ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى
دۇنيەتانۋ 3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى»
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرىمەن تانىسۋ، بالالاردىڭ ءتىل بايلىعىن، ويلاۋ قابىلەتىن، تىڭداۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
مىندەتتەرى: تاريحي عىلىممەن تانىستىرۋ، تالقىلاۋ، پىكىر بىلدىرۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
تاربيەلىلىگى: وتاندى سۇيۋگە باۋلۋ، تۋعان جەردى ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ۇلى جىبەك جولىنىڭ كارتاسى، ەسكەرتكىش قالالارى بەينەلەنگەن سۋرەتتەر، تىرەك – سىزبا، وقۋلىق.
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق – جاۋاپ، توپتىق جۇمىس.
ءپان ارالىق بايلانىس: ادەبيەتتىك وقۋ، بەينەلەۋ ونەرى، مۋزىكا.
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) پسيحولوگيالىق كوڭىل – كۇي
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق
ءىۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس
ءۇ. كارتامەن جۇمىس
ءۇى. داپتەرمەن جۇمىس
ءۇىى. ساباقتى بەكىتۋ
ءۇىىى. قورىتىندى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق:
تابيعاتتان ءنار العان عوي جانىمىز،
جەر بەتىنىڭ اجارى ول – ءسانىمىز.
تۋعان ولكە تابيعاتىن ايالاپ،
ۇسىنايىق جۇرەك ءنارىن ءبارىمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى تەكسەرۋ:
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراپ باعالاۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق:
كوگىندە كۇن نۇرىن توككەن،
جەرىندە گۇل جۇپار سەپكەن.
نەتكەن سۇلۋ، نەتكەن كوركەم،
وسى مەنىڭ تۋعان ولكەم!
التىن ءداندى دالاسى بار،
اق كۇمىستەي قالاسى بار.
نەتكەن سۇلۋ، نەتكەن كوركەم،
وسى مەنىڭ تۋعان ولكەم.
ساباقتىڭ تاقىرىبى وسى ولەڭ جولدارىنان انىقتاۋ. وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتادى.
- وتە جاقسى بالالار، دۇرىس ايتاسىڭدار بۇل ولەڭنىڭ نەگىزگى ويى «وتان، تۋعان جەر» تۋرالى ايتىلعان. ولاي بولسا بۇگىن ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز «ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى» دەر اتالادى.
وي قوزعاۋ
- ەسكەرتكىش دەگەنىمىز نە؟
وقۋشىلاردىڭ ويىن تىڭداۋ جانە تولىقتىرۋ.
قوسىمشا مالىمەتتەر:
1. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى – XII عاسىردا ءومىر سۇرگەن ۇلى اقىن. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان قالاسىندا ورنالاسقان. كەسەنەنىڭ ەنى – 46، 5 مەتر، ۇزىندىعى – 65 مەتر، بيىكتىگى – 40 مەتر.
2. وتىرار قالاسى – وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تەمىر ەلدى مەكەنىنەن سولتۇستىك – باتىسقا قاراي 7 شاقىرىم جەردەگى كونە قالانىڭ ورنى. 1219جىلى وتىراردى شىڭعىس حان اسكەرى جەرمەن – جەكسەن ەتىپ قيراتادى. كەيىن قايتا گۇلدەنىپ حVIII عاسىردىڭ باسىنا دەيىن ءومىر ءسۇردى.
3. ايشا ءبيبى – XI – XII عاسىرلاردا سالىنعان جالپى اۋدانى – 49، 5 شارشى شاقىرىم. تاراز قالاسىنان 18 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان توبەسى اسەم ويۋ – ورنەكتەرمەن كۇمبەزدەلىپ، بەزەندىرىلگەن.
ءىۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس.
وقۋشىلارعا كەزەكتەتىپ وقىتۋ.
وقۋشىلاردىڭ ويىن تىڭداۋ.
ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى
قوجا احمەت ياساۋي، ايشا ءبيبى، باباشا اجە
- بالالار، بۇل ەسكەرتكىشتەرىمىز وڭتۇستىك قازاقستاندا تارازدا، وتىراردا، تۇركىستاندا ورنالاسقان ەجەلگى تاريحي ەسكەرتكىشتەرىمىز. الماتىدا 28 پانفيلوپشىلار دۆيزياسىنا ارناپ سالىنعان ەسكەرتكىش پاركى بار.
«كىم جىلدام ويىنى» (كارتامەن جۇمىس).
