ە دىبىسى مەن ءارپى
ساۋات اشۋ 1 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ە ە دىبىسى مەن ءارپى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىگى: ە ە دىبىسى مەن ءارپىن تانىستىرۋ، سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساۋعا، دىبىس پەن ءارىپتى اجىراتا بىلۋگە، بەرىلگەن سوزدەردى دۇرىس وقۋعا، جازا بىلۋگە ۇيرەتۋ. دامىتۋشىلىعى: ە ە دىبىسى بار جاڭا سوزدەردى تانىتۋ ارقىلى تانىمدىق قابىلەتتەرىن، سوزدىك قورىن، وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ. تاربيەلىگى: بىرلىككە، ۇقىپتىلىققا، تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە ارىپتەر، سۋرەتتەر، جۇمباق، كەستە، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، كورنەكىلىك، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
بالالاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ءىى. وتكەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرىپ، پىسىقتاۋ.
1.- وتكەن ساباقتا قانداي ارىپپەن تانىستىق؟
2. - ءو. ول قانداي دىبىس؟
3.- ءو قانداي ەكى دىبىستان تۇرادى.
4." ءشاحتور" ولەڭىن مانەرلەپ وقىتۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق
ا) سۋرەت بويىنشا جۇمىس.
ينتەراكتيۆتى تاقتادان ەلەكتر شامى، ەليەۆاتور، ەكسكاۆاتور، ەكسپرەس سۋرەتتەرىن كورسەتە وتىرىپ، جەكە سوزدەردىڭ ماعىناسىمەن تانىستىرۋ.
ەلەكتر – قۋات كۇشىنەن الىناتىن جارىق.
ەليەۆاتور - استىقتى قابىلداپ الۋعا، تازارتۋعا، كەپتىرۋگە، ساقتاۋعا ارنالعان استىق قويماسى.
ەكسپرەس - ءىرى ستانسالارعا قاتىنايتىن جۇردەك پويىز، كەمە، اۆتوبۋس.
ەكسكاۆاتور - كەن وندىرىسىندە، قۇرىلىستا، تاس، توپىراق، كەن قازاتىن، تيەيتىن ماشينا.
ەسكالاتور – جىلجىمالى باسپالداق.
تەحنيكا قاۋىپسىزدىگى جونىندە ايتىپ ءتۇسىندىرۋ.
- ەلەكتر شامى بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
- جارىق بەرەدى.
- وقۋ بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
- ءبىلىمدى بولامىز.
- ءبىلىمدى بولساق، بولاشاعىمىز جارىق بولادى.
- دۇرىس ايتاسىڭدار!
ءبىلىمدىنىڭ كۇنى جارىق،
ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى ءقارىپ - دەگەن ماقال تەگىن ايتىلماعان ەكەن.
- ەندەشە، مەن سەندەردىڭ بىلىمدەرىڭدى تەكسەرىپ كورەيىن.
ءا) جۇمباق شەشۋ.
تەمىر جول تىرەگى،
اسپانعا كەرىلىپ،
سىمدى ۇستاپ جۇرەدى.
(ەلەكتراۆوز)
جىپپەن كەلەدى،
ۇزسەڭ سونەدى.
(ەلەكتر شامى)
ديقانشىنىڭ ەڭبەگىن.
قىسى - جازى اقتايدى،
استىقتى تازالاپ،
قاي جەردە ساقتايدى؟
(ەليەۆاتور)
جىلجىمالى باسپالداق،
ساتىلارىن باسساڭ ناق.
نە جوعارى، نە تومەن
سىرعيمىن دا جەتەم مەن
كوزدى جۇمىپ، اشقانشا - اق.
(ەسكالاتور)
- ولاي بولسا، ايتىلعان جاڭا سوزدەر قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- ە
- بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز ە ە دىبىسى مەن ءارپى.
