بولاشاق بۇگىننەن باستالادى
تاقىرىبى: «بولاشاق بۇگىننەن باستالادى» (ينتەربەلسەندى ساباق)
ماقساتى: ا) وقۋشىلاردىڭ ءوزىن - ءوزى تاني ءبىلۋدىڭ نەگىزگى شارتتارىمەن تانىستىرۋ، ءوزىن باعالاتا وتىرىپ، ءوز بويىنداعى ساپالىق قاسيەتتەردى دامىتۋ.
مىندەتتەر:
ا) وقۋشىلاردىڭ وزىنە - ءوزى سەنىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ جانە كەز كەلگەن جاعدايعا جاقسى بەيىمدەلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
ءا) ۇبت - عا دايارلىق بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ىشكى الەمىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال جاساۋ، ىشكى پسيحيكالىق كۇشىن دامىتۋ؛
ب) ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداي الاتىن، باسەكەگە قابىلەتتى تولىققاندى دامىعان تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
قاجەتتى ماتەريالدار: ا4 قاعاز، ماگنيتوفون، كونۆەرت، قالام، بوياۋلار، قايشى.
ترەنينگ بارىسى:
I. كىرىسپە:
- ءبىر كۇنى ناسرەدين اتتى ادام ۇيىنە كەش كەلە جاتىپتى. كەلە جاتىپ، ۇلكەن قامالدىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، اتتى ادامداردىڭ داۋسىن ەستيدى دە، قاراقشىلار دەپ قاشا جونەلەدى. قاشىپ بارا جاتىپ شالىنىپ قۇلاپ، جاڭا قازىلعان ورعا ءتۇسىپ كەتىپتى. ال شىن مانىندە اتتى ادامدار قاراقشىلار ەمەس، كادىمگى ديحانشىلار ەدى. ولار قاشقان ادامدى كورىپ:
- مىنا ادامعا كومەك كەرەك بولار، بارايىق، - دەپ ناسرەدديننىڭ جانىنا بارادى. بارىپ «نە ىستەپ جاتىرسىز»،- دەپ سۇرايدى.
سول كەزدە ناسرەددين ءوزىنىڭ قاتەلىگىن ءتۇسىنىپ، «بۇل كۇردەلى فيلوسوفيالىق سۇراق. ەڭ باستىسى سىزدەر مەن ءۇشىن وسىنداسىزدار، ال مەن سىزدەر ءۇشىن وسىندامىن»،- دەگەن ەكەن. ولاي بولسا، سىزدەر مەن ءۇشىن، مەن سىزدەر ءۇشىن وسىندا جينالىپ وتىرمىز. سول ءۇشىن جاقسى كوڭىل - كۇيدە، جاقسى قارىم - قاتىناستا ترەنينگىمىزدى باستايىق.
II. سالەمدەسۋ: قاتىسۋشىلار وزىنە ۇناعان ۇلت وكىلىنە ساي امانداسادى. ءبىراق ءبىر - ءبىرىن قايتالاماۋ قاجەت.
تالداۋ: نەلىكتەن وسى سالەمدەسۋدى تاڭدادىڭىز؟ قانداي اسەر الدىڭىز؟ كىمنىڭ سالەمدەسۋى ۇنادى؟
III. تانىسۋ: «مەنىڭ ەسىمىم» (ترەنينگكە كاتىسۋشىلاردى ورتاعا بەيىمدەۋ، ءبىر - بىرىمەن جاقىن تانىستىرۋ). قاتىسۋشىلار شەڭبەر بولىپ وتىرادى. ساعات تىلىمەن وڭ جاقتا وتىرعان قاتىسۋشى ءوزىن وسى ترەنينگ بارىسىندا ۇناعان ەسىممەن، نە ۇناتاتىن اتاقتى ادامداردىڭ اتىمەن تانىستىرادى. تانىسقانىمىزعا قۋانىشتىمىز. راحمەت. جاتتىعۋ اياقتالدى.
تالداۋ: نە سەزىندىڭىز؟ ءوزىڭىزدى باسقا اتپەن اتاعان قيىن بولدى ما؟ ءوزىڭىزدىڭ جاقسى قاسيەتىڭىز اتاعان قيىن بولدى ما؟
ءوز جولىم بار، سونان سوڭ ءوز اتىم بار،
تاعدىرىم بار سىر تۇنعان سەزىمىمدە ءار.
