سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
ەڭبەك ءتۇبى - بەرەكە
تاقىرىبى: «ەڭبەك ءتۇبى – بەرەكە»

ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ەڭبەك تۇرلەرى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، ۇعىمدار قالىپتاستىرۋ. سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، وي ءورىسىن دامىتۋ. وقۋشىلاردىڭ ەڭبەكسۇيگىشتىككە، شارۋاقورلىققا، ىسكەرلىككە ۇنەمدى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەرى: ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر. ت. ب.
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءبىز ادەپتى بالامىز،
ءبىز ەرەكشە بولامىز.
قوناقتاردى كورگەندە،
سالەمدەسىپ الامىز.

ءمۇعالىم: اتاسى ون جاسار بالاسىمەن دالادا كەلە جاتىپ، بالاسىنان سۇرادى:
- اناۋ ورمەكشىنى كورەمىسىڭ، نە ىستەپ ءجۇر؟
- كورەمىن. ورمەك توقىپ ءجۇر.
- اناۋ قۇمىرسقانى كورەمىسىڭ؟
- كورەمىن، اۋزىندا ءبىر ناننىڭ ۋاعى بار، جۇگىرىپ كەتىپ بارادى.
- جوعارى قارا اسپاننان نە كوردىڭ؟
- جوعارىدا قارلىعاش ۇشىپ ءجۇر، اۋزىندا تىستەگەن ءشوبى بار.

سوندا اتاسى بىلاي دەپتى:
- ولاي بولسا، شىراعىم، ول كىشكەنتاي جاندىكتەر ساعان ۇلگى – ونەگە: ورمەكشى ماسا – شىبىنعا تۇزاق قۇرىپ ءجۇر، وزىنە ازىق ەتۋگە. قۇمىرسقا ناننىڭ ۋاعىن ءوزى جەمەي ۋاعىن ۇيىنە الىپ بارا جاتىر. قارلىعاش بالاپاندارىنا ۇيا جاساۋعا ءشوپ جيناپ ءجۇر. سەن دە ەڭبەك ەتۋگە ادەتتەن – دەدى.
بۇدان بالالار سەندەر نەنى ۇقتىڭدار؟
- ەڭبەك ەتۋدى، ۋاقىتىمىزدى بوسقا وتكىزبەۋگە، مەيىرىمدىلىككە.
- ءيا جارايسىڭدار ەڭبەك تۋرالى بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز «ەڭبەك ءتۇبى – بەرەكە» تاقىرىبىندا بولماق.

ءمۇعالىم: بالالار، مەن سەندەردى بۇگىنگى ساباقتا كورگەنىمە قۋانىشتىمىن. سەندەردىڭ كۇلىمدەگەن جۇزدەرىڭدى كورىپ ءسۇيسىنىپ تۇرمىن. مەن بارلىعىڭدى جىلۋلىق شەڭبەرى – شاتتىق شەڭبەرىنە شاقىرامىن. (وقۋشىلار حورمەن)

جاقسى بالا ەڭبەكشىل
تازا بالا مۇنتازداي
ەر ازامات بولادى.
سۇيسىنەدى قاراعان
قيىندىقتى جەڭىپ كىل
ۇقىپتى دەپ بۇل قانداي
قۇشاعى گۇلگە تولادى.
جاقسى كورەر ءبىر ادام. (2 رەت قايتالاۋ)
ەڭبەكشىل دوسىم – اي
بولايىقشى وسىنداي.

ءمۇعالىم: ەندى ءبارىمىز تاقتاعا نازار اۋدارايىق. (ناقىل ءسوز با الدە ماقال – ماتەل ما) «ەڭبەك ءتۇبى – زەينەت»، «جاقسى جۇمىس – جانعا تىنىس»، «ەڭبەكسىز ءومىر – سونگەن كومىر»، «ەلەنگەن ەڭبەك ءونىمدى».

1. «ەڭبەك ءتۇبى – زەينەت». ەڭبەك ءاربىر ادامدى زەينەتكە جەتكىزەدى. ەڭبەك ەتسەڭ ەش نارسەدەن كەم بولمايسىڭ. ەڭبەك ەتسەڭ بارلىق نارسەگە قول جەتكىزەسىڭ. بالالار سەندەردىڭ ەڭبەكتەرىڭ ساباقتى جاقسى وقىپ، اكە – شەشەلەرىڭدى قۋانتۋ. جالقاۋ، ەرىنشەك بالالار ۇنەمى 2، 3 باعالارىن الىپ جاتادى. ويتكەنى ولار ەڭبەكتەنىپ وقىمايدى.

2. «جاقسى جۇمىس – جانعا تىنىس». ءاربىر ادام جۇمىسىن بار ىنتاسىمەن تىڭعىلىقتى ەتىپ جاساسا، ءوزى دە وعان قاسىنداعى جولداستارى دا ريزا بولماق.

