ءجۇردىم.
ءبىز تاعى دا كەزدەسەمىز دەپ كەلىستىك. مەن كەلدىم. تاعى دا عاجايىپ ءتۇندى باستان كەشتىك. سوسىن تاعى ءبىر، ءۇشىنشى ءتۇندى سىيلادىڭ. سوسىن جول ءجۇرۋىڭ كەرەكتىگىن ايتتىڭ — مەن بالا كەزىمنەن وسىنداي ساياحاتتارىڭدى جەك كورەتىنمىن! — جانە كەلگەن سوڭ بىردەن حابار بەرەتىنىڭدى ايتتىڭ. مەن ونى پوشتادان الاتىن بولدىم؛ اتىمدى دا ايتقىم كەلگەن جوق، — قۇپيامدى ساقتاعىم كەلدى. سەن قوشتاساردا ماعان تاعى دا راۋشان گۇلدەرىن ۇسىندىڭ.
سوسىن ەكى اي بويى كۇن سايىن حابار كۇتتىم... كۇتۋ ازابىن، تورىعۋىمدى نەسىنە تىزبەكتەيىن؟ مەن سەنى كىنالامايمىن، ءوزىڭدى وسى ادەتتەگىدەي قالپىڭدا - كۇيىپ-جانعان ءارى ۇمىتشاق، ەلىككىش ءارى ادالدىقتى ساقتامايتىن قالپىڭدا جانە بۇگىن دە سول وزگەرمەگەن قالپىڭدا سۇيەمىن. سەن باياعىدا-اق ورالعان بولاتىنسىڭ، ونى مەن تەرەزەڭنەن توگىلگەن جارىققا قاراپ ءبىلدىم، ءبىراق سەن ماعان كەلدىم دەپ جازعان جوقسىڭ. بۇگىنگى، سوڭعى ساعاتىم سوعىلاردا، ءومىرىمنىڭ ءبارىن ارناعان سەنەن كەلگەن ءبىر جاپىراق قاعاز دا جوق مەندە. مەن كۇتتىم، ءتوزىمىمدى سارقا كۇتتىم. ءبىراق سەن شاقىرمادىڭ... ءبىر اۋىز ءسوز جازبادىڭ...
مەنىڭ بالام كەشە كوز جۇمدى — بۇل سەنىڭ دە بالاڭ بولاتىن. بۇل سەنىڭ دە بالاڭ بولاتىن، سۇيىكتىم — سول ءۇش ءتۇننىڭ بىرىندە بويعا بىتكەن نارەستە؛ مەن مۇنى انت ەتىپ ايتا الامىن، ءولىم الدىندا تۇرعاندا ادام وتىرىك ايتپايتىنىن بىلەسىڭ. بۇل ءبىزدىڭ بالامىز ەدى، انت ەتەمىن، ويتكەنى مەن ساعان بەرىلگەن ساتتەن باستاپ، بالا دۇنيەگە كەلگەنگە دەيىن ماعان ءبىر دە ءبىر ەركەك قولىنىڭ ۇشىن دا تيگىزگەن جوق. سەنىڭ قولىڭ تيگەن ءتانىم وزىمە قاستەرلىدەي كورىنەتىن. مەن ءۇشىن بۇكىل الەم بولعان ءوزىڭ مەن ومىرىمدە جىلت ەتىپ جوق بولاتىنداردىڭ اراسىندا ءوزىمدى قالاي بولشەكتەر ەدىم؟ ول ءبىزدىڭ بالامىز ەدى، سۇيىكتىم، مەنىڭ ءتۇپسىز تۇڭعيىق ماحابباتىم مەن سەنىڭ الاڭسىز، ەسەپسىز، ءتىپتى ەسىڭ كەتە ايمالاپ-وپكەنىڭنىڭ جەمىسى، ءسابيىمىز، ۇلىمىز، جالعىز بالامىز ەدى.
ءبىراق سەن مەنەن مىنانى سۇرايتىن شىعارسىڭ، سۇيىكتىم، — بالكىم، ۇرەيلەنە، بالكىم تەك تاڭدانا — وسى جىلدار بويى بالامىز تۋرالى ءلام دەمەي كەلىپ، ەندى عانا، ول ماڭگىلىك ۇيقىعا كەتىپ، مىنا قاراڭعى بولمەدە جاتقاندا، ەندى قايتىپ كەلمەسكە كەتەرىندە عانا نەگە ايتىپ وتىرعانىمدى سۇرايتىن شىعارسىڭ. ال مەن ونى قالاي ايتار ەدىم؟ سەن ماعان، ايتقانىڭا ەرىپ، ەش قارسىلىقسىز بەرىلگەن، ءۇش تۇندىك ەرمەگىڭ بولعان بەيتانىس ايەلگە، ەش سەنبەس ەدىڭ؛ كەزدەيسوق كەزدەسۋدىڭ بەيتانىس قاتىسۋشىسى بولعان مىنا مەنىڭ وزىڭە، كوبەلەك سەزىمدى ادام-اۋ، ساعان، ادالدىق ساقتاعانىما ەش سەنبەس ەدىڭ، سودان بۇل بالانىڭ وزىڭدىكى ەكەنىن مويىنداساڭ دا، كوڭىلىڭدە كۇمان قالار ەدى...
ەشقاشان، ءتىپتى مەنىڭ ءسوزىم شىنايى بولىپ كورىنسە دە، كوڭىل تۇكپىرىندەگى، ءوزىڭ سياقتى باقۋاتتى ادامعا بوتەن بىرەۋدىڭ بالاسىن باقتىرىپ قويعانىم تۋرالى جىمىسقى ويدان ارىلا الماس ەدىڭ! ماعان سەزىكتەنە قاراپ، ارامىزدا سىرت كوزگە بىلىنبەيتىن، الدەبىر ... بۇلىڭعىر سەنبەۋشىلىك ورنىعار ەدى. سوسىن... مەن سەنى جاقسى بىلەتىن ەدىم عوي؛ ءتىپتى سەنى وزىڭنەن دە جاقسى بىلەتىن شىعارمىن، سوندىقتان دا، الاڭسىز، جەڭىل قاتىناستارعا بەيىم، ماحابباتتان تەك ويىندى ىزدەيتىن ساعان كەنەتتەن اكە بولۋ، بىرەۋدىڭ تاعدىرى ءۇشىن جاۋاپتى بولۋ وڭايعا سوقپايتىنىن ءتۇسىندىم.. بوستاندىققا ۇيرەنگەن باسىڭ ماعان بايلانعانداي سەزىنەر ەدىڭ. سوسىن... ءوزىڭدى بايلاپ قويعانىم ءۇشىن ەركىڭنەن تىس مەنى جەك كورىپ كەتەر ەدىڭ. ءبىر ساعاتقا ما، بىرنەشە مينۋتقا ما، سەنىڭ موينىڭا ىلىنگەن قامىتتاي بولار ەم، ءسويتىپ، جيرەنىش تۋعىزار ەدىم، — ال مەن وزىمدىك ءور سەزىممەن، سەنىڭ مەن تۋرالى ءومىر بويى الاڭسىز، سۇيىسپەنشىلىكپەن ويلاعانىڭدى قالادىم. موينىڭا ماسىل بولعانشا، ءبارىن ءوزىم كوتەرۋدى ارتىق كوردىم، وزىڭە ىڭكار بولعان ايەلدەردىڭ ىشىندە سەن سۇيىسپەنشىلىكپەن ءارى ريزاشىلىقپەن ەسكە الاتىن جالعىز جان بولعىم كەلدى. ءبىراق، وكىنىشتىسى سول، سەن ەشقاشان مەن تۋرالى ويلاعان ەمەسسىڭ، اشەيىن ۇمىتىپ كەتتىڭ.
جو-جوق، مەن سەنى مۇلدە كىنالامايمىن، سۇيىكتىم! جازبامنان اششى زاپىران وكىنىشتىڭ ءىزىن بايقاساڭ، كەشىر مەنى. مەنىڭ دەمسىز ءسابيىم، ءبىزدىڭ ءسابيىمىز قاسىمدا، لىپىلداپ جانعان بالاۋىز وتىنىڭ استىندا جاتىر؛ مەن قۇدايعا جۇدىرىعىمدى ءتۇيىپ، ونى قانىشەر دەپ قارعادىم، اقىل-ويىمنان اداسا باستادىم. نالامدى كەش مەنىڭ، شاعىنعانىمدى كەش! سەنىڭ مەيىرىمدى، قايىرىمدى جان ەكەنىڭدى بىلەمىن عوي، كەز كەلگەن ادامعا قول ۇشىن بەرۋگە دايىن ەكەنىڭدى، ءتىپتى، ءوتىنىش ەتكەن بەيتانىس ادامدارعا كومەكتەسەتىنىڭدى بىلەمىن. ءبىراق سەنىڭ مەيىرىمدىلىگىڭ وزگەشە، ول بارشاعا ارنالعان، جانە كەز كەلگەن ادام ودان قولىنا سىيعانىنشا الۋعا ەرىكتى؛ ول — شەكسىز، ۇلان-عايىر، ءبىراق، كەشىر مەنى، ول جالقاۋ، ول قايتا-قايتا ەسكەرتكەندى، وتىنگەندى كۇتەدى. ويتكەنى سەن قۋانا كومەكتەسكىڭ كەلەتىندىكتەن ەمەس، شاقىرعاندا، وتىنگەندە كومەكتەسەسىڭ، ۇيالعانىڭنان، السىزدىگىڭنەن كومەكتەسەسىڭ. سەن — مۇنى اشىق ايتۋىما رۇقسات ەت — كەدەيشىلىككە، قايعىعا تاپ بولعان ادامدى ءوزىڭ سياقتى باقىتتى جانداردان ارتىق دەپ ويلامايسىڭ. ال ءوزىڭ سياقتى ادامداردان، ءتىپتى ولاردىڭ ەڭ مەيىرىمدىسىنەن بىردەڭە سۇراۋ وتە قيىن.
