ءبىلىم تارلاندارى
تاقىرىبى: «ءبىلىم تارلاندارى»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ءوي-ورىسىن دامىتۋ، العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ.
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر سلايدى، ۇلەستىرمەلى تاپسىرمالار، لوگيكالىق ەسەپتەر. ت. ب
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
سايىسقا قاتىساتىن وقۋشىلارمەن تانىستىرۋ
ءىى. سايىستىڭ جوسپارىمەن تانىستىرۋ
1-تۋر. « بايگە»
2-تۋر. «دودا»
3-تۋر. «كوپ ويلا، تەز ويلا»
4-تۋر. «نارتاۋەكەل»
5-تۋر. «جورعا»
جۇرگىزۋشى: ءبىلىمىڭنىڭ ۇشقىرلىعىن تانىپ سەن،
اسىپ-تاسىپ، اسىقپا، قالىسپا سەن!
ۋاقىت دەگەن زىمىراپ، زۋلاپ جاتىر،
شاپشاڭدىق بۇل سايىستا قاجەت ەكەن،- دەي كەلىپ، كەزەكتى بايگە سۇراقتارىنا بەرەمىز.
ماقساتىمىز: العىرلىقتى بايقاۋ
1-كەزەڭ: «بايگە»
1. جازىقتىقتىڭ شەگى بار ما؟ (جوق)
2. 90º-تان كىشى بۇرىش؟ (ءسۇيىر)
3. ەڭ ۇلكەن حوردا؟ (ديامەتر)
4. ەكى نۇكتە ارقىلى نەشە ءتۇزۋ وتەدى؟ (ءبىر)
5. اح+ۆۋ=س فۋنكسياسىنىڭ گرافيگى قانداي سىزىق؟ (ءتۇزۋ)
6. ماتەماتيكاعا كوورديناتتار ءادىسىن ەنگىزگەن فرانسۋز ماتەماتيگى، ءارى فيزيگى؟ (رەنە دەكارت)
7. تىك بۇرىش نەشە گرادۋسقا تەڭ؟ (90 º)
8. 7 جاي سان با، قۇراما سان با؟ (جاي سان)
9. ەڭ كىشى ناتۋرال سان؟ (1)
10. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى؟ (پروپورسيا)
11. 60-تىڭ 50%- ى؟ (30)
12. 3/4-كە كەرى سان؟ (4/3)
2-كەزەڭ: «دودا»
ويىن-تولقىن، اينالعان قاتتى اعىسقا،
تابىلعانداي تانىم دا، جات داۋىس تا.
بىرەۋ وزىپ كەلەدى قاتارىنان،
بىرەۋ ءمىنىپ جاتقاندا اپتىعىستا.
ويىن-تولقىن، جاتقانداي اسىپ-تاسىپ،
بىرەۋ مىعىم، بىرەۋلەر شالىس باسىپ.
بۇل ويىننان وتەدى عۇلاما ويلار،
جەڭسەڭ دە، جەڭبەسەڭ دە قالما جاسىپ.
2-كەزەڭنىڭ شارتى:
تابلودا سايكەس سۇراقتىڭ تۇسىندا سول سۇراقتىڭ قۇنى بەلگىلەنگەن. ەگەر تاڭدالعان سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرىلسە، ۇپاي سول ويىنشىعا بەرىلەدى.
اريفمەتيكا 5 10 20 10
لوگيكا 5 10 20 10
جۇمباقتار 5 10 20 10
1. اريفمەتيكا.
1) 5، 075 سانىن وندىق ۇلەستەرگە دەيىن دوڭگەلەكتە؟ (5، 1)
2) شارشىنىڭ قابىرعاسى 9 سم. پەريمەترى نەگە تەڭ؟ (36سم)
3) بىردەي ءۇش سيفرمەن جازىلعان ءۇش تاڭبالى سان 3-كە دە، 37-گە دە بولىنەدى. سول ساندى تابىڭدار؟ (111)
4) بولىمدەرى 10، 100، 1000 بولىپ كەلگەن بولشەكتەر قالاي اتالادى؟ (وندىق)
2. لوگيكا
1) 50 ساۋساق كورىنۋ ءۇشىن نەشە بالانىڭ قولى كورىنۋ كەرەك؟ (5 بالا)
2) «سپۋتنيك» جەر شارىن 103 مينۋتتا اينالىپ ءوتتى. ول نەشە ساعات، نەشە مينۋتتا اينالىپ ءوتتى؟ (1ساع 43 مين)
3) 4 پەن 5ء-تىڭ اراسىنا قانداي تاڭبا قويعاندا 4-تەن ارتىق، 5-تەن كەم سان شىعادى؟ (ءۇتىر)
4) 10 اق شار، 8 قىزىل شار، 11 قارا شار بار. مىندەتتى تۇردە ءبىر اق شار الىپ شىعۋ ءۇشىن نەشە شار الۋ كەرەك؟ (20)
3. جۇمباقتار
1) ءبىز سانبىز...
