دۇرىس تاماقتانۋ – دەنساۋلىق كەپىلى
دۇرىس تاماقتانۋ – دەنساۋلىق كەپىلى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردىڭ دۇرىس تاماقتانۋ تۋرالى بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، كەڭەيتۋ. تازالىق گيگيەناسى تۋرالى ەرەجەلەردى قايتالاۋ.
2. دامىتۋشىلىق – ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ ماقساتىندا ءار ءتۇرلى تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
3. تاربيەلىك - دۇرىس تاماقتانا ءبىلۋ مادەنيەتىن تاربيەلەۋ. ءوز دەنساۋلىقتارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا ۇيرەتۋ.
ءتۇرى: سايىس ساباق
قۇرال – جابدىقتار: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، وقۋلىق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ويىن، وي قوزعاۋ، ءسوزجۇمباق شەشۋ.
ساباق بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
سالەمدەسۋ.
وقۋشىلاردى ساباققا ىنتالاندىرۋ، ساتتىلىك تىلەۋ (وقۋشىلار شەڭبەر قۇرايدى)
- بالالار، مەن سەندەردى بۇگىنگى ساباقتا كورگەنىمە قۋانىشتىمىن. سوندىقتان ساباعىمىز ءساتتى ءوتسىن دەپ، قولىمىزدان ۇستاپ ءبىر - بىرىمىزگە جاقسى لەبىز بىلدىرەيىك.
(جاقسى باعا الايىق، كوڭىل كۇيلەرىمىز جاقسى بولسىن، دەڭساۋلىعىمىز مىقتى بولسىن، ومىردە باقىتتى بولايىق،...)
- ءبىر - بىرىمىزگە نە تىلەيمىز؟
- ساتتىلىك تىلەيمىز.
ءار وقۋشى ۇناعان ءتۇستى تاڭداپ الىپ، ورىندارىنا وتىرادى.(قىزىل، سارى)
ورىندارىمىزعا وتىرامىز.
- بۇگىن بالالار، ساباق سايىس تۇرىندە وتەدى. سايىستا ءبىز ءار ءتۇرلى، قىزىقتى تاپسىرمالاردى ورىندايمىز. بۇگىنگى سايىستىڭ كەزەڭدەرى مىناداي.
سايىس كەزەڭدەرى:
1. تانىستىرۋ (دارۋمەندەر وزدەرىن تانىستىرادى)
2. «كىم شاپشاڭ؟» (سۇراق - جاۋاپ)
3. «تاپقىر بولساڭ، تالاس جوق»
4. «جاعداياتتاردى شەشۋ»
5. «تاۋىپ، كور!» (داستارحان باسىندا ساقتالاتىن ىرىم – تىيىمدار)
6. «ويلان، تاپ!» (دەنساۋلىققا قاتىستى جۇمباقتار شەشۋ)
7. «جالعاسىن تاپ» (ماقال - ماتەلدەر)
ءى. كىرىسپە ءبولىم.
ءمۇعالىم:
- بالالار، سەندەرگە دانىشپان اتاي حات ارقىلى جۇمباق جىبەرىپتى. ەگەر سول جۇمباقتىڭ شەشۋىن تاپساڭدار، ومىردەگى باستى بايلىقتىڭ نە ەكەنىن تۇسىنەسىڭدەر جانە بۇگىنگى ساباق سول جۇمباقتىڭ جاۋابىمەن تىعىز بايلانىستى.
ونى كۇتكەن ادامدار،
ۇزاق ءومىر سۇرەدى.
ءقادىرىن بىلگەن جاراندار،
بايلىق وسى دەسەدى. (دەنساۋلىق)
ەندەشە بۇگىنگى سايىسىمىزدى باستايىق. سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىندە ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى
ءى كەزەڭ
ءى توپ: «ا دارۋمەنى»
ءىى توپ: «س دارۋمەنى»
ءمۇعالىم:
حالقىمىز ءارقاشاندا دەنساۋلىقتى ءبىرىنشى ورىنعا قويىپ، ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق دەپ ساناعان. دەنى ساۋ، ەڭبەكقور، اقىلدى ازامات بولىپ ءوسۋ ءۇشىن، دۇرىس تاماقتانا ءبىلۋ قاجەت.
