دىبىستار ەلىنە ساياحات
«دىبىستار ەلىنە ساياحات»
ماقساتى: تابيعات قۇبىلىستارىن، تابيعاتتاعى اسەمدىككە ءمان بەرە باقىلاۋعا ۇيرەتۋ، تابيعات تۋرالى تۇسىنىكتەرىن مولايتۋ. بالالاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتىپ، دىبىستاردى دۇرىس ايتىپ، داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستاردى اجىراتىپ، جۇمباقتار شەشۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
بىلىمدىلىك: بالالاردى جىل مەزگىلدەرىن اجىراتۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى تابيعاتتى ايالاي بىلۋگە ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
قاجەتتى كورنەكى قۇرالدار: كوكتەم تۋرالى سۋرەتتەر. ورمان كورىنىسى، قۋىرشاق اينارا، ايسۇلۋ قىز.
بيلينگۆيزم: كوكتەم - ۆەسنا، باقا - لياگۋشكا، قۋىرشاق - كۋكلا
ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ. تاربيەشى: بالالار بۇگىنگى ءبىز وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە كوكتەم تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز. ءقازىر مەن سەندەرگە مۋزىكا تىڭداتامىن. سەندەر مۋزىكادان قانداي اسەر العاندارىڭدى، مۋزىكادا نە تۋرالى جازىلعانىن ايتىپ بەرەسىڭدەر.
بالالار: بالالار مۋزىكانى قىزىعۋشىلىقپەن تىڭدايدى. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
تاربيەشى: ال سەندەرگە مىنا جۇمباق ولەڭ جولدارىن وقيمىن، سەندەر مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار.
اق قار ەرىپ، سۋ كوبەيىپ،
ساي – سالاعا تولادى
اعاش باسى بۇرشىك شاشىپ
گۇل بايشەشەك تولادى،
بوبەكتەرىم ايتىڭدارشى بۇل قاي كەزدە بولادى؟
بالالار: كوكتەم
تاربيەشى: نەگە كوكتەم دەپ ويلايسىڭدار؟
بالالار: كوكتەمدە جەردە قار ەريدى، كۇن جىلىنادى
تاربيەشى: كوكتەمدە نەشە اي بار؟
بالالار: ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر.
تاربيەشى: كوكتەم قاي ايدان باستالادى؟
بالالار: ناۋرىز ايىنان باستالادى.
تاربيەشى: كوكتەم ايىندا قانداي مەرەكەلەردى تويلادىق؟
بالالار: 8 ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنىن، 22 ناۋرىز مەرەكەسىن.
تاربيەشى: كوكتەم مەزگىلىنەن قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
بالالار: اعاشتار بۇرشىك جارادى، قۇرت - قۇمىرسقا تىرىلەدى.
تاربيەشى: بالالار قاراڭدارشى بىزگە قوناق كەلىپ قالعان ەكەن. ەندەشە قوناقپەن تانىسايىق.
عاجايىپ ءسات:
قۋىرشاق: سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار. مەنىڭ اتىم اينالا.
بالالار: تاڭىرقاي قىزىعا قارايدى. قۋىرشاقپەن امانداسادى.
تاربيەشى: بالالار، اينارا اتىن دۇرىس ايتتى ما؟ ولاي بولسا، ءبىز ايناراعا دىبىستاردىڭ دۇرىس ايتىلۋىن ۇيرەتەيىك.
بالالار: دۇرىس ەمەس
تاربيەشى: اينارا قاي دىبىستى دۇرىس ايتقان جوق.
بالالار: ول «ر»دىبىسىنىڭ ورىنا «ل»دەپ ايتتى
تاربيەشى: اينارا، سەن بالالارعا رەنجىمە، دىبىستى دۇرىس ايتۋدى بىزبەن بىرگە ۇيرەنۋىنە بولادى. بالالار دىبىستار قانداي بولادى؟
بالالار: دىبىستار داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىس بولىپ بولىنەدى
تاربيەشى: ەندەشە بالالار «دىبىستار ەلىنە ساياحاتقا» بارعىلارىڭ كەلە مە؟
بالالار: يا
تاربيەشى: بالالار مەن سەندەرگە ايسۇلۋ دەگەن قىزدىڭ باسىنان وتكەن حيكايالارى تۋرالى ايتىپ بەرەيىن. ەرتەدە ايسۇلۋ دەگەن قىز بولعان ەكەن. ول ءبىر كۇنى اناسىنان رۇقسات سۇراماي ۇيدەن شىعىپ سەرۋەندەپ كەتەدى. كەلە جاتىپ نۋ ورمانعا تاپ بولادى. كۇن اشىق. كوكتەمنىڭ شۋاقتى كۇنى. بالالار سەندەر ورماندا جابايى اڭدار، قۇستار، جاندىكتەر ءومىر سۇرەتىنىن بىلەسىڭدەر. ايسۇلۋ ورمان ىشىمەن ايانداپ كەلە جاتىپ قۇستاردىڭ داۋسىن ەستيدى. ول قۇستاردى ايىرۋ ءۇشىن، ولاردىڭ ۇنىنە قۇلاق ءتۇرىپ تىڭدايدى. ال بالالار مەن سەندەرگە قۇستار تۋرالى جۇمباق جاسىرامىن. سەندەر شەشۋىن تاۋىپ، ولاردىڭ قالاي دىبىستايتىنىن ايتاسىڭدار.
