ءقاۋىپسىز ينتەرنەت
تاقىرىبى: ءقاۋىپسىز ينتەرنەت
ماقساتى: وقۋشىلارعا ينتەرنەتتى دۇرىس پايدالانۋ جولدارى، زيانى جانە پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، ينتەرنەت جەلىسىندەگى ءارتۇرلى بلوكتارمەن تانىستىرۋ:
ساباق ءتۇرى: پىكىرتالاس
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
بۇگىنگى ساباق ماقساتىمەن تانىستىرۋ،
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
ءمۇعالىم ءسوزى: جىلدىڭ 11 اقپانىندا 100 دەن استام ەلدە بۇكىل الەمدىك ءقاۋىپسىز ينتەرنەت كۇنىن اتاپ وتەدى. وسىناۋ ءداستۇر 2004 جىلدان باستاۋ الدى. بيىلدان باستاپ، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە العاش رەت وسى ماڭىزدى ماسەلەلەرمەن بايلانىستى ءىس - شارالار وتكىزىلدى.
ءىىى. سۇراق - جاۋاپ ءبولىمى:
• الەۋمەتتىك جەلى زيان با، پايدالى ما؟
بۇل جەلىلەر نە ءۇشىن كەرەك بولدى؟ مۇمكىن شىعارۋشى ەلدەر بوتەن مەملەكەتتەردىڭ ىشكى - سىرتى قۇپيالارىن ۇرلاماق بولدى ما؟
● نەگىزىندە الەۋمەتتىك جەلىنى «الەۋمەتتىك مەديا» دەپ تە اتايدى ەكەن. بۇل – ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن عالامتور ارقىلى ءوزارا بايلانىسىن قامتامسىز ەتەتىن ينتەرنەت سايت. ياعني جالپىعا ورتاق سوزبەن ايتار بولساق، الەۋمەتتىك جەلى بۇل – ادامدار مەن ولاردىڭ ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناسى.
● الەۋمەتتىك جەلى دەگەن نە؟
● الەۋمەتتىك جەلى – بۇل تەك ادامداردى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستىراتىن ۆەبسايت قانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءوز اينالاسىنداعى ادامداردىڭ تاعىدا كىمدەرمەن بايلانىس تانىس ەكەنىن ءبىلۋدىڭ، سونداي - اق، سول ارقىلى ءوز تانىس - بىلىستىگىڭدى ارتتىرۋدىڭ جولى. دەمەك، الەۋمەتتىك – حالىق، ادامدار، توپ بولسا، جەلى – بايلانىس، قارىم - قاتىناس. ەندى وسى جەردە «جەلى» ءسوزى – ينتەرنەتتەگى سايت بولسا، «الەۋمەت» – بۇل سول سايتتىڭ تۇتىنۋشىلارى، ياعني ءسىز بەن ءبىز.
● الەۋمەتتىك جەلى نە ءۇشىن كەرەك؟
● ارينە، سەلبەسىپ، ارالاسىپ - قۇرالاسىپ ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن. ادام بالاسىنىڭ تابيعاتىندا ءبىر قاسيەت بولسا كەرەك، ءبىز مىسالى، وزگەلەرمەن سويلەسۋدى، بەيتانىس ادامدارمەن تانىسقاندى، بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتا پىكىر الماسقاندى، ۇيگە قوناق كەلگەندە فوتو - البومدارىمىزدى كورسەتكەندى جاقسى كورەمىز. ال، شىنايى ومىردە ءبىز مۇنداي ارەكەتتى تەك رەتى كەلگەندە عانا جاساساق، قازىرگى اقپاراتتىق تەحنولوگيا، اسىرەسە ينتەرنەتتىڭ قارىشتاپ دامىعان زامانىندا بۇل وڭايلانا ءتۇستى. ويتكەنى، ءبىزدىڭ ۇعىمىمىزدا «الەۋمەتتىك جەلى»، ياعني «ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن ۆيرتۋالدى بايلانىس» دەگەن تۇسىنىك پايدا بولدى. دەمەك، ءسىز ءوزىڭىزدىڭ ءدال قازىرگى كوڭىل كۇيىڭىز قانداي ەكەنىن جۇرتقا ايتۋ ءۇشىن نەمەسە كەشەگى تۇندە بولعان دوسىڭىزدىڭ تويىنداعى سۋرەتتى وزگەلەرگە كورسەتۋ ءۇشىن ءھام ءوزىڭىز ءسۇيىپ تىڭدايتىن ءانشىنىڭ شىعارماشىلىعى تۋرالى دوستارىڭىزبەن ەركىن بولىسە الاسىز. وسىلايشا، ءسىز الەۋمەتتىك جەلىنىڭ مىزعىماس ءبىر بولىگىنە اينالاسىز. توقەتەرى، الەۋمەتتىك جەلى ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناس جاساۋى ءۇشىن كەرەك.
