ساباق بەرۋدەگى حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ ماڭىزى
اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانى،
ساعىز سەلوسى، ا. ءومىروۆ اتىنداعى
بالالار ساز مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى
كەنجەعالييەۆا ايجامال
حالىق پەداگوگيكاسى – دەگەنىمىز ادامنىڭ جان دۇنيەسىن تاربيەلەيتىن جانە زەرتتەيتىن ءىلىم» دەگەن. قانداي دا بولماسىن حالىقتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرمەن ۇلتتىق پسيحولوگياسىنا، سالت – داستۇرىنە ءمان بەرمەۋ ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ جويىلۋىنا اكەپ سوقتىرادى. سوندىقتان، سىنىپتان تىس ششارالار جۇرگىزۋدە، حالىق پەداگوگيكاسىنا سۇيەنىپ، ونىڭ باي تاجىريبەلەرىن كەڭىنەن قولدانۋىمىز كەرەك
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن، ءتالىم - تاربيەسىن، ءوز ساباعىمدا قولدانۋ.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى، ىرىم - تيىمدارى ارقىلى ءوز ەلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، ونەرىن قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلارعا ۇلتتىق تاربيە تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ وي - ءورىسىن، شىعارماشىلىعىن، ساناسىن، پاتريوتتىق سەزىمىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پىسىقتاۋ ساباعى
ءتيپى: ءداستۇرلى ويىن تۇرىندە
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، اسپاپ، وقۋلىق، كارتوچكالار، قورجىن، اسىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ:
ا) وقۋشىنىڭ وقۋ قۇرالىن تەكسەرۋ
ءا) سىنىپتىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
2. كىرىسپە – ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى
كىرىسپە:
حالىق پەداگوگيكاسى – دەگەنىمىز ادامنىڭ جان دۇنيەسىن تاربيەلەيتىن جانە زەرتتەيتىن ءىلىم» دەگەن. قانداي دا بولماسىن حالىقتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرمەن ۇلتتىق پسيحولوگياسىنا، سالت – داستۇرىنە ءمان بەرمەۋ ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ جويىلۋىنا اكەپ سوقتىرادى. سوندىقتان، سىنىپتان تىس ششارالار جۇرگىزۋدە، حالىق پەداگوگيكاسىنا سۇيەنىپ، ونىڭ باي تاجىريبەلەرىن كەڭىنەن قولدانۋىمىز كەرەك
ءار حالىق ءوزىنىڭ جاس ۇرپاعىن قايىرىمدى، ادال ۇلكەندى قۇرمەتتەيتىن - ءادىل، ەرجۇرەك، ىزگى نيەتتى، ار - وجدانى مول بولىپ ءوسسىن دەپ ارماندايدى، بۇل ماسەلەنى ءوزىنىڭ تۇرمىس – سالتىنا بايلانىستى شەشىپ وتىرادى.
حالىق پەداگوگيكاسى ۇرپاقتان – ۇرپاققا قاجەتتى قاسيەتتەردى جيناقتاعان تاجىريبە، ونىڭ ماقساتى، ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزدى ايقىنداي تۇسەتىن، ونەگەلى ازامات سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ قانشاما زامان وتسە دە ماڭىزىن جويماعان حالىقتىق پەداگوگيكانى ءتالىم – تاربيەنىڭ ءتۇپ قازىعىنا اينالدىرۋ، اتا - انانىڭ دا، ءمۇعالىمنىڭ باستى بورىشى
ءۇي تاپسىرماسى: 1. ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
وقۋشى جاۋابى:
2. «حالىق ءانى» دەپ قانداي اندەردى ايتامىز
وقۋشى جاۋابى:
3. «ماۋسىمجان» ءانى قانداي تەمپتە، كوڭىل - كۇيدە ورىندالادى.
وقۋشى جاۋابى:
4. قانداي لادتا، قانداي تونالدىكتە جازىلعان؟
وقۋشى جاۋابى:
5. كىلت بەلگىسى بار ما؟
وقۋشى جاۋابى:
6. ماۋسىمجان ءانىن تالداپ بولدىق، ياعني «ماۋسىمجان» دەگەن قىزدىڭ اتىنا ارناپ شىعارىلعان ءان.
وقۋشى جاۋابى:
7. ەندى قىزدار تۋرالى قانداي ماقالدار بىلەسىڭ؟
وقۋشى جاۋابى:
قىز وسسە، ەلدىڭ كوركى
گۇل وسسە، جەردىڭ كوركى
قىز ءۇيدىڭ ءسانى، گۇل جەردىڭ ءسانى دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي. ياعني ول قىزدىڭ ۇقىپتى، تاربيەلى ۇستاعانىن ايتادى.
