ەلەكتر ءورىسى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى
ەلەكتر ءورىسى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى
وتكەن ساباقتار بويىنشا ءبىلىم دەڭگەيلەرىن تەكسەرۋ (ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ)
نۇكتەلىك زارياد دەگەنىمىز نە؟
كۋلون زاڭى؟
كۋلون زاڭىنىڭ فورمۋلاسى؟
كۋلون تاجىريبە جاساۋ ءۇشىن نەنى قولداندى؟
پروپورسيونالدىق كوەففيسيەنتى نەشەگە تەڭ؟
كۋلون زاڭى ورىندالۋ ءۇشىن قانداي شارتتار ورىندالۋى كەرەك؟
ەلەكتر زاريادىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟
ەلەكتر تۇراقتىسى نەشەگە تەڭ؟
جiپكە زاريادتالعان گيلزانى iلiپ، وعان ەلەكترلەنگەن شىنى تاياقشانى جاقىنداتايىق. ولار بiر - بiرiنە تiكەلەي تيىسپەسە دە جiپكە iلiنگەن گيلزا ءوزiنiڭ ۆەرتيكال قالپىنان اۋىتقىپ، شىنى تاياقشاعا تارتىلادى وسىدان زاريادتالعان دەنەلەر بiر - بiرiمەن تiكەلەي تيiسپەسە دە اسەرلەسەتiنiن كورەمiز. وسى كەزدە بiر دەنەدەن ەكiنشiسiنە اسەر قالاي بەرiلەدi؟ مۇمكiن، بار ماسەلە ولاردىڭ اراسىنداعى اۋادا شىعار؟
مۇنى ءتاجiريبە ءجۇزiندە انىقتايىق. زاريادتالعان ەلەكتروسكوپتى (شىنى پلاستيكالارى الىنعان) اۋا سورعىشتىڭ قالپاعىنىڭ استىنا قويىپ، ودان اۋانى سورىپ تاستايمىز. سوندا بiز اۋاسىز كەڭiستiكتە دە ەلەكتروكوپتىڭ جاپىراقشالارى بiر - بiرiنەن تەبiلەتiندiگiن كورەمiز. دەمەك، ەلەكترلiك اسەردiڭ بەرiلۋ پروسەسiنە اۋا قاتىسپايدى.
زاريادتالعان دەنەلەردiڭ ءوزارا اسەرلەسۋi نە ارقىلى جۇزەگە اسادى؟
بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن اعىلشىن عالىمدارى م. فارادەي (1791 – 1867) جانە دج. ماكسۆەلل (1831 – 1879) ءوز ەڭبەكتەرiندە بەردi.
فارادەي مەن ماكسۆەللدiڭ ەڭبەكتەرiنە سۇيەنسەك، زاريادتالعان دەنەلەردi قورشاپ تۇرعان كەڭiستiك، باسقا دەنەلەردiڭ اينالاسىنداعى كەڭiستiكتەن وزگەشە. زاريادتالعان دەنەلەردiڭ اينالاسىندا ەلەكتر ءورiسi بولادى. ەلەكترلiك اسەرلەسۋ وسى ءورiس ارقىلى جۇزەگە اسادى.
ەلەكتر ءورiسi – كەز - كەلگەن زاريادتالعان دەنەلەردiڭ اينالاسىندا بولادى جانە زاتتاردان ەرەكشە، ماتەريانىڭ ايىرىقشا بiر ءتۇرi بولىپ تابىلادى. ونى كورۋ نەمەسە ۇستاۋ مۇمكiن ەمەس. ەلەكتر ءورiسiنiڭ بار نەمەسە جوق ەكەندiگiن، تەك ونىڭ اسەرi ارقىلى بiلۋگە بولادى.
