ەكى ەتيۋد
تۇمىلدىرىق تاققان سازگەر
كوروناۆيرۋس دەگەن ىندەتتى باستان وتكەردىك. XIX عاسىرداعى وبانى «اباي جولىنان» وقىپ ەدىك، ەندىگى «وبانى» كوزىمىزبەن كورىپ، قولىمىزبەن ۇستادىق. XXI عاسىر «وباسىنىڭ» بەل ورتاسىندا جۇردىك.
كوروناۆيرۋسقا ۇشىراعان قالا تىرشىلىگى سىلبىر. ادامزات بىر-بىرىنە قاۋىپتەنە قارايدى، «ءاي، ول جاققا جولاما، پوليساي تۇر» دەپ ءبىر-بىرىن ساقتاندىرادى. اۋرۋدان ەمەس، ساقشىدان قورقاتىن ءتارىزدى.
دۇكەننەن قايتقاندا قىزىل جاعا توقتاتتى.
— قايدان كەلە جاتىرسىڭ؟
— ازىق-تۇلىك دۇكەنىنەن.
— دورباڭدا نە بار؟
— تاماق.
سەن وعان ومىرلىك تاجىريبەڭدى ايتاسىڭ.
— اۋەلى قولىڭدى شەكەڭە قويىپ، سالەم بەر. سوسىن كىمگە دە بولسا «ءسىز» دەپ سويلە. دۇكەننەن قايتقان ادامدا ازىق-تۇلىكتەن باسقا نە بولادى. سىزدەرگە جارعىنى وقىتقاندا «ساقشى ەتيكاسى مەن ەستەتيكاسى» دەگەندى وقىتقان جوق پا؟ ءوزىڭىز قىز بالا ەكەنسىز، مەن اكەڭدەي اداممىن.
— كەشىرىڭىز، مەن قابىلداۋ بولمەسىندە وتىراتىن قىز ەدىم. ادام تابىلماعاسىن وسى جەرگە تۇرعىزىپ قويدى.
— ۇستىڭە پورما كيگەن سوڭ ىشكى ىستەر قىزمەتكەرىسىڭ.
— كەشىرىڭىز.
كەشىرمەي قايدا بارامىز. زاڭ-زاكۇن ءسوز جۇزىندە. جابىق قالا دەيمىز دە، شەتەلدەن ۇشاق قوندىرامىز. ولار ءسوز وتپەستەردىڭ پەرزەنتتەرى ەكەن. سوسىن ىندەت جۇقتى دەپ جار سالامىز.
كوروناۆيرۋس كۇشىنە ەنگەن العاشقى كۇندەرى رەسپۋبليكا سارايى تۇبىندەگى ساياباققا قويعان سازگەر ءشامشى قالداياقوۆ ءمۇسىنىنىڭ اۋزىن دا بىرەۋ تۇمىلدىرىقپەن تۇمشالاپ كەتىپتى.
— اناۋ نە كورىنىس؟ — دەيمىز سەلت تۇرعان ساقشى جىگىتكە.
ول موينىن بۇرىپ قارادى دا، تىرق-تىرق كۇلدى.
— كوروناۆيرۋس جۇقتىرماسىن دەگەن دە.
— سىزدەر وسى وقيعانى جۇمىس ورنىندا تالقىلاپ، كورىنىسكە باعا بەرىپ، قىلمىسكەردى ۇستاۋعا تالپىنبايسىزدار ما؟ ماسەلەن، مىناۋ ءسىزدىڭ ۋشاسكەڭىز...
ول تاعى دا تىرقىلداي كۇلدى.
— باسىما بالە تىلەپ قايتەم...
تۇمىلدىرىقتى الىپ تاستايىن دەسەم، اعا لەيتەنانت الدىما كەسەكولدەنەڭ تۇرىپ الدى.
— ول جەرگە بارۋ ءقاۋىپتى. ەرتەڭ اۋلا سىپىرۋشىلار الىپ تاستايدى عوي، — دەپ سازگەردىڭ مۇسىنىنە ءقاۋىپتى قىلمىسكەرگە قاراعانداي اۋدەم جەردەن كوز تىكتى.
ساياباقتى قارا لەنتا قورشاپ تۇر. «زاحوديت ۆ پارك زاپرەششاەتسيا!»دەگەن ۇلتارالىق تىلدەگى جازۋ كارى تالدىڭ دىڭىندە جەلكەممەن جەلپ-جەلپ ەتەدى.
قىس كۇندەرى سازگەردىڭ ساۋساعىنا قىستىرۋلى تەمەكى تۇقىلىن كورىپ ەدىم، ەندى اۋزىن تۇمشالاپ قويىپتى. ادامزاتتىڭ شامشىدەن باسقا اينالدىرارى جوق پا ەكەن؟ ايتەۋىر، جۇرەك تۇسى امان.