كارتادان ايتىلعان قالالاردى جىلدام تاۋىپ ايتىپ، كورسەتۋ جانە قانداي كونە ەسكەرتكىشتەر بارىن ايتا كەتۋ.
ساتىلاي كەشەندى تالداۋ تەحنولوگياسى.
1. انىقتاما: جىبەك تاسىمالدايتىن جول. ۇلى جىبەك جولى دەپ اتالى باستادى.
2. تانۋ: تۇركىستان قالاسى قازاق حاندارىنىڭ ەجەلگى استاناسى.
3. قاسيەتى: ەسكەرتكىشتەردى كورۋگە بولادى، زەرتتەۋگە بولادى، قولمەن ۇستاۋعا بولادى.
4. ەرەكشەلىگى: تۇركىستاندا قوجا احمەت ياساۋي، وتىراردا ارىستانباب كەسەنەسى XIV عاسىردان استام تۇرعان. قاراحان مەن داۋىتبەك كەسەنەلەرى جانە تارازدان 15 – 18 شاقىرىم جەردە باباشا اجە مەن ايشا ءبيبى كەسەنەلەرى تۇر. بۇل كەسەنەلەر الەمنىڭ قۇندى مۇرا تىزىمىنە ەنگەن.
5. ماڭىزى: بۇل كەسەنەلەرگە ادامدار بارىپ تاعزىم ەتەدى. ناماز وقىپ، تىلەۋ تىلەيدى. قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسىنە اتى – اڭىزى اينالعان ءامىر – تەمىر ءوزى سالعىزادى.
6. قورىتىندى: ادامدار كەسەنەلەردى تازا، ۇقىپتى ۇستاپ لاستاماۋ كەرەك، بۇزباۋ كەرەك.
7. ناتيجە: ماعان بۇل ءماتىن ۇنادى. سەبەبى مەن كوپتەگەن كەسەنەلەر بار ەكەنىن ءبىلدىم. تارازدا ايشا ءبيبى، تۇركىستاندا ارىستانباب، قوجا احمەت ياسۋي كەسەنەلەرى بار ەكەندىگىن ءبىلدىم.
ءۇي تاپسىرماسى: قوسىمشا استانا قالاسىنىڭ ماڭىندا قانداي كەسەنە بار، سونى زەرتتەۋ.
باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى»
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرىمەن تانىسۋ، بالالاردىڭ ءتىل بايلىعىن، ويلاۋ قابىلەتىن، تىڭداۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
مىندەتتەرى: تاريحي عىلىممەن تانىستىرۋ، تالقىلاۋ، پىكىر بىلدىرۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
تاربيەلىلىگى: وتاندى سۇيۋگە باۋلۋ، تۋعان جەردى ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ۇلى جىبەك جولىنىڭ كارتاسى، ەسكەرتكىش قالالارى بەينەلەنگەن سۋرەتتەر، تىرەك – سىزبا، وقۋلىق.
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق – جاۋاپ، توپتىق جۇمىس.
ءپان ارالىق بايلانىس: ادەبيەتتىك وقۋ، بەينەلەۋ ونەرى، مۋزىكا.
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) پسيحولوگيالىق كوڭىل – كۇي
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق
ءىۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس
ءۇ. كارتامەن جۇمىس
ءۇى. داپتەرمەن جۇمىس
ءۇىى. ساباقتى بەكىتۋ
ءۇىىى. قورىتىندى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق:
تابيعاتتان ءنار العان عوي جانىمىز،
جەر بەتىنىڭ اجارى ول – ءسانىمىز.
تۋعان ولكە تابيعاتىن ايالاپ،
ۇسىنايىق جۇرەك ءنارىن ءبارىمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى تەكسەرۋ:
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراپ باعالاۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق:
كوگىندە كۇن نۇرىن توككەن،
جەرىندە گۇل جۇپار سەپكەن.
نەتكەن سۇلۋ، نەتكەن كوركەم،
وسى مەنىڭ تۋعان ولكەم!
التىن ءداندى دالاسى بار،
اق كۇمىستەي قالاسى بار.
نەتكەن سۇلۋ، نەتكەن كوركەم،
وسى مەنىڭ تۋعان ولكەم.
ساباقتىڭ تاقىرىبى وسى ولەڭ جولدارىنان انىقتاۋ. وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتادى.
- وتە جاقسى بالالار، دۇرىس ايتاسىڭدار بۇل ولەڭنىڭ نەگىزگى ويى «وتان، تۋعان جەر» تۋرالى ايتىلعان. ولاي بولسا بۇگىن ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز «ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى» دەر اتالادى.
