ەلەكتر كەرنەۋى. ۆولتمەتر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلەكتر كەرنەۋى. ۆولتمەتر
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى: ەلەكتر كەرنەۋى ۇعىمدارىن قالىپتاستىرۋ، ولشەم بىرلىكتەرىن ەنگىزۋ، ۆولتمەتردىڭ جۇمىس ىستەۋ پرينسيپىمەن تانىستىرۋ، سىزبا بويىنشا ەلەكتر تىزبەگىن قۇراستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى: پراكتيكالىق سيتۋاسيادا جەدەل شەشىم قابىلداي بىلۋگە باۋلۋ.
3. تاربيەلىك ماقساتى: ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، العىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى ايالاۋعا، سىيلاستىق پەن ادەپتىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جارىس ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمە، كىتاپپەن جۇمىس، دەمونستراسيا، جاتتىعۋلار ورىنداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: پلاكاتتار، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار6 ەلەكتروندى وقۋلىق
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
سالەمدەسۋ، وتىرعىزۋ، تۇگەندەۋ. سىنىپتى 3 توپقا ءبولۋ
ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، قايتالاۋ.
1. تەوريالىق سايىس (ءار جاۋاپقا 5 ۇپاي)
1. توك كۇشى دەگەنىمىز نە؟
2. ەلەكتر توگى دەگەنىمىز نە؟
3. توك كۇشىنىڭ فورمۋلاسى
4. توك كۇشىن ولشەيتىن قۇرال
5. توك كوزدەرىن اتا
6. توكتىڭ قانشا ارەكەتى بار؟
7. بوگدە كۇش دەگەنىمىز نە؟
8. امپەرمەتر وتكىزگىشكە قالاي جالعانادى؟
9. توكتىڭ جىلۋلىق ارەكەتىن ءتۇسىندىر
ءىىى.. جان - جاقتى بىلىمدەرىن تەكسەرۋ:
2. فيزيكالىق قۇبىلىستى ءتۇسىندىر
فيزيكالىق قۇبىلىستى ءتۇسىندىر
1-توپ: گالۆاني ەلەمەنتىن اشقان كىم؟
2- توپ: ۆولتا باعاناسىن اشقان كىم؟
3- توپ: ەلەكتر توگىن اشقان كىم؟
3. تۇراقتىلار مەن ولشەم بىرلىكتەر
1. ەلەمەنتار ەلەكتر زاريادى
2. توك كۇشىنىڭ ولشەم بىرلىگى
3. امپەرمەتردىڭ شارتتى بەلگىسى
4. توك كوزىنىڭ شارتتى بەلگىسى
5. زاريادتىڭ ولشەم بىرلىگى
6. پروپورسيونالدىق كوەففيسيەنت شاماسى
بۇگىنگى ساباعىمىزدا ەلەكتر كەرنەۋىمەن تانىسامىز.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ:
ەلەكتر كەرنەۋى
ءبىز ەلەكتر توگى زاريادتالعان بولشەكتەردىڭ باعىتتالعان قوزعالىسى ەكەنىن بىلەمىز. بۇل قوزعالىستى وسى كەزدە جۇمىس جاسايتىن ەلەكتر ءورىسى تۋدىرادى. توكتى تۋدىراتىن ەلەكتر ءورىسىنىڭ جۇمىسىن توك جۇمىسى دەپ اتايدى:
