دارىندى بالالارمەن جۇمىس جوسپارى
دارىندى بالالارمەن جۇمىس جوسپارى
"باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن عىلىمي - زەرتتەۋ جۇمىستارىنا باۋلۋ"
"الەمدەگى تەرەڭ سىر، عىلىممەن عانا اشىلماق..."
زەرتتەۋدىڭ ماقساتى:
بالانىڭ جەكە باس ەرەكشەلىكتەرىنىڭ دامۋىنا جول اشۋ.
قوعامدىق ومىرگە بەيىمدەلگەن ينتەللەكتۋالدى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە جاعداي تۋعىزۋ.
ەلىمىزدىڭ عىلىمي دارەجەسىن جوعارى دەڭگەيگە كوتەرەتىن ۇرپاق دايارلاۋ.
وقۋشىلارعا شىعارماشىلىق جانە عىلىمي ىزدەنۋدىڭ ادىستەرىن ۇيرەتۋ.
جەكە تۇلعانى دۇرىس شەشەندىك سوزگە سويلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
زەرتتەۋدىڭ عىلىمي وزەكتىلىگى
بۇل ءبىلىمدى قوعامدىق جاعىنان كورسەتۋدى جۇرگىزۋدىڭ ءبىر قۇرالى. عىلىمي زەرتتەۋ دەگەنىمىز - عىلىم ءادىس – تاسىلدەردى قولدانا وتىرىپ، بەلگىلى ءبىر نىسان جونىندە جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋمەن اياقتالاتىن جۇيەلى جانە ارنايى ماقساتقا كوزدەلگەن نىساندارمەن تانىسۋ. ەڭ باستىسى – دارىندى بالانى انىقتاۋ، وقىتۋ، تاربيەلەۋ، دامىتۋ – قازىرگى ۋاقىتتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى قولعا الىنىپ وتىرعان وزەكتى ماسەلە. سوندىقتان مەكتەپتەگى وقۋشىلاردىڭ عىلىمي قوعامدارىنىڭ نەگىزگى مىندەتتى سىنىپتان تىس جانە ۇيىرمەلىك جۇمىس جۇيەسىن وقۋ – تاربيە پروسەستەرىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، عىلىمي دەڭگەيگە كوتەرۋ.
زەرتتەۋدىڭ جۇمىسىنىڭ جاڭاشىلدىعى
قازىرگى ءبىلىم سالاسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمانىڭ باستى ماقساتى - وي ءورىسى جاڭاشىل، شىعارماشىلىق دەڭگەيدە قىزمەت اتقارا الاتىن، دۇنيەتانىمى جوعارى، جان - جاقتى قالىپتاسقان جەكە تۇلعا دايارلاۋ. ەندەشە تالانتتى دا قابىلەتتى، ەرەكشە دارىندى جاسقا ايرىقشا نازار اۋدارۋ قاجەت – اق. زامان تالابىنا ساي قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ينتەللەكتۋالدىق، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق، پاتريوتتىق، ۇلتتىق رۋحاني قابىلەتتى جەتىلدىرۋدە ۇلكەن سالماق وقۋشىنىڭ وزىنە تۇسەدى. وقۋشىنى عىلىمي – زەرتتەۋ جۇمىسىنا قاتىستىرۋ ءۇشىن الدىمەن، ونى قىزىقتىرا وتىرىپ، زەرتتەۋ تالابىن قالىپتاستىرۋ قاجەت. ياعني وقۋشى اقپاراتتى الا بىلۋگە ونى باسقالارعا حابارلاي بىلۋگە تالپىنۋى ءتيىس. بالانىڭ زەرتتەۋگە دەگەن ىنتاسىن تۋعىزۋ ءۇشىن وعق مۇشەلەرى ورتاسىندا ولاردى قىزىقتىرىپ، ىزدەنۋشىلىككە باۋليتىن تانىمدىق – اعارتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ كەرەك. وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋدىڭ، وزىندىك ءىس - ارەكەت ۇيىمداستىرۋدىڭ تۇرلەرى وتە كوپ: بىرىنشىدەن، رەپرودۋكتيۆتى ءىس - ارەكەتتى، ءبىلىمدى ۇلگى بويىنشا قابىلداي الۋ دەڭگەيى؛ ەكىنشىدەن، “شىعارماشىلىق” ءسوزىنىڭ ماعىناسىن “شىعارۋ، ويلاپ تابۋ”. بۇل – جاڭا نارسە ويلاپ تابۋ، سول ارقىلى جەتىستىككە قول جەتكىزۋ دەگەن ءسوز. شىعارماشىلىق تۇلعانىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ شىعارماشىلىق تۇلعا جاس ەرەكشەلىگىنە، قىزىعۋشىلىعىنا قاراماستان، وزگەلەردەن دارىندىلىعىمەن، شۇعىل شەشىمدىلىگىمەن، ءوز كۇشىنە دەگەن سەنىمدىلىگىمەن، سەزىم ۇشقىرلىعىمەن، تاباندىلىعىمەن، اسقان شابىتىمەن ەرەكشەلەنەدى. وقۋشى ىزدەنىس ارقىلى جەتىستىكتەرگە جەتەدى. ناتيجەسىندە ءبىلىم – عىلىمعا وتە قابىلەتتى جەكە تۇلعالار قالىپتاسادى.