ب) ە دىبىسى قانداي دىبىس ەكەنىن انىقتاۋ.
ەكسكۋرسيا ۇنايدى.
بار ادامعا "تاماشا!"
انمەن سەرۋەن قۇرعاندا،
قۋانادى بالاشا.
1. حورمەن اندەتىپ ايتقىزۋ.(- ە - ە - ە)
2. وقۋلىقتاعى جاڭا سوزدەردى وقىپ، بۋىندىق تالداۋ جاساۋ.
ە - لەكتر ە - لە - ۆا - تور ەكس – كا - ۆا - تور
ە - كي - پاج ە - كو - لو - گي - يا ەس - كا - لا - تور
3. ە - داۋىستى دىبىس، ءسوزدىڭ ءبىرىنشى بۋىنىندا كەزدەسەدى.
4. ونى قالاي اجىراتا الدىڭدار؟ دالەلدە.
(دىبىستى ايقاندا اۋا ەش كەدەرگىگە ۇشىراماي، ۇزاق ايتىلىپ تۇر. وقۋلىقتا قىزىل تۇسپەن بەرىلگەن، بۋىن قۇرايدى.
- ەندەشە، ە ءارپىن داۋىستىلار قاتارىنا سالايىق.(ارىپتەر سالعان قالتاعا سالۋ.)
5. ە - ءارپىنىڭ باسپا، جازبا جانە باس، كىشى ارىپتەرىمەن تانىستىرۋ.(ينتەراكتيۆتى تاقتادا كورسەتىلىپ تۇرادى.
كىشى جانە باس ءارپىن اۋادا جازىپ كورسەتەمىن، وقۋشىلار قايتالاپ جازىپ قول ۇيرەتەدى.)
ۆ) دىبىستىق تالداۋ جاساۋ. كەستەمەن جۇمىس.
1 ءسوزدى وقى-------------------------- ەكسكۋرسيا
2 بۋىن سانىن انىقتا ---------------ەكس - كۋر - سي - يا (4 بۋىن)
3 ءارىپ سانىن انىقتا ----------------9 ءارىپ
4 دىبىس سانىن انىقتا -------------10 دىبىس
5 نەشە داۋىستى دىبىس بار------- 4 داۋىستى دىبىس
6 نەشە داۋىسسىز دىبىس بار -----5 داۋىسسىز دىبىس
ەكران سوزىنە دىبىستىق تالداۋ.
ە - داۋىستى دىبىس، جىڭىشكە
ك - داۋىسسىز دىبىس
ر - داۋىسسىز دىبىس
ا - داۋىستى دىبىس، جۋان
ن - داۋىسسىز دىبىس
ەكران - 2 بۋىن، 5 ءارىپ، 5 دىبىس،
گ) ەرەجەنى كۇندەلىكتى تالداۋ جۇمىسىنا سۇيەنە وتىرىپ ەسكە ءتۇسىرۋ.
- ءارىپ دەگەن نە؟
- ءارىپتى جازامىز، كورەمىز.
- دىبىس دەگەن نە؟
- دىبىستى ايتامىز، ەستيمىز.
- بۋىن دەگەن نە؟
سوزدە قانشا داۋىستى دىبىس بولسا، سونشا بۋىن بولادى.
ءىۇ. داپتەرمەن جۇمىس.
جازۋ داپتەرىندەگى ە ءارپىنىڭ باس جانە كىشى ارىپتەرىن كوركەم ەتىپ جازۋ.(ە ە)
وقۋلىقتا بەرىلگەن سويلەمدەردى داپتەرگە كوشىرىپ جازۋ.
ەلەكتر بىزگە جارىق بەرەدى.
ەليەۆاتور استىق ساقتايدى.
ءۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس.
"ەلەكتر" ولەڭىن وقي وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
ەلەكتر
- جاي وتىننان جارالدىم،
نايزاعايدان ءنار الدىم.