ا — توك جۇمىسى. بۇل جۇمىس تىزبەكتىڭ ءار بولىگىندە ءار ءتۇرلى، ءبىراق ول سول بولىكتەردەن وتەتىن زاريادќا پروپورسيونال. تىزبەك بولىگىندە زارياد تاسىمالداۋعا جۇمسالاتىن توك جۇمىسىنىڭ مولشەرىن كورسەتەتىن فيزيكالىќ شامانى وسى بولىكتىڭ ەلەكترلىك كەرنەۋى (نەمەسە جاي كەرنەۋ) دەپ اتايدى. تىزبەك بولىگىندە q = 2 كل زاريادتى تاسىمالداۋ ءۇشىن ا = 10 دج جۇمىس جاسالسىن. 1 كل زاريادتى تاسىمالداۋ ءۇشىن جۇمسالاتىن جۇمىس 2 ەسە از بولار ەدى. 10 دج — دى 2 كل - ѓا ءبولىپ 5 دج/كل الامىز. وسى تىزبەك بولىگىنىڭ كەرنەۋى بولىپ تابىلادى. كەرنەۋدى U ارپىمەن بەلگىلەيدى. U — كەرنەۋ. سونىمەن، تىزبەك بولىگىنىڭ U كەرنەۋىن تابۋ ءۇشىن ا — توك جۇمىسىن وسى بولىكتەن وتەتىن q — زاريادќا ءبولۋ كەرەك:
ەڭ العاش توك كوزىن جاساعان ا. ۆولتانىڭ ќۇرمەتىنە كەرنەۋ بىرلىگى رەتىندە ۆولت (ۆ) الىنعان. 1 ۆ — بۇل ەلەكتر ءورىسى تىزبەك بولىگىندە 1 كل زاريادتى تاسىمالداۋعا 1 دج جۇمىس جاسايتىن كەرنەۋ. ەگەر تىزبەك بولىگىنىڭ كەرنەۋى 10 ۆ بولسا، وندا تىزبەك بويىمەن 1 كل زاريادتى تاسىمالداۋ ءۇشىن 10 دج جۇمىس جاسالادى. ءىس جۇزىندە ۆولتتان باسقا (ەسەلىك جانە بولىكتىك) كەرنەۋ بىرلىكتەرى دە ќولدانىلادى. مىسالى، كيلوۆولت جانە ميلليۆولت: 1 كۆ = 1000 ۆ، 1 مۆ = 0، 001 ۆ.
كەرنەۋدى ولشەيتىن ќۇرال ۆولتمەتر دەپ اتالادى. ۆولتمەترلەردىڭ ќۇرىلىمى ءار ءتۇرلى. دەمونستراسيالىق مەكتەپ ۆولتمەترى 30 - سۋرەتتە كەسكىندەلگەن. وسى سۋرەتتە ونىڭ شارتتى بەلگىسى دە كەلتىرىلگەن. تىزبەككە ۆولتمەتردى قوسقاندا مىناداي ەرەجەلەردى ورىنداۋ قاجەت: 1) ۆولتمەتر كلەممالارىن اراسىنداعى كەرنەۋدى ولشەۋ قاجەت بولاتىن تىزبەك نۇكتەلەرىنە ќوسۋ كەرەك (كەرەكتى تىزبەك بولىگىنە پاراللەل)؛ 2) ۆولتمەتردىڭ «+» تاڭبالى كلەمماسىن توك كوزىنىڭ وڭ ءپوليۋسىن جالعانعان تىزبەك نۇكتەسىنە، ال «–» تاڭباسى كلەمماسىن توك كوزىنىڭ تەرىس ءپوليۋسى جالعانعان نۇكتەگە قوسىلادى.
سەرگىتۋ ءساتى
V. ساباقتى بەكىتۋ:
بۇلدىرگەن تەرۋ ستراتەگياسى
1. كەرنەۋ
2. ۆولتمەتر
3. توك كوزىنىڭ تەرىس ءپوليۋسى
4. توك كوزىنىڭ وڭ ءپوليۋسى
5. 1ۆ
6. توك كوزىن جاساعان
7. زاريادقا پروپورسيونال
8. توك جۇمىسى
9. ەلەكتر توگى
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
الدار كوسە مۋلتفيلمىنەن قيمىل - سىنعا بايلانىستى ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.(15 ۇپاي)
VII. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ: 37 وقۋ، تۇسىنىك. رەفەرات: «ۆولمەتردىڭ شىعۋ تاريحى»
VIII. باعالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى: ەلەكتر كەرنەۋى ۇعىمدارىن قالىپتاستىرۋ، ولشەم بىرلىكتەرىن ەنگىزۋ، ۆولتمەتردىڭ جۇمىس ىستەۋ پرينسيپىمەن تانىستىرۋ، سىزبا بويىنشا ەلەكتر تىزبەگىن قۇراستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى: پراكتيكالىق سيتۋاسيادا جەدەل شەشىم قابىلداي بىلۋگە باۋلۋ.