سىزىقپىز بولىنگەن
ماتەماتيكانى ۇقپاس ادامعا.
قۇبىجىق بولىپ كورىنگەن،
دۇرىس، بۇرىس، ارالاس.
وندىق بولىپ بولىنگەن.
قانداي سان؟ (بولشەك سان)
2) ءبىر، ءۇش، بەس، ون،
جيىرما، ەلۋ،
ءجۇز، ەكى ءجۇز، مىڭ بار،
ءارقايسىنىڭ قۇنى بار. ول نە؟ (تەڭگە)
3) ءبۇتىن سان، بولشەك ساندار،
بارلىعى دا بار وندا.
بۇل قانداي سان ايتىڭدارشى،
وڭ، تەرىس ساندار وسىندا! (راسيونال سان)
4) الدى ارتىمىز شەكسىزدە،
جەتە المايسىڭ بىزدەرگە،
ساۋلە مەنەن كەسىندى،
شىققان ەدى بىزدەردەن. (ءتۇزۋ)
3-كەزەڭ: «كوپ ويلا، تەز ويلا!»
1. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل، (جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءىل)
2. بىلەكتى ءبىردى جىعار، (ءبىلىمدى مىڭدى جىعار)
3. ەكى جاقسى قاس بولماس، (ەكى جامان دوس بولماس)
4. دوسىڭدى ءۇش كۇن سىناما، (ءۇش جىل سىنا)
5. ءبىر ەلى اۋىزعا – (ەكى ەلى قاقپاق)
6. ءجۇز سومىڭ بولعانشا، (ءجۇز دوسىڭ بولسىن)
7. وتىز تىستەن شىققان ءسوز، (وتىز ەلگە تارايدى)
8. بىلگەنىڭ ءبىر توعىز، (بىلمەگەنىڭ توقسان توعىز)
9. ءبىر كىسى قازعان قۇدىقتان، (مىڭ كىسى سۋ ىشەدى)
4-كەزەڭ: «نارتاۋەكەل»
1. قازاقتا قولدانىلاتىن سالماق ولشەۋىشىن اتا (زىلدەي)
2. 7-سىنىپ الگەبرا وقۋلىعىنىڭ اۆتورى: (شىنىبەكوۆ)
3. بەرىلگەن نۇكتە ارقىلى تۇزۋگە نەشە پەرپەنديكۋليار ءتۇزۋ جۇرگىزۋگە بولادى؟
4. قۇرامىندا ءارپى بار ورنەكتەر؟
5. ۋ=ح²- 3 فۋنكسياسىنىڭ گرافيگى قالاي اتالادى؟
6. تەڭدەۋدى شەشىڭدەر: |ح-4|=7
7. پروپورسيا دەگەن نە؟
8. قاراڭعى بولمەدەگى شكاف تارتپاسىندا 24 قىزىل جانە 24 كوك ءتۇستى شۇلىقتار بار. ءبىز قاراڭعىدا تۇستەرى بىردەي شۇلىق الۋ ءۇشىن تارتپادان كەمىندە نەشە شۇلىق الۋىمىز كەرەك؟
9. 1-دەن 100 ارالىعىنداعى سانداردىڭ قوسىندىسىن بىردەن تاپقان وقۋشى كەيىننەن الەمگە ايگىلى بولعان ماتەماتيك. ول كىم؟
10. بالا تاقتاعا 86 سانىن جازىپ قويىپ جولداسىنا ايتتى. «ەشقانداي امال قولدانباي 12-گە ارتتىر»- دەپ. ول قانداي سان؟
11. (جاۋابى: 6، 15، 48)
«جورعا»
1. ەكى قابىرعاسى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش (تەڭ ءبۇيىرلى)
2. جازىقتىقتاعى قيىلىسپايتىن ەكى ءتۇزۋ (پاراللەل)
3. ەكى تەرىس ساننىڭ كوبەيتىندىسى؟ (وڭ سان)
4. ساننىڭ جۇزدەن ءبىر بولىگى؟ (پايىز)
5. ءبىر نۇكتەدەن شىققان ءتۇزۋ (ساۋلە)
6. ەڭ كىشى ءۇش تاڭبالى سان؟ (100)