ول ءۇشىن كۇندەلىكتى ىشەتىن اسىمىز قۇنارلى، پايدالى، دارۋمەندەرگە باي بولۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، تاماقتانۋ ەرەجەلەرىن دە ساقتاۋىمىز قاجەت.
بۇگىنگى ساباقتا وسىلار تۋرالى تولىعىراق بىلەتىن بولامىز.
ءىى كەزەڭ «كىم شاپشاڭ؟»دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ءار ءبىر توپقا سۇراقتار بەرىلەدى. سول سۇراققا جاۋاپ بەرەسىزدەر.
1. دۇرىس تاماقتانۋ دەگەنىمىز نە؟
2. تاماقتانۋدىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرىن اتا؟
3. تاماقتانۋ ەرەجەسىن بۇزۋ قانداي زارداپتارعا اكەپ سوعادى؟
4. قانداي تاعام تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
«ىستىق ورىندىق» ويىن ويناتۋ (تاقىرىپ بويىنشا وتكەن سوزدەردى قايتالاۋ)
ءمۇعالىم: ارتىق بولماس، بىلگەنىڭ...
بىرنەشە جىل بۇرىن چەحيادا، جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى، قاتتىرعان قۇلپىنايى مەن كىلەگەيى بار بالمۇزداقتى جەپ، ەپيدەميا تىركەلگەن بولاتىن. زەرتحانالىق ساراپتامانىڭ ناتيجەسىندە اتالعان كىلەگەيدىڭ ورنىندا ءوزى ەمەس، مۇزدالعان ا گەپاتيتى بولىپ شىقتى. سوندىقتان دا بالمۇزداق، گازدالعان سۋسىندار، چيپسى ت/ب زياندى تاعامداردان بويىمىزدى اۋلاق ۇستاعان ءجون!
ءىىى كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ، تالاس جوق» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ءار ءبىر توپقا مىناداي تاپسىرمالار بەرىلەدى.
1 تاپسىرما - ءى توپقا: دۇرىس تاماقتانۋ ەرەجەلەرى
ءىى توپقا: ءتيىمدى تاماقتانۋ تۋرالى (اۋىزشا ايتىپ بەرۋ)
2 تاپسىرما - ءى توپقا: ادام اعزاسىنداعى پايدالى تاعامدار
ءىى توپقا: ادام اعزاسىنداعى زياندى تاعامدار تۋرالى (جوبانى قورعاپ شىعۋ)
- بارلىق توپقا ساتتىلىك!
ءمۇعالىم:
دەنساۋلىق اركىمنىڭ ءوز قولىندا. دەنساۋلىقتى ادام بالاسىنا تابيعات سىيلاعان باستى بايلىق. دەنساۋلىقتى جوعالتۋ وڭاي، قالپىنا كەلتىرۋ قيىن. سوندىقتان ادامنىڭ دەنساۋلىعىنىڭ مىقتى بولۋى ادامنىڭ وزىنە بايلانىستى. جاعىمدى، جاعىمسىز زاتتاردى دۇرىس تاڭداۋ ارقىلى سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە بولادى.
•IV كەزەڭ «جاعداياتتاردى شەشۋ» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ءاربىر توپقا ءبىر جاعدايات بەرىلەدى، سونىڭ شەشۋ جولىن ايتاسىزدار.
ءى توپ:
ايگۇل باقتى ارالاپ كەلە جاتقان. ءبىر كەزدە الدىنا توپ ەتىپ الما ءتۇستى. ءوزى قىپ - قىزىل، ءۇپ - ۇلكەن، ايگۇل قۋانىپ كەتتى. قىزىعىپ قولىنا الدى.
دەرەۋ جەمەك بوپ اۋزىنا اپارا بەردى....
- ال، سەندەر نە ىستەر ەدىڭدەر؟
ءىى توپ:
ءاليا مەن ساۋلە ساباقتان كەيىن « دەنساۋلىق» جايلى وي ءبولىستى. ساۋلە اعاسىنان ەستىگەن اڭگىمەسى بويىنشا «دەنساۋلىقتى ساتىپ الۋعا بولادى» دەدى. ال ءاليا بۇل ويعا كەلىسپەدى.
- سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟
V كەزەڭ: «داستارحان باسىندا ساقتالاتىن ىرىم - تىيىمدار». ءاربىر توپ تىيىم سوزدەردىڭ ماعىناسىن ايتۋ
1. ناندى ءبىر قولمەن سىندىرۋعا بولمايدى.
2. تاماقتى جاتىپ ىشۋگە بولمايدى. دەنى ساۋ ادام دۇرىس وتىرىپ تاماقتانادى. ال وتىرا المايتىن ادام جاتىپ ىشەدى. سوندىقتان مۇگەدەك ادامنىڭ قىلىعىن جاساما. دۇرىس وتىرمايمىن دەپ دەنساۋلىعىڭدى بۇزىپ الما.
3. اس ۇستىنەن اتتاما. (استان ۇلكەن ەمەسسىڭ)
4. اكەسى وتىرعاندا بالاسىنا باس تارتىلمايدى.
5. داستارحانعا ءبىرىنشى ناندى اكەلىپ قويادى.
6. اس ىشكەن ىدىستى توڭكەرىپ قويۋعا بولمايدى.
7. اس ءىشىپ بولعان سوڭ «تويدىم» دەۋگە بولمايدى، «قاناعات» دەۋ كەرەك.
8. ەرتەڭگى استى تاستاما،
كەشكى اسقا قاراما.
9. قوناققا سىنىق ىدىسپەن اس بەرۋگە بولمايدى. سەبەبى سىنىق ىدىسپەن اس بەرۋ – قوناقتى سىيلاماعاندىق. جانە سىنىق ىدىسپەن اس ءىشۋ – جامان ىرىم. ءبۇل ءجۇزىڭ سىنىپ، كوڭىلىڭ جارىم بولسىن دەگەندى بىلدىرەدى.
10. داستارحاننان اتتاۋعا بولمايدى.
11. ولە جەگەنشە،
اعايىنمەن بولە جە.
12. اس ءىشۋ كەزىندە ىزەت، سىيلاسىم، يناباتتىلىق راسىمدەرى ساقتالۋ كەرەك.
ءمۇعالىم:
- حالىق قۋانىشتى دا، قايعىنى دا داستارحان باسىندا بولىسكەن. وسيەت ايتۋ، باتا بەرۋ، دوستاسۋ ءبارى دە داستارحان باسىندا شەشىلگەن. سوندىقتان دا حالىق داستارحاندى «قۇتحانانىڭ بەرەكەسى» دەپ قاسيەت تۇتادى.
VI كەزەڭ «ويلان، تاپ!» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە جۇمباقتاردىڭ شەشىمىن تابۋ كەرەك.
- ىسكە ءسات!
جۇمباقتاردى شەشۋ.
1. ودان كىر قورقادى
سۋدان بۇل قورقادى. (سابىن)
2. ءدامى دە جوق، ءتۇسى دە جوق
پايدالانباس كىسى جوق. (سۋ)
3. جۋىنىپ بولعاندا
جۇرەدى قولىندا. (ورامال)
4. تۇيىستىرەدى كوزىڭدى كوزىڭە
جولىقتىرادى ءوزىڭدى وزىڭە. (اينا)
5. قالتامدا جاتىر
تىستەرى بار باتىر. (تاراق)
باتەڭكەسىن، پالتوسىن
ءوزى كيە بىلمەيدى
بۇل بالانى كىم دەيدى؟ (جالقاۋ)
كوزىنەن جاس كەتپەيدى
بالالاردان شەتتەيدى
بۇل بالانى كىم دەيدى؟ (جىلاۋىق)
شىقپاي جاتىپ كوشەگە
ءۇستى باسى كىرلەيدى
بۇل بالانى كىم دەيدى؟ (سالاق)
VII كەزەڭ «جالعاسىن تاپ» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە دەنساۋلىققا قاتىستى ماقالداردىڭ جالعاسىن تابۋ.
ەت ەتكە، سورپا بەتكە.
ەرتەڭگى استى تاستاما، كەشكى اسقا قاراما!
اس تۇرعان جەردە اۋرۋ تۇرمايدى.
