دەنساۋلىق – بايلىقتان قىمبات
№4 مارتوك ورتا مەكتەبىنىڭ بيولوگيا ءپان ءمۇعالىمى:
كۋجەكوۆا ورۋنگۋل راحمەتوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «دەنساۋلىق – بايلىقتان قىمبات»
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى جامان ادەتتەردەن ساقتاندىرۋ، ىشىمدىك پەن تەمەكىنىڭ جاس ورگانيزمگە زياندى، ءار – ءتۇرلى جوتەل، اسقازان تەرى اۋرۋلارى وسى نيكوتين مەن الكوگولدىڭ اسەرىنەن ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. ءار ءتۇرلى جاراقات تۇرلەرى، ولاردىڭ الدىن الۋ، دارىگەرگە دەيىنگى كومەك بەرۋ شارالارى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: قوعامدىق ىلگەرلى دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ، جاس ۇرپاقتىڭ ساپاسى مەن ومىرلىك ۋلاندىراتىن اۋىر كەسەلدىڭ ءبىرى – ماسكۇنەمدىك، اراققۇمارلىق ەكەنىن ۇعىندىرۋ. ءوز ويلارىن، كوزقاراستارىن ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ءار ءتۇرلى ادىستەر، ومىرمەن بايلانىستىرۋ ارقىلى ءوز دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا كوڭىل ءبولۋى مەن جاۋاپكەرشىلىگىن دامىتۋ
ب) تاربيەلىگى: جاس بۇلدىرشىندەردى مەكتەپ پارتاسىنان - اق جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولىپ، وسكەن ورتادان تەك قانا جاقسى ادەتتەردى بويىنا سىڭىرۋگە باۋلۋ. زياندى ادەتتەردەن اۋلاق جۇرۋگە، ولاردىڭ قانداي زيان ەكەنىنە تاربيەلەۋ. جەكە باسىنىڭ عانا ەمەس، وزگەنىڭ دە دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا ءوز ۇلەسىن قوسۋى، ادامگەرشىلىك ساپاسىن قالىپتاستىرۋ
دايىندىق بارىسى: وقۋشىلارعا تاقىرىپقا ساي ماتەريالداردى وقىپ، جيناستىرۋ «تەمەكىنىڭ»، «ناشاقورلىقتىڭ»، «ىشىمدىكتىڭ» ادام ومىرىنە زياندى اسەرى تاقىرىپتارىنا سۋرەت سالۋ، جۇمىستارىن تاپسىرۋ.
ءادىسى: كونفەرەنسيا
كورنەكىلىگى: قاجەتتى ادەبيەتتەر، بۋكلەت، وقۋشىلاردىڭ ءوز شىعارماشىلىعىنان سالىنعان پلاكاتتار، سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ناقىل سوزدەر، ۆيدەو.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. سالەمدەسۋ.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار، مەكتەپ وقۋشىلارى!
ادامعا دەنساۋلىقتان نە بار قىمبات،
اۋرۋ تونسە كەڭ دۇنيەنى تار قىلماق – دەگەندەي، ادامنىڭ ءبىرىنشى بايلىعى دەنساۋلىققا بايلانىستى ۇيىمداستىرىلعان «دەنساۋلىق – بايلىقتان قىمبات» باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
II. ۇيىمداستىرۋ.
1. 1 قاتىساتىن وقۋشىلاردى تانىستىرۋ (نۇسقاۋ: ياپون تىلىندە جازىلعان ءارىپ ۇلگىلەرى تاراتىلادى. سول ءارىپ ۇلگىلەرىنەن ءوز ەسىمدەرىن قۇراستىرۋ ۇسىنىلادى)
1. 2. ءادىل - قازىلار القاسىن سايلاۋ
1. 3 سايىستىڭ كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ
III. ماراپاتتاۋ.
IV. قورىتىندى.
سايىسىمىز 5 كەزەڭنەن تۇرادى:
1 كەزەڭ. ماماندار پىكىرى
2 كەزەڭ. اۋكسيون
3 كەزەڭ. وي قوزعاۋ
4 كەزەڭ. جەدەل جاردەم بەكەتى
5 كەزەڭ. قورىتىندى
كىرىسپە ءسوز.