بىردە، بالا كەزىمدە، «كوزشەدەن» سىعالاپ تۇرىپ، سەنىڭ ەسىگىڭدى قاققان قايىرشىعا ساداقا بەرگەنىڭدى كوردىم. ول اۋزىن اشپاي جاتىپ وعان اقشا بەردىڭ جانە كوپ اقشا بەردىڭ، ءبىراق مۇنى، بەينە ءبىر ول تەزىرەك كەتسە ەكەن دەگەندەي اسىعىپ-ۇسىگىپ ىستەدىڭ؛ ماعان سەن ءبىرتۇرلى ونىڭ كوزىنە قاراۋدان قورقاتىنداي كورىندىڭ... سول ءبىر اسىعىپ-ۇسىگىپ، قايىرشىدان قىسىلىپ، ريزاشىلىعىن تىڭداۋعا دا باسىڭدى الا قاشا جاساعان كومەگىڭ كوز الدىمدا قالىپ قويدى.
ساعان ەشقاشان ەشتەڭە ايتپاۋىمنىڭ سەبەبى، مىنە، وسىندا. ارينە، ايتسام، ول بالا وزىڭدىكى ەكەندىگىنە سەنىمدى بولماساڭ دا سەنىڭ ماعان كومەكتەسەتىنىڭدى ءبىلدىم، ءتىپتى مەنى جۇباتار ەدىڭ، اقشا بەرەر ەدىڭ، كوپ اقشا بەرەر ەڭ... ءبىراق سونىڭ ءبارىن دە ىشتەي وسى ءبىر جاعىمسىز جايدان تەزىرەك قۇتىلسام دەگەن تىلەكپەن ىستەر ەدىڭ؛ ءتىپتى، ول بالانى تۋۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ۇگىتتەر ەدىڭ دەپ تە ويلايمىن. ال مەن بارىنەن بۇرىن وسىدان قورىقتىم — ويتكەنى، سەن قالاساڭ، مەن بارىنە كونەر ەدىم، سەنىڭ ءسوزىڭدى ەشقاشان جەرگە تاستاي الماس ەدىم.
ءبىراق بۇل بالا مەن ءۇشىن ءبارى-تىن، ويتكەنى ول — سەنىڭ ۇرپاعىڭ ەدى عوي، ءبىراق، مەن جانىمدا قالدىرا الماعان باقىتتى، سەن ماعان ماڭگىلىككە سىيلاپ (مەن سولاي دەپ ويلاپ ەم) بۇل — مەنىڭ تانىمدە ءبۇر جارعان، مەنىڭ ومىرىمنەن اجىراعىسىز سەن ەدىڭ. مىنە، ايتەۋىر، ساعان قولىم جەتتى، بويىمدا سەنىڭ ءومىرىڭنىڭ بۇرلەپ كەلە جاتقانىن سەزىندىم، ونى تاماقتاندىرىپ، الپەشتەپ، ءسۇيىپ، راحاتقا بولەنە الاتىن بولدىم. جانىم وسىنداي راحاتتى كۇتىپ سارعايىپ ەدى. مىنە، سوندىقتان دا، سۇيىكتىم، جۇرەگىمنىڭ استىندا سەنىڭ بالاڭ جاتقانىنا سونشالىقتى باقىتتى ەدىم — ەندى مەنەن ەش تايقىپ قاشىپ كەتە الماس ەدىڭ.
سۇيىكتىم، مەن ءبىراق باقىتتى ايلاردى عانا باستان كەشكەنىم جوق؛ بۇل كەزدەرى ادامدار تاراپىنان تالاي سۇمدىق پەن ازاپتى دا كوردىم. ماعان وڭاي بولعان جوق. سوڭعى ايلاردا دۇكەنگە بارا المادىم، ويتكەنى تۋىستارىم مەنىڭ بويىمداعى وزگەرىستى بايقاپ، ۇيگە حابارلار ەدى. انامنان اقشا سۇراعىم كەلگەن جوق، سوندىقتان وزىمدەگى ءبىرلى-جارىم باعالى زاتتاردى ساتىپ كۇن كوردىم. بوسانۋعا ءبىر اپتا قالعاندا كىر جۋۋشى ايەل سوڭعى بىرنەشە كرونىمدى ۇرلاپ الىپ، مەنىڭ بوسانۋ پاناجايىنا جاتۋىما تۋرا كەلدى. ول جەرگە اسا مۇقتاج، تاقىر كەدەي، ىزدەۋشى-سۇراۋشىسى جوق جاندار عانا كەلەتىن، سەنىڭ بالاڭ سول قايىرشىلىق ۇيىعىندا دۇنيەگە كەلدى.
پاناجاي ادام تۇرعىسىز بولاتىن — ءبارى دە بوتەن، ول جەردە جاتقان جالعىزىلىكتى جاندار — بىزدەر دە بىر-بىرىمىزگە جات ەدىك ءارى ءبىر-بىرىمىزدى جەك كوردىك؛ ءبىزدى حلوروفورم مەن قان ساسىعان، ىڭىرسۋ مەن شىڭعىرۋدان قۇلاق تۇناتىن پالاتاعا ورتاق باقىتسىزدىق، ورتاق ازاپ ايداپ اكەلگەن-دى. جاس دارىگەرلەردىڭ كورپەمىزدى مىسقىلداي اشىپ، قورعانسىز ايەلدەردىڭ ءتانىن عالىمسىماق كەيىپپەن تۇرتكىلەگەن ارسىزدىعىنان، كۇتۋشى ايەلدەردىڭ تويىمسىزدىعىنان، جەزوكشەلەر مەن اۋرۋ ادامدارمەن بىرگە بولۋعا ماجبۇرلىگىمنەن زارداپ شەگە وتىرىپ، مەن قورعانسىز ادامنىڭ باسىنا تۇسەتىن قورلاۋدى، ۇيات پەن كەمسىتۋدى سولارداي-اق باستان كەشتىم؛ و-و، ول جەردە ادامنىڭ قىمسىنىپ، ۇيالۋىن كوزبەن جەپ، سوزبەن جەرگە كومە سالادى ەكەن.
سەنىڭ ادام ەكەنىڭدى بىلدىرەتىن ەسىمىڭ جازىلعان تىلدەي قاعاز عانا، ال كەرۋەتتە جاتقاندار — زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە قويىلعان ازاپتى ءتان دەرسىڭ؛ ۇيىندە، ءوزىن سۇيەتىن، قامقور كۇيەۋىنە پەرزەنت سىيلايتىن ايەلدەر جالعىزىلىكتى، قورعانسىز ايەلگە زەرتحانا ۇستەلىندە جاتقانداي بولىپ بالا تۋۋدىڭ قانشالىقتى اۋىر ەكەنىن بىلمەيدى! ءتىپتى ءقازىر دە، ەگەر كىتاپتاردا ماعان «تامۇق» دەگەن ءسوز كەزدەسسە، مەن ىڭىرسىپ، شىڭعىرىپ جاتقان ايەلدەرمەن اۋزى-مۇرنىنان شىققانشا تولتىرىلعان ساسىق بولمەنى ەرىكسىز ەسكە الامىن.
مۇنى ايتقانىم ءۇشىن كەشىر مەنى. ءبىراق مەن مۇنى العاشقى جانە سوڭعى رەت جاساپ وتىرمىن؛ ەندى ەشقاشان دا بۇل جايدى اۋزىما المايمىن. مەن ون ءبىر جىل بويى ۇندەمەگەنمىن، جاقىندا ماڭگىلىككە ءۇنىم وشەدى؛ ءبىراق، تىم بولماسا ءبىر رەت وزىمە مۇمكىندىك بەرىپ، ءقازىر دەمسىز جاتقان بالانىڭ ماعان قانشالىقتى قيىندىقپەن كەلىپ، ءومىرىمنىڭ بار باقىتى بولعانىن ايتۋىم كەرەك. مەن ول جايدى باياعىدا-اق ۇمىتقانمىن، بالامنىڭ وسكەنىن كورىپ، كۇلكىسىن ەستىپ، قۋانعاندا ۇمىتقانمىن؛ ءبىراق ءقازىر، ول ولگەن كەزدە، ازابىم قايتا باستالدى، سوندىقتان دا بار داۋسىممەن شىڭعىرىپ، ايقايلاماي تۇرا المايمىن، تىم قۇرىعاندا ءبىر رەت قايعىمدى جەڭىلدەتۋىم كەرەك قوي.