3. «ەڭبەكسىز ءومىر – سونگەن كومىر». كومىر وتىن ەكەنىن بىلەسىڭدەر بالالار. ول جىلىتۋ ءۇشىن قاجەت. ول جانباسا جىلۋ بولاما؟ ارينە جوق. سول سياقتى ەڭبەك ەتپەگەن ءاربىر ادام جىلۋسىز سونگەن كومىر سياقتى.

4. «ەلەنگەن ەڭبەك ءونىمدى». ەڭبەك ەتكەن ادامنىڭ ەڭبەگى ەلەۋسىز قالعان ەمەس. ولاردىڭ اتتارى تاريحتا قالادى. مىسالى، قانىش ساتبايەۆ اتالارىڭ كوپ ەڭبەكتەنىپ اتى ەلەۋلى. كوپتەگەن سپورتشىلار ولار تىنىمسىز ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا دۇنيە جۇزىندە اتتارى ايگىلى بولماق.

حور: اڭگەلەك.
1. شۋاعىندا كوكتەمنىڭ،
قاۋىن ءدانىن ەككەنمىن.
ءوزىم كۇتىپ باپتادىم،
جازداي تىنىم تاپپادىم.

قايىرماسى: ءپىسىپ قاپتى اڭگەلەك
دوپتاي بولىپ دوڭگەلەك. 2 رەت

2. ساپ – سارى بوپ ساباعى
ءيىسى مۇرىن جارادى.
ءتىل ءۇيىرىپ، بال تاتىپ،
قويدى ءبىزدى تامسانتىپ.

قايىرماسى: ءپىسىپ قاپتى اڭگەلەك
دوپتاي بولىپ دوڭگەلەك. 2 رەت
(وقۋشىلاردان تاقپاقتارىن سۇراۋ)

جاڭاگۇل: ەڭبەكتى ءسۇي قۇرمەتتە
بەرەكە بولار ەڭبەكتە
ەڭبەك ەتسەڭ ەمەرسىڭ
جاقىن بولشى ەڭبەككە.

اسەمجان: مايدا بول جىگىت بولساڭ تال جىبەكتەي
جارامايدى قاتتى بولۋ تىكەنەكتەي
ءبىلىمىڭ بولساداعى ۇشان – تەڭىز
پايدا جوق ءوز حالقىڭا قىزمەت ەتپەي.

قاسيەت: اش قارىن جۇبانا ما مايلى اس جەمەي؟
توق تۇرا الماس دامدىدەن ءدامدى ىزدەمەي
«ءبىر تويعان – شالا بايلىق» دەگەن قازاق
ەت كورىنسە، قايتەدى كۇيسەي بەرمەي
ەڭبەك جوق، حارەكەت جوق قازاق كەدەي.

ايدانا: ەڭبەك – ءولىم جان قاناتىن قياتىن
ەڭبەك – ءولىم جاندى اشۋدان تىياتىن.
ەڭبەك دەگەن – ەڭبەكتەگەن مىلقاۋدى تىيۋ
جانشىپ، جاننىڭ سۇلۋ سىنىن جوياتىن.

ءمۇعالىم:
- ەڭبەك ادامعا نە ءۇشىن قاجەت دەپ ويلايسىڭدار؟
ءبىلىم الۋعا، مامان يەسى بولۋعا. ەڭبەك ەتسەڭ، قارنىڭ توق بولادى، كيىمىڭ بولادى.

- ەڭبەكقور دەپ قانداي ادامدى ايتامىز؟
جالقاۋ ەمەس، ساباقتى 5 - كە وقيتىن.

- وزدەرىڭ قانداي ەڭبەكپەن اينالىسقاندى ۇناتاسىڭدار؟
ساباق وقۋمەن، سپورتپەن، مامالارىمىزعا كومەكتەسەمىز.

- ادام بويىندا قانداي قاسيەتتەر بولعاندا جەتىستىكتەرگە جەتۋگە بولادى؟
ادال، ەڭبەك سۇيگىش، جالقاۋ بولماعاندا، كوپ وقىعاندا، ۇلكەندى تىڭداعاندا.

ەڭبەكتىڭ پايداسى – تاربيەلەيدى، كۇش بەرەدى، قۋانتادى، باقىتتى ەتەدى، ءومىر سۇرۋگە ۇيرەتەدى، ۇنەمشىل بولۋعا باۋليدى، جىگەرلەندىرەدى، شىنىقتىرادى. يا، بالالار، ەڭبەك ەتسەڭ، ەرىنبەسەڭ بارلىق ماقسات – مۇراتتارعا جەتەسىڭدەر.
ەڭبەك – قۋانىش، جالقاۋلىق – ايىرماس ازاپ، دەگەن ەكەن اباي اتامىز. ەڭبەكتىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن وتەباي تۇرمانجانوۆتىڭ «قايدان كەلدىڭ باۋىرساق؟» ولەڭىن ساحنالاپ كورسەتەدى. كانە سونى تاماشالاڭىزدار.