ەرتەڭىنە تۇمىلدىرىقتى الىپ تاستاپتى. سازگەر بولسا، اياعىن ايقاستىرىپ «كوروناۆيرۋسكە ارناپ ءان شىعارمايسىڭدار ما؟» دەپ كۇلىمسىرەپ وتىرعان ءتارىزدى.
تاس مۇسىندە ءتىل جوق، بەينە بار.
كىم تيىسسە دە، سازگەردىڭ مىنا وتىرىسىندا ءبىر گاپ بار.
تاعى ءبىر «قاندەن ەرتكەن كەلىنشەك»
بۇل ىندەت ىشتەگىنىڭ ءبارىن سىرتقا شىعاردى. اشەيىندە ۇيدە بۇعىپ وتىرعاندارعا دا سىرتقا شىعۋ مۇڭ بولدى. ءدال وسى ايماقتا چەحوۆتىڭ «قاندەن ەرتكەن كەلىنشەكتەرى» از ەمەس ەدى، سولارعا قيىن بولدى. وزدەرىنەن گورى يتتەرى سىرتقا شىققىسى كەپ شاۋىلدەپ، بالكوندى يت-ايقايعا بولەدى، اسقازاننان اينالىپ كەلگەن تابيعي قاجەتتىلىك ءتوزىمىن تاۋىسىپ، شىرقىراتىپ جىبەردى. ادام ءۇشىن ءبارى جاسالدى – تۇمىلدىرىقتىڭ جەتى اتاسى مەن اق قولعاپ پەن كوك قولعاپ تىگىلدى، ءبىراق ادامنىڭ دوسى – يت ۇمىت قالدى. ادامزاتپەن اۋرە بوپ جاتقاندا ولارعا ارناپ گورشوك دايىنداۋ كاسىپپەن اينالىسقانداردىڭ قاپەرىنە دە كىرمەدى.
كوزى تۇزداي ورىس كەلىنشەك نە دە بولسا كورەيىن دەپ لايكاسىن سىرتقا الىپ شىقتى. بۇل – گاگاريننەن بۇرىن عارىشقا سامعاعان بەلكا مەن سترەلكانىڭ تۇقىمى ەدى، قولعا قوندىرعان جالعىز پەرزەنتتەن كەيىنگى شاڭىراققا باس يە وسى. ءتىپتى، زيالى كورشى-قولاڭ كورگەن جەردە باسىنان سيپاپ، حال-جاعدايىن سۇراپ، ءبىر ءتىل قاتپاي وتپەيدى. اناۋ كىرەبەرىستەگى مارقۇم كەمپىر ءشوپ ەتكىزىپ ءسۇيىپ تە الاتىن. ەندى، قاراشى، ءبارى ءبىر كۇندە تىعىلماشاق ويناعانداي ۇيلەرىنەن شىقپاي قويدى. تەلەديداردى اشساڭ، قاي ارنا بولماسىن حاباردىڭ توبەسىنەن «ءبىز ۇيدەمىز!» دەگەن بادىرايعان جازۋ قاراپ تۇرادى.
العاشقى كۇنى لايكا بالكونعا دارەت سىندىردى. يت ساڭعىرىعى سونداي ساسىق. قىرىق جىلدان بەرگى كورشىسى تەلەفون سوعىپ، «تامارا مويسەيەۆنا، سوبليۋدايتە چيستوتۋ!» دەپ تەلەفون قۇلاعىن تاستاي سالدى.تاياقپەن باسقا ۇرعانداي بولدى. «بۇرىن، ورتالىق اۋرۋحانادا قىزمەت ىستەپ جۇرگەنىمدە باسقاشا ەدى، مەنەن قۇرمەتتى ادام بولمايتىن، تاپتىرماس دارى-دارمەگى مەنىڭ موينىمدا بولاتىن. قاراشى، ءبىر كۇندە وزگەرىپ شىعا كەلگەنىن».
ول ءيتىن جەتەلەپ تىسقا شىقتى. قانداي راحات! الاتاۋدان سوققان سامال تىنىسىن بىردەن اشىپ جىبەردى. «وسىنداي جەردە ۆيرۋس بار دەۋ ءجۇدا اقىلعا سىيمايدى» دەپ، قارعىباۋدى تارتا ۇستاپ، وزەن جاعالادى. سىلدىراپ سۋ اعا باستاپتى. تاۋ سۋى. «ءتاۋبا، بۇنى دا كوردىك» دەپ، جەڭىل اۋامەن كوكىرەك كەرە دەمالدى. «مىناۋ — اق تەرەك، مىناۋ — كوك تەرەك، ءسامبى تالعا دا جاقىنداپ قالدىق، بۇل نەگە دارەت سىندىرمايدى؟ — ورىس كەلىنشەك ءيتىنىڭ تابيعي قاجەتتىلىگىن ويلاپ، جانى شىرقىرادى. – مەن دالاعا سەن ءۇشىن شىققان جوقپىن با؟». الدا پوليسيا وفيسەرى تۇر، قاسىندا الاپەس كيىم كيگەن قوس كۋرسانت. ولارعا دا جاقىنداپ قالدى. قازاق جىگىت قولىن شەكەسىنە قويدى.
