دارىندى بالالارمەن جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ادىستەرى مەن تۇرلەرى
اقتوبە وبلىسى، شالقار قالاسى،
ءى. ۇرگەنىشبايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بەردەشوۆا گۇلسىم ورىنباسار قىزى
دارىندى بالالارمەن جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ادىستەرى مەن تۇرلەرى
ناتيجەگە باعدارلانعان ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزى وقۋشىنىڭ دارا تۇلعالىق، دارىندىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋمەن انىقتالادى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋدە وقۋشىعا تەك قانا ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن عانا قالىپتاستىرىپ قويماي، العان ءبىلىمىن ومىرلىك قاجەتتىلىگىنە جاراتا الىپ، ونى شىعارماشىلىقپەن ىسكە اسىرۋ جولدارىن يگەرۋدى ۇيرەتۋ، وقۋعا دەگەن تانىمدىق قىزىعۋشىلىق قابىلەتىن ارتتىرىپ، ءوز ءبىلىمىن ءارقاشان كەڭەيتۋ قاجەتتىلىگىن سەزىنۋگە جەتەلەۋ كوزدەلەدى.
بۇگىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىندە ءمۇعالىم ءوزىنىڭ تەوريالىق ءبىلىمى ارقىلى وقۋشى بويىنا ءوزىن قورشاعان ورتاعا دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرادى. ماقساتقا جەتۋ وقۋ باعدارلاماسىن تەرەڭدەتىپ وقىتۋ جانە وقۋشىنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى.
دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى عىلىمنىڭ بۇگىنگى دامۋ دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ەرەكشە دارىندى بالالاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قاناعاتتاندىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. دارىندى وقۋشىمەن جۇمىس جۇيەسىندە ءمۇعالىم ماڭىزدى ورىن الادى. وقۋشىنىڭ بولاشاقتاعى ماماندىعىنا بايلانىستى، كاسىبي تاعدىرى جاقسى مۇعالىمگە بايلانىستى. بالانىڭ بويىندا كۇش قۋاتى جەتكىلىكتى، شىن دارىندى ەكەنىنە سەندىرۋ – ۇستاز بويىنداعى قۇدىرەتتى كۇش، ويتكەنى سەنىم ۇلكەن جەڭىسكە جەتەلەيدى. دارىندى بالانىڭ ودان ءارى جەتىلە تۇسۋىنە ۇستاز تاراپىنان مەيىرىم مەن كىشىپەيىلدىلىك، بالا جانىن جازباي تانۋشىلىق قاسيەت قاجەت - اق.
بالا بويىنداعى دارىندىلىق، عىلىميلىق قابىلەتىن اشۋ، جاقسى تانىمدىق قاسيەتتەرىن زەرتتەۋ، ايقىنداۋ – ەڭ باستى ماسەلە. ال وقىتۋدىڭ تۇپكىلىكتى ناتيجەسى – ءوز ويىن دالەلدەي الاتىن، جان – جاقتى ءبىلىمدى، ءبىلىمىن جۇزەگە اسىرا الاتىن، قالىپتاسقان وزىندىك ازاماتتىق كوزقاراسى بار ىسكەر، اقىلدى، ادامگەرشىلىگى مول تۇلعانى تاربيەلەپ قالىپتاستىرۋ. ول ءۇشىن بەلگىلى ءبىر جوبا بولۋى شارت. ياعني، وقۋشىنىڭ دارىندىلىعىن ايقىنداۋ، شىعارماشىلىق دارىندىلىعىن زەرتتەۋ، انىقتاۋ، بەلگىلى ءبىر باعىت – باعدارلاما بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ قاجەت. وقۋ جىلىنىڭ باسىندا دارىندى بالالارعا ارنالعان ءتيىمدى جۇمىس جوسپارىن قۇرىلادى. ول وقۋشىلار وسى جوسپار بويىنشا جۇمىستارىن جاساپ، كۇندەلىكتەرىنە تولتىرىپ جازىپ وتىرادى.