ادام ومىرىندە شارىقتاۋ ءساتى بار، ول ونى قولىنان شىعارىپ الادى، بۇدان كەيىنگى كۇنى «تار جول، تايعاق كەشۋمەن ۇلاسادى» دەپ ۇلى ويشىل شەكسپير ايتپاقشى ادامعا شىنشىل دا، ەڭ قىمباتتى – ول ونىڭ ءماندى دە، ءساندى ءومىرى. ال، وسى ءومىرىنىڭ ءماندى دە، ءساندى وتۋىنە ونىڭ باستى بايلىعى دەنساۋلىعى تىكەلەي اسەر ەتەدى.
شىعىستىڭ ايگىلى دانىشپانى ءال - فارابي «جاس جەتكىنشەكتەرىڭىزدى كورسەتىڭىز، مەن سىزدەردىڭ بولاشاقتارىڭىزدى ايتىپ بەرەيىن» دەگەن ەكەن.
راسىندا دا، ەل بولاشاعى جاستار. ال جاستارىمىز ناشار، ماسكۇنەم، اۋرۋ بولسا، ەل تاعدىرى نە بولماق؟
كورىنىسكە نازار اۋدارىڭىزدار!
ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ بارلىق قازاقستاندىقتارعا جولداعان «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا حالىقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن نەگىزگى 3 – باعىتتا جۇرگىزۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى. ولار:
1 – باعىت. «تەمەكى شەگۋدى توقتاتۋ»
2 – باعىت. «ناشاقورلىققا قارسى كۇرەس»
3 – باعىت. «ماسكۇنەمدىك پەن اراققا قارسى كۇرەس»
بۇگىنگى كونفەرەنسيامىزدا سىزدەرگە ۇسىنىلاتىن تاقىرىپتار مازمۇنى تەك سىزدەردىڭ كومەكتەرىڭىزبەن عانا اشىلاتىن بولادى. ال، وندا، ىسكە ءسات – دەپ ءبىرىنشى كەزەڭىمىزدى باستايمىز!
1 كەزەڭ. ماماندار پىكىرى دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە تىلشىلەر وزدەرىن تانىستىرىپ، ماماندارعا زياندى ادەتتەرگە بايلانىستى سۇراقتار قويىلادى. ماماندار كەزەكپەن سول سۇراقتارعا سلايد دايىنداپ قورعايدى. تولىق جاۋاپقا 10 ۇپاي بەرىلەدى.
2 كەزەڭ. اۋكسيون دەپ اتالادى. وقۋشىلار ۇياشىقتاردى تاڭداپ، سونداعى تاپسىرمانى ورىندايدى. وقۋشىلار سول ۇياشىقتارداعى ۇپايمەن باعالانادى.
سۇراقتار:
40. جاس وسكەن سايىن ادامنىڭ كورۋ قابىلەتى وزگەرەدى. كوزبۇرشاق ءوزىنىڭ ءپىشىنىن وزگەرتۋ قابىلەتىن جوعالتادى. شىنى ءتارىزدى دەنەدەگى سۋ ازايادى دا، كوز الماسى قىسقارادى. جاقىن تۇرعان زاتتىڭ فوكۋسى تور قابىقتىڭ ارتىنا تۇسەدى. مۇنداي جاعدايدا دوڭەس لينزالى كوزىلدىرىك كيۋ ارقىلى تۇزەتەدى. كوزدىڭ كورۋ قابىلەتى قالاي وزگەرگەن؟ الىستان كورگىشتىك 15. قالقانشا بەزدىڭ قىزمەتىنىڭ بۇزىلۋى سالدارىنان بولادى. زات الماسۋ، اسىرەسە ءنارۋىز الماسۋ باياۋلايدى.