ءا دەگەنشە شارق ۇرىپ،
كەڭ الەمگە تارالدىم.
قىزمەت ەتەم ادامعا،
قولعاناتپىن مامانعا.
بويىم تولعان كۇش - قۋات،
تاۋ قۇلاتام تاباندا.
ب. ىسقاقوۆ
تۇسىنگەن مازمۇنىن ايتقىزۋ.
ىشتەي وقىتۋ.
جەكە - جەكە داۋىستاپ، مانەرلەپ وقىتۋ.
ءۇى. سەرگىتۋ ءساتى.
ۇزىن مويىن، ەكسكاۆاتور -
الىپ ماشينا
جەر قازىپ جاتىر.
(قيمىلمەن كورسەتەمىن، وقۋشىلار قايتالايدى)
ءۇىى. تاقتامەن جۇمىس.
"بالىق اۋلاۋ" ويىنى. اۋلاعان بالىقتىڭ ارتىندا جازىلعان ءسوز بار.
بەرىلگەن سوزدەردى قاتەسىز، ساۋاتتى وقۋ، تاقتاعا جازۋ.
تاپسىرما: ءشاحتور، ءمونتور، ەكيپاج، ەليەۆاتور، ەكران، ەلەكتر.
ءۇىىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- ە قانداي دىبىس؟
- ە ءسوزدىڭ قاي جەرىندە جازىلادى.
ءىح. باعالاۋ.
ح. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
"ەلەكتر" ولەڭىن مانەرلەپ وقۋ
قىزىلوردا قالاسى،
№138 اباي اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى لاۋرا قوجانوۆا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ە ە دىبىسى مەن ءارپى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىگى: ە ە دىبىسى مەن ءارپىن تانىستىرۋ، سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساۋعا، دىبىس پەن ءارىپتى اجىراتا بىلۋگە، بەرىلگەن سوزدەردى دۇرىس وقۋعا، جازا بىلۋگە ۇيرەتۋ. دامىتۋشىلىعى: ە ە دىبىسى بار جاڭا سوزدەردى تانىتۋ ارقىلى تانىمدىق قابىلەتتەرىن، سوزدىك قورىن، وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ. تاربيەلىگى: بىرلىككە، ۇقىپتىلىققا، تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە ارىپتەر، سۋرەتتەر، جۇمباق، كەستە، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، كورنەكىلىك، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
بالالاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ءىى. وتكەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرىپ، پىسىقتاۋ.
1.- وتكەن ساباقتا قانداي ارىپپەن تانىستىق؟
2. - ءو. ول قانداي دىبىس؟
3.- ءو قانداي ەكى دىبىستان تۇرادى.
4." ءشاحتور" ولەڭىن مانەرلەپ وقىتۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق
ا) سۋرەت بويىنشا جۇمىس.
ينتەراكتيۆتى تاقتادان ەلەكتر شامى، ەليەۆاتور، ەكسكاۆاتور، ەكسپرەس سۋرەتتەرىن كورسەتە وتىرىپ، جەكە سوزدەردىڭ ماعىناسىمەن تانىستىرۋ.
ەلەكتر – قۋات كۇشىنەن الىناتىن جارىق.
ەليەۆاتور - استىقتى قابىلداپ الۋعا، تازارتۋعا، كەپتىرۋگە، ساقتاۋعا ارنالعان استىق قويماسى.
ەكسپرەس - ءىرى ستانسالارعا قاتىنايتىن جۇردەك پويىز، كەمە، اۆتوبۋس.
ەكسكاۆاتور - كەن وندىرىسىندە، قۇرىلىستا، تاس، توپىراق، كەن قازاتىن، تيەيتىن ماشينا.
ەسكالاتور – جىلجىمالى باسپالداق.
تەحنيكا قاۋىپسىزدىگى جونىندە ايتىپ ءتۇسىندىرۋ.
- ەلەكتر شامى بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
- جارىق بەرەدى.