جۇمباق:
قونىپ الىپ تالعا
قارقىلدايدى قارعا
بالالار: قارعا
تاربيەشى: بالالار قارعا قالاي دىبىستايدى؟
بالالار: قار - قار - قار
تاربيەشى: ايسۇلۋ ودان ءارى كەلە جاتسا قالىڭ ءشوپتىڭ اراسىنان ىسىلداعان دىبىستى ەستيدى. قىز جىلاندى كورىپ كەرى شەگىنەدى. جىلان وعان باسىن كوتەرىپ ايبات شەگەدى.
جىلان قالاي دىبىستايدى؟
بالالار: جىلان ىسىلدايدى
تاربيەشى: بالالار ايسۇلۋدى جىلاننان قۇتقارۋعا كومەكتەسەيىك پە؟
بالالار: يا
تاربيەشى: ەندەشە جىلاننىڭ تاپسىرماسىن ورىندايىق.(سۋرەتكە قاراپ اڭگىمە قۇراستىرۋ)
بالالار: سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەيدى.
تاربيەشى: ايسۇلۋ ابدەن شارشاپ قالجىراپ قايتار جولدى تابا الماي ورمان ىشىمەن كەلە جاتىپ ءوسىپ ءتۇۇعان ادەمى گۇلدەردى كورىپ قۋانىپ كەتەدى. ولاردى يىسكەپ تۇرعاندا قۇلاعىنا تاعى ءبىر دىبىس ەستىلەدى. بۇل گۇلدىڭ شىرىنىن جيناپ جۇرگەن ارالار بولاتىن.
ارا قالاي دىبىستايدى ەكەن؟، باقا قالاي دىبىستايدى؟
بالالار: ارالار ج - ج - ج - ج، ب ا ق - ب ا ق
سەرگىتۋ ءساتى:
اسپاندى بۇلت تورلايدى
جاڭبىر جاۋدى سەبەلەپ
كىشكەنە اعاش تۇبىنە
جاسىرىنىپ قالدى سۇر كوجەك
جەل كەلىپ بيلەيدى گۋ - گۋ
داۋىل كەلىپ بيلەيدى ۋ - ۋ
قاتتى - قاتتى جەل جاقسى
جاپىراقتار قول سوقتى
قويان: سەن كىمسىڭ نەگە جىلاپ وتىرسىڭ؟
قىز ايسۇلۋ: ايسۇلۋ قويانعا ءوزىنىڭ اناسىنان رۇقساتسىز كەتىپ قالىپ اداسىپ جۇرگەنىن ايتىپ بەرەدى.
قويان: قويان مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداساڭ ساعان كومەكتەسەمىن دەيدى.
قويانىڭ تاپسىرماسى:
«سيقىرلى ءسابىز»سيقىرلى سابىزدەردىڭ ىشىندەگى دىبىستاردىڭ داۋىستى جانە داۋىسسىز ەكەنىن ايىرىپ، سەبەتكە جيناۋ.
بالالار: قويانىڭ تاپسىرماسىن قىزىعۋشىلىقپەن ورىندايدى.
تاربيەشى: بالالار سەندەر قوياننىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋعا كومەكتەستىڭدەر قويان ايسۇلۋعا ۇيىنە قايتاتىن جولدى تاۋىپ بەردى
كانە كىم دىبىستارعا بايلانىستى جاڭىلتپاشتار بىلەدى؟
جاڭىلتپاشتار:
جوعالدى بەس شىبىش
جوق ءالى ەش سىبىس
جوعالدى بەس شىبىش
جوق ءالى ەش سىبىس
جاعاجاي، جاعاجاي
جاعاجايدا قاماجاي
جاعاجايدى جاعالاي
جۇگىرەدى – قاماجاي
زاۋزا ۇشادى زىڭىلداپ
زىمىرانشا زىرىلداپ
ءزالىم ءزاۋ زىڭعىرلار
ءزارۋ مە ءزاۋ زىڭعىرلار.