3. تاربيەلىك ماقساتى: ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، العىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى ايالاۋعا، سىيلاستىق پەن ادەپتىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جارىس ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمە، كىتاپپەن جۇمىس، دەمونستراسيا، جاتتىعۋلار ورىنداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: پلاكاتتار، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار6 ەلەكتروندى وقۋلىق
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
سالەمدەسۋ، وتىرعىزۋ، تۇگەندەۋ. سىنىپتى 3 توپقا ءبولۋ
ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، قايتالاۋ.
1. تەوريالىق سايىس (ءار جاۋاپقا 5 ۇپاي)
1. توك كۇشى دەگەنىمىز نە؟
2. ەلەكتر توگى دەگەنىمىز نە؟
3. توك كۇشىنىڭ فورمۋلاسى
4. توك كۇشىن ولشەيتىن قۇرال
5. توك كوزدەرىن اتا
6. توكتىڭ قانشا ارەكەتى بار؟
7. بوگدە كۇش دەگەنىمىز نە؟
8. امپەرمەتر وتكىزگىشكە قالاي جالعانادى؟
9. توكتىڭ جىلۋلىق ارەكەتىن ءتۇسىندىر
ءىىى.. جان - جاقتى بىلىمدەرىن تەكسەرۋ:
2. فيزيكالىق قۇبىلىستى ءتۇسىندىر
فيزيكالىق قۇبىلىستى ءتۇسىندىر
1-توپ: گالۆاني ەلەمەنتىن اشقان كىم؟
2- توپ: ۆولتا باعاناسىن اشقان كىم؟
3- توپ: ەلەكتر توگىن اشقان كىم؟
3. تۇراقتىلار مەن ولشەم بىرلىكتەر
1. ەلەمەنتار ەلەكتر زاريادى
2. توك كۇشىنىڭ ولشەم بىرلىگى
3. امپەرمەتردىڭ شارتتى بەلگىسى
4. توك كوزىنىڭ شارتتى بەلگىسى
5. زاريادتىڭ ولشەم بىرلىگى
6. پروپورسيونالدىق كوەففيسيەنت شاماسى
بۇگىنگى ساباعىمىزدا ەلەكتر كەرنەۋىمەن تانىسامىز.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ:
ەلەكتر كەرنەۋى
ءبىز ەلەكتر توگى زاريادتالعان بولشەكتەردىڭ باعىتتالعان قوزعالىسى ەكەنىن بىلەمىز. بۇل قوزعالىستى وسى كەزدە جۇمىس جاسايتىن ەلەكتر ءورىسى تۋدىرادى. توكتى تۋدىراتىن ەلەكتر ءورىسىنىڭ جۇمىسىن توك جۇمىسى دەپ اتايدى:
ا — توك جۇمىسى. بۇل جۇمىس تىزبەكتىڭ ءار بولىگىندە ءار ءتۇرلى، ءبىراق ول سول بولىكتەردەن وتەتىن زاريادќا پروپورسيونال. تىزبەك بولىگىندە زارياد تاسىمالداۋعا جۇمسالاتىن توك جۇمىسىنىڭ مولشەرىن كورسەتەتىن فيزيكالىќ شامانى وسى بولىكتىڭ ەلەكترلىك كەرنەۋى (نەمەسە جاي كەرنەۋ) دەپ اتايدى. تىزبەك بولىگىندە q = 2 كل زاريادتى تاسىمالداۋ ءۇشىن ا = 10 دج جۇمىس جاسالسىن. 1 كل زاريادتى تاسىمالداۋ ءۇشىن جۇمسالاتىن جۇمىس 2 ەسە از بولار ەدى. 10 دج — دى 2 كل - ѓا ءبولىپ 5 دج/كل الامىز. وسى تىزبەك بولىگىنىڭ كەرنەۋى بولىپ تابىلادى. كەرنەۋدى U ارپىمەن بەلگىلەيدى. U — كەرنەۋ. سونىمەن، تىزبەك بولىگىنىڭ U كەرنەۋىن تابۋ ءۇشىن ا — توك جۇمىسىن وسى بولىكتەن وتەتىن q — زاريادќا ءبولۋ كەرەك:
ەڭ العاش توك كوزىن جاساعان ا. ۆولتانىڭ ќۇرمەتىنە كەرنەۋ بىرلىگى رەتىندە ۆولت (ۆ) الىنعان. 1 ۆ — بۇل ەلەكتر ءورىسى تىزبەك بولىگىندە 1 كل زاريادتى تاسىمالداۋعا 1 دج جۇمىس جاسايتىن كەرنەۋ. ەگەر تىزبەك بولىگىنىڭ كەرنەۋى 10 ۆ بولسا، وندا تىزبەك بويىمەن 1 كل زاريادتى تاسىمالداۋ ءۇشىن 10 دج جۇمىس جاسالادى. ءىس جۇزىندە ۆولتتان باسقا (ەسەلىك جانە بولىكتىك) كەرنەۋ بىرلىكتەرى دە ќولدانىلادى. مىسالى، كيلوۆولت جانە ميلليۆولت: 1 كۆ = 1000 ۆ، 1 مۆ = 0، 001 ۆ.
كەرنەۋدى ولشەيتىن ќۇرال ۆولتمەتر دەپ اتالادى. ۆولتمەترلەردىڭ ќۇرىلىمى ءار ءتۇرلى. دەمونستراسيالىق مەكتەپ ۆولتمەترى 30 - سۋرەتتە كەسكىندەلگەن. وسى سۋرەتتە ونىڭ شارتتى بەلگىسى دە كەلتىرىلگەن. تىزبەككە ۆولتمەتردى قوسقاندا مىناداي ەرەجەلەردى ورىنداۋ قاجەت: 1) ۆولتمەتر كلەممالارىن اراسىنداعى كەرنەۋدى ولشەۋ قاجەت بولاتىن تىزبەك نۇكتەلەرىنە ќوسۋ كەرەك (كەرەكتى تىزبەك بولىگىنە پاراللەل)؛ 2) ۆولتمەتردىڭ «+» تاڭبالى كلەمماسىن توك كوزىنىڭ وڭ ءپوليۋسىن جالعانعان تىزبەك نۇكتەسىنە، ال «–» تاڭباسى كلەمماسىن توك كوزىنىڭ تەرىس ءپوليۋسى جالعانعان نۇكتەگە قوسىلادى.
سەرگىتۋ ءساتى
V. ساباقتى بەكىتۋ:
بۇلدىرگەن تەرۋ ستراتەگياسى
1. كەرنەۋ
2. ۆولتمەتر
3. توك كوزىنىڭ تەرىس ءپوليۋسى
4. توك كوزىنىڭ وڭ ءپوليۋسى
5. 1ۆ
6. توك كوزىن جاساعان
7. زاريادقا پروپورسيونال
8. توك جۇمىسى
9. ەلەكتر توگى
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
الدار كوسە مۋلتفيلمىنەن قيمىل - سىنعا بايلانىستى ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.(15 ۇپاي)
VII. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ: 37 وقۋ، تۇسىنىك. رەفەرات: «ۆولمەتردىڭ شىعۋ تاريحى»
VIII. باعالاۋ
You Might Also Like
-
تاقىرىپ: شىڭعىستاۋ، شۇبارتاۋ، ابىرالى ءوڭىرىنىڭ كونە ەسكەرتكىشتەرىنىڭ زەرتتەلۋى