ءبىراق مەن ساعان كىنا ارتپايمىن، تارتقان ازاپتارىمدى ءمان-ماعىناسىز ەتكەن قۇدايعا عانا نالام بار. انت ەتەمىن، مەن سەنى كىنالامايمىن، ءتىپتى اشۋ قىسقاندا دا ساعان قارسى شىقپاعانمىن. تولعاق قىسىپ، ءتانىمنىڭ دال-د ۇلى شىققاندا دا، اۋىر ازاپتان جانىمدى قويارعا جەر تاپپاعان ساتتەردە دە قۇدايدىڭ الدىندا سەنى ايىپتى ەتكەن جوقپىن؛ مەن ول تۇندەردىڭ بولعانىنا ەشقاشان وكىنگەن ەمەسپىن؛ ءوزىمنىڭ ساعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمدى قارعاعان ەمەن! سەنى ءسۇيىپ، كەزدەسكەنىمىزگە ريزاشىلىعىمدى ايتۋمەن ءومىر ءسۇردىم. ەگەر دە پاناجايداعى سۇمدىق ساتتەر قايتالاناتىن بولسا جانە الدىمدا نە كۇتىپ تۇرعانىن بىلەتىن بولسام دا، مەن وسى قادامدى تاعى دا جاسار ەدىم، سۇيىكتىم مەنىڭ! مىڭ رەت سولاي جاسار ەدىم...
ءبىزدىڭ بالامىز كەشە قايتىس بولدى — سەن ونى ەشقاشان بىلگەن جوقسىڭ. ەشقاشان، ءتىپتى كەزدەيسوق كەزدەسۋدە دە ءوزىڭ ءومىر بەرگەن كىشكەنتاي پەرىشتەنىڭ جۇزىنە كوزىڭ تۇسكەن جوق. مەن سەنەن ۇزاق جاسىرىنىپ ءجۇردىم؛ بايقايمىن، بالام بولعاندىقتان سەنى الدەقايدا بايسالدى سەزىممەن سۇيەتىندەيمىن، ايتەۋىر، ەندى سەزىمىم ماعان بۇرىنعىداي جان ازابىن تارتتىرمايتىن. ءوزىمدى ۇلىم مەن ەكەۋىڭنىڭ اراسىندا بولگىم كەلگەن جوق، سوندىقتان دا مەن ءوزىمدى، ءومىرى مەنەن تىس ءوتىپ جاتقان باقىتتى ەركە جان — ساعان ەمەس، ءوزىمدى قاجەت ەتەتىن، ءوزىم اسىراۋىم كەرەك بولعان، قۇشاعىما الىپ، قۇشىپ، سۇيە الاتىن بالاما ارنادىم.
وسى، تۇپ-تامىرىمەن مەندىك بولعان ەكىنشى «سەن» پايدا بولعالى بەرى ساعان ەسسىز ىنتىقتىرعان تاعدىردىڭ اياۋسىز بيلىگىنەن بوساعان سياقتىمىن؛ تەك اندا-ساندا عانا ءۇيىڭنىڭ جانىنا بارىپ كەتەتىنمىن. جانە وسى جىلدار ىشىندە، سەنىڭ ءار تۋعان كۇنىڭە مەن اق راۋشان گۇلدەرىن جىبەرەتىنمىن. تۋرا ءبىزدىڭ سەزىمگە تولى العاشقى تۇنىمىزدەن كەيىن سەن سىيلاعان گۇلدەردەي. وسى ون، ون ءبىر جىلدا تىم بولماسا ءبىر رەت ول گۇلدەردى كىم جىبەرەتىنىن وزىڭنەن سۇرادىڭ با؟ بالكىم، ءبىر كەزدەرى ءوزىڭ تاپ وسىنداي راۋشان گۇلىن سىيلاعان جاندى ەسىڭە العان شىعارسىڭ؟ جاۋابىڭ ماعان بەلگىسىز جانە ەندى ونى ەشقاشان دا بىلمەسپىن. جىلىنا ءبىر رەت قانا سول كەزدەسۋدى ەسكە السا ەكەن دەگەننەن باسقا تىلەك بولعان جوق مەندە.
ءبىزدىڭ بايعۇس بالامىزدى سەن بىلگەن جوقسىڭ — ونىڭ بار ەكەنىن جاسىرىپ قالعانىما ەندى عانا وكىنىپ وتىرمىن، ويتكەنى سەن ونى جاقسى كورەر ەدىڭ. سەن ءبىزدىڭ بايعۇس بالامىزدى بىلگەن جوقسىڭ، ونىڭ مەنى جانە بۇكىل الەمدى شۋاقتى ساۋلەگە تولتىرعان ويلى، قوڭىر كوزدەرىمەن — سەنىڭ كوزدەرىڭمەن! — كۇلىمدەي قاراعانىن كورگەن جوقسىڭ. اح، ول سونداي كوڭىلدى، سۇيكىمدى ءسابي بولاتىن! ونىڭ بويىنان سەنىڭ پىسىقتىعىڭ، ۇشقىر، البىرت قيالىڭ مەن مۇندالاپ تۇراتىن. سەن ومىرمەن وينايتىنداي، ول دا ساعاتتاپ الدەنەمەن بەرىلە وينايتىن، سوسىن ۇزاق ۋاقىت بويى قاباعىن ءتۇيىپ اپ، كىتاپتارىنا شۇقشيىپ وتىراتىن. ول كۇن وتكەن سايىن سەن سياقتانىپ بارا جاتتى. ونىڭ بويىنان ساعان ءتان ەكىۇدايىلىق — بايسالدىلىق پەن جەڭىلتەكتىكتىڭ قوسپاسى اپ-انىق بايقالا باستادى، ول ساعان ۇقساعان سايىن مەنىڭ وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىم دە ءورشي ءتۇستى.
ول وتە جاقسى وقىدى، فرانسۋزشا سويلەگەندە اۋزى دامىل تاپپايتىن، داپتەرلەرى تاپ-تۇيناقتاي بولاتىن، ءوزى دە اپ-ادەمى ەدى، اسىرەسە، قارا بارقىت كوستيۋمىن نەمەسە تەڭىزشى كۇرتەشەسىن كيگەندە كوز الا المايتىنمىن! قاي جەردە جۇرسەك تە ول كوزگە ءتۇسۋشى ەدى، گرادو جاعاجايىندا قىدىرىپ جۇرگەندە ايەلدەر توقتاپ، ونىڭ ۇزىن، سارعىش شاشىنان سيپايتىن؛ زەممەرينگتە شانامەن سىرعاناپ جۇرگەنىندە وتكەن-كەتكەننىڭ ءبارى وعان سۇيسىنە قارايتىن. ول سونداي سۇيكىمدى، مەيىرىمدى ءارى جانى مەيىرىمگە تولى نازىك بالا ەدى. وتكەن جىلى ول تەرەزيانۋم ينتەرناتىنا وقۋعا ءتۇستى، سوندىقتان، ون سەگىزىنشى عاسىرداعى پاج بالالارداي نىساندى كيىم كيىپ، قىلىشىن اسىنىپ ءجۇرىپ ەدى، — ال ءقازىر ونىڭ ۇستىندە جەيدە عانا بار، ەرىندەرى كوگىلجىم تارتىپ، قولدارى كەۋدەسىنە قويىلعان كۇيى جاتىر بايعۇس بالا.
بالكىم، سەن مەنەن بالانى وسىنداي بايلىققا قالاي بولەدىڭ، جوعارى ساناتتاعى ادامداردىڭ جەڭىل، الاڭسىز ءومىرىنىڭ بارلىق قۋانىشتارىن قالاي بەرە الدىڭ دەپ سۇرارسىڭ؟ سۇيىكتىم مەنىڭ، مەن سەنىمەن قارا تۇنەكتىڭ ىشىنەن تىلدەسىپ وتىرمىن، سوندىقتان دا ۇيالمايمىن، ساعان ونى دا ايتامىن، تەك سەن شوشىپ كەتپە، سۇيىكتىم، — مەن ءوزىمدى ساتاتىنمىن. مەن كوشە كوبەلەگى، جەزوكشە بولعان جوقپىن، ءبىراق مەن ءوزىمدى ساتاتىنمىن. مەنىڭ باي دوستارىم، باي كوڭىلدەستەرىم بولدى؛ اۋەلى ولاردى مەن ىزدەگەنمىن، — سوسىن ولار مەنى ىزدەي باستادى، ويتكەنى مەن — سەن ونى بايقادىڭ با؟ — وتە كورىكتى بولاتىنمىن. ءوزىم بەرىلگەن ادامداردىڭ بارلىعى ماعان ريزا بولاتىن، ولار ماعان باۋىر باسىپ قالۋشى ەدى، ءبارى دە مەنى سۇيەتىن، تەك سەن عانا مەنى سۇيمەدىڭ، سەن عانا، سۇيىكتىم!
