ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ جەتىلۋى
ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ جەتىلۋى.
كونسپەكت
بۇدان 100 مىڭ جىل بۇرىن جەر بەتى كۇرت سۋىپ، قىس ۇزاققا سوزىلدى. ەۋروپا مەن ازيانىڭ سولتۇستىگىندە قالىڭدىعى 2 كم الىپ مۇزدىق پايدا بولدى. جىلىلىققا ۇيرەنگەن جانۋارلار قىرىلىپ، ءتىرى قالعاندارى وڭتۇستىككە اۋىپ كەتتى.
ەرتەدەگى ادامدار ەڭ اۋەلى نايزاعايدىڭ تۇسۋىنەن جانعان اعاشتىڭ وتىن پايدالاندى جانە ونى وشىرمەي ۇزاق ساقتاۋعا تىرىستى. ادامدار بىرتە - بىرتە وتتى وزدەرى جاعۋدى ۇيرەندى. تاستى تاسقا ۇرىپ، ودان شىققان ۇشقىنمەن وتىندى تۇتاتتى. اعاش تاياقتى ءبىر - بىرىنە ۇيكەلەپ، قىزدىرعاندا بىقسىعان جاڭقالارعا ءجۇن نەمەسە وسىمدىك تالشىعىنان جاسالعان بىلتەنى تيگىزىپ، تۇتاندىردى. وتتى پايدالانىپ ادامدار جىلىندى، جىرتقىش اڭداردان قورعاندى، تاماق ءپىسىردى.
العاشقى ەڭبەك قۇرالدارىن دايىنداۋ تاجىريبەسى باياۋ جيناقتالدى. ادامدار تاستان ۇساق ءارى جۇقا قۇرالداردى جاساۋدى مەڭگەردى. تەرىنى كەسەتىن جانە تەسەتىن وتكىر ءجۇزدى، ءۇش بۇرىشتى قالاقشالار، پىشاق ءتارىزدى كەسكىشتەر پايدا بولدى. اڭ اۋلاۋعا شوقپارمەن بىرگە نايزا دا پايدالانىلدى. سۇيەكتەن ينە مەن ءبىز دايىندالدى. ادامدار تاستى وڭدەۋدى، بۇرعىلاۋدى ۇيرەندى. تاستان پىشاق، نايزانىڭ ۇشتارى، بۇرعى، قاشاۋ، بالعا، كەسكىش جاسالدى.
كەيىنگى پالەوليتتە سۇيەك پەن اعاش ساپقا وتكىر ءجۇزدى ۇساق قالاقشا تاستاردى جەلىمدەپ ورناتىپ، كەسكىش قۇرال جاساعان. جەلىم رەتىندە تاۋ بالاۋىزى، قاراعايدىڭ شايىرى، بيتۋم قولدانىلعان. قۇرال جاساۋدىڭ بۇل ءادىسىن “قىستىرما ءادىسى” دەيدى.
مەزوليتتە (ب. ز. ب. 12 - 5 مىڭ جىل) تاس قۇرالدار پايدالانۋعا ىڭعايلى قالىپقا تۇسە باستادى.
الىپ مۇزدىق بۇدان 13 مىڭ جىل بۇرىن ەري باستادى. جەر بەتى مۇزدىقتان بوساپ، قازىرگى قالپىنا كەلدى.
دالالىق ايماقتاردا ادامدار جەلگە قارسى قالقا جاساۋدى ۇيرەندى. ءىرى جانۋارلاردىڭ سۇيەكتەرىنەن جانە اعاش بورەنەلەردەن باسپانا سالۋ شىقتى.
جاڭا تاس عاسىرىندا (نەوليتتە) ادامدار تاستى جىلتىراتىپ تەگىستەۋدى ۇيرەندى. ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ جاڭا تۇرلەرىن ويلاپ تاپتى: دانۇككىش، كەلى، بالتا، قايلا.
ادامدار ۇشكىر سۇيەكتەن ينە، جانۋارلاردىڭ سىڭىرلەرىنەن ءجىپ جاساپ، حايۋانداردىڭ تەرىسىنەن كيىم تىگە باستادى. ساز بالشىقتى كۇيدىرىپ ىدىس جاسادى. پەشكە اعاش كومىرىن جاقتى.