تاربيەشى: ەندى بالالار ديداكتيكالىق ويىن وينايىق «ءوز ءتۇسىندى تاپ» ويىنىڭ شارتى: ويىننىڭ شارتى بويىنشا بالالار بەرىلگەن سۋرەتتەگى زاتتىڭ اتىن، قانداي دىبىستان باستالاتىنىن ايتىپ، وزىنە قاجەتتى ءتۇستى اتايدى.
بالالار: ويىنعا قىزىعۋشىلىقپەن قاتىسادى.
تاربيەشى: جارايسىڭدار بالالار بۇگىن سەندەر تاپسىرمانى دۇرىس ورىندادىڭدار. بۇگىن بىزدەر قايدا باردىق؟
بالالار: ساياحاتقا
تاربيەشى: ورماندا نەنىڭ دىبىستارىن تىڭدادىق؟
بالالار: جىلان، ارا، باقا، قارعا
تاربيەشى: قوناققا كىم كەلدى؟
بالالار: اينارا
تاربيەشى: قانداي دىبىستاردى ۇيرەندىك؟
بالالار: داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستاردى
قورتىندى: سۇراق جاۋاپ ارقىلى وقۋ ءىس ارەكەتىن قورىتىندىلاۋ.
بالالاردى ماداقتاۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەسى:
بالانىڭ ءبىلۋى: كوكتەم مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىلەدى.
بالانىڭ مەڭگەرۋى: داۋىستى داۋىسسىز دىبىستاردى ايىرادى.
بالانىڭ جاساي الۋى: سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇرۋدى، ويىندى ۇيىمشىلدىقپەن وينايدى، جاڭىلتپاشتاردى جاتقا ايتادى.
ماقساتى: تابيعات قۇبىلىستارىن، تابيعاتتاعى اسەمدىككە ءمان بەرە باقىلاۋعا ۇيرەتۋ، تابيعات تۋرالى تۇسىنىكتەرىن مولايتۋ. بالالاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتىپ، دىبىستاردى دۇرىس ايتىپ، داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستاردى اجىراتىپ، جۇمباقتار شەشۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
بىلىمدىلىك: بالالاردى جىل مەزگىلدەرىن اجىراتۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى تابيعاتتى ايالاي بىلۋگە ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
قاجەتتى كورنەكى قۇرالدار: كوكتەم تۋرالى سۋرەتتەر. ورمان كورىنىسى، قۋىرشاق اينارا، ايسۇلۋ قىز.
بيلينگۆيزم: كوكتەم - ۆەسنا، باقا - لياگۋشكا، قۋىرشاق - كۋكلا
ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ. تاربيەشى: بالالار بۇگىنگى ءبىز وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە كوكتەم تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز. ءقازىر مەن سەندەرگە مۋزىكا تىڭداتامىن. سەندەر مۋزىكادان قانداي اسەر العاندارىڭدى، مۋزىكادا نە تۋرالى جازىلعانىن ايتىپ بەرەسىڭدەر.
بالالار: بالالار مۋزىكانى قىزىعۋشىلىقپەن تىڭدايدى. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
تاربيەشى: ال سەندەرگە مىنا جۇمباق ولەڭ جولدارىن وقيمىن، سەندەر مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار.
اق قار ەرىپ، سۋ كوبەيىپ،
ساي – سالاعا تولادى
اعاش باسى بۇرشىك شاشىپ
گۇل بايشەشەك تولادى،
بوبەكتەرىم ايتىڭدارشى بۇل قاي كەزدە بولادى؟
بالالار: كوكتەم
تاربيەشى: نەگە كوكتەم دەپ ويلايسىڭدار؟
بالالار: كوكتەمدە جەردە قار ەريدى، كۇن جىلىنادى
تاربيەشى: كوكتەمدە نەشە اي بار؟
بالالار: ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر.
تاربيەشى: كوكتەم قاي ايدان باستالادى؟
بالالار: ناۋرىز ايىنان باستالادى.