مىنە، شىندىقتى ايتتىم، قالاي، مەنى جەك كورەسىڭ بە ەندى؟ جوق، سەن مەنى جەك كورمەيتىنىڭدى بىلەمىن، مەنىڭ نەلىكتەن بۇلاي ىستەگەنىمدى، سەنىڭ بالاڭ ءۇشىن سولاي ىستەگەنىمدى تۇسىنەتىنىڭدى بىلەمىن. سوناۋ ءبىر كەزدە، بوسانۋ پاناجايىندا مەن قايىرشىلىقتىڭ سۇمدىق بەت-بەينەسىن كورگەنمىن، كەدەي ادامدى تاپتاپ، قورلايتىنىن، مىنا ومىردە ونىڭ قۇرباندىققا شالىنعان ادام ەكەنىن ۇققانمىن. سوندىقتان دا سەنىڭ بالاڭنىڭ، پاك، عاجايىپ بالاپانىڭنىڭ شىڭىراۋدىڭ تۇبىندە، قاراسيراقتاردىڭ اراسىندا، كوشەنىڭ جابايىلىعى مەن پاسىقتىعىن كورىپ وسكەنىن قالاعان جوقپىن. ونىڭ قايمىجىقتاي ەرىنى دورەكى سوزدەر ايتقانىن، اپپاق، نازىك تانىنە كەدەيلەردىڭ تۇرپىدەي كيىمى تيگەنىن قالامادىم. سەنىڭ بالاڭدا ءبارى دە بولۋى كەرەك — بايلىقتىڭ، جەر بەتىندەگى يگىلىكتىڭ ءبارى بولۋى كەرەك، ول سەنىڭ بيىگىڭە كوتەرىلىپ، سەنىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىڭە جەتۋگە ءتيىس.
سوندىقتان، سوندىقتان عانا مەن ءوزىمدى ساتاتىن بولدىم، سۇيىكتىم. مەن ءۇشىن بۇل قۇرباندىققا بارۋ ەمەس ەدى، ويتكەنى، ار-نامىس نەمەسە ماسقارا دەيتىندەردىڭ مەن ءۇشىن ءمانى قالعان جوق-تى؛ سەن، مەنىڭ ءتانىم تيەسىلى بولۋعا ءتيىس جالعىز ادام، سەن مەنى سۇيمەدىڭ، قالعانىنىڭ بارلىعى مەن ءۇشىن ءبارىبىر ەدى. ەركەكتەردىڭ ايمالاۋلارى، ءتىپتى ولاردىڭ شىنايى سەزىمدەرى مەنى سەلت ەتكىزبەيتىن. ءوزىمنىڭ جاۋاپسىز ماحابباتىمدى ەسكە الىپ، كەيبىرەۋلەرىن شىنايى قۇرمەتتەپ، قاتتى اياسام دا، جۇرەگىم تولقىمايتىن.
ارالاسقان ادامدارىمنىڭ ءبارى دە ماعان قۇرمەتپەن قاراپ، قولدارىنان كەلگەن جاقسىلىقتارىن ايامايتىن، بەتىمنەن قاقپاي ەركەلەتەتىن. ءبىر گراف، قارتاڭ تارتقان جەسىر ادام، مەنى تۋعان قىزىنداي جاقسى كوردى، تەكسىز بالانى، سەنىڭ بالاڭدى تەرەزيانۋمعا ورنالاستىرۋ ءۇشىن تالاي تابالدىرىقتى توزدىرعان دا — سول. ول مەنىڭ وزىنە تۇرمىسقا شىعۋىمدى ءۇش، ءتورت رەت سۇرادى، — مەن ءقازىر گرافينيا اتانىپ، تيرولداعى عاجايىپ سارايدىڭ يەسى بولىپ وتىرار ەدىم، بالانىڭ ونى جان-تانىمەن جاقسى كورەتىن اكەسى، ال مەنىڭ بايسالدى، بەكزات، مەيىرىمدى كۇيەۋىم بولىپ، ەش الاڭسىز كۇن كەشەر ەدىم. «جوق» دەۋىم ونىڭ جانىنا باتسا دا، مەن كەلىسىم بەرمەدىم. بالكىم، مەن قاتەلەسكەن دە شىعارمىن. كەلىسسەم، تىپ-تىنىش كۇن كەشىپ، قۇلىنشاعىم قۇلدىراڭداپ قاسىمدا جۇرەر مە ەدى، ءبىراق، مۇنى دا ساعان ايتپاسىما بولماس — مەن بايلاۋلى بولعىم كەلگەن جوق، كەز كەلگەن ۋاقىتتا ساعان ەرىپ كەتەردەي ەركىن بولعىم كەلدى. كوڭىلىمنىڭ تۇكپىرىندە سەن مەنى شاقىرادى، تىم بولماسا، ءبىر ساعاتقا شاقىرادى دەگەن ارمانىم بۇعىپ جاتاتىن... سوندىقتان، وسى ءبىر ىقتيمال ءبىر ساعات ءۇشىن، باسىم بوس بولىپ، شاقىرعان ساتىڭدە كەلۋىم ءۇشىن، مەن بارىنەن باس تارتتىم. بالالىقتان كوزىمدى اشقاننان بەرگى بارلىق عۇمىرىمنىڭ سەنىڭ سونداي قالاۋىڭدى كۇتۋمەن وتكەنىن ايتساڭشى!
جانە ول ءسات تۋدى دا. ءبىراق سەن ونى بىلمەيسىڭ، سونداي ءسات ەكەنىن سەزگەن دە جوقسىڭ، سۇيىكتىم! سەن مەنى بۇل جولى دا تانىعان جوقسىڭ، — سەن ەشقاشان، ەشقاشان دا مەنى تانىمايتىنسىڭ! مەن سەنى بۇرىن دا تەاتردا، كونسەرتتەردە، پراتەردە، كوشەدە كەزدەستىرەتىن ەدىم عوي — كورگەن سايىن جۇرەگىم دۇرسىلدەپ، الدەنەنى كۇتەتىنمىن، ءبىراق سەن ماعان قارامايتىنسىڭ: سىرت كەيپىم قاتتى وزگەردى عوي، ءجاسوسپىرىم قىز ايەلگە اينالدى؛ مەنى جۇرت كورىكتى، كەلبەتتى دەسەتىن؛ ۇلدە مەن بۇلدەگە ورانىپ، قوشەمەتتەگەن تابىنۋشىلاردىڭ ورتاسىندا جۇرەتىن ايەلگە قاراپ، الاكولەڭكە جاتىن بولمەڭدە كورگەن ۇياڭ قىزدى قايدان تانىر ەدىڭ! كەيدە مەنىڭ قاسىمدا كەلە جاتقان ەركەكتەردىڭ بىرەۋى سەنىمەن ءيىلىپ امانداساتىن؛ سەن دە قۇرمەت كورسەتىپ، ماعان كوز تاستايتىنسىڭ، ءبىراق بۇل سالقىن كوزقاراس ادەپتىلىكتىڭ، ءبىر ساتتىك قىزىعۋشىلىقتىڭ بەلگىسى عانا ەدى؛ بۇل مەنى بىلمەيتىن، بوتەن، جات كوزقاراس بولاتىن.
ءالى ەسىمدە، وسى مەنى تانىماۋىڭ (ال مەن وعان ۇيرەنە دە باستاعانمىن) جانىما اياۋسىز جارا سالعان-دى... بۇل تەاتردا بولىپ ەدى، مەن لوجادا ءوز دوسىممەن، ال سەن كورشى لوجادا وتىردىڭ. ۋۆەرتيۋرا ويناپ، جارىق ءسوندى، سوندىقتان بەتىڭدى كورە المادىم، ءبىراق ءدال قاسىمنان، تۋرا باياعى تۇندەگىدەي تىنىسىڭدى ەستىپ وتىردىم. مىنە، سەن قولىڭدى، نازىك، جۇپ-جۇمساق قولىڭدى ءبىزدىڭ لوجالارىمىزدى ءبولىپ تۇرعان بارقىت بوگەۋىلگە قويدىڭ. سول سول-اق ەكەن، بويىمدى وسى ءبىر بوتەن، ءبىراق ءبىر كەزدەرى ءوزىمدى ايمالاعان سونشالىقتى سۇيىكتى قولدى ءسۇيىپ العىم كەلگەن تىلەك بيلەدى. مۋزىكا اۋەنىنە ەلتىگەن مەن وسى بۋىرقانعان سەزىمگە بوي بەرمەۋ ءۇشىن ءوزىمدى ازەر تەجەپ وتىردىم.
ءبىرىنشى اكتىدەن سوڭ مەن دوسىمنان بۇل جەردەن كەتەيىك دەپ ءوتىندىم. قاراڭعى جەردە — سەنىمەن سونشالىق جاقىن جانە شەكسىز الىس كۇيدە وتىرا المادىم.