— قايدا باراسىز؟
— وتىرا-وتىرا ءىشىم پىسىپ كەتتى. ءبىراۋىق وزەن جاعالاسام دەپ ەدىم.
— جوق، ازاماتشا، بولمايدى. زاڭ قاتال. ءبىزدى دە جوعارىدان تەكسەرەدى. نانىمىزدان ايىراسىز. جاسىڭىز نەشەدە؟
— زەينەت جاسىنا جەتكەن جوقپىن.
تالاي ءمىنىستىر مەن ورتالىق كوميتەتتىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىلەرىن ەمدەپ، العىستان باسقا ءسوز ەستىمەگەن دارىگەر ىزاعا بۋلىقتى.
— ءسىز ماعان اقىل ايتپاقسىز با؟
— ءقازىر اكت جاسايمىن دا، مەن ءسىزدى قاماۋعا جىبەرەم. وعان كۇشىم جەتەدى.
— مەن ءيتىمدى سەرۋەندەتۋگە شىعىپ ەم.
اعا لەيتەنانت ابدىراپ قالدى دا:
— ە-ە، سولاي دەمەيسىز بە. ءبىراز وزەن جاعالاپ قايتىڭىز، — دەپ تاعى دا قولىن شەكەسىنە اپاردى.
لايكانىڭ ۇرپاعى اينالاسىنا كوزىن اينالدىرا قاراپ، دارەت سىندىراتىن تۇبىرتەك ىزدەدى. الدى – داڭعىراعان كوشە، ارتى – جىپ-جىڭىشكە جۇرگىنشى جولى – تۇبىرتەگى جوق سەمەنت دۇنيە. يت جالاڭ ەتىپ ساقشىعا ءبىر قارادى دا، وڭ اياعىن كوتەرىپ، بۇزاۋ تۇمسىق قارا باتەڭكەنىڭ تۇمسىعىنا ساڭعىتىپ جىبەردى. ادامعا جازا قولدانام دەپ اپتىعىپ تۇرعان اعا لەيتەنانت اۋزىن اشا المادى.
— ءيتىڭىز ابدەن تويىپ شىعىپتى، — دەدى ايەلگە قاراپ.
— تۇسكى استى ءىشىپ شىعىپ ەدىك...
قاسىنداعى شەكارا ۋچيليششەسىنەن كومەككە كەلگەن قوس كۋرسانت تىك تۇرسا دا كۇلكىلەرىن تيا المادى.
— ستارلەي مىرزا، ءيتتىڭ يەسى قازاق بولسا نە ىستەر ەدىڭىز؟ — دەدى اكەسى ۋچيليششەگە كۇشتەپ تاپسىرعان اشىق اۋىز جىگىت ەركىن سويلەپ.
— مولچات! رازگوۆورى! — دەدى ۋاقىتشا باستىق بۇيرىق رايمەن.
اعا لەيتەنانت جىلدام باسىپ بارىپ، باتەڭكە تۇمسىعىن كوشە شەتىندە قىلتيىپ وسكەن جالعىز تال شوپكە ءسۇرتىپ كەلدى.
— دەگەنمەن، قىدىرىپ قايتايىن، — دەدى ورىس كەلىنشەك.
— تاك توچنو! — دەدى وفيسەر سىمداي تارتىلىپ.
كوروناۆيرۋس نە كورسەتپەدى. «قاندەن ەرتكەن كەلىنشەكتەر» مەن «قۇنداقتاۋلى ادامداردىڭ» تالايى كوشەگە شىقتى. چەحوۆتا ارمان جوق. ءبىز سولارمەن بىرگە ءجۇرمىز.
You Might Also Like
-
الىستاعى كولحوزدان شىققان جۇك ماشينەسى قالانىڭ شەت جاعىنداعى كومبينات عيماراتىنا جاقىنداي بەرگەندە، ءبىر جاعىمسىز ءيىس مۇڭك ەتە قالدى.
-
بۇرىنعى زاماندا ءبىر عالىمدى ەلدىڭ پاتشاسى قاتتى قادىرلەيتىن بولادى. بۇل عالىم پاتشاعا ۇنەمى: «پاتشام، جاقسىلىق قىلعان ادامعا جاقسىلىق جاساڭىز! جاماندىق جاساعان ادامعا جازا رەتىندە ءوزىنىڭ جاما...