قول قاشاۋ دەگەنىمىز – قالاق تاستى ەكى جاعىنان قاشاپ، تاياققا بەكىتكەن قۇرال. ونىڭ ۇزىندىعى 20 سم، سالماعى 1 كگ بولعان. جانۋارلاردىڭ تەرىسىن تازالايتىن، ەتىن بورشالايتىن تاس شاپقىلار مەن قىرعىشتار جاسالدى. جامبىل وبلىسىنان تابىلعان بەس مىڭنان استام قۇرالداردىڭ ءبارى – قاشاۋ مەن ۇشكىر زاتتار.
كونسپەكت سۇراقتار
1. تاس وڭدەۋ بيىك دەڭگەيگە كوتەرىلگەن كەزەڭ:
2. مۇز ءداۋىرى باستالدى:
3. جەر بەتىن باسقان مۇزدىقتىڭ ەري باستاعان كەزى:
4. تاس قۇرالدار پايدالانۋعا ىڭعايلى قالىپقا تۇسە باستادى:
5. ۇزىندىعى 20 cم، سالماعى 1 كگ شومبال قۇرال:
6. ەجەلگى زامانداعى وت جاعۋدىڭ ەڭ العاشقى ءادىسى:
7. ۇشكىر سۇيەكتەن جاساعان زات:
8. ءبورiقازعان، شاباقتى تۇراقتارىنان شامامەن قانشاعا جۋىق تاس قۇرالدارى تابىلعان:
9. ەكى جاعىنان وڭدەلگەن قاراپايىم شاپقىش تاس قۇرالدى قالاي اتايمىز:
10. قازاقستاندا العاشقى ادامدار شامامەن 1 ميلليونداي جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەندىگىن دالەلدەيتىن تاستان جاسالعان ەڭبەك قۇرالدارى ماڭعىستاۋدىڭ قاي تۇراعىنان تابىلدى:
تاقىرىپتىق تەست:
ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ جەتىلۋى. جۇكتەۋ
كونسپەكت
بۇدان 100 مىڭ جىل بۇرىن جەر بەتى كۇرت سۋىپ، قىس ۇزاققا سوزىلدى. ەۋروپا مەن ازيانىڭ سولتۇستىگىندە قالىڭدىعى 2 كم الىپ مۇزدىق پايدا بولدى. جىلىلىققا ۇيرەنگەن جانۋارلار قىرىلىپ، ءتىرى قالعاندارى وڭتۇستىككە اۋىپ كەتتى.
ەرتەدەگى ادامدار ەڭ اۋەلى نايزاعايدىڭ تۇسۋىنەن جانعان اعاشتىڭ وتىن پايدالاندى جانە ونى وشىرمەي ۇزاق ساقتاۋعا تىرىستى. ادامدار بىرتە - بىرتە وتتى وزدەرى جاعۋدى ۇيرەندى. تاستى تاسقا ۇرىپ، ودان شىققان ۇشقىنمەن وتىندى تۇتاتتى. اعاش تاياقتى ءبىر - بىرىنە ۇيكەلەپ، قىزدىرعاندا بىقسىعان جاڭقالارعا ءجۇن نەمەسە وسىمدىك تالشىعىنان جاسالعان بىلتەنى تيگىزىپ، تۇتاندىردى. وتتى پايدالانىپ ادامدار جىلىندى، جىرتقىش اڭداردان قورعاندى، تاماق ءپىسىردى.
العاشقى ەڭبەك قۇرالدارىن دايىنداۋ تاجىريبەسى باياۋ جيناقتالدى. ادامدار تاستان ۇساق ءارى جۇقا قۇرالداردى جاساۋدى مەڭگەردى. تەرىنى كەسەتىن جانە تەسەتىن وتكىر ءجۇزدى، ءۇش بۇرىشتى قالاقشالار، پىشاق ءتارىزدى كەسكىشتەر پايدا بولدى. اڭ اۋلاۋعا شوقپارمەن بىرگە نايزا دا پايدالانىلدى. سۇيەكتەن ينە مەن ءبىز دايىندالدى. ادامدار تاستى وڭدەۋدى، بۇرعىلاۋدى ۇيرەندى. تاستان پىشاق، نايزانىڭ ۇشتارى، بۇرعى، قاشاۋ، بالعا، كەسكىش جاسالدى.
