InfoHub Logo

ادامدا بۇيرەك ءوز قىزمەتىن تۋا ورىنداي باستايدى. ءبىراق جاس بالالاردا بۇيرەك قىزمەتىنىڭ ءبىرقاتار كورسەتكىشتەرى كوپشىلىك جاعدايدا تومەن بولادى، تەك بالا ەكى جاسقا تايانعاندا عانا ەرەسەك ادام دەڭگەيىنە جاقىندايدى. بۇل جاعداي، ەڭ الدىمەن، بۇيرەك ءتىنىنىڭ جەتكىلىكسىز دامىپ جەتىلۋىنە بايلانىستى (مىسالى، قابىق قاباتى، ءيىرىمدى تۇتىكشەلەر، تامىرلار جۇيەسى ت.ب.).

بالالىق شاقتىڭ ەرتە كەزەڭىندە بۇيرەك قىزمەتىنىڭ جۇيكە-گۋمورالدىق جولمەن رەتتەلۋىن قامتاماسىز ەتەتىن كوپشىلىك قۇرىلىمدار جاقسى جەتىلمەگەن كۇيدە بولادى.

بالا ءومىرىنىڭ ءبىرىنشى جىلىندا گلومەرۋلالىق ءسۇزىلۋ دەڭگەيى وتە تومەن، سول سياقتى كەرى ءسىڭۋ جانە نەفرون تۇتىكشەلەرىندە كونسەنتراسيا، ياعني قويۋلانۋ ۇدەرىستەرى وتە جەتكىلىكسىز جۇرەتىندىگى دالەلدەنگەن. وسىعان بايلانىستى ەمشەك ەمەتىن بوبەكتەردە نەسەپ ءتۇزىلۋ، ەرەسەك ادامدارمەن سالىستىرعاندا، بارلىق دەنەسىنىڭ سىرتقى كولەمىنە شاققاندا 2-3 ەسە ارتىق. بالا ءومىرىنىڭ العاشقى ايىنىڭ اياعىندا تاۋلىگىنە 300-350 مل، ال 1-2 جاس شاماسىندا 700-750 مل، 4-5 جاستا 1 ليترگە جۋىق، 10 جاستا 1،5 ليترگە جۋىق نەسەپ تۇزىلەدى. جاسالاتىن نەسەپ كولەمىمەن سالىستىرعاندا، شىعارۋ ءجيى.

جاڭا تۋعان بالا نەسەبىنىڭ قۇرامىندا بەلوك ىزدەرى جانە ءسۇت قانتى بولادى. مۇنداي فيزيولوگيالىق البۋميننۋريا مەن لاكتوزۋريا سەبەبى بۇيرەك قان شۋماقتارى مەن تۇتىكشەلەرىنىڭ ەپيتەليي ءتىنىنىڭ وتكىزگىشتىك قاسيەتى جوعارى بولۋىنان. ەرەسەك بالالاردىڭ نەسەپ قۇرامىندا بەلوك، قانت بولمايدى. ەرەسەك ادامدارمەن سالىستىرعاندا نارەستەلەردىڭ (اسىرەسە العاشقى ايلارىندا) نەسەپ قۇرامىندا موچيەۆينا، حلوريد جانە فوسفات ەداۋىر از بولادى. بۇل بۇيرەكتىڭ ءيىرىمدى تۇتىكشەلەرىندە كەرى ءسىڭۋ (رەابسوربسيا) ۇدەرىسىنىڭ وتە جوعارى جۇرۋىنەن. ەمشەك ەمەتىن بوبەكتەر نەسەبىنىڭ قۇرامىندا حلوريد ون ەسە از.

بۇيرەكتىڭ وسموس جانە يون رەتتەيتىن قىزمەتى بالانىڭ ءبىرىنشى جىلىندا پايدا بولىپ، قالىپتاسادى. بۇل كەزەڭدە ەرەسەك اداممەن سالىستىرعاندا بۇيرەك قاتىسۋىمەن ءسىلتى-قىشقىل تەپە-تەڭدىگى از اۋىسادى.

بۇيرەكتىڭ فۋنكسيونالدىق دامۋ جەتكىلىكسىزدىگى تۋعاننان كەيىنگى العاشقى ايلاردا بايقالادى: ەگەر وتە كوپ مولشەردە سۋ ەنگىزسە، سۋدان ۋلانۋ پايدا بولۋى مۇمكىن. شامادان تىس اس تۇزى دا ىسىك تۋدىرادى، ارتىق تاماقتانۋدان قان قۇرامىندا بەلوك الماسۋدىڭ سوڭعى ىدىراۋ ونىمدەرى كوبەيۋى مۇمكىن. سونىمەن، ەرەسەك ادام بۇيرەگىمەن سالىستىرعاندا، جاڭا تۋعان بالا بۇيرەگى دامۋ ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى گومەوستازدى تولىق قامتاماسىز ەتە المايدى.

قارت ادامداردىڭ بۇيرەگىنىڭ قىزمەت ەرەكشەلىكتەرى ناشار زەرتتەلگەن.

جاس ۇلعايعان كەزەڭدە بۇيرەك كىزمەتىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرى تومەندەيدى، سەبەبى بۇيرەكتىڭ قانمەن كامتاماسىز ەتىلۋ جۇيەسى بۇزىلىپ، قان تامىرلار قابىرعاسى وزگەرەدى، كەيبىر نەفرون تۇتىكشەلەرى وزىنەن-وزى جويىلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە بىرتە-بىرتە قان شۋماقتارىنىڭ ءسۇزۋ دارەجەسى، نەسەپتىڭ قويۋلانۋى (سۋدىڭ كەرى قاراي ءسىڭۋى 30 پايىزعا جۋىق ازايادى) تومەندەيدى.

ح.ساتپايەۆا، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور

---