«ماۋسىمجان» انىندە مىنانداي جولدار بار.
مىسالى:
قىز قوسىلسا تەڭىمەن جىلامايدى.
كوزدىڭ جاسىن كول قىلىپ بۇلامايدى
بۇل جەردە سول زامانداعى قىزدىڭ ءوزى ۇناتپاعان ادامعا ەرىكسىز قوسىلۋى تۋرالى وسى ءان ارقىلى سۋرەتتەگەن.
ماۋسىمجان - ماۋسىمجان
تانيمىن قالقام داۋىسىڭنان - دەگەن جولدار قىزدىڭ الىستا بولسا دا داۋىسىنان تانىعان جىگىتتىڭ سوزدەرى. وسى ءاندى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا كومپوزيتورىمىز وڭدەپ اكەلدى.
وسى تاپسىرمانى ۇيدەن قالاي شىعارىپ كەلگەنىن كورەيىك. (وقۋشىمەن جۇمىس)
كەرەكتى جەرلەرىندە وقۋشىنىڭ قاتەسىن تۇزەتىپ، كەمشىلىگىن كورسەتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىنىڭ قورىتىندىسى:
اسىقتى ءتىزىپ قويىپ اتۋ ارقىلى استىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
سۇراق - 1
ماۋسىمجان ءانى كىمگە ارنالعان؟ (قىزعا ارنالعان)
سۇراق - 2
ماۋسىمجان انىندە نە سۋرەتتەلگەن؟ (ايەل تەڭسىزدىگىن بەينەلەيدى. قىزدى سول زامانداعى ءوزى ۇناتپاعان ادامعا ەرىكسىز قوسۋ.)
سۇراق - 3
ماۋسىمجان ءانى قانداي كوڭىل - كۇيدە ورىندالادى. (ورتاشا، باياۋ)
سۇراق - 4
ماۋسىجاننىڭ ولشەمى (2/4 ولشەمى)
سۇراق - 5
ماۋسىمجاننىڭ تونالدىگى قانداي؟ («ليا» مينور)
جاڭا ساباق: ماۋسىمجان ءانىنىڭ سوڭعى تاكتىلەرىن ساناپ شىعارۋ (5 تاكتى)
(وقۋشىعا ساناپ ويناتىپ، قاتە جەرلەرىمەن جۇمىس جاسايمىن. ۇقساس تاكتىلەردى فرازالاردى وقۋشىدان كورسەتۋىن تالاپ ەتەمىن.)
ماۋسىمجاننىڭ 1 - ءشى اياقتالۋىمەن، 2 - ءشى اياقتالۋىن سالىستىرىپ قارايمىز.
ەندى ءاندى تۇگەل باسىنان اياعىنا دەيىن ساناپ، ويناپ شىعايىق.
وقۋشى ويناپ كەمشىلىگىن ايتىلىپ ءانشىنىڭ فورتەپيانو سۇيمەلدەۋىمەن ايتقان ءانىن ءۇنتاسپادان تۇزەتىلەدى.
(ءۇن تاسپا تىڭدالادى)
ءبىز الداعى ۋاقىتتا «ماۋسىمجان» ءانىن ءانشى ايتقانداي ەتىپ وسىنداي دارەجەدە ويناۋىمىز كەرەك.
جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
سۇراق - 1
ۇقساس تاكتىلەر قاي جەردە؟
سۇراق - 2
فرازا دەگەن نە؟
سۇراق - 3
7 - اسىق ورنالاسقان اسپاپ قالاي اتالادى؟
سۇراق - 4
اسىقتى شاشىپ جىبەرىپ وينايتىن ويىن قالاي اتالادى؟
جالپى اسىق ويىنى - قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى ۇلتتىق ويىنى. ۇساق مالدىڭ (قوي، ەشكى ءى) اسىقتى جىلىگىنەن الىنعان جۇمىر سۇيەك - اسىقتاي وينالادى. يىرگەندە تۇسكەن قالپىنا قاراي اسىق - الشى، تايكە، بۇك، شىك دەپ، ال اتۋعا ارنالعان ارنايى قورعاسىن قۇيىلىپ جاسالعانى - ساقا، وڭ قولمەن اتۋعا ىڭعايلىسى - وڭقاي اسىق اتالادى.
اسىق ويىنى دالدىككە مەرگەندىككە، شاپشاڭدىلىققا، تاتۋلىققا، اۋىزبىرشىلىككە، تاربيەلەيدى.
باعالاۋ. وقۋشىنىڭ بىلىمىنە قاراي باعالايمىن.
ءۇي تاپسىرماسى: «ماۋسىمجان» ءانىن اياعىنا دەيىن ساناپ شىعارىپ كەلۋ.
ساعىز سەلوسى، ا. ءومىروۆ اتىنداعى
بالالار ساز مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى
كەنجەعالييەۆا ايجامال
حالىق پەداگوگيكاسى – دەگەنىمىز ادامنىڭ جان دۇنيەسىن تاربيەلەيتىن جانە زەرتتەيتىن ءىلىم» دەگەن. قانداي دا بولماسىن حالىقتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرمەن ۇلتتىق پسيحولوگياسىنا، سالت – داستۇرىنە ءمان بەرمەۋ ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ جويىلۋىنا اكەپ سوقتىرادى. سوندىقتان، سىنىپتان تىس ششارالار جۇرگىزۋدە، حالىق پەداگوگيكاسىنا سۇيەنىپ، ونىڭ باي تاجىريبەلەرىن كەڭىنەن قولدانۋىمىز كەرەك
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن، ءتالىم - تاربيەسىن، ءوز ساباعىمدا قولدانۋ.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى، ىرىم - تيىمدارى ارقىلى ءوز ەلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، ونەرىن قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلارعا ۇلتتىق تاربيە تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ وي - ءورىسىن، شىعارماشىلىعىن، ساناسىن، پاتريوتتىق سەزىمىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پىسىقتاۋ ساباعى
ءتيپى: ءداستۇرلى ويىن تۇرىندە
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، اسپاپ، وقۋلىق، كارتوچكالار، قورجىن، اسىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ:
ا) وقۋشىنىڭ وقۋ قۇرالىن تەكسەرۋ
ءا) سىنىپتىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
2. كىرىسپە – ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى
كىرىسپە:
حالىق پەداگوگيكاسى – دەگەنىمىز ادامنىڭ جان دۇنيەسىن تاربيەلەيتىن جانە زەرتتەيتىن ءىلىم» دەگەن. قانداي دا بولماسىن حالىقتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرمەن ۇلتتىق پسيحولوگياسىنا، سالت – داستۇرىنە ءمان بەرمەۋ ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ جويىلۋىنا اكەپ سوقتىرادى. سوندىقتان، سىنىپتان تىس ششارالار جۇرگىزۋدە، حالىق پەداگوگيكاسىنا سۇيەنىپ، ونىڭ باي تاجىريبەلەرىن كەڭىنەن قولدانۋىمىز كەرەك
ءار حالىق ءوزىنىڭ جاس ۇرپاعىن قايىرىمدى، ادال ۇلكەندى قۇرمەتتەيتىن - ءادىل، ەرجۇرەك، ىزگى نيەتتى، ار - وجدانى مول بولىپ ءوسسىن دەپ ارماندايدى، بۇل ماسەلەنى ءوزىنىڭ تۇرمىس – سالتىنا بايلانىستى شەشىپ وتىرادى.
حالىق پەداگوگيكاسى ۇرپاقتان – ۇرپاققا قاجەتتى قاسيەتتەردى جيناقتاعان تاجىريبە، ونىڭ ماقساتى، ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزدى ايقىنداي تۇسەتىن، ونەگەلى ازامات سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ قانشاما زامان وتسە دە ماڭىزىن جويماعان حالىقتىق پەداگوگيكانى ءتالىم – تاربيەنىڭ ءتۇپ قازىعىنا اينالدىرۋ، اتا - انانىڭ دا، ءمۇعالىمنىڭ باستى بورىشى
ءۇي تاپسىرماسى: 1. ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
وقۋشى جاۋابى:
2. «حالىق ءانى» دەپ قانداي اندەردى ايتامىز
وقۋشى جاۋابى:
3. «ماۋسىمجان» ءانى قانداي تەمپتە، كوڭىل - كۇيدە ورىندالادى.
وقۋشى جاۋابى:
4. قانداي لادتا، قانداي تونالدىكتە جازىلعان؟
وقۋشى جاۋابى:
5. كىلت بەلگىسى بار ما؟
وقۋشى جاۋابى:
6. ماۋسىمجان ءانىن تالداپ بولدىق، ياعني «ماۋسىمجان» دەگەن قىزدىڭ اتىنا ارناپ شىعارىلعان ءان.
وقۋشى جاۋابى:
7. ەندى قىزدار تۋرالى قانداي ماقالدار بىلەسىڭ؟
وقۋشى جاۋابى:
قىز وسسە، ەلدىڭ كوركى
گۇل وسسە، جەردىڭ كوركى
قىز ءۇيدىڭ ءسانى، گۇل جەردىڭ ءسانى دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي. ياعني ول قىزدىڭ ۇقىپتى، تاربيەلى ۇستاعانىن ايتادى.
«ماۋسىمجان» انىندە مىنانداي جولدار بار.
مىسالى:
قىز قوسىلسا تەڭىمەن جىلامايدى.
كوزدىڭ جاسىن كول قىلىپ بۇلامايدى
بۇل جەردە سول زامانداعى قىزدىڭ ءوزى ۇناتپاعان ادامعا ەرىكسىز قوسىلۋى تۋرالى وسى ءان ارقىلى سۋرەتتەگەن.
ماۋسىمجان - ماۋسىمجان
تانيمىن قالقام داۋىسىڭنان - دەگەن جولدار قىزدىڭ الىستا بولسا دا داۋىسىنان تانىعان جىگىتتىڭ سوزدەرى. وسى ءاندى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا كومپوزيتورىمىز وڭدەپ اكەلدى.
وسى تاپسىرمانى ۇيدەن قالاي شىعارىپ كەلگەنىن كورەيىك. (وقۋشىمەن جۇمىس)
كەرەكتى جەرلەرىندە وقۋشىنىڭ قاتەسىن تۇزەتىپ، كەمشىلىگىن كورسەتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىنىڭ قورىتىندىسى:
اسىقتى ءتىزىپ قويىپ اتۋ ارقىلى استىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
سۇراق - 1
ماۋسىمجان ءانى كىمگە ارنالعان؟ (قىزعا ارنالعان)
سۇراق - 2
ماۋسىمجان انىندە نە سۋرەتتەلگەن؟ (ايەل تەڭسىزدىگىن بەينەلەيدى. قىزدى سول زامانداعى ءوزى ۇناتپاعان ادامعا ەرىكسىز قوسۋ.)
سۇراق - 3
ماۋسىمجان ءانى قانداي كوڭىل - كۇيدە ورىندالادى. (ورتاشا، باياۋ)
سۇراق - 4
ماۋسىجاننىڭ ولشەمى (2/4 ولشەمى)
سۇراق - 5
ماۋسىمجاننىڭ تونالدىگى قانداي؟ («ليا» مينور)
جاڭا ساباق: ماۋسىمجان ءانىنىڭ سوڭعى تاكتىلەرىن ساناپ شىعارۋ (5 تاكتى)
(وقۋشىعا ساناپ ويناتىپ، قاتە جەرلەرىمەن جۇمىس جاسايمىن. ۇقساس تاكتىلەردى فرازالاردى وقۋشىدان كورسەتۋىن تالاپ ەتەمىن.)
ماۋسىمجاننىڭ 1 - ءشى اياقتالۋىمەن، 2 - ءشى اياقتالۋىن سالىستىرىپ قارايمىز.
ەندى ءاندى تۇگەل باسىنان اياعىنا دەيىن ساناپ، ويناپ شىعايىق.
وقۋشى ويناپ كەمشىلىگىن ايتىلىپ ءانشىنىڭ فورتەپيانو سۇيمەلدەۋىمەن ايتقان ءانىن ءۇنتاسپادان تۇزەتىلەدى.
(ءۇن تاسپا تىڭدالادى)
ءبىز الداعى ۋاقىتتا «ماۋسىمجان» ءانىن ءانشى ايتقانداي ەتىپ وسىنداي دارەجەدە ويناۋىمىز كەرەك.
جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
سۇراق - 1
ۇقساس تاكتىلەر قاي جەردە؟
سۇراق - 2
فرازا دەگەن نە؟
سۇراق - 3
7 - اسىق ورنالاسقان اسپاپ قالاي اتالادى؟
سۇراق - 4
اسىقتى شاشىپ جىبەرىپ وينايتىن ويىن قالاي اتالادى؟
جالپى اسىق ويىنى - قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى ۇلتتىق ويىنى. ۇساق مالدىڭ (قوي، ەشكى ءى) اسىقتى جىلىگىنەن الىنعان جۇمىر سۇيەك - اسىقتاي وينالادى. يىرگەندە تۇسكەن قالپىنا قاراي اسىق - الشى، تايكە، بۇك، شىك دەپ، ال اتۋعا ارنالعان ارنايى قورعاسىن قۇيىلىپ جاسالعانى - ساقا، وڭ قولمەن اتۋعا ىڭعايلىسى - وڭقاي اسىق اتالادى.
اسىق ويىنى دالدىككە مەرگەندىككە، شاپشاڭدىلىققا، تاتۋلىققا، اۋىزبىرشىلىككە، تاربيەلەيدى.
باعالاۋ. وقۋشىنىڭ بىلىمىنە قاراي باعالايمىن.
ءۇي تاپسىرماسى: «ماۋسىمجان» ءانىن اياعىنا دەيىن ساناپ شىعارىپ كەلۋ.
You Might Also Like