كۇندى بەتكە اپ جول تارتىپ بارا جاتقان
ءومىر كوشىنە ىلەسكەن مەن، جاس بالاپان (ب. ۇسەنوۆ)
ءىV. ساباقتىڭ ەرەجەسى: ءسىز ءوزىڭىزدى پاتشا نەمەسە حانشايىم ەكەندىگىڭىزدى ەلەستەتىڭىز. ال مىنا سىنىپ ءسىزدىڭ پاتشالىعىڭىز. مىنا ەرەجەلەر سول پاتشالىقتىڭ زاڭى. ءسىز، ءسىزدىڭ پاتشالىعىڭىز سوعان باعىنۋ قاجەت.
پاتشا ەرەجەلەرىن قابىلداۋ:
• "ءقازىر جانە مۇندا" ەرەجەسى
• ءسوزدى بولمەۋ ەرەجەسى
• قاتىناس كوپتىگى ەرەجەسى
• تىڭداپ ال، سودان كەيىن ايت ەرەجەسى
• بەلسەندى بولۋ ەرەجەسى
• "توقتا!" ەرەجەسى
ولەڭ ءسوزىن وقۋ:
مىنا ومىردە، جۇرەگىڭدە،
بويىڭدا ىستىق قان باردا.
بولمىستى دا، بولماستى دا
بولادى دەپ ارماندا. (م. ماقاتايەۆ)
ءار ادامنىڭ ءوز الدىندا بەلگىلى ءبىر ماقسات بولادى. مۇنداي ماقسات، ادامنىڭ جۇرەگىنىڭ تۇكپىرىنەن ورىن الىپ، سول ماقساتقا جەتۋگە دەگەن جوعارى كۇش پايدا بولدىرىپ، ۇنەمى جۇرەك سوعىسى سونى قالاسا...
بۇل قول جەتكىزۋگە دەگەن زور ماقسات بولادى... ك. ماركس
V. «مەنىڭ جان دۇنيەمنىڭ جىل مەزگىلى»
ا. قىس مەزگىلى ادامعا تىنىشتىق بەرەدى. سول سياقتى ءسىزدىڭ الدىڭىزدا كەلەسى كەزەڭگە قالىپ تۇرعان، ازىرشە ماڭىزى جوق ماقساتىڭىزدى جازىڭىز.
ءا. ءسىزدىڭ ومىرىڭىزدە ءالى دە قالاۋلى ەمەس، ءبىراق ءسىز ءۇشىن ماڭىزدى، سوعان قاراي ارەكەتتەنۋگە باعىتتالۋ قاجەت دەگەن ماقساتىڭىزدا جازىڭىز.
ب. جازدا تىرشىلىك ءوزىنىڭ تولىق جايقالعان، ءوز جەمىسىن، گۇلىن بەرەتىن كەزەڭىنە كەلەدى.
ۆ. ءسىز ءوز ءىس - ارەكەتىڭىزدىڭ ناتيجەسىن كورەمىن دەگەن ماقساتىڭىزدى جازىڭىز. كۇز – پىسكەن جەمىستى، ەگىندى جينايتىن كەز. ءسىز نەگە قول جەتكىزدىڭىز، قانداي ماقساتىڭىز ورىندالدى سونى جازىڭىز.
VI. «ءسىز ارمانداي الاسىز با؟» تەستى
● قولىڭىزعا گازەت، جۋرنال الساڭىز الدىمەن قاراپ شىعاسىز با، الدە دەرەۋ وقۋعا كىرەسىز بە؟
● رەنجىگەن كەزدە ادەتتەگىدەن ارتىق تاماقتاناسىز با؟
● تاماقتانۋ بارىسىندا جەكە شارۋاڭىز تۋرالى ويلاناسىز با؟
● ماحاببات، دوستىق قاتىناستار بارىسىنداعى حاتتارىڭىزدى ساقتايسىز با؟
● ءسىزدى پسيحولوگيا ءپانى قىزىقتىرا ما؟
● كولىكپەن ۇلكەن جىلدامدىقپەن جۇرۋگە قورقاسىز با؟
● ءولىم تۋرالى ويدان قورقاسىز با؟
● ۇيىقتار الدىندا ارمانداۋدى ۇناتاسىز با؟
● سەگىز ساعاتتىق ۇيقىدان كەيىن دە قاتتى شارشايسىز با؟
ماقساتى: ا) وقۋشىلاردىڭ ءوزىن - ءوزى تاني ءبىلۋدىڭ نەگىزگى شارتتارىمەن تانىستىرۋ، ءوزىن باعالاتا وتىرىپ، ءوز بويىنداعى ساپالىق قاسيەتتەردى دامىتۋ.