زەرتتەۋدىڭ عىلىمي بولجامى
ەگەر، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن دامىتۋ بەلگىلى ءبىر جۇيەمەن ۇزدىكسىز جۇرگىزىلىپ، ولاردى جۇيەلى سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ ءۇشىن الدىمەن، كەشەندى جۇمىستار مەن جاتتىعۋلار نەگىزىندە ۇيىمداستىرىلسا؛ وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن قولدانۋ ارقىلى كۇتىلەتىن ءبىلىم ناتيجەلەرى وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا سويلەۋ داعدىسىن دامىتۋعا نەگىزدەلسە، وندا وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن دامىتۋدىڭ، سوزدىك قورىن بايىتۋدىڭ، سونداي – اق شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسۋىنا ناتيجەسى مەن مۇمكىندىگى ارتا تۇسەدى. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اۋىزشا سويلەۋ داعدىسىن I سىنىپتان باستاپ قالىپتاستىرسا، وندا وقۋشى كەلەشەكتە قوعامدىق - الەۋمەتتىك ورتادا ءوز ويىن ەركىن جەتكىزۋگە، ادەبي نورمادا جۇيەلى، شەبەر سويلەۋگە داعدىلانادى. سويلەۋ داعدىسىنىڭ ناتيجەسىندە بالا بويىندا دارىندىلىق قالىپتاسادى. دارىندى تۇلعا بويىنداعى ەركىندىك، باتىلدىق، ۇشقىرلىق، سەزىمتالدىق، تالداپ - جيناقتاۋ سياقتى كەشەندى قاسيەتتەرىمەن قاتار، ەرەكشە وي قىزمەتى، قايشىلىقتاردى ءتۇسىنۋ تۇيسىگى، شىعارماشىلىققا دەگەن قۇشتارلىعى بار ەكەنى انىقتالادى. ول ءۇشىن ءار ءمۇعالىم ءوزى ءبىرىنشى ىزدەنىپ، ەرىنبەي ەڭبەكتەنىپ، بالانىڭ ەرەكشە قابىلەتىن بايقاۋدا كۇندەلىكتى ساباقتا، تاربيە جۇمىسىندا، ۇيىرمە جۇمىسىندا وقۋشىنى ۇزبەي باقىلاپ، بالا بويىنداعى دارىندىلىقتى نەمەسە جۇيەلى ءبىلىم الۋعا قابىلەتتى تۇلعانى انىقتاۋ قاجەت. ءار ءمۇعالىم دارىندى وقۋشىلاردى تابا ءبىلىپ، ءارقايسىسىنا جەكە تۇلعا رەتىندە قاراپ، ولاردىڭ وزدەرىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرىپ، ءوزارا قاتىناستى جاقسارتىپ، اتا - انا – وقۋشى – ۇستاز بايلانىسىن جوعارى ۇستاپ شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋى – بۇگىنگى زامان تالابى.