جاڭاقورعان اگرارلى - تەحنيكالىق كوللەدجى
ءپان ءمۇعالىمى: الپامىشيەۆا قارلىعاش
وتكەن ساباقتار بويىنشا ءبىلىم دەڭگەيلەرىن تەكسەرۋ (ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ)
نۇكتەلىك زارياد دەگەنىمىز نە؟
كۋلون زاڭى؟
كۋلون زاڭىنىڭ فورمۋلاسى؟
كۋلون تاجىريبە جاساۋ ءۇشىن نەنى قولداندى؟
پروپورسيونالدىق كوەففيسيەنتى نەشەگە تەڭ؟
كۋلون زاڭى ورىندالۋ ءۇشىن قانداي شارتتار ورىندالۋى كەرەك؟
ەلەكتر زاريادىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟
ەلەكتر تۇراقتىسى نەشەگە تەڭ؟
جiپكە زاريادتالعان گيلزانى iلiپ، وعان ەلەكترلەنگەن شىنى تاياقشانى جاقىنداتايىق. ولار بiر - بiرiنە تiكەلەي تيىسپەسە دە جiپكە iلiنگەن گيلزا ءوزiنiڭ ۆەرتيكال قالپىنان اۋىتقىپ، شىنى تاياقشاعا تارتىلادى وسىدان زاريادتالعان دەنەلەر بiر - بiرiمەن تiكەلەي تيiسپەسە دە اسەرلەسەتiنiن كورەمiز. وسى كەزدە بiر دەنەدەن ەكiنشiسiنە اسەر قالاي بەرiلەدi؟ مۇمكiن، بار ماسەلە ولاردىڭ اراسىنداعى اۋادا شىعار؟
مۇنى ءتاجiريبە ءجۇزiندە انىقتايىق. زاريادتالعان ەلەكتروسكوپتى (شىنى پلاستيكالارى الىنعان) اۋا سورعىشتىڭ قالپاعىنىڭ استىنا قويىپ، ودان اۋانى سورىپ تاستايمىز. سوندا بiز اۋاسىز كەڭiستiكتە دە ەلەكتروكوپتىڭ جاپىراقشالارى بiر - بiرiنەن تەبiلەتiندiگiن كورەمiز. دەمەك، ەلەكترلiك اسەردiڭ بەرiلۋ پروسەسiنە اۋا قاتىسپايدى.
زاريادتالعان دەنەلەردiڭ ءوزارا اسەرلەسۋi نە ارقىلى جۇزەگە اسادى؟
بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن اعىلشىن عالىمدارى م. فارادەي (1791 – 1867) جانە دج. ماكسۆەلل (1831 – 1879) ءوز ەڭبەكتەرiندە بەردi.
فارادەي مەن ماكسۆەللدiڭ ەڭبەكتەرiنە سۇيەنسەك، زاريادتالعان دەنەلەردi قورشاپ تۇرعان كەڭiستiك، باسقا دەنەلەردiڭ اينالاسىنداعى كەڭiستiكتەن وزگەشە. زاريادتالعان دەنەلەردiڭ اينالاسىندا ەلەكتر ءورiسi بولادى. ەلەكترلiك اسەرلەسۋ وسى ءورiس ارقىلى جۇزەگە اسادى.
ەلەكتر ءورiسi – كەز - كەلگەن زاريادتالعان دەنەلەردiڭ اينالاسىندا بولادى جانە زاتتاردان ەرەكشە، ماتەريانىڭ ايىرىقشا بiر ءتۇرi بولىپ تابىلادى. ونى كورۋ نەمەسە ۇستاۋ مۇمكiن ەمەس. ەلەكتر ءورiسiنiڭ بار نەمەسە جوق ەكەندiگiن، تەك ونىڭ اسەرi ارقىلى بiلۋگە بولادى.
جاڭاقورعان اگرارلى - تەحنيكالىق كوللەدجى
ءپان ءمۇعالىمى: الپامىشيەۆا قارلىعاش
You Might Also Like
-
تاقىرىپ: ەلەكتر ءورىسى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى.