تاربيەشى: كوكتەم ايىندا قانداي مەرەكەلەردى تويلادىق؟
بالالار: 8 ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنىن، 22 ناۋرىز مەرەكەسىن.
تاربيەشى: كوكتەم مەزگىلىنەن قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
بالالار: اعاشتار بۇرشىك جارادى، قۇرت - قۇمىرسقا تىرىلەدى.
تاربيەشى: بالالار قاراڭدارشى بىزگە قوناق كەلىپ قالعان ەكەن. ەندەشە قوناقپەن تانىسايىق.
عاجايىپ ءسات:
قۋىرشاق: سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار. مەنىڭ اتىم اينالا.
بالالار: تاڭىرقاي قىزىعا قارايدى. قۋىرشاقپەن امانداسادى.
تاربيەشى: بالالار، اينارا اتىن دۇرىس ايتتى ما؟ ولاي بولسا، ءبىز ايناراعا دىبىستاردىڭ دۇرىس ايتىلۋىن ۇيرەتەيىك.
بالالار: دۇرىس ەمەس
تاربيەشى: اينارا قاي دىبىستى دۇرىس ايتقان جوق.
بالالار: ول «ر»دىبىسىنىڭ ورىنا «ل»دەپ ايتتى
تاربيەشى: اينارا، سەن بالالارعا رەنجىمە، دىبىستى دۇرىس ايتۋدى بىزبەن بىرگە ۇيرەنۋىنە بولادى. بالالار دىبىستار قانداي بولادى؟
بالالار: دىبىستار داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىس بولىپ بولىنەدى
تاربيەشى: ەندەشە بالالار «دىبىستار ەلىنە ساياحاتقا» بارعىلارىڭ كەلە مە؟
بالالار: يا
تاربيەشى: بالالار مەن سەندەرگە ايسۇلۋ دەگەن قىزدىڭ باسىنان وتكەن حيكايالارى تۋرالى ايتىپ بەرەيىن. ەرتەدە ايسۇلۋ دەگەن قىز بولعان ەكەن. ول ءبىر كۇنى اناسىنان رۇقسات سۇراماي ۇيدەن شىعىپ سەرۋەندەپ كەتەدى. كەلە جاتىپ نۋ ورمانعا تاپ بولادى. كۇن اشىق. كوكتەمنىڭ شۋاقتى كۇنى. بالالار سەندەر ورماندا جابايى اڭدار، قۇستار، جاندىكتەر ءومىر سۇرەتىنىن بىلەسىڭدەر. ايسۇلۋ ورمان ىشىمەن ايانداپ كەلە جاتىپ قۇستاردىڭ داۋسىن ەستيدى. ول قۇستاردى ايىرۋ ءۇشىن، ولاردىڭ ۇنىنە قۇلاق ءتۇرىپ تىڭدايدى. ال بالالار مەن سەندەرگە قۇستار تۋرالى جۇمباق جاسىرامىن. سەندەر شەشۋىن تاۋىپ، ولاردىڭ قالاي دىبىستايتىنىن ايتاسىڭدار.
جۇمباق:
قونىپ الىپ تالعا
قارقىلدايدى قارعا
بالالار: قارعا
تاربيەشى: بالالار قارعا قالاي دىبىستايدى؟
بالالار: قار - قار - قار
تاربيەشى: ايسۇلۋ ودان ءارى كەلە جاتسا قالىڭ ءشوپتىڭ اراسىنان ىسىلداعان دىبىستى ەستيدى. قىز جىلاندى كورىپ كەرى شەگىنەدى. جىلان وعان باسىن كوتەرىپ ايبات شەگەدى.
جىلان قالاي دىبىستايدى؟
بالالار: جىلان ىسىلدايدى
تاربيەشى: بالالار ايسۇلۋدى جىلاننان قۇتقارۋعا كومەكتەسەيىك پە؟
بالالار: يا
تاربيەشى: ەندەشە جىلاننىڭ تاپسىرماسىن ورىندايىق.(سۋرەتكە قاراپ اڭگىمە قۇراستىرۋ)
بالالار: سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەيدى.
تاربيەشى: ايسۇلۋ ابدەن شارشاپ قالجىراپ قايتار جولدى تابا الماي ورمان ىشىمەن كەلە جاتىپ ءوسىپ ءتۇۇعان ادەمى گۇلدەردى كورىپ قۋانىپ كەتەدى. ولاردى يىسكەپ تۇرعاندا قۇلاعىنا تاعى ءبىر دىبىس ەستىلەدى. بۇل گۇلدىڭ شىرىنىن جيناپ جۇرگەن ارالار بولاتىن.