● الەۋمەتتىك جەلىنىڭ قانشا ءتۇرى بار؟
● قازىرگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ سانى ەكى قولدىڭ ساۋساعىن قوسىپ ساناساڭ دا جەتپەيتىن جاعدايعا جەتتى. موي مير سەكىلدى جالپى الەۋمەتتىك جەلىلەر نەمەسە بلوگتار جەلىسى، ميكروبلوگتار، تەك قانا ۆيدەو نەمەسە سۋرەتتەردى جۇكتەۋگە ارنالعان بەلگىلى باعىتتاعى، تاقىرىپتىق الەۋمەتتىك جەلى بار. مىسالى، رەتىندە الەۋمەتتىك ۆيدەو جەلىگە youtube - ءتى ايتساق، بلوگتار جەلىسىنە wordpress، ال ميكروبلوگگينگ مىسالىنا twitter. سونىمەن الەم بويىنشا رەيتىنگى ەڭ جوعارى الەۋمەتتىك جەلىنى اتاپ وتەيىن.
● تىركەلۋدىڭ تۇرلەرى؟
● ءار جەلىنىڭ وزىندىك تىركەلۋ شارتتارى بار. مىسالى: مويمير جەلىنىڭ تىركەلۋى تۇراتىن جەرىڭ، قالاڭ، اۋىلىڭ ءتىپتى مەكتەبىڭە دەيىن سۇرايدى. مۇنى ءبىز ءجاي تىركەلۋ ءۇشىن دەپ قويامىز، مۇمكىن بۇنىڭ استارىندا نە جاتقانىن كىم ءبىلسىن. ال Facebook جەلسىنە ءوزىڭ تۋرالى، بويىڭ، سالماعىڭ، جۇمىس ورنىڭ. ۇيلەنگەنسىڭ بە؟ قانشا بالاڭ بار؟ ۇزىن سانى 25 سۇراققا جاۋاپ بەرەسىڭ. ءبىر قىزىعى ەندى، سەنىمەن وسى سايتتا دوس بولعان بارلىق ادام سەنىڭ ءومىر بايانىڭمەن، حوببيىڭمەن تانىس بولادى. ياعني ءوزىڭدى - ءوزىڭ باسقانىڭ قولىنا بايلاپ بەردىڭ، دەگەن ءسوز. كىمنىڭ قولىنا؟ ءبىر دەرەك ەستىگەنبىز. بۇل الەۋمەتتىك جەلىلەر فبر جانە فسب سەكىلدى بارلاۋ قىزمەتتەرىنىڭ جوباسى دەپ.
ءقاۋىپسىز ينتەرنەت جۇكتەۋ
ماقساتى: وقۋشىلارعا ينتەرنەتتى دۇرىس پايدالانۋ جولدارى، زيانى جانە پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، ينتەرنەت جەلىسىندەگى ءارتۇرلى بلوكتارمەن تانىستىرۋ:
ساباق ءتۇرى: پىكىرتالاس
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
بۇگىنگى ساباق ماقساتىمەن تانىستىرۋ،
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
ءمۇعالىم ءسوزى: جىلدىڭ 11 اقپانىندا 100 دەن استام ەلدە بۇكىل الەمدىك ءقاۋىپسىز ينتەرنەت كۇنىن اتاپ وتەدى. وسىناۋ ءداستۇر 2004 جىلدان باستاۋ الدى. بيىلدان باستاپ، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە العاش رەت وسى ماڭىزدى ماسەلەلەرمەن بايلانىستى ءىس - شارالار وتكىزىلدى.
ءىىى. سۇراق - جاۋاپ ءبولىمى:
• الەۋمەتتىك جەلى زيان با، پايدالى ما؟
بۇل جەلىلەر نە ءۇشىن كەرەك بولدى؟ مۇمكىن شىعارۋشى ەلدەر بوتەن مەملەكەتتەردىڭ ىشكى - سىرتى قۇپيالارىن ۇرلاماق بولدى ما؟
● نەگىزىندە الەۋمەتتىك جەلىنى «الەۋمەتتىك مەديا» دەپ تە اتايدى ەكەن. بۇل – ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن عالامتور ارقىلى ءوزارا بايلانىسىن قامتامسىز ەتەتىن ينتەرنەت سايت. ياعني جالپىعا ورتاق سوزبەن ايتار بولساق، الەۋمەتتىك جەلى بۇل – ادامدار مەن ولاردىڭ ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناسى.
● الەۋمەتتىك جەلى دەگەن نە؟
● الەۋمەتتىك جەلى – بۇل تەك ادامداردى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستىراتىن ۆەبسايت قانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءوز اينالاسىنداعى ادامداردىڭ تاعىدا كىمدەرمەن بايلانىس تانىس ەكەنىن ءبىلۋدىڭ، سونداي - اق، سول ارقىلى ءوز تانىس - بىلىستىگىڭدى ارتتىرۋدىڭ جولى. دەمەك، الەۋمەتتىك – حالىق، ادامدار، توپ بولسا، جەلى – بايلانىس، قارىم - قاتىناس. ەندى وسى جەردە «جەلى» ءسوزى – ينتەرنەتتەگى سايت بولسا، «الەۋمەت» – بۇل سول سايتتىڭ تۇتىنۋشىلارى، ياعني ءسىز بەن ءبىز.