دارىندى بالالارمەن جۇمىس جوسپارى. جۇكتەۋ
"باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن عىلىمي - زەرتتەۋ جۇمىستارىنا باۋلۋ"
"الەمدەگى تەرەڭ سىر، عىلىممەن عانا اشىلماق..."
زەرتتەۋدىڭ ماقساتى:
بالانىڭ جەكە باس ەرەكشەلىكتەرىنىڭ دامۋىنا جول اشۋ.
قوعامدىق ومىرگە بەيىمدەلگەن ينتەللەكتۋالدى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە جاعداي تۋعىزۋ.
ەلىمىزدىڭ عىلىمي دارەجەسىن جوعارى دەڭگەيگە كوتەرەتىن ۇرپاق دايارلاۋ.
وقۋشىلارعا شىعارماشىلىق جانە عىلىمي ىزدەنۋدىڭ ادىستەرىن ۇيرەتۋ.
جەكە تۇلعانى دۇرىس شەشەندىك سوزگە سويلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
زەرتتەۋدىڭ عىلىمي وزەكتىلىگى
بۇل ءبىلىمدى قوعامدىق جاعىنان كورسەتۋدى جۇرگىزۋدىڭ ءبىر قۇرالى. عىلىمي زەرتتەۋ دەگەنىمىز - عىلىم ءادىس – تاسىلدەردى قولدانا وتىرىپ، بەلگىلى ءبىر نىسان جونىندە جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋمەن اياقتالاتىن جۇيەلى جانە ارنايى ماقساتقا كوزدەلگەن نىساندارمەن تانىسۋ. ەڭ باستىسى – دارىندى بالانى انىقتاۋ، وقىتۋ، تاربيەلەۋ، دامىتۋ – قازىرگى ۋاقىتتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى قولعا الىنىپ وتىرعان وزەكتى ماسەلە. سوندىقتان مەكتەپتەگى وقۋشىلاردىڭ عىلىمي قوعامدارىنىڭ نەگىزگى مىندەتتى سىنىپتان تىس جانە ۇيىرمەلىك جۇمىس جۇيەسىن وقۋ – تاربيە پروسەستەرىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، عىلىمي دەڭگەيگە كوتەرۋ.
زەرتتەۋدىڭ جۇمىسىنىڭ جاڭاشىلدىعى
قازىرگى ءبىلىم سالاسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمانىڭ باستى ماقساتى - وي ءورىسى جاڭاشىل، شىعارماشىلىق دەڭگەيدە قىزمەت اتقارا الاتىن، دۇنيەتانىمى جوعارى، جان - جاقتى قالىپتاسقان جەكە تۇلعا دايارلاۋ. ەندەشە تالانتتى دا قابىلەتتى، ەرەكشە دارىندى جاسقا ايرىقشا نازار اۋدارۋ قاجەت – اق. زامان تالابىنا ساي قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ينتەللەكتۋالدىق، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق، پاتريوتتىق، ۇلتتىق رۋحاني قابىلەتتى جەتىلدىرۋدە ۇلكەن سالماق وقۋشىنىڭ وزىنە تۇسەدى. وقۋشىنى عىلىمي – زەرتتەۋ جۇمىسىنا قاتىستىرۋ ءۇشىن الدىمەن، ونى قىزىقتىرا وتىرىپ، زەرتتەۋ تالابىن قالىپتاستىرۋ قاجەت. ياعني وقۋشى اقپاراتتى الا بىلۋگە ونى باسقالارعا حابارلاي بىلۋگە تالپىنۋى ءتيىس. بالانىڭ زەرتتەۋگە دەگەن ىنتاسىن تۋعىزۋ ءۇشىن وعق مۇشەلەرى ورتاسىندا ولاردى قىزىقتىرىپ، ىزدەنۋشىلىككە باۋليتىن تانىمدىق – اعارتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ كەرەك. وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋدىڭ، وزىندىك ءىس - ارەكەت ۇيىمداستىرۋدىڭ تۇرلەرى وتە كوپ: بىرىنشىدەن، رەپرودۋكتيۆتى ءىس - ارەكەتتى، ءبىلىمدى ۇلگى بويىنشا قابىلداي الۋ دەڭگەيى؛ ەكىنشىدەن، “شىعارماشىلىق” ءسوزىنىڭ ماعىناسىن “شىعارۋ، ويلاپ تابۋ”. بۇل – جاڭا نارسە ويلاپ تابۋ، سول ارقىلى جەتىستىككە قول جەتكىزۋ دەگەن ءسوز. شىعارماشىلىق تۇلعانىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ شىعارماشىلىق تۇلعا جاس ەرەكشەلىگىنە، قىزىعۋشىلىعىنا قاراماستان، وزگەلەردەن دارىندىلىعىمەن، شۇعىل شەشىمدىلىگىمەن، ءوز كۇشىنە دەگەن سەنىمدىلىگىمەن، سەزىم ۇشقىرلىعىمەن، تاباندىلىعىمەن، اسقان شابىتىمەن ەرەكشەلەنەدى. وقۋشى ىزدەنىس ارقىلى جەتىستىكتەرگە جەتەدى. ناتيجەسىندە ءبىلىم – عىلىمعا وتە قابىلەتتى جەكە تۇلعالار قالىپتاسادى.