مىندەتتەر:
ا) وقۋشىلاردىڭ وزىنە - ءوزى سەنىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ جانە كەز كەلگەن جاعدايعا جاقسى بەيىمدەلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
ءا) ۇبت - عا دايارلىق بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ىشكى الەمىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال جاساۋ، ىشكى پسيحيكالىق كۇشىن دامىتۋ؛
ب) ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداي الاتىن، باسەكەگە قابىلەتتى تولىققاندى دامىعان تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
قاجەتتى ماتەريالدار: ا4 قاعاز، ماگنيتوفون، كونۆەرت، قالام، بوياۋلار، قايشى.
ترەنينگ بارىسى:
I. كىرىسپە:
- ءبىر كۇنى ناسرەدين اتتى ادام ۇيىنە كەش كەلە جاتىپتى. كەلە جاتىپ، ۇلكەن قامالدىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، اتتى ادامداردىڭ داۋسىن ەستيدى دە، قاراقشىلار دەپ قاشا جونەلەدى. قاشىپ بارا جاتىپ شالىنىپ قۇلاپ، جاڭا قازىلعان ورعا ءتۇسىپ كەتىپتى. ال شىن مانىندە اتتى ادامدار قاراقشىلار ەمەس، كادىمگى ديحانشىلار ەدى. ولار قاشقان ادامدى كورىپ:
- مىنا ادامعا كومەك كەرەك بولار، بارايىق، - دەپ ناسرەدديننىڭ جانىنا بارادى. بارىپ «نە ىستەپ جاتىرسىز»،- دەپ سۇرايدى.
سول كەزدە ناسرەددين ءوزىنىڭ قاتەلىگىن ءتۇسىنىپ، «بۇل كۇردەلى فيلوسوفيالىق سۇراق. ەڭ باستىسى سىزدەر مەن ءۇشىن وسىنداسىزدار، ال مەن سىزدەر ءۇشىن وسىندامىن»،- دەگەن ەكەن. ولاي بولسا، سىزدەر مەن ءۇشىن، مەن سىزدەر ءۇشىن وسىندا جينالىپ وتىرمىز. سول ءۇشىن جاقسى كوڭىل - كۇيدە، جاقسى قارىم - قاتىناستا ترەنينگىمىزدى باستايىق.
II. سالەمدەسۋ: قاتىسۋشىلار وزىنە ۇناعان ۇلت وكىلىنە ساي امانداسادى. ءبىراق ءبىر - ءبىرىن قايتالاماۋ قاجەت.
تالداۋ: نەلىكتەن وسى سالەمدەسۋدى تاڭدادىڭىز؟ قانداي اسەر الدىڭىز؟ كىمنىڭ سالەمدەسۋى ۇنادى؟
III. تانىسۋ: «مەنىڭ ەسىمىم» (ترەنينگكە كاتىسۋشىلاردى ورتاعا بەيىمدەۋ، ءبىر - بىرىمەن جاقىن تانىستىرۋ). قاتىسۋشىلار شەڭبەر بولىپ وتىرادى. ساعات تىلىمەن وڭ جاقتا وتىرعان قاتىسۋشى ءوزىن وسى ترەنينگ بارىسىندا ۇناعان ەسىممەن، نە ۇناتاتىن اتاقتى ادامداردىڭ اتىمەن تانىستىرادى. تانىسقانىمىزعا قۋانىشتىمىز. راحمەت. جاتتىعۋ اياقتالدى.
تالداۋ: نە سەزىندىڭىز؟ ءوزىڭىزدى باسقا اتپەن اتاعان قيىن بولدى ما؟ ءوزىڭىزدىڭ جاقسى قاسيەتىڭىز اتاعان قيىن بولدى ما؟
ءوز جولىم بار، سونان سوڭ ءوز اتىم بار،
تاعدىرىم بار سىر تۇنعان سەزىمىمدە ءار.