- وقۋ بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
- ءبىلىمدى بولامىز.
- ءبىلىمدى بولساق، بولاشاعىمىز جارىق بولادى.
- دۇرىس ايتاسىڭدار!
ءبىلىمدىنىڭ كۇنى جارىق،
ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى ءقارىپ - دەگەن ماقال تەگىن ايتىلماعان ەكەن.
- ەندەشە، مەن سەندەردىڭ بىلىمدەرىڭدى تەكسەرىپ كورەيىن.
ءا) جۇمباق شەشۋ.
تەمىر جول تىرەگى،
اسپانعا كەرىلىپ،
سىمدى ۇستاپ جۇرەدى.
(ەلەكتراۆوز)
جىپپەن كەلەدى،
ۇزسەڭ سونەدى.
(ەلەكتر شامى)
ديقانشىنىڭ ەڭبەگىن.
قىسى - جازى اقتايدى،
استىقتى تازالاپ،
قاي جەردە ساقتايدى؟
(ەليەۆاتور)
جىلجىمالى باسپالداق،
ساتىلارىن باسساڭ ناق.
نە جوعارى، نە تومەن
سىرعيمىن دا جەتەم مەن
كوزدى جۇمىپ، اشقانشا - اق.
(ەسكالاتور)
- ولاي بولسا، ايتىلعان جاڭا سوزدەر قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- ە
- بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز ە ە دىبىسى مەن ءارپى.
ب) ە دىبىسى قانداي دىبىس ەكەنىن انىقتاۋ.
ەكسكۋرسيا ۇنايدى.
بار ادامعا "تاماشا!"
انمەن سەرۋەن قۇرعاندا،
قۋانادى بالاشا.
1. حورمەن اندەتىپ ايتقىزۋ.(- ە - ە - ە)
2. وقۋلىقتاعى جاڭا سوزدەردى وقىپ، بۋىندىق تالداۋ جاساۋ.
ە - لەكتر ە - لە - ۆا - تور ەكس – كا - ۆا - تور
ە - كي - پاج ە - كو - لو - گي - يا ەس - كا - لا - تور
3. ە - داۋىستى دىبىس، ءسوزدىڭ ءبىرىنشى بۋىنىندا كەزدەسەدى.
4. ونى قالاي اجىراتا الدىڭدار؟ دالەلدە.
(دىبىستى ايقاندا اۋا ەش كەدەرگىگە ۇشىراماي، ۇزاق ايتىلىپ تۇر. وقۋلىقتا قىزىل تۇسپەن بەرىلگەن، بۋىن قۇرايدى.
- ەندەشە، ە ءارپىن داۋىستىلار قاتارىنا سالايىق.(ارىپتەر سالعان قالتاعا سالۋ.)
5. ە - ءارپىنىڭ باسپا، جازبا جانە باس، كىشى ارىپتەرىمەن تانىستىرۋ.(ينتەراكتيۆتى تاقتادا كورسەتىلىپ تۇرادى.
كىشى جانە باس ءارپىن اۋادا جازىپ كورسەتەمىن، وقۋشىلار قايتالاپ جازىپ قول ۇيرەتەدى.)
ۆ) دىبىستىق تالداۋ جاساۋ. كەستەمەن جۇمىس.
1 ءسوزدى وقى-------------------------- ەكسكۋرسيا
2 بۋىن سانىن انىقتا ---------------ەكس - كۋر - سي - يا (4 بۋىن)
3 ءارىپ سانىن انىقتا ----------------9 ءارىپ
4 دىبىس سانىن انىقتا -------------10 دىبىس
5 نەشە داۋىستى دىبىس بار------- 4 داۋىستى دىبىس
6 نەشە داۋىسسىز دىبىس بار -----5 داۋىسسىز دىبىس
ەكران سوزىنە دىبىستىق تالداۋ.