كۋجەكوۆا ورۋنگۋل راحمەتوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «دەنساۋلىق – بايلىقتان قىمبات»
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى جامان ادەتتەردەن ساقتاندىرۋ، ىشىمدىك پەن تەمەكىنىڭ جاس ورگانيزمگە زياندى، ءار – ءتۇرلى جوتەل، اسقازان تەرى اۋرۋلارى وسى نيكوتين مەن الكوگولدىڭ اسەرىنەن ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. ءار ءتۇرلى جاراقات تۇرلەرى، ولاردىڭ الدىن الۋ، دارىگەرگە دەيىنگى كومەك بەرۋ شارالارى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: قوعامدىق ىلگەرلى دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ، جاس ۇرپاقتىڭ ساپاسى مەن ومىرلىك ۋلاندىراتىن اۋىر كەسەلدىڭ ءبىرى – ماسكۇنەمدىك، اراققۇمارلىق ەكەنىن ۇعىندىرۋ. ءوز ويلارىن، كوزقاراستارىن ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ءار ءتۇرلى ادىستەر، ومىرمەن بايلانىستىرۋ ارقىلى ءوز دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا كوڭىل ءبولۋى مەن جاۋاپكەرشىلىگىن دامىتۋ
ب) تاربيەلىگى: جاس بۇلدىرشىندەردى مەكتەپ پارتاسىنان - اق جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولىپ، وسكەن ورتادان تەك قانا جاقسى ادەتتەردى بويىنا سىڭىرۋگە باۋلۋ. زياندى ادەتتەردەن اۋلاق جۇرۋگە، ولاردىڭ قانداي زيان ەكەنىنە تاربيەلەۋ. جەكە باسىنىڭ عانا ەمەس، وزگەنىڭ دە دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا ءوز ۇلەسىن قوسۋى، ادامگەرشىلىك ساپاسىن قالىپتاستىرۋ
دايىندىق بارىسى: وقۋشىلارعا تاقىرىپقا ساي ماتەريالداردى وقىپ، جيناستىرۋ «تەمەكىنىڭ»، «ناشاقورلىقتىڭ»، «ىشىمدىكتىڭ» ادام ومىرىنە زياندى اسەرى تاقىرىپتارىنا سۋرەت سالۋ، جۇمىستارىن تاپسىرۋ.
ءادىسى: كونفەرەنسيا
كورنەكىلىگى: قاجەتتى ادەبيەتتەر، بۋكلەت، وقۋشىلاردىڭ ءوز شىعارماشىلىعىنان سالىنعان پلاكاتتار، سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ناقىل سوزدەر، ۆيدەو.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. سالەمدەسۋ.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار، مەكتەپ وقۋشىلارى!
ادامعا دەنساۋلىقتان نە بار قىمبات،
اۋرۋ تونسە كەڭ دۇنيەنى تار قىلماق – دەگەندەي، ادامنىڭ ءبىرىنشى بايلىعى دەنساۋلىققا بايلانىستى ۇيىمداستىرىلعان «دەنساۋلىق – بايلىقتان قىمبات» باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
II. ۇيىمداستىرۋ.
1. 1 قاتىساتىن وقۋشىلاردى تانىستىرۋ (نۇسقاۋ: ياپون تىلىندە جازىلعان ءارىپ ۇلگىلەرى تاراتىلادى. سول ءارىپ ۇلگىلەرىنەن ءوز ەسىمدەرىن قۇراستىرۋ ۇسىنىلادى)
1. 2. ءادىل - قازىلار القاسىن سايلاۋ
1. 3 سايىستىڭ كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ
III. ماراپاتتاۋ.
IV. قورىتىندى.
سايىسىمىز 5 كەزەڭنەن تۇرادى:
1 كەزەڭ. ماماندار پىكىرى
2 كەزەڭ. اۋكسيون
3 كەزەڭ. وي قوزعاۋ
4 كەزەڭ. جەدەل جاردەم بەكەتى
5 كەزەڭ. قورىتىندى
كىرىسپە ءسوز.