ءبىراق ءبىر ءسات تۋدى، مەنىڭ ءبارى دە شەشىلىپ قويعان ومىرىمدە ول ءسات تاعى ءبىر رەت تۋدى. بۇل وسىدان ءبىر جىلداي بۇرىن، سەنىڭ تۋعان كۇنىڭنىڭ ەرتەسىنە بولدى. ءبىر قىزىعى مەن كۇنى بويى سەنى ويلاپ ءجۇردىم، ويتكەنى سەنىڭ تۋعان كۇنىڭدى ىلعي مەرەكە سياقتى اتاپ وتەتىنمىن. تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ، اق راۋشان گۇلدەرىن ساتىپ الدىم دا، ءوزىڭ ۇمىتىپ كەتكەن ساتتەردى ەسكە الىپ، ادەتتەگىدەي، ساعان جىبەردىم. كۇندىز ۇلىممەن سەرۋەنگە باردىم، سوسىن ونى دەمەلدىڭ كونديتەر دۇكەنىنە، ال كەشكە تەاترعا اپاردىم؛ مەن ونىڭ دا، جاستايىنان، ەشتەڭەنى بىلمەي-اق، وسى ءبىر جۇمباق مەرەكە كۇنىن ەستە ساقتاۋىن قالادىم. ەرتەڭىنە كەشكە مەن ەكى جىلدان بەرى كەزدەسىپ تۇراتىن سول كەزدەگى دوسىم — بريۋننان كەلگەن جاس فابريكانتپەن كونسەرتكە باردىم؛ ول مەنى قاتتى جاقسى كورەتىن، قامقورلىق جاساپ، ءوزىمدى دە، بالامدى دا سىي-سياپاتتىڭ استىندا قالدىرسا دا، ۇيلەنۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قابىل الماعانىمدى تۇسىنبەي دال بولاتىن؛ شىنىندا ول قۇرمەتكە لايىق جان ەدى جانە ونىڭ شەكسىز ادالدىعىنا باسقاشا جاۋاپ بەرگەن ءجون ەدى. كونسەرتتە ءبىز تانىستارىمىزدى كەزدەستىرىپ، ءبارىمىز بىرگە رينگشتراسسە كوشەسىندەگى مەيرامحاناعا كەشكى اس ىشۋگە باردىق. ءازىل-قالجىڭ ايتىپ وتىرىپ، مەن تابارەن بي زالىنا بارۋدى ۇسىندىم.
ادەتتە، مۇنداي جەرلەرگە شاقىرعاندا مەن باستارتاتىنمىن، ويتكەنى ونداعى ءىشىپ العان ادامداردىڭ ۋ-شۋى، ماساڭ قىلجاقتارى جيىركەندىرەتىن، ءبىراق وسى جولى الدەبىر اقىلعا سىيمايتىن، قۇدىرەتتى كۇش ماعان وسىنداي ۇسىنىس ايتقىزىپ، ونى بارشاسى قۋانا قولدادى. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، الدىمنان ءبىر عاجايىپ كۇتىپ تۇرعانداي، مەنى سول جاق تارتتى دا تۇردى. مەنىڭ بار قالاۋىمدى ورىنداۋعا ۇيرەنىپ قالعان سەرىكتەرىم سول بويدا ورىندارىنان تىك كوتەرىلىپ، ءبارىمىز تابارەنگە باردىق. وندا ىشكەن شامپاننان با، بويىمدى بۇرىن ەشقاشان بولماعان كوڭىلدىلىك بيلەدى.
مەن ۇزدىكسىز شاراپ ىشە بەردىم، ايتىلىپ جاتقان جەڭىلتەك ماعىنالى ولەڭدەرگە قوسىلدىم — ەندى بولماعاندا، ورتاعا شىعىپ بي بيلەر مە ەدىم نەمەسە زالدى باسىما كوتەرىپ كۇلەر مە ەدىم. ءبىراق، جۇرەگىمدى مۇزداي لەپ نەمەسە وتتى دەم قارىپ وتكەندەي كىلت توقتادىم — مەن سەنى كوردىم: كورشى ۇستەلدىڭ باسىندا دوستارىڭمەن وتىرعان سەن ماعان سۇيسىنە، الىپ-ۇشقان تىلەك تولى كوزقاراسپەن، مەنىڭ بولمىسىمنىڭ ەڭ تۇڭعيىق قويناۋىنا دەيىن ءوتىپ، دىرىلدەتەتىن كوزقاراسپەن قاراپ وتىر ەكەنسىڭ. ون جىل ىشىندە سەن ماعان تاعى دا وزىڭە عانا ءتان اقىل-ەسكە باعىنبايتىن قۇشتارلىقپەن قاراپ وتىردىڭ. مەنىڭ تۇلابويىم دىرىلدەپ، قولىمداعى بوكالدى ءتۇسىرىپ الا جازدادىم. قۋانىشىما قاراي، ءبىزدىڭ ۇستەل باسىندا وتىرعانداردىڭ ەشقايسىسى مەنىڭ بۇل كۇيىمدى بايقاعان جوق. ول كۇيىم قارقىلداعان كۇلكى مەن گۇرسىلدەگەن مۋزىكاعا كومىلىپ قالدى.
سەن ماعان كوز الماي قادالىپ، جانارىڭنىڭ وت-جالىنىمەن ورتەپ بارا جاتتىڭ. ال مەن بولسام، سەنىڭ اقىرى مەنى تانىعانىڭدى، الدە كەزەكتى، جاڭا بەيتانىس ايەل رەتىندە قاراپ وتىرعانىڭدى تۇسىنە الماي، دال بولدىم. بەتىم وتتاي جانىپ، دوستارىمنىڭ سۇراقتارىنا قالاي بولسا سولاي جاۋاپ بەرىپ وتىردىم. ءوزىڭنىڭ كوزقاراسىڭنىڭ مەنى تولقىتقانىن بايقاماۋىڭ مۇمكىن ەمەس ەدى. باسىڭدى ءسال-پال عانا يزەپ، سەن ماعان ۆەستيبيۋلگە شىق دەپ بەلگى بەردىڭ. سوسىن جۇرتتىڭ بارىنە ادەيى ەستىرتە ەسەپ ايىرىسۋدى سۇرادىڭ دا، دوستارىڭمەن قوشتاسىپ، مەنى كۇتەتىنىڭدى كوزقاراسىڭمەن ءبىلدىرىپ، سىرتقا شىقتىڭ. مەن جان دۇنيەمدى بيلەگەن تولقىنىستى باسا الماي، تۇلا بويىم قالش-قالش ەتىپ، ايتارعا ءسوز تابا المادىم. تاپ وسى كەزدە ورتاعا شىققان بيشىلەر جۇبى وكشەلەرىن ۇزدىكسىز تىقىلداتىپ، مەرەكەلەر سانىنە اينالعان ءبيدى ورىنداي باستادى دا، جۇرتتىڭ نازارى سولارعا اۋدى. سول ءساتتى پايدالانىپ، مەن ورنىمنان تۇرىپ، دوسىما «ءقازىر كەلەم» دەپ ەسكەرتتىم دە، سەنىڭ سوڭىڭنان شىقتىم.
سەن ۆەستيبيۋلدە، كيىمىلگىش بولمەنىڭ قاسىندا مەنى توسىپ تۇردىڭ؛ تاقاپ كەلگەنىمدە ءجۇزىڭ جايناپ كەتتى. كۇلىمسىرەي، ماعان قارسى اسىعا ادىمدادىڭ — سەنىڭ مەنى تانىماعانىڭدى ۇقتىم؛ ءوزىڭ قۇمارتقان ايەلدەن سوناۋ ءجاسوسپىرىمدى دە، بويجەتكەن قىزدى دا كورمەدىڭ؛ سەنى ماعان ۇمتىلدىرعان تاعى دا ءبىر جاڭا، بەلگىسىزدىككە قىزىققانداي قىزىعۋشىلىق ەدى... «مەن ءۇشىن ءبىر ساعات ۋاقىت تابا الار ما ەكەنسىز؟» — دەپ سۇرادىڭ سەن. سەنىمدى، ەركىن سويلەۋىڭنەن سەنىڭ مەنى ءبىر كەشكە ساتىپ الۋعا بولاتىن ايەلدەردىڭ ءبىرى رەتىندە قابىلداپ تۇرعانىڭدى ءتۇسىندىم. — ءيا، — دەدىم مەن، وسىدان ون جىل بۇرىن الاكولەڭكە كوشەدە ۇياڭ قىز جانى دىرىلدەپ ايتقان ءبىر اۋىز ءسوزدى قايتالاپ. «ءبىز قاشان كورىسە الامىز؟» — دەپ سۇرادىڭ سەن. — «قالاعان ۋاقىتىڭىزدا»، — دەپ جاۋاپ بەردىم ەش ۇيالماي. سەن ماعان، سوناۋ كەشتەگى، وسىنداي اسىعىس جاۋابىممەن ايران-اسىر ەتكەن كەزدەگىدەي، تاڭدانا قارادىڭ. — ءقازىر دە بولا ما؟ — دەپ، ءسال باتىلسىزداۋ سۇرادىڭ. — ءيا، — دەدىم مەن، — ءجۇر، كەتتىك، — ءسويتتىم دە مانتومدى الۋ ءۇشىن كيىمىلگىش بولمەگە بەتتەدىم.