كۇندى بەتكە اپ جول تارتىپ بارا جاتقان
ءومىر كوشىنە ىلەسكەن مەن، جاس بالاپان (ب. ۇسەنوۆ)
ءىV. ساباقتىڭ ەرەجەسى: ءسىز ءوزىڭىزدى پاتشا نەمەسە حانشايىم ەكەندىگىڭىزدى ەلەستەتىڭىز. ال مىنا سىنىپ ءسىزدىڭ پاتشالىعىڭىز. مىنا ەرەجەلەر سول پاتشالىقتىڭ زاڭى. ءسىز، ءسىزدىڭ پاتشالىعىڭىز سوعان باعىنۋ قاجەت.
پاتشا ەرەجەلەرىن قابىلداۋ:
• "ءقازىر جانە مۇندا" ەرەجەسى
• ءسوزدى بولمەۋ ەرەجەسى
• قاتىناس كوپتىگى ەرەجەسى
• تىڭداپ ال، سودان كەيىن ايت ەرەجەسى
• بەلسەندى بولۋ ەرەجەسى
• "توقتا!" ەرەجەسى
ولەڭ ءسوزىن وقۋ:
مىنا ومىردە، جۇرەگىڭدە،
بويىڭدا ىستىق قان باردا.
بولمىستى دا، بولماستى دا
بولادى دەپ ارماندا. (م. ماقاتايەۆ)
ءار ادامنىڭ ءوز الدىندا بەلگىلى ءبىر ماقسات بولادى. مۇنداي ماقسات، ادامنىڭ جۇرەگىنىڭ تۇكپىرىنەن ورىن الىپ، سول ماقساتقا جەتۋگە دەگەن جوعارى كۇش پايدا بولدىرىپ، ۇنەمى جۇرەك سوعىسى سونى قالاسا...
بۇل قول جەتكىزۋگە دەگەن زور ماقسات بولادى... ك. ماركس
V. «مەنىڭ جان دۇنيەمنىڭ جىل مەزگىلى»
ا. قىس مەزگىلى ادامعا تىنىشتىق بەرەدى. سول سياقتى ءسىزدىڭ الدىڭىزدا كەلەسى كەزەڭگە قالىپ تۇرعان، ازىرشە ماڭىزى جوق ماقساتىڭىزدى جازىڭىز.
ءا. ءسىزدىڭ ومىرىڭىزدە ءالى دە قالاۋلى ەمەس، ءبىراق ءسىز ءۇشىن ماڭىزدى، سوعان قاراي ارەكەتتەنۋگە باعىتتالۋ قاجەت دەگەن ماقساتىڭىزدا جازىڭىز.
ب. جازدا تىرشىلىك ءوزىنىڭ تولىق جايقالعان، ءوز جەمىسىن، گۇلىن بەرەتىن كەزەڭىنە كەلەدى.
ۆ. ءسىز ءوز ءىس - ارەكەتىڭىزدىڭ ناتيجەسىن كورەمىن دەگەن ماقساتىڭىزدى جازىڭىز. كۇز – پىسكەن جەمىستى، ەگىندى جينايتىن كەز. ءسىز نەگە قول جەتكىزدىڭىز، قانداي ماقساتىڭىز ورىندالدى سونى جازىڭىز.
VI. «ءسىز ارمانداي الاسىز با؟» تەستى
● قولىڭىزعا گازەت، جۋرنال الساڭىز الدىمەن قاراپ شىعاسىز با، الدە دەرەۋ وقۋعا كىرەسىز بە؟
● رەنجىگەن كەزدە ادەتتەگىدەن ارتىق تاماقتاناسىز با؟
● تاماقتانۋ بارىسىندا جەكە شارۋاڭىز تۋرالى ويلاناسىز با؟
● ماحاببات، دوستىق قاتىناستار بارىسىنداعى حاتتارىڭىزدى ساقتايسىز با؟
● ءسىزدى پسيحولوگيا ءپانى قىزىقتىرا ما؟
● كولىكپەن ۇلكەن جىلدامدىقپەن جۇرۋگە قورقاسىز با؟
● ءولىم تۋرالى ويدان قورقاسىز با؟
● ۇيىقتار الدىندا ارمانداۋدى ۇناتاسىز با؟
● سەگىز ساعاتتىق ۇيقىدان كەيىن دە قاتتى شارشايسىز با؟
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
قىزىلوردا وبىلىسى، جاڭاقورعان اۋدانى،
