InfoHub Logo

ماقساتى: وقۋشىلارعا دوس تۋرالى، دوستىق قارىم - قاتىناس جونىندە تۇسىنىك بەرۋ. ادال دوس پەن امال دوستىڭ ايىرماشىلىعىن ءتۇسىندىرۋ. ادالدىققا، سىيلاستىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: دوس تۋرالى ناقىل سوزدەر، ولەڭدەر، ماقال - ماتەلدەر، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە ماتەريالدار ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تاربيە ساعاتى
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەسۋ، بايانداۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
رەبۋس شەشۋ (ساباقتىڭ تاقىرىبىن تابۋ)

وقۋشىلارعا سۇراقتار بەرۋ:
- دوس ءسوزىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- شىن دوس قانداي بولۋ كەرەك؟
- دوستىق دەگەنىمىز نە؟

ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
- مىنە، بالالار، سەندەر دوس تۋرالى ءوز ويلارىڭدى جانە ءوز دوستارىڭ تۋرالى ايتىپ جاتىرسىڭدار.
دوسى كوپتىڭ جانى سەمىرەدى،
اسى كوپتىڭ ءتانى سەمىرەدى.- دەمەكشى سەندەر دوس، دوستىق دەگەن ۇعىمنىڭ ماعىناسىن تەرەڭ اجىراتا ءبىلىپ، ومىردە وزدەرىڭە سىيلاس دوس، سىرلاس دوس تابا ءبىلسىن دەپ، بۇگىنگى ساباعىمىزدى وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە وربىتپەكپىز. دوس، دوستىق تۋرالى ۇلى ادامداردىڭ سوزدەرىن، ماقال - ماتەل، ولەڭدەر بىلەمىز بە؟ (وقۋشىلار وزدەرىنىڭ جاتتاعان ولەڭدەرى مەن ماقال - ماتەلدەرىن ايتادى).

1. نۇرعالي: ەكى ەردىڭ دوستىعى، اسۋلاردان اسىرار،
ەكى ەلدىڭ دوستىعى، عاسىرلاردان اسىرار.
2. ءمولدىر: شىن دوس ءۇشىن قالايدا
تىك قاتەرگە باسىڭدى.
ايىرا ءبىل الايدا
دوسىڭ مەنەن قاسىڭدى. مۇسا جالەل
3. اسان: ورگە جۇزگەن ونەگەلى ىسىمەن،
تاڭدا ادال دوس ءوز تەڭىڭنىڭ ىشىنەن. ءابۋ ناسىر ءال - فارابي
4. گۇلنۇر: اعايىن جات تا بولسا كوزگە ءتاۋىر،
وكپەم جوق، كەۋدەمدەگى ءبارى - باۋىر.
جاۋىمنىڭ دالدەپ سالعان نايزاسىنان،
دوسىمنىڭ ساۋساعىمەن شەرتكەنى اۋىر.
5. ءنۇربيبى: اقىلسىز دوستان، اقىماق دۇشپان ارتىق. شالكيىز تىلەنشى ۇلى
6. ايدىن: ناعىز دوس ءبىر - بىرىنە تارىلمايدى،
جۋىردا تۇرتكەنىڭە جارىلمايدى.
جاقسى - جامان ايتار دەپ ەلەمەيدى،
ب ا ق - داۋلەت سول ادامنان ارىلمايدى.
7. نۇرگۇل: بىلىمدىمەن دوس بولساڭ، ساسقاندا اقىلىن ايتار،
بىلىمسىزبەن دوس بولساڭ، توپ ىشىندە بەتىڭ قايتار.
8. گۇلنۇر: جاقسىمەن دوس بولساڭ، الدىڭنان شىعار ەلپەكتەپ،
جامانمەن دوس بولساڭ، سىرتىڭنان جۇرەر وسەكتەپ. (م. وتەمىس ۇلى)
9. سالامات: دوس تاپپاعان ەر ازار، باسشى باقپاعان ەل ازار. (م. اۋەزوۆ)
10. گۇلزيرا: ەكى جاقسى دوس بولماس – سىرنە ۇستىندە حاتى بار،
ەجەلگى دۇشپان ەل بولماس – كوڭىلىندە كىر، داتى بار. (بۇقار جىراۋ)
11. مەرەي: جاقسى دوس – بىلگەن سىرىن سىرتقا جايماس. (ا. قۇنانبايەۆ)
12. ولجاس: كۇنىڭدە ءوزىم بولدىم دەپ – كەڭ پەيىلگە تالاسپا،
ارتىق ءۇشىن ايتىسىپ – دوستارىڭمەن ساناسپا. (اسان قايعى)
13. اقبىلەك: جاقسىمەن دوس بولساڭ – كۇندە بازار،
جامانمەن دوس بولساڭ – كوڭىلىڭ ازار.
14. ايگەرىم: جامان دوس – كولەڭكە، باسىڭدى كۇن شالسا – قاشىپ قۇتىلا المايسىڭ، باسىڭدى بۇلت السا – ىزدەپ تابا المايسىڭ. (ا. قۇنانبايەۆ)
ءمۇعالىم: دوستىققا قاراما - قايشى سەزىم – ول دۇشپاندىق، ساتقىندىق. دوس ەكىگە بولىنەدى: ادال دوس جانە امال دوس. ادال دوس دەگەنىمىز – دوسىنا ادال، قيىنشىلىقتا قاسىڭنان تابىلاتىن جاناشىر، شىن دوس. امال دوس دەگەنىمىز – ول ۋاقىتشا دوس. ول قىزعانشاق، وتىرىكشى، ءوزىنىڭ قارا باسىن عانا ويلايدى. ەندى ادال دوس پەن امال دوستى ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى سيپاتتايىق.