كەيىنگى پالەوليتتە سۇيەك پەن اعاش ساپقا وتكىر ءجۇزدى ۇساق قالاقشا تاستاردى جەلىمدەپ ورناتىپ، كەسكىش قۇرال جاساعان. جەلىم رەتىندە تاۋ بالاۋىزى، قاراعايدىڭ شايىرى، بيتۋم قولدانىلعان. قۇرال جاساۋدىڭ بۇل ءادىسىن “قىستىرما ءادىسى” دەيدى.
مەزوليتتە (ب. ز. ب. 12 - 5 مىڭ جىل) تاس قۇرالدار پايدالانۋعا ىڭعايلى قالىپقا تۇسە باستادى.
الىپ مۇزدىق بۇدان 13 مىڭ جىل بۇرىن ەري باستادى. جەر بەتى مۇزدىقتان بوساپ، قازىرگى قالپىنا كەلدى.
دالالىق ايماقتاردا ادامدار جەلگە قارسى قالقا جاساۋدى ۇيرەندى. ءىرى جانۋارلاردىڭ سۇيەكتەرىنەن جانە اعاش بورەنەلەردەن باسپانا سالۋ شىقتى.
جاڭا تاس عاسىرىندا (نەوليتتە) ادامدار تاستى جىلتىراتىپ تەگىستەۋدى ۇيرەندى. ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ جاڭا تۇرلەرىن ويلاپ تاپتى: دانۇككىش، كەلى، بالتا، قايلا.
ادامدار ۇشكىر سۇيەكتەن ينە، جانۋارلاردىڭ سىڭىرلەرىنەن ءجىپ جاساپ، حايۋانداردىڭ تەرىسىنەن كيىم تىگە باستادى. ساز بالشىقتى كۇيدىرىپ ىدىس جاسادى. پەشكە اعاش كومىرىن جاقتى.
قول قاشاۋ دەگەنىمىز – قالاق تاستى ەكى جاعىنان قاشاپ، تاياققا بەكىتكەن قۇرال. ونىڭ ۇزىندىعى 20 سم، سالماعى 1 كگ بولعان. جانۋارلاردىڭ تەرىسىن تازالايتىن، ەتىن بورشالايتىن تاس شاپقىلار مەن قىرعىشتار جاسالدى. جامبىل وبلىسىنان تابىلعان بەس مىڭنان استام قۇرالداردىڭ ءبارى – قاشاۋ مەن ۇشكىر زاتتار.
كونسپەكت سۇراقتار
1. تاس وڭدەۋ بيىك دەڭگەيگە كوتەرىلگەن كەزەڭ:
2. مۇز ءداۋىرى باستالدى:
3. جەر بەتىن باسقان مۇزدىقتىڭ ەري باستاعان كەزى:
4. تاس قۇرالدار پايدالانۋعا ىڭعايلى قالىپقا تۇسە باستادى:
5. ۇزىندىعى 20 cم، سالماعى 1 كگ شومبال قۇرال:
6. ەجەلگى زامانداعى وت جاعۋدىڭ ەڭ العاشقى ءادىسى:
7. ۇشكىر سۇيەكتەن جاساعان زات:
8. ءبورiقازعان، شاباقتى تۇراقتارىنان شامامەن قانشاعا جۋىق تاس قۇرالدارى تابىلعان:
9. ەكى جاعىنان وڭدەلگەن قاراپايىم شاپقىش تاس قۇرالدى قالاي اتايمىز:
10. قازاقستاندا العاشقى ادامدار شامامەن 1 ميلليونداي جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەندىگىن دالەلدەيتىن تاستان جاسالعان ەڭبەك قۇرالدارى ماڭعىستاۋدىڭ قاي تۇراعىنان تابىلدى:
تاقىرىپتىق تەست:
ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ جەتىلۋى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