تامەرلان (اۆتور): داستارحانعا شاشىلىپ
جاتتى اپپاق باۋىرساق
باۋىرساققا قىزىعىپ
قاراپ تۇرىپ كوزىن ساپ.

د. دينارا (قۋىرشاق): قايدان كەلدىڭ باۋىرساق؟
اقبوتا (باۋىرساق): دۇكەننەن كەلدىم نان ساتقان.
د. دينارا (قۋىرشاق): دۇكەنگە كەلدىڭ قاي جاقتان؟
اقبوتا (باۋىرساق): ناۋبايدان كەلدىم نان جاپقان.
د. دينارا (قۋىرشاق): ناۋبايعا كەلدىڭ قاي جاقتان؟
اقبوتا (باۋىرساق): ديرمەننەن كەلدىم ۇن تارتقان.
د. دينارا (قۋىرشاق): ديرمەنگە كەلدىڭ قاي جاقتان؟
اقبوتا (باۋىرساق): دالادان كەلدىم جان – جاقتان
جەر – انام مەنى كوسىلگەن
ديحاندار مەنى وسىرگەن (تولىقتىرۋ...)

ءمۇعالىم: (وقۋشىلاردان ەڭبەك تۋرالى ماقال سۇراۋ)
مۇحانبەتحانافيا: ەڭبەك – ءبارىن جەڭبەك.
زەينەپ: ەڭبەك ەتسەڭ ەمەرسىڭ.
دينارا: ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي، تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
راقىمجان: ەڭبەك ەر اتاندىرادى.
ەسقۋات: ەڭبەك مۇراتقا جەتكىزەر، جالقاۋلىق ابىرويدى كەتكىزەر.
ماعىنا: ساقالىن ساتقان كارىدەن، ەڭبەگىن ساتقان بالا ارتىق.
ءمادينا: ەڭبەكتىڭ كوزىن تاپقان، بايلىقتىڭ ءوزىن تابادى.
وركەن: ەرىنبەسەڭ، ەڭبەگىڭ ونەدى.
پەريزات: ەڭبەك ەتپەگەن ءىشىپ – جەمەيدى.
نۇرداۋلەت: ەڭبەك ەتپەسەڭ ەلگە وكپەلەمە، ەگىن ەكپەسەڭ جەرگە وكپەلەمە.
اقتىلەك: ەرىنبەگەن ەتىكشى بولادى.
قاسيەت: ەڭبەك ەتتە ماقتان، ويناپ كۇل دە شاتتان.

ءيا، بالالار، ايتا بەرسەك ەڭبەك تۋرالى ماقال دا، تيىم سوزدەر دە كوپ. ەڭبەك ءتۇبى – بەرەكە، ەڭبەك ەتىپ جاقسى وقيتىن بالالار ۇنەمى شاتتانىپ ءبىزدى دە، اتا – اناسىندا قۋانتىپ جۇرەدى.
قورىتىندىلاۋ: ەڭبەك ەتپەگەن ءىشىپ – جەمەيدى.
ەڭبەك ەتپەسەڭ ەلگە وكپەلەمە،
ەگىن ەكپەسەڭ جەرگە وكپەلەمە.
سونىمەن بالالار، ەڭبەك ەتپەگەن ادام ەش نارسەگە دە قول جەتكىزە المايدى ەكەن، سوندىقتان دا ەرىنبەي، جالقاۋ بولماي ەڭبەك ەتسەك مىنە سول ەڭبەگىمىزدىڭ جەمىسىن جەيمىز. ءبىزدىڭ ەڭ ءبىرىنشى ەڭبەگىمىز ول ءبىلىمىمىز. مىنە كوپ وقىپ، ءتارتىپتى بولىپ، ساباقتى جاقسى وقىساق بولاشاقتا جاقسى وقۋ ورىندارىنا ءتۇسىپ، سول وقۋدىڭ، بىلگەننىڭ ارقاسىندا ەڭبەگىمىزدىڭ جەمىسىن جەيمىز ەكەن. سوندىقتان تەك ءبىلىمدى بولىپ دەنساۋلىعىمىزدى كۇتىپ، العا قويعان ماقساتىمىزعا جەتۋگە تىرىسۋىمىز كەرەك.
سۇراق – جاۋاپ. نە ۇيرەندىڭ؟ نە تۇيدىك؟
ادام ومىرىندە وزىنە ىڭعايلى، ءوزى قىزىعاتىن، قولىنان كەلەتىن ءىستى ىستەسە، ەڭبەگىنىڭ وزىنە دە، وزگەگە دە پايداسى مول، جەمىستى بولىپ، ەلىنە، حالقىنا پايداسى بەرەكەلى بولادى. وسىمەن «ەڭبەك ءتۇبى – بەرەكە» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما