دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: ەسەپتەۋىش تەحنيكانىڭ دامۋ بارىسىندا قازىرگى زامان تالابىنا ساي دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۇرىلعىلارىن تەرەڭ ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وتكەن ساباق پەن جاڭا ساباقتى بايلانىستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ ساۋاتتىلىقتارىن، ويلاۋ قابىلەتىن، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
3. تاربيەلىك: تاربيەلەنگەن جەكە تۇلعانىڭ بويىنا العان ءبىلىمىن، تاربيەسىن قوعامدا دۇرىس پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ جانە وي - ءورىسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر، كەستە، وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، كىتاپ، داپتەر، قالامدارىن الۋىن قاداعالاپ، ساباققا دايىنداۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
تەست ارقىلى:
1. ەسەپتەۋ قۇرىلعىلارى پايدا بولماي تۇرىپ، ادامدار ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋدى جۇرگىزۋ مۇمكىندىكتەرىن ىزدەدى. ولار قالاي ەسەپتەۋلەر جۇرگىزدى؟
2. ەڭ ەرتە زاماڭعى جانە بارىمىزگە بەلگىلى ەسەپتەۋ قۇرالى....... بولىپ تابىلادى.
3. ەەم - ءنى ءبىرىنشى بۋىنىڭ (1945 - 1955) قالاي جۇمىس جاسادى؟
4. ەەم - ءنى ءتورتىنشى بۋىنى قاي جىلى شىقتى.
ءىىى. جاڭا ساباق
الدىڭعى تاقىرىپتا ءبىز ەەم - ءنىڭ دامۋ تاريحىن قىسقاشا قاراستىرىپ شىقتىق. بۇگىنگى كۇنى دەربەس كومپتەرلەر (دك) كوپشىلىك اراسىندا كەڭ تارادى. دەربەس كومپيۋتەرلەردىڭ وسىلاي اتالۋ سەبەبى – ول ءبىر - اق ادام جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان.
دەربەس كومپيۋتەرلەردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ، ءبىراق ولاردىڭ قۇرىلىسىندا ۇقساستىق تا بار.
كەز - كەلگەن دەربەس كومپيۋتەر بىرنەشە قۇرىلعىلاردان (بلوكتاردان) تۇرادى. نەگىزگى قۇرىلعىلارى: جۇيەلىك بلوك، مونيتور، پەرنەتاقتا، ماۋستان تۇرادى. قوسىمشا قۇرىلعىلارىنا: باسپا قۇرىلعىسى (پرينتەر)، سكانەر، مودەم، كولونكالار، تەرتە (دجويستيك) ت. ب. جاتادى.
جۇيەلىك بلوك - دەربەس كومپيۋتەردىڭ ەڭ نەگىزگى قۇرىلعىسى. جۇيەلىك بلوكتىڭ ىشىندە جۇيەلىك تاقشا (انالىق پلاتا)، پروسەسسور، وپەراتيۆتى جاد، قاتقىل ديسك، قورەكتەندىرۋ بلوگى، ۆيدەوكارتا سەكىلدى كوپتەگەن ماڭىزدى قۇرىلعىلار ورنالاسادى. جۇيەلىك بلوكتىڭ الدىڭعى پانەلىندە قوسۋ (Power) جانە قايتا جۇكتەۋ (Reset) باتىرماسى، كومپاكت - ديسك مەن ديسكەتانى وقيتىن ديسكجەتەكتەر جانە قىزىل - جاسىل جارىق ينديكاتورلارى ورنالاسادى. جۇيەلىك بلوكتىڭ ارتقى جاعىندا نەگىزگى (مونيتور، پەرنەتاقتا، تىشقان) جانە قوسىمشا قۇرىلعىلاردى (پرينتەر، مودەم، سكانەر، ميكروفون) قوساتىن پورتتار مەن كىرىستىك قۇرىلعىلار ورنالاسقان.
پروسەسسور – كومپيۋتەردىڭ ەڭ باستى بولىگى. ول – كومپيۋتەردىڭ «ميى». ول بۇكىل كومپيۋتەردىڭ جۇمىسىن باسقارادى جانە باعدارلامالارداعى بارلىق كوماندالاردى (وپەراسيالاردى) ورىندايدى. كومپيۋتەردىڭ كەز - كەلگەن جۇمىسى بولسا دا، پروسەسسوردىڭ قاتىسۋىمەن ورىندالادى.