ترەنينگ "مەن قاندايمىن؟"
ماقساتى: ءوزى تۋرالى، ءوزىنىڭ قوعامدا الاتىن ورنى تۋرالى ويىن دامىتۋ، جەكە پوزيسياسىن ءتۇسىنۋ.

ءمۇعالىم: بەرىلگەن پاراقتاعى كەستەنى تولتىرۋلارىڭ كەرەك. كەستەنىڭ ءبىرىنشى باعانىنا "مەن قاندايمىن؟" دەگەن سۇراققا ءوز جاۋابىڭدى، ەكىنشىگە اتا - اناڭنىڭ، ءۇشىنشى باعانعا سول پىكىر تۋرالى وسى جەردە وتىرعان دوستارىڭ سەنىڭ ويىڭشا قالاي جاۋاپ بەرەر ەدى، سونى جازاسىڭدار.

«مەن قاندايمىن؟»
وسى سۇراققا ءوزىڭنىڭ ويىڭ وسى سۇراققا ءوز ويىڭشا اتا - اناڭنىڭ ويى وسى سۇراققا ءوز ويىڭشا دوستارىڭنىڭ ويى

جاعدايات تالداۋ: «سىنىپتىڭ ساتقىنى»
اۋىلدى جەر بولعاندىقتان سىنىبىمىزدا نەبارى التى وقۋشى. ءتورت ۇل، ەكى قىز. از بولعاندىقتان با، ءبىز وتە ۇيىمشىلمىز. نە ىستەسەك تە بىرگە ىستەيمىز. كەيدە ساباقتان قاشىپ كەتەتىن كەزدەر دە بولادى. «ۇيگە قايتايىقشى» دەپ قاشۋدى ەسكە سالاتىن سىنىبىمىزداعى وتە جاقسى وقيتىن ەكى وقۋشىنىڭ ءبىرى اسحات. ول ماقتانشاق، پىسىق وقۋشى. ءبىزدىڭ ءبىر تۇسىنبەيتىنىمىز ساباقتىڭ قاشقاننىڭ ەرتەڭىندە ءمۇعالىم بەسەۋىمىزدى تۇرعىزىپ، ۇرسادى. ءبىراق، اسحاتقا ەشتەڭە دەمەيدى. ونداي كەزدە ول پارتاسىندا ۇلگىلى، كەرەمەت وقۋشىداي كىتابىن اشىپ، وقىپ وتىرادى. جۇزىندە راحاتتانعانداي سىڭاي بايقالىپ تۇرادى. ءبىز قاشۋدى باستايتىن اسحات ەكەنىن ءومىرى مۇعالىمدەرگە ايتقان ەمەسپىز. ءبىز، مۇعالىمدەر ول جاقسى وقيتىن بولعاندىقتان ۇرىسپايتىن بولار دەپ ويلايتىنبىز. سويتسەك، ول ولاي ەمەس ەكەن.
بىزدە التى ساعات ساباق بولاتىن. سوڭعى ساباق تاريح. ءمۇعالىم ءبىر سويلەسە كوپ سويلەيدى. ءوزى سونداي بولعاندىقتان، بىزدەن دە كوپ سويلەۋدى تالاپ ەتەدى. ۇيگە كوپ تاپسىرما بەرگەن، بەسەۋىمىز دە دايىن ەمەسپىز. ءبىز ءمۇعالىمدى كۇتىپ وتىرعانبىز.
- ءبارىبىر ساباققا دايىن ەمەسپىز. نەعىپ وتىرمىز؟ ۇرىس ەستىگەنشە قاشىپ كەتەيىك،- دەدى اسحات.
وسىنى كۇتىپ وتىرعانداي ءبىز تاعى قۇپتاي جونەلدىك. تەز جينالىپ، ەشكىمنىڭ كوزىنە تۇسپەۋ ءۇشىن اياقتىڭ ۇشىمەن باسىپ مەكتەپتەن قاشىپ شاققانىمىزعا ءماز بولىپ، ءبىر ەرلىك جاساعانداي ءۇيدى - ۇيىمىزگە قايتتىق.