سوندا عانا كيىم الاتىن نومىرشەنىڭ دوسىمدا قالعانى ەسىمە ءتۇستى. قايتا ورالىپ، ونى سۇراۋ ۇزىنسونار ءتۇسىندىرۋدى تالاپ ەتەر ەدى؛ ءبىراق سەنىمەن بىرگە وتكىزەتىن ءبىر ساعاتتى، ءوزىم قانشا جىل ارمانداعان ءبىر ساعاتتى قۇربانعا شالعىم كەلمەدى. ءبىر ءسات تە كىدىرمەستەن، كەشكە كيگەن كويلەكتىڭ ۇستىنەن ءشالىمدى جامىلا سالدىم، سوسىن مانتونى دا، مەنى سونشالىق جاقسى كورىپ، قامقورلىق جاساپ جۇرگەن ادامدى قانشالىق ۇياتقا قالدىرعانىمدى دا ويلاماستان، تۇماندى تۇنگە قادام باستىم. و، مەن بۇل قادامىمنىڭ قانشالىقتى ۇياتسىزدىق ەكەنىن، ەكى جىل بىرگە تۇرىپ، اسىراپ-باعىپ كەلە جاتقان كوڭىلدەسىنىڭ الدەبىرەۋدىڭ جەتەگىندە كەتكەنى ەر ادام ءۇشىن اياۋسىز سوققى بولارىن، ەندىگى تىرلىگىمنىڭ تاس-تالقانى شىعاتىنىن جاقسى ءتۇسىندىم، — ءبىراق، تاعى دا سەنىڭ ەرنىڭنەن بال تاتۋعا، سەنىڭ ولىپ-وشكەن سوزدەرىڭدى ەستۋگە دەگەن الىپ-ۇشقان، اڭسارلى تىلەكپەن سالىستىرعاندا، مەن ءۇشىن دوستىق دەگەننىڭ، ءتىپتى، ءومىردىڭ ءوزىنىڭ قۇنى جوق ەدى... مەن سەنى سولاي سۇيگەنمىن: ەندى، ءبارى دە وتكەندە، ءبارى دە قۇمعا سىڭگەندەي جوق بولعاندا، ساعان مۇنى ايتا الام. مەن، ەگەر دە سەن مەنى ولىم-قالىمدە جاتقانىمدا شاقىرساڭ دا، سوڭىڭنان ەرۋگە كۇش تاباتىن سياقتىمىن.
كىرەبەرىستە ەكيپاج تۇر ەكەن، ءبىز سەنىڭ ۇيىڭە باردىق. تاعى دا داۋسىڭدى ەستىگەنىمنەن، جاقىندىعىڭدى سەزىنگەنىمنەن العاشقى كەزدەسۋىمىزدەگىدەي ماس بولىپ، بالا كۇنىمدەگىدەي باقىتتان باسىم اينالدى. ارادا ون جىلدان استام ۋاقىت وتكەندە تاعى دا باسپالداقپەن كوتەرىلىپ كەلە جاتتىم. جو-جوق، ءوزىمنىڭ سول ساتتەردە ءبارىن دە ەكىۇداي سەزىممەن: وتكەن شاقتا جانە وسى شاقتا سەزىنگەنىمدى ايتا المايمىن. سەنىڭ بولمەڭ كوپ وزگەرمەپتى: تەك بىرنەشە كارتينا، كىتاپتار، ازداپ جاڭا جيھاز قوسىلىپتى، قالعانىنىڭ ءبارى دە ماعان تانىس ەدى! ال جازۋ ۇستەلىنىڭ ۇستىندە راۋشان گۇلدەر — وسىنشا جىلدا ەسىڭە ءبىر الماعان، ءتىپتى ءقازىر دە، ول سەنىڭ قاسىڭدا بولىپ، ءوزىڭ ونى ايمالاپ، قۇشىپ-سۇيگەن كەزىڭدە دە تانىماعان قىزدى ەسىڭە السىن دەپ، مەن تۋعان كۇنىڭنىڭ قارساڭىندا جىبەرگەن گۇلدەرىم سالىنعان قۇمىرا تۇردى. ءبىراق، قالاي دەگەنمەن دە، گۇلىمدى ساقتايتىنىڭ، سەنىڭ اينالاڭدا «مەنىڭ» ءبىر بولشەگىم بار ەكەنىن، ماحابباتىمنىڭ لەبى قالىقتاپ تۇرعانىن كورۋ مەن ءۇشىن قۋانىش ەدى.
سەن مەنى قۇشاعىڭا الدىڭ. تاعى دا... ۇزاق تۇنگە قاسىڭدا قالدىم. ءبىراق بۇل جەردە دە سەن مەنى تانىمادىڭ. ايمالاۋلارىڭنان ءتانىم بالقىپ، باقىتقا بولەنگەنىمدە... سەن ءۇشىن سۇيىكتى ايەل مەن ساتىپ العان ايەلدىڭ اراسىندا ايىرماشىلىق جوق ەكەنىن كوردىم. سەن توياتتاۋ ءۇشىن بولمىسىڭداعى ىسىراپشىلدىقپەن ايەلگە الاڭسىز بەرىلەدى ەكەنسىڭ. تۇنگى مەيرامحانادان اكەلگەن ايەلگە ءوزىڭنىڭ سونشالىق ەلجىرەپ، ەركەلەتكەنىڭ، قاس-قاباعىما قاراپ، اسقان مەيىرىمدىلىك ءارى قۇرمەت كورسەتە تۇرىپ، ەكەۋارا راحاتقا بولەنۋ ءۇشىن ەش قىمسىنباي، سونشالىق قۇشتارلىق تانىتۋىڭنان مەن وسىدان ون جىل بۇرىنعىداي باقىتتان باسىم اينالىپ جاتىپ، تابيعاتىڭداعى وزىڭە عانا ءتان ەكىۇدايىلىعىڭدى: ءبىر كەزدە مەنى، ءالى بالالىقپەن قوشتاسپاعان ءوندىردى مويىنداتقان ماحاببات ويىنىنداعى اسقان ونەرىڭدى تانىدىم. تاپ وسىنداي، ەكەۋارا قاتىناستاعى ءبىر مينۋتتىڭ بيلىگىنە سونشالىق لاپىلداپ جانىپ بەرىلىپ، ءوز جانىنىڭ اسا قاستەرلى تۇڭعيىقتارىن باسقا جانعا مىرزالىقپەن اشاتىن، ءبىراق، كەيىننەن، وسىنىڭ ءبارى دە، وكىنىشكە قاراي، اقىلعا سىيماستاي ۇمىتشاقتىعىنىڭ ارقاسىندا ءوشىپ قالاتىن ءبىر دە ءبىر ادامدى كەزدەستىرگەن ەمەسپىن.
ءبىراق مەن دە سەنى ۇمىتتىم. سول جەردە، قاراڭعى بولمەدە، سەنىڭ قاسىڭدا مەن كىم ەدىم؟ ەس-تۇسسىز عاشىق قىز با، سەنىڭ بالاڭنىڭ اناسى ما نەمەسە مەيرامحانادان اكەلگەن بوتەن ايەل مە ەدىم؟ اح، سول ءبىر راحاتتى تۇندە ءبارى دە تانىس، بۇرىن دا باستان وتكەن بايىرعى جاي، سونىمەن بىرگە سۋساعان ءشولىڭدى قاندىرارداي جاڭا ەدى! مەن سول ءتۇننىڭ بىتپەۋىن تىلەپ، جالبارىنىپ جاتتىم.
ءبىراق تاڭ اتتى؛ ءبىز كەش تۇردىق، سوسىن سەن وزىڭمەن بىرگە تاڭعى اس ىشۋگە شاقىردىڭ. ءبىز كوزگە كورىنبەيتىن قىزمەتكەرلەر دايىنداعان ءشايدى ءىشىپ وتىرىپ، ءار نارسەنى ءبىر ايتىپ، ەمىن-ەركىن اڭگىمەلەسىپ وتىردىق. سەن تاعى دا مەنىمەن جاي عانا، شىن پەيىلمەن، ىڭعايسىز سۇراقتار قويماي، بىردەڭەلەردى بىلۋگە ۇمتىلماي سويلەستىڭ. كىم ەكەنىمدى دە، قايدا تۇراتىنىمدى دا سۇراعان جوقسىڭ؛ سەن ءۇشىن مەن كەزدەيسوق، ەلىتتىرەر قىزىق وقيعا؛ اۋادا ءتۇتىننىڭ تەز تاراپ كەتەتىنى سياقتى، جادىڭنان جىلدام ءوشىرىلىپ قالاتىن مينۋتتىق قۇمارلىق يەسى ەدىم. سەن تاياۋ ارادا سولتۇستىك افريكاعا ەكى نەمەسە ءۇش ايعا سوزىلاتىن ساياحاتقا شىعاتىنىڭدى ايتتىڭ؛ قورقىنىشتان مەنىڭ تۇلا بويىم دىرىلدەپ كەتتى. قۇلاعىمداعى «ءبىتتى ءبارى، ءبارى ءوتتى دە ۇمىتىلدى!» دەگەن ىزىڭ قۋانىشىمدى تورىعۋمەن الماستىردى. سول جەردە سەنىڭ اياعىڭا جىعىلىپ: «مەنى وزىڭمەن بىرگە الا كەت! سونشا جىل ءوتتى عوي! مەنى قاشان تانيسىڭ؟!» دەپ شىڭعىرا جىلاعىم كەلدى. ءبىراق مەن سونشالىقتى ۇياڭ، قورقاق، جاسىق، ءارى قۇلاي بەرىلە ءسۇيىپ، ساعان باعىنعان جان ەدىم! سودان دا بار بولعانى: «وكىنىشتى-اق!» دەدىم. — سەن كۇلىمسىرەي قاراپ: «سەن، شىنىمەن وكىنىپ وتىرسىڭ با؟» دەپ سۇرادىڭ.