ءىس جۇزىندە كومپيۋتەردىڭ ورىندايتىن جۇمىسىنىڭ ءبارىن ونىڭ باس ميكروسحەماسى – ميكرو پروسەسسور اتقارادى. قازىرگى كەزدە ەڭ كوپ تاراعان پروسەسسور (Pentium) «پەنتيۋم» دەپ اتالادى، سوندىقتان مۇنداي پروسەسسور ورناتىلعان كومپيۋتەردى دە «پەنتيۋم» دەپ اتايدى. جيىلىك جوعارىلاعان سايىن، كومپيۋتەر دە جاقسىراق بولادى. پروسەسسور جادپەن بىرگە جۇمىس ىستەيدى.
جەدەل جاد – بۇل كومپيۋتەردىڭ ىشكى جادى. جەدەل جاد نەمەسە وپەراتيۆتى جادتايتىن قۇرىلعى (وجق) – ول قاجەت اقپاراتتاردى وزىنە جىلدام جازۋعا جانە ودان وقۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءبىراق وندا اقپاراتتار ۋاقىتشا ساقتالادى، ياعني كومپيۋتەردى وشىرگەنشە.
كومپيۋتەردىڭ ىشكى جادىنىڭ ەكى ءتۇرى بار: تۇراقتى جادتايتىن قۇرىلىعى تجق – بۇل كومپيۋتەردىڭ ىشكى جادى، ول كومپيۋتەردىڭ ىشىنە، قۇراستىرۋشى فيرمادا ورناتىلادى.
جەدەل (وپەراتيۆتى) جادتايتىن قۇرىلىعى ججق – اقپاراتتاردى ۋاقىتشا ساقتاۋعا ارنالعان جاد. كومپيۋتەردىڭ جەدەل جادىنىڭ كولەمى شەكتى، سوندىقتان ججق - دان اقپاراتتاردى سىرتقى جادقا (ديسكىگە) كوشىرىپ الۋ كەرەك.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: ەسەپتەۋىش تەحنيكانىڭ دامۋ بارىسىندا قازىرگى زامان تالابىنا ساي دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۇرىلعىلارىن تەرەڭ ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وتكەن ساباق پەن جاڭا ساباقتى بايلانىستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ ساۋاتتىلىقتارىن، ويلاۋ قابىلەتىن، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
3. تاربيەلىك: تاربيەلەنگەن جەكە تۇلعانىڭ بويىنا العان ءبىلىمىن، تاربيەسىن قوعامدا دۇرىس پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ جانە وي - ءورىسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر، كەستە، وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، كىتاپ، داپتەر، قالامدارىن الۋىن قاداعالاپ، ساباققا دايىنداۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
تەست ارقىلى:
1. ەسەپتەۋ قۇرىلعىلارى پايدا بولماي تۇرىپ، ادامدار ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋدى جۇرگىزۋ مۇمكىندىكتەرىن ىزدەدى. ولار قالاي ەسەپتەۋلەر جۇرگىزدى؟
2. ەڭ ەرتە زاماڭعى جانە بارىمىزگە بەلگىلى ەسەپتەۋ قۇرالى....... بولىپ تابىلادى.
3. ەەم - ءنى ءبىرىنشى بۋىنىڭ (1945 - 1955) قالاي جۇمىس جاسادى؟
4. ەەم - ءنى ءتورتىنشى بۋىنى قاي جىلى شىقتى.
ءىىى. جاڭا ساباق
الدىڭعى تاقىرىپتا ءبىز ەەم - ءنىڭ دامۋ تاريحىن قىسقاشا قاراستىرىپ شىقتىق. بۇگىنگى كۇنى دەربەس كومپتەرلەر (دك) كوپشىلىك اراسىندا كەڭ تارادى. دەربەس كومپيۋتەرلەردىڭ وسىلاي اتالۋ سەبەبى – ول ءبىر - اق ادام جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان.
دەربەس كومپيۋتەرلەردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ، ءبىراق ولاردىڭ قۇرىلىسىندا ۇقساستىق تا بار.