ەكى قىز بىرگە قايتاتىنبىز. اڭگىمەلەسىپ كەلە جاتىپ، سپورت كيىمى سالىنعان پاكەتىمىزدى سىنىپتا ۇمىتىپ كەتكەنىمىز ەسكە ءتۇسىپ، مەكتەپكە قايتا ورالدىق. ءۇشىنشى قاباتقا كوتەرىلىپ كەلە جاتقانبىز، تاريح ءمۇعالىمىنىڭ داۋىسىن ەستىپ، كىلت توقتادىق.
- قاي سىنىپتا وتىرسىڭدار؟
- ءمۇعالىم، ءبارى قاشىپ كەتكەن. مەن عانا قالدىم،- دەگەن اسحاتتىڭ داۋىسى ەستىلدى. «ءبىز مۇندا نەعىپ ءجۇر» دەپ تاڭ قالدىق.
- نەگە قاشادى؟- ءمۇعالىم اشۋلى.
-... بىلمەيمىن.
- ءمۇعالىم، ءبىر مەن عانا. قايتا بەرەيىن بە؟
- ءبىر سەنىمەن قالاي ساباق وتكىزەمىن؟ قايتا عوي.
- ءمۇعالىم، ەرتەڭ مەن بولدى دەپ ايتپاڭىزشى. پاتريوت سياقتى بولىپ، جەكەلەنىپ قالامىن.
- جارايدى. ساۋ بول،- دەپ وقىتۋشى مۇعالىمدەر بولمەسىنە كىرىپ كەتتى. قوشتاسىپ، ساتىدان ءماز بولىپ ءتۇسىپ كەلە جاتقان اسحات ءبىزدى كورىپ، ىڭعايسىزدانىپ تۇرىپ قالدى. ءبىز ودان مۇنداي ساتقىندىقتى كۇتپەگەن ەدىك، رەنىشىمىزدى جاسىرا الماي:
- سىنىپتىڭ ساتقىنى. ەرتەڭ بۇل تىرلىگىڭدى باسقالارعا ايتامىز،- دەدىك. قىپ - قىزىل بولىپ كەتكەن ول بىزدەن كەشىرىم سۇراپ، ەكىنشى رەت مۇنداي جاسامايتىنىن ايتىپ، باسقالارعا ايتپاۋىمىزدى ءوتىندى. ءبىز كەشىردىك. ەرتەڭىندە ونى اياپ ەشكىمگە ايتپادىق.
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى قاشقانداردى تۇرعىزىپ ۇرىستى. ايدانا ەكەۋىمىز كوزىمىزدىڭ استىمەن اسحاتقا قارادىق. ول پارتاسىندا باسىن سالبىراتىپ، قىپ - قىزىل بولىپ وتىر ەكەن.
سۇراقتار:
1. قىزدار نەگە اسحاتتىڭ ءىس - ارەكەتىن سىنىپتاستارىنا ايتپادى؟
2. اسحاتتىڭ ەكىنشى رەت وسىلاي جاسامايتىندىعىنا سەنەسىڭدەر مە؟
3. سەندەر مۇنداي جاعدايدا نە ىستەيسىڭدەر؟

قورىتىندى
دوسىم ساعان سەنەمىن، سەنىپ وتەم،
جولى بوتەن دەمەيمىن، ءجونى بوتەن.
دوستىق دەگەن ادامنىڭ كورىگى ەكەن،
دوستىق دەگەن اقىلدىڭ سەرىگى ەكەن، - دەپ م. ماقاتايەۆ اقىن جىرلاعانداي دوستىق دەگەن ادام ومىرىندەگى قىمبات سەزىمدەردىڭ ءبىرى. ەندەشە ءارقاشان دوستىقتى باعالاي بىلەيىك. مەن بۇگىنگى كوڭىل - كۇيىمىزدى كۇنگە تەڭەگىم كەلىپ وتىر. مىنا جاپ - جارىق كۇنىمىزدىڭ شۋاقتارىنا شىن دوس قانداي بولۋ كەرەك سونى جازىپ ىلەمىز. بارلىعىمىزدىڭ بويىمىزدان وسى اتالعان جاقسى قاسيەتتەر تابىلىپ، وسى كۇندەي جارقىراپ - جايناپ جۇرە بەرەيىك! دوستارىمىز ءارقاشاندا كوپ بولسىن!