ە - داۋىستى دىبىس، جىڭىشكە
ك - داۋىسسىز دىبىس
ر - داۋىسسىز دىبىس
ا - داۋىستى دىبىس، جۋان
ن - داۋىسسىز دىبىس
ەكران - 2 بۋىن، 5 ءارىپ، 5 دىبىس،
گ) ەرەجەنى كۇندەلىكتى تالداۋ جۇمىسىنا سۇيەنە وتىرىپ ەسكە ءتۇسىرۋ.
- ءارىپ دەگەن نە؟
- ءارىپتى جازامىز، كورەمىز.
- دىبىس دەگەن نە؟
- دىبىستى ايتامىز، ەستيمىز.
- بۋىن دەگەن نە؟
سوزدە قانشا داۋىستى دىبىس بولسا، سونشا بۋىن بولادى.
ءىۇ. داپتەرمەن جۇمىس.
جازۋ داپتەرىندەگى ە ءارپىنىڭ باس جانە كىشى ارىپتەرىن كوركەم ەتىپ جازۋ.(ە ە)
وقۋلىقتا بەرىلگەن سويلەمدەردى داپتەرگە كوشىرىپ جازۋ.
ەلەكتر بىزگە جارىق بەرەدى.
ەليەۆاتور استىق ساقتايدى.
ءۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس.
"ەلەكتر" ولەڭىن وقي وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
ەلەكتر
- جاي وتىننان جارالدىم،
نايزاعايدان ءنار الدىم.
ءا دەگەنشە شارق ۇرىپ،
كەڭ الەمگە تارالدىم.
قىزمەت ەتەم ادامعا،
قولعاناتپىن مامانعا.
بويىم تولعان كۇش - قۋات،
تاۋ قۇلاتام تاباندا.
ب. ىسقاقوۆ
تۇسىنگەن مازمۇنىن ايتقىزۋ.
ىشتەي وقىتۋ.
جەكە - جەكە داۋىستاپ، مانەرلەپ وقىتۋ.
ءۇى. سەرگىتۋ ءساتى.
ۇزىن مويىن، ەكسكاۆاتور -
الىپ ماشينا
جەر قازىپ جاتىر.
(قيمىلمەن كورسەتەمىن، وقۋشىلار قايتالايدى)
ءۇىى. تاقتامەن جۇمىس.
"بالىق اۋلاۋ" ويىنى. اۋلاعان بالىقتىڭ ارتىندا جازىلعان ءسوز بار.
بەرىلگەن سوزدەردى قاتەسىز، ساۋاتتى وقۋ، تاقتاعا جازۋ.
تاپسىرما: ءشاحتور، ءمونتور، ەكيپاج، ەليەۆاتور، ەكران، ەلەكتر.
ءۇىىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- ە قانداي دىبىس؟
- ە ءسوزدىڭ قاي جەرىندە جازىلادى.
ءىح. باعالاۋ.
ح. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
"ەلەكتر" ولەڭىن مانەرلەپ وقۋ
قىزىلوردا قالاسى،
№138 اباي اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى لاۋرا قوجانوۆا
You Might Also Like
-
كونە تاريحي دەرەكتەرگە قاراعاندا، 552 جىلداردا قۇرىلعان تۇرىك قاعاندىعىنىڭ ىدىراۋىنا بايلانىستى باتىس تۇرىك قاعاندىعىنا باعىنعان جەتىسۋداعى تايپالار 689 جىلدارى شاماسىندا تۇرىك قاعاندىعىنىڭ السىرەۋ...
-
ۇزاق مەرزىمدى جوسپار ءبولىمى:9. 3A تريگونومەتريالىق فورمۋلالارمەكتەپ: م. مامەتوۆا اتىنداعى ورتا مەكتەبى مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىمەن» كممسىنىپ: 9ءپان ءمۇعالىمى: بولات ايناشتەكسەرىلدى: قۇرمانعالي...