ءوزى تويماستىڭ كوزى تويماس.
ولە جەگەنشە بولە جە.
اۋرۋ استان،
داۋ قارىنداستان.
ءتانى ساۋدىڭ جانى ساۋ.
كوزىڭ اۋىرسا، قولىڭدى تىي.
ءىشىڭ اۋىرسا، اۋزىڭدى تىي.
اۋرۋ ازىعىمەن.
ديداكتيكالىق ويىن: « ەگەر دە...- نە بولار ەدى؟»
- ەگەر دە كۇن بولماسا نە بولار ەدى؟
- ۇنەمى قاراڭعى، قورقىنىش بولار ەدى.
- ەگەر دە سۋ بولماسا نە بولار ەدى؟
- شوپتەر قۇرعايدى، شولدەيمىز.
- ەگەر دە اۋا بولماسا نە بولار ەدى؟
- دەم الا المايمىز.
"دە بوننىڭ التى قالپاعى”
بەرىلگەن قالپاقتاردىڭ بىرەۋىن تاڭداپ جانە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋگە بولادى
سايىستى قورىتىندىلاۋ
دانا حالقىمىز باستى جەتى بايلىقتىڭ ەڭ العاشقىسى «ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق» دەپ بىلگەن.
دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ءۇشىن قاجەتتى نارسەلەر: قورشاعان ورتانى تازا ۇستاۋ، بەلسەندى قوزعالىستا بولۋ، دۇرىس تاماقتانۋ، زياندى ادەتتەردەن اۋلاق بولۋ، رۋحىن تازا ساقتاۋ، ادام ءوز دەنساۋلىعىنا ۇقىپتىلىقپەن قاراۋ.
بۇگىنگى سايىسىمىزدىڭ جەڭىمپازدارىن انىقتاۋ ءۇشىن ءسوز كەزەگىن ءادىل باعاسىن بەرەتىن ءادىلقازىلارعا بەرەمىز.
ەسەتوۆا روزا ەركەبۋلانوۆنا
ۋچيتەل كازاحسكوگو يازىكا
كگۋ «سرەدنيايا شكولا №14 يمەني دم. كاربىشيەۆا»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردىڭ دۇرىس تاماقتانۋ تۋرالى بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، كەڭەيتۋ. تازالىق گيگيەناسى تۋرالى ەرەجەلەردى قايتالاۋ.
2. دامىتۋشىلىق – ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ ماقساتىندا ءار ءتۇرلى تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
3. تاربيەلىك - دۇرىس تاماقتانا ءبىلۋ مادەنيەتىن تاربيەلەۋ. ءوز دەنساۋلىقتارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا ۇيرەتۋ.
ءتۇرى: سايىس ساباق
قۇرال – جابدىقتار: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، وقۋلىق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ويىن، وي قوزعاۋ، ءسوزجۇمباق شەشۋ.
ساباق بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
سالەمدەسۋ.
وقۋشىلاردى ساباققا ىنتالاندىرۋ، ساتتىلىك تىلەۋ (وقۋشىلار شەڭبەر قۇرايدى)
- بالالار، مەن سەندەردى بۇگىنگى ساباقتا كورگەنىمە قۋانىشتىمىن. سوندىقتان ساباعىمىز ءساتتى ءوتسىن دەپ، قولىمىزدان ۇستاپ ءبىر - بىرىمىزگە جاقسى لەبىز بىلدىرەيىك.
(جاقسى باعا الايىق، كوڭىل كۇيلەرىمىز جاقسى بولسىن، دەڭساۋلىعىمىز مىقتى بولسىن، ومىردە باقىتتى بولايىق،...)
- ءبىر - بىرىمىزگە نە تىلەيمىز؟
- ساتتىلىك تىلەيمىز.
ءار وقۋشى ۇناعان ءتۇستى تاڭداپ الىپ، ورىندارىنا وتىرادى.(قىزىل، سارى)
ورىندارىمىزعا وتىرامىز.
- بۇگىن بالالار، ساباق سايىس تۇرىندە وتەدى. سايىستا ءبىز ءار ءتۇرلى، قىزىقتى تاپسىرمالاردى ورىندايمىز. بۇگىنگى سايىستىڭ كەزەڭدەرى مىناداي.