● الەۋمەتتىك جەلى نە ءۇشىن كەرەك؟
● ارينە، سەلبەسىپ، ارالاسىپ - قۇرالاسىپ ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن. ادام بالاسىنىڭ تابيعاتىندا ءبىر قاسيەت بولسا كەرەك، ءبىز مىسالى، وزگەلەرمەن سويلەسۋدى، بەيتانىس ادامدارمەن تانىسقاندى، بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتا پىكىر الماسقاندى، ۇيگە قوناق كەلگەندە فوتو - البومدارىمىزدى كورسەتكەندى جاقسى كورەمىز. ال، شىنايى ومىردە ءبىز مۇنداي ارەكەتتى تەك رەتى كەلگەندە عانا جاساساق، قازىرگى اقپاراتتىق تەحنولوگيا، اسىرەسە ينتەرنەتتىڭ قارىشتاپ دامىعان زامانىندا بۇل وڭايلانا ءتۇستى. ويتكەنى، ءبىزدىڭ ۇعىمىمىزدا «الەۋمەتتىك جەلى»، ياعني «ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن ۆيرتۋالدى بايلانىس» دەگەن تۇسىنىك پايدا بولدى. دەمەك، ءسىز ءوزىڭىزدىڭ ءدال قازىرگى كوڭىل كۇيىڭىز قانداي ەكەنىن جۇرتقا ايتۋ ءۇشىن نەمەسە كەشەگى تۇندە بولعان دوسىڭىزدىڭ تويىنداعى سۋرەتتى وزگەلەرگە كورسەتۋ ءۇشىن ءھام ءوزىڭىز ءسۇيىپ تىڭدايتىن ءانشىنىڭ شىعارماشىلىعى تۋرالى دوستارىڭىزبەن ەركىن بولىسە الاسىز. وسىلايشا، ءسىز الەۋمەتتىك جەلىنىڭ مىزعىماس ءبىر بولىگىنە اينالاسىز. توقەتەرى، الەۋمەتتىك جەلى ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناس جاساۋى ءۇشىن كەرەك.
● الەۋمەتتىك جەلىنىڭ قانشا ءتۇرى بار؟
● قازىرگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ سانى ەكى قولدىڭ ساۋساعىن قوسىپ ساناساڭ دا جەتپەيتىن جاعدايعا جەتتى. موي مير سەكىلدى جالپى الەۋمەتتىك جەلىلەر نەمەسە بلوگتار جەلىسى، ميكروبلوگتار، تەك قانا ۆيدەو نەمەسە سۋرەتتەردى جۇكتەۋگە ارنالعان بەلگىلى باعىتتاعى، تاقىرىپتىق الەۋمەتتىك جەلى بار. مىسالى، رەتىندە الەۋمەتتىك ۆيدەو جەلىگە youtube - ءتى ايتساق، بلوگتار جەلىسىنە wordpress، ال ميكروبلوگگينگ مىسالىنا twitter. سونىمەن الەم بويىنشا رەيتىنگى ەڭ جوعارى الەۋمەتتىك جەلىنى اتاپ وتەيىن.
● تىركەلۋدىڭ تۇرلەرى؟
● ءار جەلىنىڭ وزىندىك تىركەلۋ شارتتارى بار. مىسالى: مويمير جەلىنىڭ تىركەلۋى تۇراتىن جەرىڭ، قالاڭ، اۋىلىڭ ءتىپتى مەكتەبىڭە دەيىن سۇرايدى. مۇنى ءبىز ءجاي تىركەلۋ ءۇشىن دەپ قويامىز، مۇمكىن بۇنىڭ استارىندا نە جاتقانىن كىم ءبىلسىن. ال Facebook جەلسىنە ءوزىڭ تۋرالى، بويىڭ، سالماعىڭ، جۇمىس ورنىڭ. ۇيلەنگەنسىڭ بە؟ قانشا بالاڭ بار؟ ۇزىن سانى 25 سۇراققا جاۋاپ بەرەسىڭ. ءبىر قىزىعى ەندى، سەنىمەن وسى سايتتا دوس بولعان بارلىق ادام سەنىڭ ءومىر بايانىڭمەن، حوببيىڭمەن تانىس بولادى. ياعني ءوزىڭدى - ءوزىڭ باسقانىڭ قولىنا بايلاپ بەردىڭ، دەگەن ءسوز. كىمنىڭ قولىنا؟ ءبىر دەرەك ەستىگەنبىز. بۇل الەۋمەتتىك جەلىلەر فبر جانە فسب سەكىلدى بارلاۋ قىزمەتتەرىنىڭ جوباسى دەپ.
ءقاۋىپسىز ينتەرنەت جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: كومپيۋتەرلىك گرافيكا. كومپيۋتەرلىك گرافيكانىڭ تۇرلەرى.