ادام ومىرىندە شارىقتاۋ ءساتى بار، ول ونى قولىنان شىعارىپ الادى، بۇدان كەيىنگى كۇنى «تار جول، تايعاق كەشۋمەن ۇلاسادى» دەپ ۇلى ويشىل شەكسپير ايتپاقشى ادامعا شىنشىل دا، ەڭ قىمباتتى – ول ونىڭ ءماندى دە، ءساندى ءومىرى. ال، وسى ءومىرىنىڭ ءماندى دە، ءساندى وتۋىنە ونىڭ باستى بايلىعى دەنساۋلىعى تىكەلەي اسەر ەتەدى.
شىعىستىڭ ايگىلى دانىشپانى ءال - فارابي «جاس جەتكىنشەكتەرىڭىزدى كورسەتىڭىز، مەن سىزدەردىڭ بولاشاقتارىڭىزدى ايتىپ بەرەيىن» دەگەن ەكەن.
راسىندا دا، ەل بولاشاعى جاستار. ال جاستارىمىز ناشار، ماسكۇنەم، اۋرۋ بولسا، ەل تاعدىرى نە بولماق؟
كورىنىسكە نازار اۋدارىڭىزدار!
ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ بارلىق قازاقستاندىقتارعا جولداعان «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا حالىقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن نەگىزگى 3 – باعىتتا جۇرگىزۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى. ولار:
1 – باعىت. «تەمەكى شەگۋدى توقتاتۋ»
2 – باعىت. «ناشاقورلىققا قارسى كۇرەس»
3 – باعىت. «ماسكۇنەمدىك پەن اراققا قارسى كۇرەس»
بۇگىنگى كونفەرەنسيامىزدا سىزدەرگە ۇسىنىلاتىن تاقىرىپتار مازمۇنى تەك سىزدەردىڭ كومەكتەرىڭىزبەن عانا اشىلاتىن بولادى. ال، وندا، ىسكە ءسات – دەپ ءبىرىنشى كەزەڭىمىزدى باستايمىز!
1 كەزەڭ. ماماندار پىكىرى دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە تىلشىلەر وزدەرىن تانىستىرىپ، ماماندارعا زياندى ادەتتەرگە بايلانىستى سۇراقتار قويىلادى. ماماندار كەزەكپەن سول سۇراقتارعا سلايد دايىنداپ قورعايدى. تولىق جاۋاپقا 10 ۇپاي بەرىلەدى.
2 كەزەڭ. اۋكسيون دەپ اتالادى. وقۋشىلار ۇياشىقتاردى تاڭداپ، سونداعى تاپسىرمانى ورىندايدى. وقۋشىلار سول ۇياشىقتارداعى ۇپايمەن باعالانادى.
سۇراقتار:
40. جاس وسكەن سايىن ادامنىڭ كورۋ قابىلەتى وزگەرەدى. كوزبۇرشاق ءوزىنىڭ ءپىشىنىن وزگەرتۋ قابىلەتىن جوعالتادى. شىنى ءتارىزدى دەنەدەگى سۋ ازايادى دا، كوز الماسى قىسقارادى. جاقىن تۇرعان زاتتىڭ فوكۋسى تور قابىقتىڭ ارتىنا تۇسەدى. مۇنداي جاعدايدا دوڭەس لينزالى كوزىلدىرىك كيۋ ارقىلى تۇزەتەدى. كوزدىڭ كورۋ قابىلەتى قالاي وزگەرگەن؟ الىستان كورگىشتىك 15. قالقانشا بەزدىڭ قىزمەتىنىڭ بۇزىلۋى سالدارىنان بولادى. زات الماسۋ، اسىرەسە ءنارۋىز الماسۋ باياۋلايدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