كەز - كەلگەن دەربەس كومپيۋتەر بىرنەشە قۇرىلعىلاردان (بلوكتاردان) تۇرادى. نەگىزگى قۇرىلعىلارى: جۇيەلىك بلوك، مونيتور، پەرنەتاقتا، ماۋستان تۇرادى. قوسىمشا قۇرىلعىلارىنا: باسپا قۇرىلعىسى (پرينتەر)، سكانەر، مودەم، كولونكالار، تەرتە (دجويستيك) ت. ب. جاتادى.
جۇيەلىك بلوك - دەربەس كومپيۋتەردىڭ ەڭ نەگىزگى قۇرىلعىسى. جۇيەلىك بلوكتىڭ ىشىندە جۇيەلىك تاقشا (انالىق پلاتا)، پروسەسسور، وپەراتيۆتى جاد، قاتقىل ديسك، قورەكتەندىرۋ بلوگى، ۆيدەوكارتا سەكىلدى كوپتەگەن ماڭىزدى قۇرىلعىلار ورنالاسادى. جۇيەلىك بلوكتىڭ الدىڭعى پانەلىندە قوسۋ (Power) جانە قايتا جۇكتەۋ (Reset) باتىرماسى، كومپاكت - ديسك مەن ديسكەتانى وقيتىن ديسكجەتەكتەر جانە قىزىل - جاسىل جارىق ينديكاتورلارى ورنالاسادى. جۇيەلىك بلوكتىڭ ارتقى جاعىندا نەگىزگى (مونيتور، پەرنەتاقتا، تىشقان) جانە قوسىمشا قۇرىلعىلاردى (پرينتەر، مودەم، سكانەر، ميكروفون) قوساتىن پورتتار مەن كىرىستىك قۇرىلعىلار ورنالاسقان.
پروسەسسور – كومپيۋتەردىڭ ەڭ باستى بولىگى. ول – كومپيۋتەردىڭ «ميى». ول بۇكىل كومپيۋتەردىڭ جۇمىسىن باسقارادى جانە باعدارلامالارداعى بارلىق كوماندالاردى (وپەراسيالاردى) ورىندايدى. كومپيۋتەردىڭ كەز - كەلگەن جۇمىسى بولسا دا، پروسەسسوردىڭ قاتىسۋىمەن ورىندالادى.
ءىس جۇزىندە كومپيۋتەردىڭ ورىندايتىن جۇمىسىنىڭ ءبارىن ونىڭ باس ميكروسحەماسى – ميكرو پروسەسسور اتقارادى. قازىرگى كەزدە ەڭ كوپ تاراعان پروسەسسور (Pentium) «پەنتيۋم» دەپ اتالادى، سوندىقتان مۇنداي پروسەسسور ورناتىلعان كومپيۋتەردى دە «پەنتيۋم» دەپ اتايدى. جيىلىك جوعارىلاعان سايىن، كومپيۋتەر دە جاقسىراق بولادى. پروسەسسور جادپەن بىرگە جۇمىس ىستەيدى.
جەدەل جاد – بۇل كومپيۋتەردىڭ ىشكى جادى. جەدەل جاد نەمەسە وپەراتيۆتى جادتايتىن قۇرىلعى (وجق) – ول قاجەت اقپاراتتاردى وزىنە جىلدام جازۋعا جانە ودان وقۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءبىراق وندا اقپاراتتار ۋاقىتشا ساقتالادى، ياعني كومپيۋتەردى وشىرگەنشە.
كومپيۋتەردىڭ ىشكى جادىنىڭ ەكى ءتۇرى بار: تۇراقتى جادتايتىن قۇرىلىعى تجق – بۇل كومپيۋتەردىڭ ىشكى جادى، ول كومپيۋتەردىڭ ىشىنە، قۇراستىرۋشى فيرمادا ورناتىلادى.
جەدەل (وپەراتيۆتى) جادتايتىن قۇرىلىعى ججق – اقپاراتتاردى ۋاقىتشا ساقتاۋعا ارنالعان جاد. كومپيۋتەردىڭ جەدەل جادىنىڭ كولەمى شەكتى، سوندىقتان ججق - دان اقپاراتتاردى سىرتقى جادقا (ديسكىگە) كوشىرىپ الۋ كەرەك.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، تولەبي اۋدانى،