زەرتتەۋدىڭ عىلىمي بولجامى
ەگەر، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن دامىتۋ بەلگىلى ءبىر جۇيەمەن ۇزدىكسىز جۇرگىزىلىپ، ولاردى جۇيەلى سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ ءۇشىن الدىمەن، كەشەندى جۇمىستار مەن جاتتىعۋلار نەگىزىندە ۇيىمداستىرىلسا؛ وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن قولدانۋ ارقىلى كۇتىلەتىن ءبىلىم ناتيجەلەرى وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا سويلەۋ داعدىسىن دامىتۋعا نەگىزدەلسە، وندا وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن دامىتۋدىڭ، سوزدىك قورىن بايىتۋدىڭ، سونداي – اق شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسۋىنا ناتيجەسى مەن مۇمكىندىگى ارتا تۇسەدى. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اۋىزشا سويلەۋ داعدىسىن I سىنىپتان باستاپ قالىپتاستىرسا، وندا وقۋشى كەلەشەكتە قوعامدىق - الەۋمەتتىك ورتادا ءوز ويىن ەركىن جەتكىزۋگە، ادەبي نورمادا جۇيەلى، شەبەر سويلەۋگە داعدىلانادى. سويلەۋ داعدىسىنىڭ ناتيجەسىندە بالا بويىندا دارىندىلىق قالىپتاسادى. دارىندى تۇلعا بويىنداعى ەركىندىك، باتىلدىق، ۇشقىرلىق، سەزىمتالدىق، تالداپ - جيناقتاۋ سياقتى كەشەندى قاسيەتتەرىمەن قاتار، ەرەكشە وي قىزمەتى، قايشىلىقتاردى ءتۇسىنۋ تۇيسىگى، شىعارماشىلىققا دەگەن قۇشتارلىعى بار ەكەنى انىقتالادى. ول ءۇشىن ءار ءمۇعالىم ءوزى ءبىرىنشى ىزدەنىپ، ەرىنبەي ەڭبەكتەنىپ، بالانىڭ ەرەكشە قابىلەتىن بايقاۋدا كۇندەلىكتى ساباقتا، تاربيە جۇمىسىندا، ۇيىرمە جۇمىسىندا وقۋشىنى ۇزبەي باقىلاپ، بالا بويىنداعى دارىندىلىقتى نەمەسە جۇيەلى ءبىلىم الۋعا قابىلەتتى تۇلعانى انىقتاۋ قاجەت. ءار ءمۇعالىم دارىندى وقۋشىلاردى تابا ءبىلىپ، ءارقايسىسىنا جەكە تۇلعا رەتىندە قاراپ، ولاردىڭ وزدەرىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرىپ، ءوزارا قاتىناستى جاقسارتىپ، اتا - انا – وقۋشى – ۇستاز بايلانىسىن جوعارى ۇستاپ شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋى – بۇگىنگى زامان تالابى.
دارىندى بالالارمەن جۇمىس جوسپارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
تاربيە ۇردىسىندەگى وقۋشى مەن سىنىپ جەتەكشىنىڭ ءوزارا بايلانىسى.