7. شەڭبەردىڭ راديۋسى 6 سم. ديامەترى نەگە تەڭ؟ (12 سم)
8. جازىڭقى بۇرىشتىڭ ولشەمى (180º)
9. ميللي سانىنىڭ جازىلۋىندا نەشە نول بار؟ (6)
10. 20 مينۋت ساعاتتىڭ قانداي بولىگى؟ (1/3)
1. بارلىق قابىرعالارى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش؟ (تەڭ قابىرعالى)
2. قانشا سيفر بىلەسىز؟ (10)
3. تاڭبالارى قاراما-قارسى ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى قانداي سان؟ (تەرىس)
4. بۇرىشتى ولشەۋ قۇرالى (ترانسپورتير)
5. شەڭبەر ديامەترى 8 سم. راديۋسى نەگە تەڭ؟ (4سم)
6. ءۇشبۇرىشتىڭ بارلىق قابىرعالارىنىڭ قوسىندىسى قالاي اتالادى؟ (پەريمەتر)
7. ساعاتتىڭ ¼ بولىگى نەشە مينۋت؟ (15 مين)
8. مەتردىڭ 1%- ى؟ (1 سم)
9. ەڭ ۇلكەن ەكى تاڭبالى سان؟ (99)
10. بولىمىنەن الىمى كوپ بولشەك؟ (بۇرىس)
قورىتىندى: جەڭىمپازداردى ماراپاتتاۋ.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ءوي-ورىسىن دامىتۋ، العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ.
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر سلايدى، ۇلەستىرمەلى تاپسىرمالار، لوگيكالىق ەسەپتەر. ت. ب
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
سايىسقا قاتىساتىن وقۋشىلارمەن تانىستىرۋ
ءىى. سايىستىڭ جوسپارىمەن تانىستىرۋ
1-تۋر. « بايگە»
2-تۋر. «دودا»
3-تۋر. «كوپ ويلا، تەز ويلا»
4-تۋر. «نارتاۋەكەل»
5-تۋر. «جورعا»
جۇرگىزۋشى: ءبىلىمىڭنىڭ ۇشقىرلىعىن تانىپ سەن،
اسىپ-تاسىپ، اسىقپا، قالىسپا سەن!
ۋاقىت دەگەن زىمىراپ، زۋلاپ جاتىر،
شاپشاڭدىق بۇل سايىستا قاجەت ەكەن،- دەي كەلىپ، كەزەكتى بايگە سۇراقتارىنا بەرەمىز.
ماقساتىمىز: العىرلىقتى بايقاۋ
1-كەزەڭ: «بايگە»
1. جازىقتىقتىڭ شەگى بار ما؟ (جوق)
2. 90º-تان كىشى بۇرىش؟ (ءسۇيىر)
3. ەڭ ۇلكەن حوردا؟ (ديامەتر)
4. ەكى نۇكتە ارقىلى نەشە ءتۇزۋ وتەدى؟ (ءبىر)
5. اح+ۆۋ=س فۋنكسياسىنىڭ گرافيگى قانداي سىزىق؟ (ءتۇزۋ)
6. ماتەماتيكاعا كوورديناتتار ءادىسىن ەنگىزگەن فرانسۋز ماتەماتيگى، ءارى فيزيگى؟ (رەنە دەكارت)
7. تىك بۇرىش نەشە گرادۋسقا تەڭ؟ (90 º)
8. 7 جاي سان با، قۇراما سان با؟ (جاي سان)
9. ەڭ كىشى ناتۋرال سان؟ (1)
10. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى؟ (پروپورسيا)
11. 60-تىڭ 50%- ى؟ (30)
12. 3/4-كە كەرى سان؟ (4/3)
2-كەزەڭ: «دودا»
ويىن-تولقىن، اينالعان قاتتى اعىسقا،
تابىلعانداي تانىم دا، جات داۋىس تا.