سايىس كەزەڭدەرى:
1. تانىستىرۋ (دارۋمەندەر وزدەرىن تانىستىرادى)
2. «كىم شاپشاڭ؟» (سۇراق - جاۋاپ)
3. «تاپقىر بولساڭ، تالاس جوق»
4. «جاعداياتتاردى شەشۋ»
5. «تاۋىپ، كور!» (داستارحان باسىندا ساقتالاتىن ىرىم – تىيىمدار)
6. «ويلان، تاپ!» (دەنساۋلىققا قاتىستى جۇمباقتار شەشۋ)
7. «جالعاسىن تاپ» (ماقال - ماتەلدەر)
ءى. كىرىسپە ءبولىم.
ءمۇعالىم:
- بالالار، سەندەرگە دانىشپان اتاي حات ارقىلى جۇمباق جىبەرىپتى. ەگەر سول جۇمباقتىڭ شەشۋىن تاپساڭدار، ومىردەگى باستى بايلىقتىڭ نە ەكەنىن تۇسىنەسىڭدەر جانە بۇگىنگى ساباق سول جۇمباقتىڭ جاۋابىمەن تىعىز بايلانىستى.
ونى كۇتكەن ادامدار،
ۇزاق ءومىر سۇرەدى.
ءقادىرىن بىلگەن جاراندار،
بايلىق وسى دەسەدى. (دەنساۋلىق)
ەندەشە بۇگىنگى سايىسىمىزدى باستايىق. سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىندە ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى
ءى كەزەڭ
ءى توپ: «ا دارۋمەنى»
ءىى توپ: «س دارۋمەنى»
ءمۇعالىم:
حالقىمىز ءارقاشاندا دەنساۋلىقتى ءبىرىنشى ورىنعا قويىپ، ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق دەپ ساناعان. دەنى ساۋ، ەڭبەكقور، اقىلدى ازامات بولىپ ءوسۋ ءۇشىن، دۇرىس تاماقتانا ءبىلۋ قاجەت.
ول ءۇشىن كۇندەلىكتى ىشەتىن اسىمىز قۇنارلى، پايدالى، دارۋمەندەرگە باي بولۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، تاماقتانۋ ەرەجەلەرىن دە ساقتاۋىمىز قاجەت.
بۇگىنگى ساباقتا وسىلار تۋرالى تولىعىراق بىلەتىن بولامىز.
ءىى كەزەڭ «كىم شاپشاڭ؟»دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ءار ءبىر توپقا سۇراقتار بەرىلەدى. سول سۇراققا جاۋاپ بەرەسىزدەر.
1. دۇرىس تاماقتانۋ دەگەنىمىز نە؟
2. تاماقتانۋدىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرىن اتا؟
3. تاماقتانۋ ەرەجەسىن بۇزۋ قانداي زارداپتارعا اكەپ سوعادى؟
4. قانداي تاعام تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
«ىستىق ورىندىق» ويىن ويناتۋ (تاقىرىپ بويىنشا وتكەن سوزدەردى قايتالاۋ)
ءمۇعالىم: ارتىق بولماس، بىلگەنىڭ...
بىرنەشە جىل بۇرىن چەحيادا، جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى، قاتتىرعان قۇلپىنايى مەن كىلەگەيى بار بالمۇزداقتى جەپ، ەپيدەميا تىركەلگەن بولاتىن. زەرتحانالىق ساراپتامانىڭ ناتيجەسىندە اتالعان كىلەگەيدىڭ ورنىندا ءوزى ەمەس، مۇزدالعان ا گەپاتيتى بولىپ شىقتى. سوندىقتان دا بالمۇزداق، گازدالعان سۋسىندار، چيپسى ت/ب زياندى تاعامداردان بويىمىزدى اۋلاق ۇستاعان ءجون!
ءىىى كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ، تالاس جوق» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ءار ءبىر توپقا مىناداي تاپسىرمالار بەرىلەدى.