وقۋشىنىڭ دارىندىلىعىن انىقتاپ، دامىتۋ ماقساتىندا ءار ءپان ءمۇعالىمىنىڭ الدىندا تومەندەگىدەي ماقساتتار مەن مىندەتتەر بولۋى ورىندى:
1. دارىندى وقۋشىنىڭ اقىل - ويىنىڭ، ەموسيونالدىق جانە الەۋمەتتىك دامۋى مەن ەرەكشەلىكتەرىنىڭ وزىندىك اشىلۋ دەڭگەيى مەن ولشەمىن ەسكەرۋ؛
2. جان - جاقتى اقپاراتتاندىرۋ؛
3. كوممۋنيكاتيۆتى بەيىمدەۋ؛
4. دارىندى وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق باعىتىنىڭ اشىلۋىنا، دامۋىنا، قورشاعان ورتاعا ءوزىن - ءوزى جارنامالاۋىنا كومەك كورسەتۋ؛
وسى ماقساتتار مەن مىندەتتەردى ورىنداۋدا مەكتەپ ۇستازدارى مىنانداي جۇمىس تۇرلەرىن قولدانادى:
1. يكەمدى جانە ۇتقىر وقۋ جوسپارىن قۇرادى؛
2. جەكە پاندەردى وقىتۋدا تاۋەلسىز قوزعالىس جاسايدى؛
3. دارىندى وقۋشىنىڭ ءوزىنىڭ جۇمىسىن ءوزى جوسپارلاپ، شەشىم قابىلداۋىنا ىقپال ەتەدى؛
4. دارىندى وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعىنا بايلانىستى وقۋ جوسپارىن قۇرادى؛
وسىنداي جۇمىس تۇرلەرىن ۇيىمداستىرۋدا ۇستازدار مىنانداي ماسەلەلەرگە باسا نازار اۋدارادى:
1. ءپان ساباقتارىندا شىعارماشىلىق سيپاتتاعى تاپسىرمالاردى ىرىكتەۋ، ورىنداۋ، تالداۋ جۇمىستارىن جۇيەلى جۇرگىزۋگە؛
2. دارىندى وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيى مەن ولاردىڭ ءوز مۇمكىندىكتەرىن پايدالانۋ كورسەتكىشىن ارنايى ادىستەمەلەر بويىنشا جۇيەلى تۇردە تەكسەرىپ وتىرۋعا؛
3. ساباقتان تىس مەزگىلدە جۇرگىزىلەتىن جۇمىستارعا - پاندىك وليمپيادا، عىلىمي كونفەرەنسياعا، ينتەللەكتۋالدىق تۋرنيرلەر مەن شىعارماشىلىق بايقاۋلارعا دايىندىق جۇمىستارىن جىل بويى جوسپارلى جۇرگىزۋگە؛
4. ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە دارىندى وقۋشىلار ءۇشىن ارنايى سىنىپتار مەن توپتار قۇرىپ، وقۋ باعدارلامالارىن جەدەلتەتىپ وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋعا؛
جەدەلدەتىپ وقىتۋ باعدارلاماسىن ءمۇعالىم وقۋشىمەن جانە اتا - اناسىمەن بىرىگىپ قۇرادى.
ءى. ۇرگەنىشبايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بەردەشوۆا گۇلسىم ورىنباسار قىزى
دارىندى بالالارمەن جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ادىستەرى مەن تۇرلەرى
ناتيجەگە باعدارلانعان ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزى وقۋشىنىڭ دارا تۇلعالىق، دارىندىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋمەن انىقتالادى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋدە وقۋشىعا تەك قانا ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن عانا قالىپتاستىرىپ قويماي، العان ءبىلىمىن ومىرلىك قاجەتتىلىگىنە جاراتا الىپ، ونى شىعارماشىلىقپەن ىسكە اسىرۋ جولدارىن يگەرۋدى ۇيرەتۋ، وقۋعا دەگەن تانىمدىق قىزىعۋشىلىق قابىلەتىن ارتتىرىپ، ءوز ءبىلىمىن ءارقاشان كەڭەيتۋ قاجەتتىلىگىن سەزىنۋگە جەتەلەۋ كوزدەلەدى.
بۇگىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىندە ءمۇعالىم ءوزىنىڭ تەوريالىق ءبىلىمى ارقىلى وقۋشى بويىنا ءوزىن قورشاعان ورتاعا دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرادى. ماقساتقا جەتۋ وقۋ باعدارلاماسىن تەرەڭدەتىپ وقىتۋ جانە وقۋشىنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى.
دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى عىلىمنىڭ بۇگىنگى دامۋ دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ەرەكشە دارىندى بالالاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قاناعاتتاندىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. دارىندى وقۋشىمەن جۇمىس جۇيەسىندە ءمۇعالىم ماڭىزدى ورىن الادى. وقۋشىنىڭ بولاشاقتاعى ماماندىعىنا بايلانىستى، كاسىبي تاعدىرى جاقسى مۇعالىمگە بايلانىستى. بالانىڭ بويىندا كۇش قۋاتى جەتكىلىكتى، شىن دارىندى ەكەنىنە سەندىرۋ – ۇستاز بويىنداعى قۇدىرەتتى كۇش، ويتكەنى سەنىم ۇلكەن جەڭىسكە جەتەلەيدى. دارىندى بالانىڭ ودان ءارى جەتىلە تۇسۋىنە ۇستاز تاراپىنان مەيىرىم مەن كىشىپەيىلدىلىك، بالا جانىن جازباي تانۋشىلىق قاسيەت قاجەت - اق.
