ءدىن مەن ءداستۇر
ءدىن مەن ءداستۇردىڭ قوعامداعى الاتىن ورنى جوعارى، ۇلتتىق قۇندىلىقتار دۇرىس قالىپتاسۋ ءۇشىن دە اتقارار ماڭىزى وتە زور. ءدىن – ادامدىق ىزگى قاسيەتتەرىمىزدى اسقاقتاتسا، ءسالت-داستۇر – ۇلت بولىپ قالىپتاسۋىمىز ءۇشىن قاجەت. ءدىن مەن ءداستۇر – ءبىزدىڭ ۇلتتىق بولمىسىمىز. حالقىمىز سالت-داستۇرگە كەندە ەمەس. ەرتەدە ءسالت-داستۇر بۇلجىماس زاڭ ءرولىن اتقارعان، سوندىقتان ونىڭ ەل اراسىنداعى تالىمدىك، تاربيەلىك جانە حالىقتىق ءمانى زور بولعان. حالىقتىڭ سالت-داستۇرىنە، ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرىنە ءقازىر دە ۇلكەن ءمان بەرىلۋدە. بۇعان ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «ءبىز مۇسىلمانبىز، ونىڭ ىشىندە ءابۋ حانيفا مازھابىن ۇستاناتىن سۇننيتتەرمىز. بابالارىمىز ۇستانعان بۇل جول ۇلتتىق ءسالت-داستۇردى، اتا-انانى سىيلاۋعا نەگىزدەلگەن. ەندەشە، بۇگىنگى ۇرپاق تا الەمدەگى ەڭ ىزگى ءدىن – يسلام ءدىنىن قادىرلەي وتىرىپ، اتا ءداستۇرىن ارداقتاعانى ابزال» دەگەن عيبراتتى ءسوزى دالەل بولا الادى.
ءدىن - قوعام ءومىرىنىڭ ەرەكشە رۋحاني سالاسى. ءدىن – ادامداردىڭ جاراتۋشىعا سەنىم-نانىمدارىن بىلدىرەتىن جانە سول جاراتۋشىنى تانۋعا ارنالعان ىلىمدەر جۇيەسى. ءدىن – جاراتىلىستان تىس ءبىر قۇدىرەتتى كۇش بار دەپ سەنۋدەن پايدا بولىپ قالىپتاسقان، ادامدار اراسىنداعى قاتىناستاردىڭ، يدەيالاردىڭ، ارەكەتتەردىڭ جيىنتىعى. ءدىن ۇعىمى- مەيلىنشە اۋماقتى ، كوپ نارسەلەردى قامتيتىن كەڭ ۇعىم.
«ءداستۇر» – يران-پارسى تىلىنەن كەزىندە قازاق تىلىنە ەنگەن ءسوز. ول لاتىن تىلىندەگى «تراديسيا» سوزىنە، قازاقتىڭ «سالت» دەگەن سوزىنە بالامالاس. بۇل سوزدەردىڭ ماعىناسى بىركەلكى – ۇرپاقتان-ۇرپاققا، اتادان بالاعا بەرىلىپ وتىراتىن ءومىر ءسۇرۋ قۇندىلىقتارى، قاعيداتتارى، قالىپتارى، ەرەجەلەرى، ياعني بۇرىنعىلاردىڭ كەيىنگىلەرگە، ولاردىڭ «ەنشىسى» (اراپشا «ميراس») رەتىندە، بەرەتىن كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە قولداناتىن ونەگەلىلىك، تاربيەلىك، رۋحاني ماڭىزعا يە يگىلىكتى دە ىزگىلىكتى دۇنيەتانىمدىق ويلارى، سوزدەرى جانە ىس-ارەكەتتەرى. قازاقتىڭ «ءسالت-داستۇر» دەگەن ءسوزى وسى جەردەن كەلىپ شىعادى. ءداستۇر – ۇلتتى رۋحاني جانداندىرىپ، ونىڭ ىشكى جانە سىرتقى كەلبەتىن ورنەكتەپ، كورسەتىپ تۇراتىن سيپاتتار. ءدىن مەن ءداستۇر – قاشاندا بىر-بىرىمەن ساباقتاس ۇعىم. ەكەۋى ەگىز تاقىرىپ دەسەك تە بولعانداي. ءدىن بار جەردە ءداستۇر، ءداستۇر بار جەردە ءدىن دە بار دەپ ايتۋعا بولادى. اللا تاعالا قۇراندا: «كەشىرىمدى بول، عۇرىپقا جاقسىلىققا بۇيىر جانە نادانداردان جىراق بول» - دەپ ءامىر ەتەدى. عۇرىپ دەگەنىمىز ءبىر قوعامدا قالىپتاسقان جاعىمدى ءارى قايىرلى ءىس. دەمەك، اللا تاعالا جوعارىداعى اياتتاردا قوعامدا جاعىمدى جاعدايلاردى قالىپتاستىرىپ، ولاردى نەگىزگە الۋعا ءامىر ەتىپ تۇر.
قورىتىندىلاي كەلە ءداستۇرلى ءدىنىمىز بەن ادەت-عۇرپىمىزدى قادىرلەپ، قۇرمەتتەي ءبىلۋىمىز كەرەك. وسىنداي اسىل قۇندىلىقتارىمىزدى دۇرىس ساقتاي الساق قانا ەلدىگىمىزدى ساقتاي الامىز. سوندا عانا ەگەمەن ەلىمىز بار دەپ ماقتانا الامىز. ماڭگىلىك ەل تەك وسىنداي وزىندىك قادىرىمەن عانا ماڭگىلىك بولماق دەپ ويلايمىن.
قازۇۋ ءدىنتانۋ ماماندىعى 4 كۋرس ستۋدەنتى تۇرسىنعالييەۆ نۇرلان، اعا وقىتۋش PhD. مۇقان نۇرزات
You Might Also Like
-
مەملەكەتتىك رامىزدەر – بۇل كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ ەگەمەندىگى مەن ءبىرتۇتاستىعىن بەينەلەيتىن، ونىڭ اجىراعىسىز اتريبۋتتارىنىڭ ءبىرى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتىك تۋ، مەملەكەتتىك ەلتاڭبا ...