1 تاپسىرما - ءى توپقا: دۇرىس تاماقتانۋ ەرەجەلەرى
ءىى توپقا: ءتيىمدى تاماقتانۋ تۋرالى (اۋىزشا ايتىپ بەرۋ)
2 تاپسىرما - ءى توپقا: ادام اعزاسىنداعى پايدالى تاعامدار
ءىى توپقا: ادام اعزاسىنداعى زياندى تاعامدار تۋرالى (جوبانى قورعاپ شىعۋ)
- بارلىق توپقا ساتتىلىك!
ءمۇعالىم:
دەنساۋلىق اركىمنىڭ ءوز قولىندا. دەنساۋلىقتى ادام بالاسىنا تابيعات سىيلاعان باستى بايلىق. دەنساۋلىقتى جوعالتۋ وڭاي، قالپىنا كەلتىرۋ قيىن. سوندىقتان ادامنىڭ دەنساۋلىعىنىڭ مىقتى بولۋى ادامنىڭ وزىنە بايلانىستى. جاعىمدى، جاعىمسىز زاتتاردى دۇرىس تاڭداۋ ارقىلى سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە بولادى.
•IV كەزەڭ «جاعداياتتاردى شەشۋ» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ءاربىر توپقا ءبىر جاعدايات بەرىلەدى، سونىڭ شەشۋ جولىن ايتاسىزدار.
ءى توپ:
ايگۇل باقتى ارالاپ كەلە جاتقان. ءبىر كەزدە الدىنا توپ ەتىپ الما ءتۇستى. ءوزى قىپ - قىزىل، ءۇپ - ۇلكەن، ايگۇل قۋانىپ كەتتى. قىزىعىپ قولىنا الدى.
دەرەۋ جەمەك بوپ اۋزىنا اپارا بەردى....
- ال، سەندەر نە ىستەر ەدىڭدەر؟
ءىى توپ:
ءاليا مەن ساۋلە ساباقتان كەيىن « دەنساۋلىق» جايلى وي ءبولىستى. ساۋلە اعاسىنان ەستىگەن اڭگىمەسى بويىنشا «دەنساۋلىقتى ساتىپ الۋعا بولادى» دەدى. ال ءاليا بۇل ويعا كەلىسپەدى.
- سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟
V كەزەڭ: «داستارحان باسىندا ساقتالاتىن ىرىم - تىيىمدار». ءاربىر توپ تىيىم سوزدەردىڭ ماعىناسىن ايتۋ
1. ناندى ءبىر قولمەن سىندىرۋعا بولمايدى.
2. تاماقتى جاتىپ ىشۋگە بولمايدى. دەنى ساۋ ادام دۇرىس وتىرىپ تاماقتانادى. ال وتىرا المايتىن ادام جاتىپ ىشەدى. سوندىقتان مۇگەدەك ادامنىڭ قىلىعىن جاساما. دۇرىس وتىرمايمىن دەپ دەنساۋلىعىڭدى بۇزىپ الما.
3. اس ۇستىنەن اتتاما. (استان ۇلكەن ەمەسسىڭ)
4. اكەسى وتىرعاندا بالاسىنا باس تارتىلمايدى.
5. داستارحانعا ءبىرىنشى ناندى اكەلىپ قويادى.
6. اس ىشكەن ىدىستى توڭكەرىپ قويۋعا بولمايدى.
7. اس ءىشىپ بولعان سوڭ «تويدىم» دەۋگە بولمايدى، «قاناعات» دەۋ كەرەك.
8. ەرتەڭگى استى تاستاما،
كەشكى اسقا قاراما.
9. قوناققا سىنىق ىدىسپەن اس بەرۋگە بولمايدى. سەبەبى سىنىق ىدىسپەن اس بەرۋ – قوناقتى سىيلاماعاندىق. جانە سىنىق ىدىسپەن اس ءىشۋ – جامان ىرىم. ءبۇل ءجۇزىڭ سىنىپ، كوڭىلىڭ جارىم بولسىن دەگەندى بىلدىرەدى.
10. داستارحاننان اتتاۋعا بولمايدى.
11. ولە جەگەنشە،
اعايىنمەن بولە جە.
12. اس ءىشۋ كەزىندە ىزەت، سىيلاسىم، يناباتتىلىق راسىمدەرى ساقتالۋ كەرەك.