بالا بويىنداعى دارىندىلىق، عىلىميلىق قابىلەتىن اشۋ، جاقسى تانىمدىق قاسيەتتەرىن زەرتتەۋ، ايقىنداۋ – ەڭ باستى ماسەلە. ال وقىتۋدىڭ تۇپكىلىكتى ناتيجەسى – ءوز ويىن دالەلدەي الاتىن، جان – جاقتى ءبىلىمدى، ءبىلىمىن جۇزەگە اسىرا الاتىن، قالىپتاسقان وزىندىك ازاماتتىق كوزقاراسى بار ىسكەر، اقىلدى، ادامگەرشىلىگى مول تۇلعانى تاربيەلەپ قالىپتاستىرۋ. ول ءۇشىن بەلگىلى ءبىر جوبا بولۋى شارت. ياعني، وقۋشىنىڭ دارىندىلىعىن ايقىنداۋ، شىعارماشىلىق دارىندىلىعىن زەرتتەۋ، انىقتاۋ، بەلگىلى ءبىر باعىت – باعدارلاما بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ قاجەت. وقۋ جىلىنىڭ باسىندا دارىندى بالالارعا ارنالعان ءتيىمدى جۇمىس جوسپارىن قۇرىلادى. ول وقۋشىلار وسى جوسپار بويىنشا جۇمىستارىن جاساپ، كۇندەلىكتەرىنە تولتىرىپ جازىپ وتىرادى.
وقۋشىنىڭ دارىندىلىعىن انىقتاپ، دامىتۋ ماقساتىندا ءار ءپان ءمۇعالىمىنىڭ الدىندا تومەندەگىدەي ماقساتتار مەن مىندەتتەر بولۋى ورىندى:
1. دارىندى وقۋشىنىڭ اقىل - ويىنىڭ، ەموسيونالدىق جانە الەۋمەتتىك دامۋى مەن ەرەكشەلىكتەرىنىڭ وزىندىك اشىلۋ دەڭگەيى مەن ولشەمىن ەسكەرۋ؛
2. جان - جاقتى اقپاراتتاندىرۋ؛
3. كوممۋنيكاتيۆتى بەيىمدەۋ؛
4. دارىندى وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق باعىتىنىڭ اشىلۋىنا، دامۋىنا، قورشاعان ورتاعا ءوزىن - ءوزى جارنامالاۋىنا كومەك كورسەتۋ؛
وسى ماقساتتار مەن مىندەتتەردى ورىنداۋدا مەكتەپ ۇستازدارى مىنانداي جۇمىس تۇرلەرىن قولدانادى:
1. يكەمدى جانە ۇتقىر وقۋ جوسپارىن قۇرادى؛
2. جەكە پاندەردى وقىتۋدا تاۋەلسىز قوزعالىس جاسايدى؛
3. دارىندى وقۋشىنىڭ ءوزىنىڭ جۇمىسىن ءوزى جوسپارلاپ، شەشىم قابىلداۋىنا ىقپال ەتەدى؛
4. دارىندى وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعىنا بايلانىستى وقۋ جوسپارىن قۇرادى؛
وسىنداي جۇمىس تۇرلەرىن ۇيىمداستىرۋدا ۇستازدار مىنانداي ماسەلەلەرگە باسا نازار اۋدارادى:
1. ءپان ساباقتارىندا شىعارماشىلىق سيپاتتاعى تاپسىرمالاردى ىرىكتەۋ، ورىنداۋ، تالداۋ جۇمىستارىن جۇيەلى جۇرگىزۋگە؛
2. دارىندى وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيى مەن ولاردىڭ ءوز مۇمكىندىكتەرىن پايدالانۋ كورسەتكىشىن ارنايى ادىستەمەلەر بويىنشا جۇيەلى تۇردە تەكسەرىپ وتىرۋعا؛
3. ساباقتان تىس مەزگىلدە جۇرگىزىلەتىن جۇمىستارعا - پاندىك وليمپيادا، عىلىمي كونفەرەنسياعا، ينتەللەكتۋالدىق تۋرنيرلەر مەن شىعارماشىلىق بايقاۋلارعا دايىندىق جۇمىستارىن جىل بويى جوسپارلى جۇرگىزۋگە؛
4. ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە دارىندى وقۋشىلار ءۇشىن ارنايى سىنىپتار مەن توپتار قۇرىپ، وقۋ باعدارلامالارىن جەدەلتەتىپ وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋعا؛
جەدەلدەتىپ وقىتۋ باعدارلاماسىن ءمۇعالىم وقۋشىمەن جانە اتا - اناسىمەن بىرىگىپ قۇرادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