وي قوزعاۋ
- ەسكەرتكىش دەگەنىمىز نە؟
وقۋشىلاردىڭ ويىن تىڭداۋ جانە تولىقتىرۋ.
قوسىمشا مالىمەتتەر:
1. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى – XII عاسىردا ءومىر سۇرگەن ۇلى اقىن. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان قالاسىندا ورنالاسقان. كەسەنەنىڭ ەنى – 46، 5 مەتر، ۇزىندىعى – 65 مەتر، بيىكتىگى – 40 مەتر.
2. وتىرار قالاسى – وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تەمىر ەلدى مەكەنىنەن سولتۇستىك – باتىسقا قاراي 7 شاقىرىم جەردەگى كونە قالانىڭ ورنى. 1219جىلى وتىراردى شىڭعىس حان اسكەرى جەرمەن – جەكسەن ەتىپ قيراتادى. كەيىن قايتا گۇلدەنىپ حVIII عاسىردىڭ باسىنا دەيىن ءومىر ءسۇردى.
3. ايشا ءبيبى – XI – XII عاسىرلاردا سالىنعان جالپى اۋدانى – 49، 5 شارشى شاقىرىم. تاراز قالاسىنان 18 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان توبەسى اسەم ويۋ – ورنەكتەرمەن كۇمبەزدەلىپ، بەزەندىرىلگەن.
ءىۇ. وقۋلىقپەن جۇمىس.
وقۋشىلارعا كەزەكتەتىپ وقىتۋ.
وقۋشىلاردىڭ ويىن تىڭداۋ.
ەجەلگى وركەنيەت ەسكەرتكىشتەرى
قوجا احمەت ياساۋي، ايشا ءبيبى، باباشا اجە
- بالالار، بۇل ەسكەرتكىشتەرىمىز وڭتۇستىك قازاقستاندا تارازدا، وتىراردا، تۇركىستاندا ورنالاسقان ەجەلگى تاريحي ەسكەرتكىشتەرىمىز. الماتىدا 28 پانفيلوپشىلار دۆيزياسىنا ارناپ سالىنعان ەسكەرتكىش پاركى بار.
«كىم جىلدام ويىنى» (كارتامەن جۇمىس).
كارتادان ايتىلعان قالالاردى جىلدام تاۋىپ ايتىپ، كورسەتۋ جانە قانداي كونە ەسكەرتكىشتەر بارىن ايتا كەتۋ.
ساتىلاي كەشەندى تالداۋ تەحنولوگياسى.
1. انىقتاما: جىبەك تاسىمالدايتىن جول. ۇلى جىبەك جولى دەپ اتالى باستادى.
2. تانۋ: تۇركىستان قالاسى قازاق حاندارىنىڭ ەجەلگى استاناسى.
3. قاسيەتى: ەسكەرتكىشتەردى كورۋگە بولادى، زەرتتەۋگە بولادى، قولمەن ۇستاۋعا بولادى.
4. ەرەكشەلىگى: تۇركىستاندا قوجا احمەت ياساۋي، وتىراردا ارىستانباب كەسەنەسى XIV عاسىردان استام تۇرعان. قاراحان مەن داۋىتبەك كەسەنەلەرى جانە تارازدان 15 – 18 شاقىرىم جەردە باباشا اجە مەن ايشا ءبيبى كەسەنەلەرى تۇر. بۇل كەسەنەلەر الەمنىڭ قۇندى مۇرا تىزىمىنە ەنگەن.
5. ماڭىزى: بۇل كەسەنەلەرگە ادامدار بارىپ تاعزىم ەتەدى. ناماز وقىپ، تىلەۋ تىلەيدى. قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسىنە اتى – اڭىزى اينالعان ءامىر – تەمىر ءوزى سالعىزادى.
6. قورىتىندى: ادامدار كەسەنەلەردى تازا، ۇقىپتى ۇستاپ لاستاماۋ كەرەك، بۇزباۋ كەرەك.
7. ناتيجە: ماعان بۇل ءماتىن ۇنادى. سەبەبى مەن كوپتەگەن كەسەنەلەر بار ەكەنىن ءبىلدىم. تارازدا ايشا ءبيبى، تۇركىستاندا ارىستانباب، قوجا احمەت ياسۋي كەسەنەلەرى بار ەكەندىگىن ءبىلدىم.
ءۇي تاپسىرماسى: قوسىمشا استانا قالاسىنىڭ ماڭىندا قانداي كەسەنە بار، سونى زەرتتەۋ.
باعالاۋ
You Might Also Like