ءمۇعالىم:
- حالىق قۋانىشتى دا، قايعىنى دا داستارحان باسىندا بولىسكەن. وسيەت ايتۋ، باتا بەرۋ، دوستاسۋ ءبارى دە داستارحان باسىندا شەشىلگەن. سوندىقتان دا حالىق داستارحاندى «قۇتحانانىڭ بەرەكەسى» دەپ قاسيەت تۇتادى.
VI كەزەڭ «ويلان، تاپ!» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە جۇمباقتاردىڭ شەشىمىن تابۋ كەرەك.
- ىسكە ءسات!
جۇمباقتاردى شەشۋ.
1. ودان كىر قورقادى
سۋدان بۇل قورقادى. (سابىن)
2. ءدامى دە جوق، ءتۇسى دە جوق
پايدالانباس كىسى جوق. (سۋ)
3. جۋىنىپ بولعاندا
جۇرەدى قولىندا. (ورامال)
4. تۇيىستىرەدى كوزىڭدى كوزىڭە
جولىقتىرادى ءوزىڭدى وزىڭە. (اينا)
5. قالتامدا جاتىر
تىستەرى بار باتىر. (تاراق)
باتەڭكەسىن، پالتوسىن
ءوزى كيە بىلمەيدى
بۇل بالانى كىم دەيدى؟ (جالقاۋ)
كوزىنەن جاس كەتپەيدى
بالالاردان شەتتەيدى
بۇل بالانى كىم دەيدى؟ (جىلاۋىق)
شىقپاي جاتىپ كوشەگە
ءۇستى باسى كىرلەيدى
بۇل بالانى كىم دەيدى؟ (سالاق)
VII كەزەڭ «جالعاسىن تاپ» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە دەنساۋلىققا قاتىستى ماقالداردىڭ جالعاسىن تابۋ.
ەت ەتكە، سورپا بەتكە.
ەرتەڭگى استى تاستاما، كەشكى اسقا قاراما!
اس تۇرعان جەردە اۋرۋ تۇرمايدى.
ءوزى تويماستىڭ كوزى تويماس.
ولە جەگەنشە بولە جە.
اۋرۋ استان،
داۋ قارىنداستان.
ءتانى ساۋدىڭ جانى ساۋ.
كوزىڭ اۋىرسا، قولىڭدى تىي.
ءىشىڭ اۋىرسا، اۋزىڭدى تىي.
اۋرۋ ازىعىمەن.
ديداكتيكالىق ويىن: « ەگەر دە...- نە بولار ەدى؟»
- ەگەر دە كۇن بولماسا نە بولار ەدى؟
- ۇنەمى قاراڭعى، قورقىنىش بولار ەدى.
- ەگەر دە سۋ بولماسا نە بولار ەدى؟
- شوپتەر قۇرعايدى، شولدەيمىز.
- ەگەر دە اۋا بولماسا نە بولار ەدى؟
- دەم الا المايمىز.
"دە بوننىڭ التى قالپاعى”
بەرىلگەن قالپاقتاردىڭ بىرەۋىن تاڭداپ جانە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋگە بولادى
سايىستى قورىتىندىلاۋ
دانا حالقىمىز باستى جەتى بايلىقتىڭ ەڭ العاشقىسى «ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق» دەپ بىلگەن.
دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ءۇشىن قاجەتتى نارسەلەر: قورشاعان ورتانى تازا ۇستاۋ، بەلسەندى قوزعالىستا بولۋ، دۇرىس تاماقتانۋ، زياندى ادەتتەردەن اۋلاق بولۋ، رۋحىن تازا ساقتاۋ، ادام ءوز دەنساۋلىعىنا ۇقىپتىلىقپەن قاراۋ.
بۇگىنگى سايىسىمىزدىڭ جەڭىمپازدارىن انىقتاۋ ءۇشىن ءسوز كەزەگىن ءادىل باعاسىن بەرەتىن ءادىلقازىلارعا بەرەمىز.
ەسەتوۆا روزا ەركەبۋلانوۆنا
ۋچيتەل كازاحسكوگو يازىكا
كگۋ «سرەدنيايا شكولا №14 يمەني دم. كاربىشيەۆا»
You Might Also Like