وسى جەردە مەن كەنەت بويىمدى بيلەگەن سەزىمگە بەرىلىپ شىداماي كەتتىم. ورنىمنان تۇرىپ، بەتىڭە كوز الماي ۇزاق قارادىم. سوسىن: — «مەن سۇيگەن ادام دا ىلعي وسىلاي كەتەتىن» دەدىم. — مەن ساعان، سەنىڭ كوزىڭە تىكە قاراپ تۇردىم. «ءقازىر، ءقازىر ول مەنى تانيدى!» مەن قورقىنىش پەن ۇمىتتەن ءدىر-دىر ەتىپ كۇتىپ تۇردىم. ءبىراق سەن كۇلىمسىرەپ: — «ساياحاتتاردان قايتىپ ورالادى عوي» دەپ جۇباتتىڭ. — «ءيا، — دەپ جاۋاپ بەردىم مەن، — ورالادى، ءبىراق ءبارىن ۇمىتىپ ورالادى».
بالكىم، مۇنى ايتقاندا مەنىڭ داۋىس ىرعاعىمدا الدەبىر وزگەشەلىك، ىنتىقتىق بولدى ما، ەندى سەن دە ورنىڭنان تۇرىپ ماعان تاڭدانا ءارى مەيىرلەنە قارادىڭ. يىعىما قولىڭدى سالىپ: «جاقسى نارسە ۇمىتىلمايدى، مەن سەنى ۇمىتپايمىن»، — دەدىڭ دە، مەنىڭ بەينەمدى ماڭگى جادىڭدا ساقتاعىڭ كەلگەندەي، كوزىڭدى كوزىمە قادادىڭ. وسى ءبىر الدەنەنى تۇرتكىلەپ ىزدەپ، مەنىڭ بار بولمىسىمدى وزىنە ءسىڭىرىپ الاتىنداي بولعان كوزقاراستىڭ تۇلا بويىمدى كوكتەي ءوتىپ بارا جاتقانىن سەزگەنىمدە، مەن، ايتەۋىر كوزىڭدى تۇمشالاعان تۇمان ەندى ىدىرايتىن بولار دەپ ويلاعانمىن. «ول مەنى تانىدى، اح، تانىدى مەنى!» وسى ويدان جانىم شات-شادىمان كۇي كەشتى.
ءبىراق سەن تانىعان جوقسىڭ. ءيا، سەن مەنى تانىعان جوقسىڭ جانە بۇرىن-سوڭدى سەن ءۇشىن مەن تاپ قازىرگىدەي بوتەن بولعان ەمەس ەدىم، ايتپەسە... ايتپەسە، بىرنەشە مينۋتتان كەيىنگى ىستەگەنىڭدى قالاي ىستەر ەدىڭ؟ سەن مەنى ءسۇيدىڭ، سوسىن تاعى دا قۇشىرلانا سۇيگەنىڭ سونشا، بوساپ كەتكەن شاشىمدى قايتادان جوندەۋىمە تۋرا كەلدى. سوسىن، اينانىڭ الدىندا تۇرىپ كەنەتتەن... — مەن سۇمدىق ويدان ءارى ۇياتتان قۇلاپ قالا جازدادىم، — مەنىڭ مۋفتاما ەكى ءىرى قاعازدى بىلدىرمەي تىعا سالعانىڭدى كوردىم. شىڭعىرىپ جىبەرمەي ءوزىمدى قالاي ۇستاعانىمدى، سەنى قالاي جاعىڭنان سالىپ جىبەرمەگەنىمدى بىلمەيمىن، — سەن وسى ءتۇن ءۇشىن ماعان، ءوزىڭدى بالا كۇنىمنەن سۇيگەن ماعان، ءوز بالاڭنىڭ اناسىنا اقشا تولەپ جاتتىڭ! سەن ءۇشىن مەن بار بولعانى تابارەننەن كەلگەن جەزوكشە عانا ەدىم، ودان باسقا ەشكىم دە ەمەس! سەن ماعان اقشا تولەدىڭ! مەنى ۇمىتىپ كەتكەنىڭ ازداي، سەنىڭ قورلاۋىڭدى كورۋىم كەرەك ەكەن!
مەن جانتالاسىپ زاتتارىمدى جيناي باستادىم. تەك كەتسەم ەكەن، تەزىرەك كەتسەم دەدىم، — بولعان جاي جانىمدى ايازداي قارىدى. قالپاعىمدى الدىم، ول جازۋ ۇستەلىندە اق راۋشانگۇل، مەنىڭ راۋشانگۇلدەرىم سالىنعان قۇمىرانىڭ قاسىندا جاتىر ەدى. تاپ وسى ساتتە بويىمدا ماعان كۇش بەرمەيتىن الاساپىران ءبىر تىلەك بوي كوتەردى: مەن تاعى ءبىر تالپىنىس جاساپ كورگىم كەلدى: — «اق راۋشانگۇلىڭنىڭ بىرەۋىن ماعان بەرەسىڭ بە؟» — «ارينە، بەرەم»، — دەپ جاۋاپ بەردىڭ دە سول ساتتە-اق قۇمىرادان گۇلدى سۋىرىپ الدىڭ. — «ءبىراق، ونى ساعان ايەل... سەنى سۇيەتىن ايەل سىيلاعان شىعار؟» «مۇمكىن، — دەدىڭ سەن، — بىلمەيمىن. ونى ماعان بەرىپ جىبەرىپتى جانە كىم جىبەرگەنىن بىلمەيمىن. ولاردى سول ءۇشىن جاقسى كورەم». — مەن ساعان تەسىلە قارادىم. — «مۇمكىن، ول دا سەن ۇمىتقان ايەلدەن شىعار»!
سەن تاڭىرقاي قارادىڭ. مەن كوزىمدى الماي قاراپ تۇردىم. كوزقاراسىم «تانىساڭشى مەنى، تانىسايشى ەندى!» دەپ جان داۋسىمەن، جالىنا شىرىلداپ تۇرعانداي ەدى. ءبىراق سەنىڭ كوزقاراسىڭدا تەك مەيىرىم مەن بەيحابارلىق قانا بار ەدى. سەن مەنى تاعى ءبىر رەت ءسۇيدىڭ. ءبىراق تانىعان جوقسىڭ.
مەن ەسىككە قاراي اسىعا ادىمدادىم، ويتكەنى جىلاۋعا شاق تۇر ەدىم، ال ساعان كوز جاسىمدى كورسەتپەۋىم كەرەك بولدى. قاتتى جۇگىرگەنىم سونشا، كىرەبەرىستە قىزمەتشىڭمەن سوقتىعىسىپ قالا جازدادىم. ول جولدان ىتقي سەكىرىپ شىعىپ، الدىمنان ەسىك اشتى، ال تاپ وسى ساتتە — سەن ەستيسىڭ بە؟ — وسى قاس پەن كوزدىڭ اراسىنداي قىسقا ساتتە مەنىڭ جاس تولى جانارىم قارتقا تۇسكەندە، ونىڭ كوزىندە ءبىر ساۋلە پايدا بولدى: بالا كەزىمنەن بەرى كورمەسە دە، يوگانن مەنى تانىدى. مەن ونىڭ الدىنا تىزەرلەي وتىرا كەتىپ، تانىعانى ءۇشىن قولىنان سۇيگىم كەلدى... ءبىراق بار بولعانى مۋفتادان مەنى ماسقارالاعان اقشانى سۋىرىپ الىپ، قارتتىڭ قولىنا تىعا سالدىم. ول دىرىلدەپ، ماعان شوشىنا قارادى — وسى ساتتە ول، بالكىم، مەن تۋرالى سەن ءومىر بويى بىلگەنىڭنەن ارتىق وي تۇيگەن بولار. بارلىق ادامدار، ءبارى، ءبارى مەنى جاقسى كورەتىن، ءبارى دە مەيىرىممەن قارايتىن، تەك سەن عانا، جالعىز سەن مەنى ەسىڭدە ساقتاماپسىڭ، سەن عانا مەنى ءبىر دە ءبىر رەت تانىعان جوقسىڭ!
مەنىڭ بالامنىڭ، ءبىزدىڭ بالامىزدىڭ دەمى ءۇزىلدى، ەندى ومىردە سەنەن باسقا سۇيەرىم جوق. ءبىراق مەن ءۇشىن — مەنى ەشقاشان تانىمايتىن، كورمەي قاسىمنان ءوتىپ كەتەتىن، تاستى باسقانداي تاپتاپ كەتەتىن، مەنى ۇدايى ايىرىلىسۋ مەن ماڭگىلىك كۇتۋگە ءماجبۇر ەتەتىن — سەن كىمسىڭ؟ ءبىر رەت مەن سەنى، ءومىرى ۇستاتپايتىن سەنى، بالام ارقىلى ۇستاعانداي بولعانمىن. ءبىراق ول سەنىڭ بالاڭ ەدى: ول قاتىگەزدىكپەن مەنى تاستاپ كەتتى دە ساياحاتتاۋعا اتتاندى، ول دا مەنى ۇمىتتى جانە ەندى قايتىپ كەلمەيدى.