ارا قالاي دىبىستايدى ەكەن؟، باقا قالاي دىبىستايدى؟
بالالار: ارالار ج - ج - ج - ج، ب ا ق - ب ا ق
سەرگىتۋ ءساتى:
اسپاندى بۇلت تورلايدى
جاڭبىر جاۋدى سەبەلەپ
كىشكەنە اعاش تۇبىنە
جاسىرىنىپ قالدى سۇر كوجەك
جەل كەلىپ بيلەيدى گۋ - گۋ
داۋىل كەلىپ بيلەيدى ۋ - ۋ
قاتتى - قاتتى جەل جاقسى
جاپىراقتار قول سوقتى
قويان: سەن كىمسىڭ نەگە جىلاپ وتىرسىڭ؟
قىز ايسۇلۋ: ايسۇلۋ قويانعا ءوزىنىڭ اناسىنان رۇقساتسىز كەتىپ قالىپ اداسىپ جۇرگەنىن ايتىپ بەرەدى.
قويان: قويان مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداساڭ ساعان كومەكتەسەمىن دەيدى.
قويانىڭ تاپسىرماسى:
«سيقىرلى ءسابىز»سيقىرلى سابىزدەردىڭ ىشىندەگى دىبىستاردىڭ داۋىستى جانە داۋىسسىز ەكەنىن ايىرىپ، سەبەتكە جيناۋ.
بالالار: قويانىڭ تاپسىرماسىن قىزىعۋشىلىقپەن ورىندايدى.
تاربيەشى: بالالار سەندەر قوياننىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋعا كومەكتەستىڭدەر قويان ايسۇلۋعا ۇيىنە قايتاتىن جولدى تاۋىپ بەردى
كانە كىم دىبىستارعا بايلانىستى جاڭىلتپاشتار بىلەدى؟
جاڭىلتپاشتار:
جوعالدى بەس شىبىش
جوق ءالى ەش سىبىس
جوعالدى بەس شىبىش
جوق ءالى ەش سىبىس
جاعاجاي، جاعاجاي
جاعاجايدا قاماجاي
جاعاجايدى جاعالاي
جۇگىرەدى – قاماجاي
زاۋزا ۇشادى زىڭىلداپ
زىمىرانشا زىرىلداپ
ءزالىم ءزاۋ زىڭعىرلار
ءزارۋ مە ءزاۋ زىڭعىرلار.
تاربيەشى: ەندى بالالار ديداكتيكالىق ويىن وينايىق «ءوز ءتۇسىندى تاپ» ويىنىڭ شارتى: ويىننىڭ شارتى بويىنشا بالالار بەرىلگەن سۋرەتتەگى زاتتىڭ اتىن، قانداي دىبىستان باستالاتىنىن ايتىپ، وزىنە قاجەتتى ءتۇستى اتايدى.
بالالار: ويىنعا قىزىعۋشىلىقپەن قاتىسادى.
تاربيەشى: جارايسىڭدار بالالار بۇگىن سەندەر تاپسىرمانى دۇرىس ورىندادىڭدار. بۇگىن بىزدەر قايدا باردىق؟
بالالار: ساياحاتقا
تاربيەشى: ورماندا نەنىڭ دىبىستارىن تىڭدادىق؟
بالالار: جىلان، ارا، باقا، قارعا
تاربيەشى: قوناققا كىم كەلدى؟
بالالار: اينارا
تاربيەشى: قانداي دىبىستاردى ۇيرەندىك؟
بالالار: داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستاردى
قورتىندى: سۇراق جاۋاپ ارقىلى وقۋ ءىس ارەكەتىن قورىتىندىلاۋ.
بالالاردى ماداقتاۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەسى:
بالانىڭ ءبىلۋى: كوكتەم مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىلەدى.
بالانىڭ مەڭگەرۋى: داۋىستى داۋىسسىز دىبىستاردى ايىرادى.
بالانىڭ جاساي الۋى: سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇرۋدى، ويىندى ۇيىمشىلدىقپەن وينايدى، جاڭىلتپاشتاردى جاتقا ايتادى.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: راسترلىق گرافيكا. راسترلىق گرافيكانى وڭدەۋ بويىنشا پروگرامما ينتەرفەيسى. راسترلىق بەينەلەردىڭ پارامەترلەرى.
-
سىنىپ ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: «كۇز ارۋى - 2014» 1 سىنىپتارعا ارنالعان