بىرەۋ وزىپ كەلەدى قاتارىنان،
بىرەۋ ءمىنىپ جاتقاندا اپتىعىستا.
ويىن-تولقىن، جاتقانداي اسىپ-تاسىپ،
بىرەۋ مىعىم، بىرەۋلەر شالىس باسىپ.
بۇل ويىننان وتەدى عۇلاما ويلار،
جەڭسەڭ دە، جەڭبەسەڭ دە قالما جاسىپ.
2-كەزەڭنىڭ شارتى:
تابلودا سايكەس سۇراقتىڭ تۇسىندا سول سۇراقتىڭ قۇنى بەلگىلەنگەن. ەگەر تاڭدالعان سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرىلسە، ۇپاي سول ويىنشىعا بەرىلەدى.
اريفمەتيكا 5 10 20 10
لوگيكا 5 10 20 10
جۇمباقتار 5 10 20 10
1. اريفمەتيكا.
1) 5، 075 سانىن وندىق ۇلەستەرگە دەيىن دوڭگەلەكتە؟ (5، 1)
2) شارشىنىڭ قابىرعاسى 9 سم. پەريمەترى نەگە تەڭ؟ (36سم)
3) بىردەي ءۇش سيفرمەن جازىلعان ءۇش تاڭبالى سان 3-كە دە، 37-گە دە بولىنەدى. سول ساندى تابىڭدار؟ (111)
4) بولىمدەرى 10، 100، 1000 بولىپ كەلگەن بولشەكتەر قالاي اتالادى؟ (وندىق)
2. لوگيكا
1) 50 ساۋساق كورىنۋ ءۇشىن نەشە بالانىڭ قولى كورىنۋ كەرەك؟ (5 بالا)
2) «سپۋتنيك» جەر شارىن 103 مينۋتتا اينالىپ ءوتتى. ول نەشە ساعات، نەشە مينۋتتا اينالىپ ءوتتى؟ (1ساع 43 مين)
3) 4 پەن 5ء-تىڭ اراسىنا قانداي تاڭبا قويعاندا 4-تەن ارتىق، 5-تەن كەم سان شىعادى؟ (ءۇتىر)
4) 10 اق شار، 8 قىزىل شار، 11 قارا شار بار. مىندەتتى تۇردە ءبىر اق شار الىپ شىعۋ ءۇشىن نەشە شار الۋ كەرەك؟ (20)
3. جۇمباقتار
1) ءبىز سانبىز...
سىزىقپىز بولىنگەن
ماتەماتيكانى ۇقپاس ادامعا.
قۇبىجىق بولىپ كورىنگەن،
دۇرىس، بۇرىس، ارالاس.
وندىق بولىپ بولىنگەن.
قانداي سان؟ (بولشەك سان)
2) ءبىر، ءۇش، بەس، ون،
جيىرما، ەلۋ،
ءجۇز، ەكى ءجۇز، مىڭ بار،
ءارقايسىنىڭ قۇنى بار. ول نە؟ (تەڭگە)
3) ءبۇتىن سان، بولشەك ساندار،
بارلىعى دا بار وندا.
بۇل قانداي سان ايتىڭدارشى،
وڭ، تەرىس ساندار وسىندا! (راسيونال سان)
4) الدى ارتىمىز شەكسىزدە،
جەتە المايسىڭ بىزدەرگە،
ساۋلە مەنەن كەسىندى،
شىققان ەدى بىزدەردەن. (ءتۇزۋ)
3-كەزەڭ: «كوپ ويلا، تەز ويلا!»
1. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل، (جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءىل)
2. بىلەكتى ءبىردى جىعار، (ءبىلىمدى مىڭدى جىعار)
3. ەكى جاقسى قاس بولماس، (ەكى جامان دوس بولماس)
4. دوسىڭدى ءۇش كۇن سىناما، (ءۇش جىل سىنا)
5. ءبىر ەلى اۋىزعا – (ەكى ەلى قاقپاق)
6. ءجۇز سومىڭ بولعانشا، (ءجۇز دوسىڭ بولسىن)
7. وتىز تىستەن شىققان ءسوز، (وتىز ەلگە تارايدى)
8. بىلگەنىڭ ءبىر توعىز، (بىلمەگەنىڭ توقسان توعىز)
9. ءبىر كىسى قازعان قۇدىقتان، (مىڭ كىسى سۋ ىشەدى)
4-كەزەڭ: «نارتاۋەكەل»
1. قازاقتا قولدانىلاتىن سالماق ولشەۋىشىن اتا (زىلدەي)
2. 7-سىنىپ الگەبرا وقۋلىعىنىڭ اۆتورى: (شىنىبەكوۆ)
3. بەرىلگەن نۇكتە ارقىلى تۇزۋگە نەشە پەرپەنديكۋليار ءتۇزۋ جۇرگىزۋگە بولادى؟
4. قۇرامىندا ءارپى بار ورنەكتەر؟
5. ۋ=ح²- 3 فۋنكسياسىنىڭ گرافيگى قالاي اتالادى؟
6. تەڭدەۋدى شەشىڭدەر: |ح-4|=7
7. پروپورسيا دەگەن نە؟
8. قاراڭعى بولمەدەگى شكاف تارتپاسىندا 24 قىزىل جانە 24 كوك ءتۇستى شۇلىقتار بار. ءبىز قاراڭعىدا تۇستەرى بىردەي شۇلىق الۋ ءۇشىن تارتپادان كەمىندە نەشە شۇلىق الۋىمىز كەرەك؟
9. 1-دەن 100 ارالىعىنداعى سانداردىڭ قوسىندىسىن بىردەن تاپقان وقۋشى كەيىننەن الەمگە ايگىلى بولعان ماتەماتيك. ول كىم؟
10. بالا تاقتاعا 86 سانىن جازىپ قويىپ جولداسىنا ايتتى. «ەشقانداي امال قولدانباي 12-گە ارتتىر»- دەپ. ول قانداي سان؟
11. (جاۋابى: 6، 15، 48)
«جورعا»
1. ەكى قابىرعاسى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش (تەڭ ءبۇيىرلى)
2. جازىقتىقتاعى قيىلىسپايتىن ەكى ءتۇزۋ (پاراللەل)
3. ەكى تەرىس ساننىڭ كوبەيتىندىسى؟ (وڭ سان)
4. ساننىڭ جۇزدەن ءبىر بولىگى؟ (پايىز)
5. ءبىر نۇكتەدەن شىققان ءتۇزۋ (ساۋلە)
6. ەڭ كىشى ءۇش تاڭبالى سان؟ (100)
7. شەڭبەردىڭ راديۋسى 6 سم. ديامەترى نەگە تەڭ؟ (12 سم)
8. جازىڭقى بۇرىشتىڭ ولشەمى (180º)
9. ميللي سانىنىڭ جازىلۋىندا نەشە نول بار؟ (6)
10. 20 مينۋت ساعاتتىڭ قانداي بولىگى؟ (1/3)
1. بارلىق قابىرعالارى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش؟ (تەڭ قابىرعالى)
2. قانشا سيفر بىلەسىز؟ (10)
3. تاڭبالارى قاراما-قارسى ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى قانداي سان؟ (تەرىس)
4. بۇرىشتى ولشەۋ قۇرالى (ترانسپورتير)
5. شەڭبەر ديامەترى 8 سم. راديۋسى نەگە تەڭ؟ (4سم)
6. ءۇشبۇرىشتىڭ بارلىق قابىرعالارىنىڭ قوسىندىسى قالاي اتالادى؟ (پەريمەتر)
7. ساعاتتىڭ ¼ بولىگى نەشە مينۋت؟ (15 مين)
8. مەتردىڭ 1%- ى؟ (1 سم)
9. ەڭ ۇلكەن ەكى تاڭبالى سان؟ (99)
10. بولىمىنەن الىمى كوپ بولشەك؟ (بۇرىس)
قورىتىندى: جەڭىمپازداردى ماراپاتتاۋ.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: «جان قازىناسى - ادامگەرشىلىك نەگىزى» (پرەزەنتاسيا، فليپچارت)