مەن تاعى دا جالعىزبىن، قاشانعىداي جالعىزبىن، مەندە ەشتەڭە جوق، سەنەن ەشتەڭە قالعان جوق: بالا دا، سوزدەر دە، ءبىر جاپىراق حات تا، ەستەلىككە قالدىرىلعان زات تا؛ ەگەر دە سەن مەنىڭ ەسىمىمدى ەستىسەڭ ول ساعان بەيتانىس ات بولار ەدى. سەن ءۇشىن ءولى بولعاندىقتان، ەندى نەسىنە وزىمە ءولىم تىلەمەيمىن؛ سەن مەنەن كەتكەندە، ماعان نەگە كەتپەسكە؟ جوق، سۇيىكتىم، مەن سەنى كىنالاپ وتىرعان جوقپىن، ءوز قايعىمدى قۋانىشتان نۇرلانعان ۇيىڭە اۋدارعىم كەلمەيدى. قورىقپا، ەندى سەنىڭ مازاڭدى المايمىن، كەشىرە گور، بالام ولگەن ساتتە مەن جانىمدى جەگىدەي جەگەن جايدى ايتۋىم كەرەك ەدى. تەك ءبىر رەت قانا ءبارىن سارقا ايتىپ، — سوسىن تاعى دا قارا تۇنەككە ءسىڭىپ، ءومىر بويى وزىڭە ءتىل قاتپاعانداي، ءۇنسىز قالام.
ءبىراق ءتىرى كەزىمدە سەن ءسىرا دا مەنىڭ اھ ۇرعان كۇرسىنىسىمدى، قينالىپ، ىڭىرسىعانىمدى ەستىمەيسىڭ، تەك ولگەن كەزىمدە عانا وسى وسيەتتى، ءوزىڭدى باسقالاردىڭ بارىنەن ارتىق سۇيگەن جانە سەن ەشقاشان تانىماعان، ءومىر بويى كۇتىپ، اقىرى، سەنىڭ شاقىرۋىڭدى ەستي الماعان ايەلدىڭ وسيەتىن الاسىڭ. بالكىم، سەن سوندا مەنى شاقىرارسىڭ، سوندا مەن العاش رەت ساعان دەگەن ادالدىعىمدى بۇزارمىن: سەبەبى مەن مولادا جاتىپ سەنى ەستي المايمىن عوي. مەن ساعان، ءوزىڭ ماعان ەشتەڭە قالدىرماعانداي، پورترەتىمدى دە، ەشقانداي ەستەلىك زات تا قالدىرمايمىن؛ سەن مەنى ەشقاشان تانىمايتىن بولاسىڭ، ەشقاشان دا. ومىردەگى تاعدىرىم وسىنداي بولدى عوي، ولىمىمدە دە سولاي بولسىن. ءومىرىمنىڭ سوڭعى ساتىندە... سەنى شاقىرمايمىن، مەن كەتىپ بارام، ال سەن مەنىڭ اتىمدى دا، ءتۇرىمدى دە بىلمەيسىڭ. مەنىڭ ءولىمىم جەڭىل بولادى، ويتكەنى الىستان سەن ونى سەزبەيسىڭ. ەگەر مەنىڭ ولىمىمە سەنىڭ جانىڭ اۋىراتىن بولسا، مەن ولە الماس ەدىم.
مەن ەندى جازا المايمىن... باسىمدى كوتەرە الار ەمەسپىن... تۇلا بويىم ۇيىپ، سۇيەكتەرىم قاقساپ، ىستىعىم كوتەرىلىپ بارا جاتىر... ءقازىر مەنىڭ ءسال جاتۋىما تۋرا كەلەتىن سياقتى. مۇمكىن، جاقىندا ءبارى دە بىتەتىن شىعار، مۇمكىن تاعدىر تىم بولماسا ءبىر رەت مەنى اياپ، مەن ءسابيىمدى الىپ كەتكەنىن كورمەيتىن شىعارمىن... مەن ەندى جازا المايمىن... قوش، سۇيىكتىم مەنىڭ، قوش بول، ساعان ريزامىن. بولعان نارسەنىڭ ءبارى دە جاقسى بولدى، نە بولسا دا مەن... سوڭعى دەمىم بىتكەنشە ساعان ريزا بولامىن... بويىم جەڭىلدەپ قالدى — مەن ساعان ءبارىن ايتتىم، ەندى سەن ءوزىڭدى قانشالىقتى سۇيگەنىمدى بىلەسىڭ، جوق، تەك قانا سەزەسىڭ، سونىمەن بىرگە، مەنىڭ ماحابباتىم سەنىڭ موينىڭا جۇك بولىپ ارتىلمايدى. مەنىڭ جوق ەكەنىم س اعان ونشا باتپايدى — مەن ءۇشىن سول جۇبانىش. سەنىڭ تاماشا، جارقىن ومىرىڭدە ەشتەڭە دە وزگەرمەيدى... مەنىڭ ءولىمىم وعان ەش كولەڭكە تۇسىرمەيدى... مەن ءۇشىن سول جۇبانىش، سۇيىكتىم.
ءبىراق... سەنىڭ تۋعان كۇنىڭە اق راۋشانگۇلدەردى ەندى كىم جىبەرەتىن بولادى؟ كىم؟ اح، قۇمىرا بوس تۇراتىن بولدى عوي، جىلىنا ءبىر رەت جەلپىپ وتەتىن مەنىڭ ءومىرىمنىڭ سامال جەلى — ول دا تارايدى ەندى! سۇيىكتىم، تىڭداشى، وتىنەمىن... بۇل مەنىڭ ساعان ايتار العاشقى دا، سوڭعى تىلەگىم... ونى ورىنداشى: جىل سايىن تۋعان كۇنىڭدە — بۇل اركىمنىڭ ءوزىن ويلايتىن كۇنى عوي، — راۋشانگۇل ساتىپ ال دا كوگىلدىر قۇمىراعا سالىپ قويشى. وتىنەمىن. سولاي ەتشى، سۇيىكتىم، باسقالار وزدەرىنە جاقىن ادامداردىڭ جانازاسىن شىعاراتىنى سياقتى، وسىنى جاساشى. مەن ەندى قۇدايعا سەنبەيمىن، جانازا شىعارۋدىڭ دا كەرەگى جوق، مەن تەك ساعان سەنەمىن، سەنى عانا سۇيەمىن جانە اح، جىلىنا ءبىر رەت قانا... سەنىڭ ىشكى دۇنيەڭدە ءومىر سۇرگىم كەلەدى... سەنىڭ جانىڭدا ەشكىمگە بىلدىرمەي جانە ەستىرتپەي ءومىر سۇرگەنىم سياقتى... وتىنەمىن، وسىنى ورىنداشى، سۇيىكتىم، بۇل مەنىڭ ساعان ايتقان العاشقى ءوتىنىشىم جانە ەڭ سوڭعىسى دا وسى... ريزامىن ساعان... سۇيەم سەنى، سۇيەمىن... قوش بول...
ول قالتىراعان قولىمەن حاتتى شەتكە ىسىرىپ قويدى. سوسىن ۇزاق ۋاقىت ويعا شومىپ وتىرىپ قالدى. ءۇزىپ-جۇلىپ الدەبىر ەلەستەر ەسكە ءتۇستى — كورشىنىڭ بالاسى تۋرالى، بويجەتكەن قىز تۋرالى، تۇنگى مەيرامحاناداعى ايەل تۋرالى بۇلدىر ەستەلىكتەر ويعا ورالدى، ءبىراق ەستەلىكتەر انىق ەمەس، سۋ استىندا جاتقان تاستاي بۇلدىراپ ەلەستەدى. كولەڭكەلەر بىرەسە جينالىپ، بىرەسە ىدىراپ تاراپ جاتتى، ءبىراق جيناقتالىپ، ءبىر بەينە تۋىنداعان جوق. ويىندا بىردەڭە تۇردى، ءبىراق ونىڭ نە ەكەنىن ەسىنە تۇسىرە المادى. مۇنىڭ ءبارىن ول ءجيى-جيى تۇسىندە، قاتتى ۇيىقتاپ جاتىپ، تۇسىندە عانا كورگەندەي كورىندى.
كەنەتتەن كوزى تاپ الدىندا جازۋ ۇستەلىندە تۇرعان كوگىلدىر قۇمىراعا ءتۇستى. ول بوس تۇر ەدى. ۇزاق جىلداردان بەرى ءبىرىنشى رەت مۇنىڭ تۋعان كۇنىندە بوس تۇر ەدى. ول سەلك ەتە ءتۇستى؛ وعان كوزگە كورىنبەيتىن ەسىك ايقارا اشىلىپ، تىپ-تىنىش بولمەسىندە باسقا الەمنىڭ سۋىق جەلى ۇيىتقىپ وتكەندەي كورىندى. ول... ءولىمنىڭ دەمىن جانە ... ماڭگىلىك ماحابباتتىڭ دەمىن سەزىندى؛ جان دۇنيەسىندە الدەقانداي تۇيسىك كوزى اشىلىپ، ول بوس قيالداي، الىستان، ولىمسىرەي ەستىلگەن قۇشتارلىققا تولى اۋەندەي بولىپ ءوتىپ كەتكەن ءومىرى تۋرالى ويلادى.
You Might Also Like
-
بۇل — سابىردىڭ اپاسىنا ەرىپ كەپ، الماتىنى العاش رەت كورۋى ەدى. قالا وعان كەرەمەت ۇنادى. اسىرەسە الاتاۋعا تاڭ قالدى. ۇشار باسى اق كورپە — اق قار؛ ەتەگى گۇل، كوك جاسىل تال، كوكتەم. ءبىر ءوز...
